20 lecie międzywojenne











Åšroda, 26 Kwietnia Imieniny obchodzÄ…: Marzena, Maria, Klaudiusz
 



















  Sciaga.pl > Prace
> XX
lecie >
Home | Reklama | Info
| Mail






Gdzie Cz@T ???



Gdzie jestSciaga.pl
?
















20 lecie
międzywojenne











kategoria:   J.polski
zakres:   XX lecie
dodano:   1999-08-18




20 lecie
międzywojenne 1. Ogólna charakterystyka okresu 20 lecie.
2. Kierunki filozoficzne. 3. Kierunki artystyczne.
4. "Przedwiośnie" S. Żeromskiego. 5. Ugrupowania i
kierunki poetyckie w Polsce. O d p o w i e d z i
Ad.1. 20 lecie międzywojenne to okres między pierwszą i
drugą światową - jeden z najkrótszych okresów literackich w dziejach
literatury, okres bardzo zróżnicowany. Pierwsza wojna
światowa doprowadziła do zmiany układu sił wśród państw
europejskich, wielkie mocarstwa utraciły swoje dotychczasowe
znaczenie w świecie, natomiast Stany Zjednoczone ugruntowały swoją
pozycję i stały się największą potęgą wśród państw
kapitalistycznych. Rewolucja Październikowa w Rosji doprowadziła do
powstania nowego państwa socjalistycznego. W Polsce wreszcie ziściło
się marzenie o odzyskaniu niepodległości. Polska powróciła po wielu
latach niewoli na mapy Europy, stała się niepodległym i niezależnym
państwem, by po 21 latach stać się jednym z pierwszych obiektów
hitlerowskiego ataku. Literatura tego okresu nie
wykształciła charakterystycznego tylko dla swej epoki typu bohatera,
tak jak na przykład literatura romantyczna, nie można wyodrębnić w
niej jednolitych tendencji, a problematyka podejmowana przez pisarzy
tego okresu jest różnorodna. Obok tematów związanych z pierwszą
wojną światową pojawiają się w literaturze tendencje do uchwycenia i
odzwierciedlenia skomplikowanych przeobrażeń ówczesnego świata,
związanych z wieloma doniosłymi zdobyczami cywilizacyjnymi, takimi
jak na przykład rozwój komunikacji, wynalazek samolotu czy kina.
Ad.2. materializm dialektyczny - teoria filozoficzna
stworzona przez Karola Marksa i Fryderyka Engelsa, a rozwinięta
przez Włodzimierza Lenina; twórcy tego kierunku głosili tezę o
pierwotności materii i wtórności świadomości; poznanie
rzeczywistości traktowali jako ciągły proces gromadzenia prawd
względnych i zbliżania się do prawdy absolutnej; poznanie to
praktyka; przemiany w czasie i przestrzeni wynikajÄ… z nieustannej
walki przeciwieństw literatura, wg materialistów była
odzwierciedleniem stosunków społecznych ntuicjonizm - teoria
filozoficzna zapoczątkowana przez Bergsona; głównym narzędziem
poznania świata jest intuicja i instynkt życiowy, a nie rozum; prawa
rządzące światem są nieuchwytne, ponieważ o jego rozwoju decyduje
irracjonalny pęd życiowy, który tylko artyści mogą dzięki własnej
intuicji wyczuć i wyrazić; pragmatyzm - kierunek powstał w
Ameryce pod koniec XIX w. i jego twórcą był filozof i psycholog
Wiliam James; postulował on praktyczny sposób myślenia i działania,
stosowanie metody krytycznego rozsądku i nauk doświadczalnych;
hasłem pragmatystów było zbliżenie filozofii do życia oraz
uzależnienie prawdziwości twierdzeń od ich praktycznych skutków;
poznanie ludzkie ma charakter czysto praktyczny, nie chodzi więc w
tym procesie o obiektywne zbliżenie człowieka do prawdy, lecz o
efekty praktyczne, zwiÄ…zane z zaspokojeniem ludzkich potrzeb;
Ad.3. ekspresjonizm - przedstawiciele tego gatunku dążyli do
intuicyjnego i spontanicznego wyrażenia swoich myśli i przeżyć
wewnętrznych, co zgodne było z założeniami filozofii Bergsona, który
wyznaczał intuicji szczególną rolę w procesie poznawczym;
ekspresjoniści posługiwali się kontrastem, karykaturą i groteską,
celowo deformowali obraz świata, który był ich zdaniem terenem walki
ducha z materią, dobra ze złem; w utworach ekspresjonistów
odnajdujemy świadomość kryzysu ówczesnej cywilizacji, bunt przeciwko
niesprawiedliwości społecznej, chęć obrony wartości humanistycznych.
Przedstawiciele i twórcy tego kierunku występowali też przeciwko
tradycyjnemu realizmowi i naturalizmowi, atakując tak mało twórcze
kopiowanie rzeczywistości. Nadmiernemu estetyzmowi w sztuce
przeciwstawiali dążenie do prawdy. Ekspresjonizm rozwinął się
głównie w liryce oraz w dramacie. Styl ekspresjonistyczny
charakteryzował się śmiałością obrazowania, hymnicznym tonem,
stosowaniem kontrastów i dysonansów. Poeta znowu stał się kreatorem
prawie równym Bogu (p. romantyzm). Sztuka ekspresjonistyczna będąca
"krzykiem duszy", miała wywoływać u odbiorcy wstrząs, niepokój,
niezatarte wrażenia. Celowo zaniedbywano konstrukcje logiczne,
stosowano animazję i antropomorfizację przedmiotów realnych, a także
abstrakcyjnych stanów duszy. futuryzm - awangardowy kierunek
literacki i artystyczny rozwijający się w pierwszym ćwierćwieczu XX
wieku. Teoretykiem tego kierunku oraz autorem futurystycznego
manifestu był włoski poeta Tomasso Marinetti, który głosił idee
anarchistycznego buntu przeciwko istniejącym formom życia
społecznego, tradycji kulturowej. Futuryści zafascynowani byli
nowoczesną cywilizacją urbanistyczno-techniczną, a więc
gloryfikowali wszelką nowość, przyszłość, dynamiczne tempo
wielkomiejskiego życia oraz wszelkie wytwory nowoczesnej techniki.
Wiąże się z tym pochwała brutalności, przemocy, a nawet wojny oraz
kult NietzscheaÅ„skiego Ämocnego czÅ‚owieka". Dlatego też wÅ‚oscy
futuryści związali się z włoskim ruchem faszystowskim, w Polsce
futuryści opowiedzieli się po stronie rewolucjonistów i walczącego
proletariatu. W literaturze kierunek ten objawiał się dążeniem do
stworzenia nowego języka poetyckiego, zdolnego wyrazić ruch,
wieloplanowość i równoczesność zjawisk, w odrzuceniu reguł logiki,
składni i ortografii. W ten sposób powstawały często utwory
bezznaczeniowe, oparte jedynie na zasadzie podobieństwa
brzmieniowego słów i dźwięków; Polska: B. Jasieński, S. Młodożeniec,
Czyżewski nadrealizm (surrealizm) - autorem manifestu
surrealistycznego jest Andre Breton; Przedstawiciele tego kierunku
dążyli do stworzenia nowej Änadrealnej rzeczywistoÅ›ci" poprzez
uniezależnienie artysty od reguł logicznego myślenia, poprzez
eliminację nakazów rozumu, negację wszelkich norm estetycznych i
moralnych. Proces twórczy to mechaniczne notowanie potoku luźnych
skojarzeń, wy-pływających z podświadomości twórcy. Dużą rolę w
twórczości surrealistów pełniły elementy czystego przypadku,
absurdalnego żartu, parodii i groteski. Z doświadczeń pierwszej
wojny światowej nadrealiści wysnuli przekonanie o kryzysie
cywilizacji zachodniej i jej racjonalistycznych ideałów. Widzieli
możliwość wyzwolenia jednostki od przymusu poprzez miłość, poezję,
wolną grę wyobraźni, po-przez osiągnięcie stanu wewnętrznej harmonii
dzięki zespoleniu jawy i snu. neoklasycyzm - kierunek
poetycki nawiÄ…zujÄ…cy do dziedzictwa kulturalnego epok minionych, a
zwłaszcza do starożytnej kultury grecko-rzymskiej, a także
klasycyzmu i baroku. Czołowym przedstawicielem tego kierunku był
wybitny poeta francuski Paul Valery, który sformułował program
poezji intelektualnej, łączącej tradycję z osiągnięciami symbolizmu
i liryki współczesnej. W jego poezji odnajdujemy elementy
intelektualnej abstrakcji i aluzji filozoficznych. Utwory
neoklasyków charakteryzowały się rygorystyczną formą, opartą na
klasycznych wzorach, ściśle poetycki język tych utworów był
całkowicie uwolniony od balastu wszelkich "treści życiowych", każdy
utwór był ilustracją tzw. "poezji czystej"; drugim wybitym
przedstawicielem był Thomas Eliot Ad.4. "Przedwiośnie"
powstało w 1924 roku, w okresie rosnącego bezrobocia i kryzysu
gospodarczego, wzmagajÄ…cego siÄ™ terroru politycznego, Pisarz
szczególnie uwrażliwiony na przejawy krzywdy i nędzy ludzkiej
zrozumiał, że jego wiara w nową Polskę jako państwa sprawiedliwości
społecznej okazała się złudzeniem. Interpretacja tytułu jest prosta
i jednoznaczna, w powieści ukazane są trudne początki kształtowania
się polskiej państwowości i największa klęska tego "przedwiośnia",
czyli bezkompromisowej walki o władzę, której towarzyszyły krwawo
tłumione przez wojsko i policję manifestacje robotnicze.
Główny bohater Cezary Baryka młodość i dzieciństwo spędził w
Baku. Był synem urzędnika i matki wychowującej jego (Seweryn i
Jadwiga). Ojciec wyjeżdża na front I wojny światowej i przedostaje
się do Legionów Piłsudskiego. Cezary pozostaje z matką w Baku.
Początkowo bierze udział w rewolucji z entuzjazmem, podczas gdy
matka podupada na zdrowiu dbajÄ…c o jedynaka, zdobywajÄ…c dla niego
po-żywienie. Cezary w końcu dostrzega ogromny wysiłek matki i stara
się jej pomóc. Od tej pory codziennie są w porcie w oczekiwaniu na
ojca, aż pewnego dnia spotykają księżnę z córkami i udzielają im
schronienia. Rewizja i wyrok skazują Jadwigę na roboty, które
pro-wadzą do jej śmierci. Po jej śmierci Cezary pracuje przy wywozie
ciał (efektu walk etnicznych). Uświadamia sobie wtedy okrucieństwo
rewolucji widząc ciało młodej pięknej kobiety. Z tego piekła
wyciÄ…ga go ojciec i w drodze powrotnej do ojczyzny opowiada synowi o
"szklanych domach". Blisko granicy Seweryn jednak umiera. Cezary po
przekroczeniu granicy widzi nędzę i brud w małym miasteczku i wie,
że szklane domy były wytworem chorego ojca. Po przybyciu do
Warszawy Cezary udaje siÄ™ do znajomego matki Szymona Gajowca,
wysokiego urzędnika w ministerstwie skarbu, który pomaga Cezaremu.
Podejmuje on studia medyczne (zgodnie z marzeniami rodziców).
Porzuca studia i zaciÄ…ga siÄ™ do armii na wojnÄ™ polsko-rosyjskÄ….
Bierze w niej udział "bo wszyscy inni tak robią". Po wojnie
udaje się do majątku Hipolita Wielosławskiego Nawłoci (uratował mu
życie). Ogląda tutaj życie polskiej arystokracji wypełnione
zabawami, spotkaniami towarzyskimi, polowaniami, piknikami. Całe
życie mieszkańców Nawłoci toczy się dookoła stołu suto zastawianego
na każde żądanie państwa. W czasie pobytu w Nawłoci Cezary uwikłał
się w romans z bogatą wdową Laurą Kościeniecką, zakończony awanturą
z jej narzeczonym Barwickim. Jednocześnie w Cezarym kochają się
Wanda Okszyńska (krewna z miasta ludzi dworskich) oraz Karolina
Szarłatowiczówna (cioteczna siostra Hipolita, która utraciła swój
majątek na Ukrainie). Sielankowe życie przerywa śmierć Karoliny o
którą obwiniana jest Wanda oraz pośrednio również Cezary. Dlatego
też opuszcza Nawłoć i zostaje umieszczony czasowo w folwarku w
Chłodku, u ekonom. Gruboszewskiego. Widzi jak żyją chłopi.
Ad.5. " S k a m a n d e r " . Grupa skupiała się wokół
pis-ma UW "Pro arte et studio". W 1919 roku poeci założyli kabaret
li-teracki w kawiarni "Pod Picadorem". W 1920 roku pierwszy numer
"Skamandra". Od 1924 roku organem skamandrytów są "Wiadomości
literackie". Postawa artystyczna poetów "Skamandra" nie była
jednolita, charakterystyczny jest też dla tej grupy brak konkretnego
programu. W słowie wstępnym do pierwszego numeru "Skamandra" poeci
pisa-li: "programy sÄ… zawsze spojrzeniem wstecz, sÄ… dzieleniem
nieobliczalnego życia przez znane". Zgodnie jednak podkreślali chęć
silnego związku poezji z życiem współczesnym, z dniem codziennym.
Starali się adresować swoją wypowiedź poetycką do jak najszerszego
kręgu odbiorców, toteż oprócz wierszy chętnie pisali szopki
polityczne, teksty piosenek do kabartów, felietony i wiersze
satyrycz-ne. Wprowadzili do poezji konkretność obrazowania, opiewali
opty-mistyczną radość życia, preferowali tematykę dnia codziennego,
zwracając się do prostego człowieka wprowadzali do poezji język
potoczny, stawali w opozycji do awangardowych grup poetyckich.
P r z e d s t a w i c i e l e S k a m a n d r a : Julian
Tuwim, Jarosław Iwaszkiewicz, Jan Lechoń, Antoni Słonimski,
Kazi-mierz Wierzyński. F u t u r y z m . Kierunek ten na
zachodzie Europy rozwinął się przed pierwszą wojną światową,
natomiast w Polsce okres głów-nych wystąpień futurystów przypada na
lata 1919-1921. Futurystów cechował agresywny bunt przeciwko
wszelkiej tradycji oraz fascynacja światem współczesnej techniki i
cywilizacji. "Dobra maszyna jest wzorem i szczytem dzieła sztuki
przez doskonałe połączenie ekonomiczności, celowości i dynamiki" -
twierdzili futuryści. W ich programie łatwo odnaleźć sporo
niekonsekwencji, a wśród nich kult techniki i pierwotnego instynktu,
apologię maszyny i uwielbienie dla żywiołu, pochwałę nowoczesnej
cywilizacji i zau-fanie do pierwotnych odruchów człowieka. Świadomą
prowokacją wobec tradycji było głoszenie "dowolności form
gramatycznych, ortografii i przestankowania". P r z e d s t
a w i c i e l e F u t u r y z m u : Bruno Jasieński, Stanisław
Młodożeniec, Anatol Stern, Adam Ważyk A w a n g a r d a k r
a k o w s k a . Poeci awangardy skupiali się wokół czasopisma
"Zwrotnica", które ukazywało się w Krakowie. Teoretykiem grupy był
Tadeusz Peiper. Twierdził on, że wiek XX całkowicie zmienił oblicze
świata zarówno w sensie cywili-zacyjno-technicznym, jak i
społecznym. Zdaniem Piepera człowiek powinien uczestniczyć w tym
wielkim nurcie przemian. Uczestnictwo to powinno objąć wszystkie
dziedziny życia, przemienić ludzką wrażliwość, uczuciowość i
wyobraźnię. Także nowoczesna sztuka powinna brać udział w
tworzeniu nowych form życia, nowego modelu człowieka, powinna
likwidować prze-dział, jaki wytworzył się między osiągnięciami
cywilizacyjnymi a nieumiejętnością psychicznego dostosowania się do
nich. Jego słowa hasła to m i a s t a , m a s a , m a s z y n a .
Szybki rozwój techniki, ciągłe udoskonalanie maszyn, urbanizacja i
industrializacja witane były z radosnym optymizmem. Idealnym modelem
takiego świata było społeczeństwo traktowane jako doskonale
działający organizm. Peiper odrzuca natchnienie, wypowiada
się przeciwko wolnej grze wyobraźni, twierdząc, że poeta powinien
być rzemieślnikiem, osobowością roboczą. Rym regularny uznany został
za niezbędny element nowej poezji ale był oddalony o pięć, sześć
wersów, odpowiadając w ten sposób metodzie kojarzenia odległych
pojęć. P r z e d s t a w i c i e l e a w a n g a r d y :
Julian Przyboś, Adam Ważyk, Jan Brzękowski. P o e z j a r e
w o l u c y j n a . W 1925 roku Stanisław Stande, Władysław
Broniewski i Witold Wandurski wydali zbiorek poetycki, nazywany
"Trzy salwy". Poeci nie mieli sprecyzowanego programu poetyckiego,
podkreślali jedynie, że w bezlitosnej walce proletariatu z burżuazją
stajÄ… zdecydowanie po lewej stronie barykady.








Autor: Nieznany

Ocena : 4.5 








oceń
prace:
1 2 3 4 5 6


Home | Reklama | Info
| Mail


Prace | Pomoc | Książki | Artykuły | News | Katalog | Forum
| Rozrywka






Wszelkie prawa zastrzeżone / All
rights reserved  Sciaga.pl
2000