SILNIK WYSOKOPR
ŻNY
Silniki z pompą wtryskową Motorpal Silniki z pompą wtryskową Bosch
6CT107-3/A1/1 Euro II 6CT107-3/A1/3 Euro II
6CT107-3/A1/4 Euro II 6CT107-3/A4 Euro II
6CT107-3/A4/1 Euro II 6CT107-3/A4/3 Euro II
6CT107-3/A4/2 Euro II 6CT107-3/A4/4 Euro II
INSTRUKCJA OBSA
UGI
6CT107-3/A1/I/a 1.9.9224 DATA WYDANIA: lipiec 2001 r.
Data korekty: styczeń 2002 r.
WYTWÓRNIA SILNIKÓW WYSOKOPR
ŻNYCH "ANDORIA" S.A.
Ul. KRAKOWSKA 140 34-120 ANDRYCHÓW
Telefon (0-prefix-33) 875-32-40 do 47
Fax (0-prefix-33) 875-32-50; (0-prefix-33) 875-16-06
2
Instrukcja obsługi silnika 6CT107-3/A1
SPIS TREŚCI
Wstęp 1
1. Dane techniczne 2
1.1. Charakterystyka techniczna silników
z pompą Motorpal i Bosch 2
1.2. Charakterystyka konstrukcji silnika 4
1.3. Momenty dokręcania najważniejszych
połączeń śrubowych 6
1.4. Materiały eksploatacyjne 6
1.5. Schemat instalacji elektrycznej 7
2. Użytkowanie silnika 8
2.1. Ogólne zasady eksploatacji i obsługi 8
2.2. Tablica okresowych czynnoS
ci obsługowych
silnika w zastosowaniu trakcyjnym 9
2.3. Opis okresowych czynności obsługowych 10
3. Instrukcja transportu 16
4. Instrukcja BHP 16
Instrukcja obsługi silników: 6CT107-3/A1/1; 6CT107-3/A1/4; 6CT107-3/A4/1; 6CT107-3/A4/2; 6CT107-3/A1/3; 6CT107-3/A4; 6CT107-3/A4/3; 6CT107-3/A4/4
WST
P
Silniki 6CT107-3/A1/... (o mocy 125 kW) spełniają wymagania Euro II i posiadają:
" homologację typu silnika w zakresie emisji zadymienia na podstawie Regulaminu EKG nr 24 (Nr homologacji 24R-03823)
" homologację typu silnika w zakresie emisji zanieczyszczeń na podstawie Regulaminu EKG nr 49 (Nr homologacji 49R-02806)
" homologację typu silnika w zakresie poziomu mocy na podstawie Regulaminu EKG nr 85 (Nr homologacji 85R-00809)
Silniki 6CT107-3/A4/... (o mocy 152 kW) spełniają wymagania Euro II i posiadają:
" homologację typu silnika w zakresie emisji zadymienia na podstawie Regulaminu EKG nr 24 (Nr homologacji 24R-030033)
" homologację typu silnika w zakresie emisji zanieczyszczeń na podstawie Regulaminu EKG nr 49 (Nr homologacji 49R-020010)
" homologację typu silnika w zakresie poziomu mocy na podstawie Regulaminu EKG nr 85 (Nr homologacji 85R-000015)
Silniki 6CT107-3/A1/... oraz silniki 6CT107-3/A4/... są produkowane i dostarczane odbiorcom zgodnie z dokumentacją techniczną opracowaną
przez Wytwórnię Silników Wysokoprężnych.
Przepisy zawarte w niniejszej "Instrukcji obsługi" obejmują wskazania i zalecenia obsługowe, których znajomość jest niezbędna dla
zabezpieczenia niezawodnej i długotrwałej pracy silnika. Przed pierwszym uruchomieniem silnika należy zapoznać się z niniejszą "Instrukcją
obsługi" a przy użytkowaniu silnika przestrzegać wskazówek w niej zawartych.
Instrukcja obsługi silników: 6CT107-3/A1/1; 6CT107-3/A1/4; 6CT107-3/A4/1; 6CT107-3/A4/2; 6CT107-3/A1/3; 6CT107-3/A4; 6CT107-3/A4/3; 6CT107-3/A4/4
Instrukcja obsługi silników: 6CT107-3/A1/1; 6CT107-3/A1/4; 6CT107-3/A4/1; 6CT107-3/A4/2; 6CT107-3/A1/3; 6CT107-3/A4; 6CT107-3/A4/3; 6CT107-3/A4/4
1. Dane techniczne
1.1. Charakterystyka techniczna silników z pompą wtryskową firmy Motorpal i Bosch
z pompą wtryskową firmy Motorpal z pompą wtryskową firmy Bosch
Typ silnika 6CT107-3/A1/1 6CT107-3/A4/1 6CT107-3/A1/3 6CT107-3/A4
Wyszczególnienie 6CT107-3/A1/4 6CT107-3/A4/2 Euro II 6CT107-3/A4/3
Euro II Euro II 6CT107-3/A4/4
Euro II
Rodzaj silnika wysokoprężny, czterosuwowy, turbodoładowany z wtryskiem bezpośrednim z chłodzeniem
powietrza doładowującego
Rodzaj wtrysku bezpośredni
Liczba i układ cylindrów 6, pionowy
Średnica cylindra 107,19 mm
Skok tłoka 120,65 mm
Objętość skokowa 6540 cm3
Stopień sprężania 16,5
Moc znamionowa (bez wentylatora)
125 ą5% kW 152 ą5% kW 125 ą5% kW 152 ą5% kW
(wg ISO 1585 :92) (wg ISO 1585 :92) (wg ISO 1585 :92) (wg ISO 1585 :92)
Znamionowa prędkość obrotowa 2400 obr/min 2500 obr/min 2400 obr/min 2500 obr/min
Minimalna prędkość obrotowa biegu luzem 650+30 obr/min
Maksymalna prędkość obrotowa 2860 obr/min
Moment obrotowy maksymalny
600 ą6% Nm 730 ą6% Nm 600 ą6% Nm 730 ą6% Nm
przy 1600 obr/min przy 1600 obr/min przy 1600 obr/min przy 1600 obr/min
Jednostkowe zużycie paliwa (minimalne na 213 +8% g/kWh 209 +8% g/kWh 213 +8% g/kWh 209 +8% g/kWh
(wg ISO 1585 :92) (wg ISO 1585 :92) (wg ISO 1585 :92) (wg ISO 1585 :92)
charakterystyce zewnętrznej po dotarciu całkowitym
(50 godzin)
Zużycie oleju po dotarciu eksploatacyjnym (150 h) 50 g/h
Kierunek obrotów lewy, patrząc od strony koła zamachowego
Rozruch silnika elektryczny, ze wspomaganiem przy użyciu świecy płomieniowej
Odbiór mocy z koła zamachowego za pośrednictwem sprzęgła trakcyjnego 14"
Rodzaj smarowania mieszane, pod ciśnieniem i rozbryzgowo
Ciśnienie oleju w rozgrzanym silniku przy 0,10 MPa
1
Instrukcja obsługi silników: 6CT107-3/A1/1; 6CT107-3/A1/4; 6CT107-3/A4/1; 6CT107-3/A4/2; 6CT107-3/A1/3; 6CT107-3/A4; 6CT107-3/A4/3; 6CT107-3/A4/4
z pompą wtryskową firmy Motorpal z pompą wtryskową firmy Bosch
Typ silnika 6CT107-3/A1/1 6CT107-3/A4/1 6CT107-3/A1/3 6CT107-3/A4
Wyszczególnienie 6CT107-3/A1/4 6CT107-3/A4/2 Euro II 6CT107-3/A4/3
Euro II Euro II 6CT107-3/A4/4
Euro II
minimalnej prędkości obrotowej na biegu jałowym
Ciśnienie oleju w rozgrzanym silniku przy obrotach 0,38 - 0,45 MPa
1000 1/min i wyższych
Maksymalna temperatura oleju
110�C krótkotrwale 120�C
Ilość oleju w silniku: (wielkość zależna od zabudowy silnika w pojez
dzie)
przy stanie "max" na wskaz
niku ok. 18,5 litra
przy stanie "min" na wskaz
niku ok. 15,5 litra
Zalecane temperatury cieczy chłodzącej
75�C - 85�C krótkotrwale 95�C
Pojemność układu chłodzenia (bez chłodnicy) 12,5 litra
Ustawienie (fazy) rozrządu:
początek otwarcia zaworu ssącego
10� ą 4� przed GMP
koniec zamknięcia zaworu ssącego
50� ą 4� po DMP
początek otwarcia zaworu wydechowego
46� ą 4� przed DMP
koniec zamknięcia zaworu wydechowego
14� ą 4� po GMP
Wartość luzu zaworowego dla zaworów 0,5 mm
ssących i wydechowych na zimnym silniku
Kolejność wtrysku 1 - 5 - 3 - 6 - 2 - 4
Ciśnienie otwarcia wtryskiwacza 28-1
MPa
(nastawa fabryczna)
Ciśnienie otwarcia wtryskiwacza 27-1
MPa
(wartość minimalna, dopuszczalna w eksploatacji)
Kąt początku tłoczenia
8oą1,5o
Zdolność rozruchowa:
bez urządzeń wspomagających do minus 10oC
przy użyciu świecy płomieniowej do minus 20oC
Masa suchego silnika 650 kg
Pompa wtryskowa rzędowa PP6M10P1.i (Motorpal - Czechy) z rzędowa PES6P120A320 (Bosch) z
nadciśnieniowym korektorem dymienia LDA nadciśnieniowym korektorem dymienia LDA
2
Instrukcja obsługi silników: 6CT107-3/A1/1; 6CT107-3/A1/4; 6CT107-3/A4/1; 6CT107-3/A4/2; 6CT107-3/A1/3; 6CT107-3/A4; 6CT107-3/A4/3; 6CT107-3/A4/4
z pompą wtryskową firmy Motorpal z pompą wtryskową firmy Bosch
Typ silnika 6CT107-3/A1/1 6CT107-3/A4/1 6CT107-3/A1/3 6CT107-3/A4
Wyszczególnienie 6CT107-3/A1/4 6CT107-3/A4/2 Euro II 6CT107-3/A4/3
Euro II Euro II 6CT107-3/A4/4
Euro II
Siłownik elektromagnetyczny APE 37HPBS 24V (APE Opole) APE 37HPBST 24V (APE Opole)
Wtryskiwacz (6 - otworkowy) VA 80 P 260 N11675/A (Motorpal Czechy
Instalacja elektryczna 24 V ; "minus" na masie
Rozrusznik R23-60; 660.000.0 24 V; 6 kW
Alternator 951 8842; 28V; 100A
Świeca płomieniowa BERU A101.233.483 24V lub AET Tolmin - 11720 533 754 G 24V
Zawór elektromagnetyczny świecy płomieniowej ZP-24
Filtr paliwa (pełnego przepływu) FPV10.6 z wymiennym wkładem papierowym
Sprężarka powietrza 601.27.931
Pompa hydrauliczna VT 77-17 (LUK)
Turbosprężarka (zaworem upustu spalin) GT 3271s (ALLIED GT 3271s (ALLIED SIGNAL) lub B3E-1-150 (WSK Rzeszów)
SIGNAL)
Sprzęgło trakcyjne (suche, jednotarczowe 14") 7.19.00.000.0.00 DIN 40 x 32 x 5 (*) 7.19.00.000.0.00 7.19.01.000.0.00
(*) stosowane tylko w silniku 6CT107-3/A1/1 7.19.01.000.0.00 SAE 1 i 3/4 DIN 40 x 32 x 5 SAE 1 i 3/4
Pompa wody PWO 142 M1
Termostat P 2485613 (2 - szt.)
1.2. Charakterystyka konstrukcji silnika Kadłub silnika -z wysokogatunkowego żeliwa, cylindry i skrzynia
korbowa stanowią jednolity; odlew skrzynia
3
Instrukcja obsługi silników: 6CT107-3/A1/1; 6CT107-3/A1/4; 6CT107-3/A4/1; 6CT107-3/A4/2; 6CT107-3/A1/3; 6CT107-3/A4; 6CT107-3/A4/3; 6CT107-3/A4/4
korbowa zamknięta jest od dołu blaszaną miską Z niej pod ciśnieniem smarowany jest wał
olejową korbowy, wałek rozrządu, wspornik osi
Tuleje cylindrowe -suche, wymienne dz
wigienek. Pozostałe elementy wewnątrz
Głowica -z wysokogatunkowego żeliwa, wspólna dla silnika smarowane są mgłą olejową.
wszystkich cylindrów, posiada wymienne Oddzielnymi przewodami doprowadzony
gniazda i prowadnice zaworów jest olej do smarowania łożysk turbosprężarki,
pompy wtryskowej oraz sprężarki powietrza.
Ponadto w silniku znajduje się dodatkowa magistrala
Wał korbowy - odkuty ze stali stopowej, ulepszany cieplnie,
olejowa, z której chłodzone są denka
osadzony w siedmiu łożyskach, azotowany po
tłoków metodą natryskową.
obróbce mechanicznej
Tłoki - ze stopu aluminiowego z wkładką z żeliwa
Układ chłodzenia dostosowany do pracy w układzie ciśnieniowym,
stopowego dla pierwszego pierścienia
składa się z pompy wody z dwoma termostatami;
uszczelniającego o specjalnym kształcie
przestrzeni wodnej w kadłubie i w głowicy oraz
komory spalania
dodatkowego kolektora wodnego z dyszami
kierującymi wodę w przestrzeń pomiędzy
Wał rozrządu - stalowy, łożyskowany w kadłubie w
tulejami. Pompa wodna napędzana jest od wału
wymiennych łożyskach ślizgowych, napędzany
korbowego silnika za pośrednictwem paska
od wału korbowego za pośrednictwem kół
wielorowkowego. Pompa wody jest bezobsługowa i
zębatych
nie wymaga smarowania łożysk.
Panewki łożysk
Układ zasilania składa się z pompy wtryskowej rzędowej z
głównych
wielozakresowym regulatorem obrotów. Ponadto
i korbowodowych -cienkościenne i wymienne
pompa wyposażona jest w nadciśnieniowy
korektor dymienia LDA, siłownik
Zawory -z wysokogatunkowej stali stopowej; przylgnie
elektromagnetyczny włączania dawki
grzybków zaworów wydechowych są stelitowane a
rozruchowej 24 V a także siłownik
trzonki ssących i wydechowych - chromowane
elektromagnetyczny STOP - 24 V.
Pompa napędzana jest od wału korbowego
Układ smarowania składa się z zębatej pompy oleju napędzanej
za pośrednictwem kół zębatych (pompa smarowana
od wału rozrządu; kosza ssącego stanowiącego
jest olejem z obiegu silnika). Na pompie
jednocześnie wstępny filtr oleju; z właściwego
wtryskowej zamontowana jest tłoczkowa
pełnoprzepływowego filtru oleju; zaworu
pompa zasilająca z filtrem zgrubnym
przelewowego umieszczonego w dolnej części
napędzana od wałka krzywkowego w pompie.
kadłuba, oraz z głównej magistrali olejowej.
Pozostałe elementy układu zasilania
4
Instrukcja obsługi silników: 6CT107-3/A1/1; 6CT107-3/A1/4; 6CT107-3/A4/1; 6CT107-3/A4/2; 6CT107-3/A1/3; 6CT107-3/A4; 6CT107-3/A4/3; 6CT107-3/A4/4
stanowią: filtr paliwa z wkładem papierowym, przewody 1.3. Momenty dokręcania najważniejszych połączeń śrubowych
paliwowe niskiego oraz wysokiego ciśnienia i
" Moment dokręcania nakrętek głowicy:
wtryskiwacze z wymiennymi
Przed montażem uszczelki  gwinty szpilek, oraz powierzchnie styku nakrętek z
wielootworkowymi rozpylaczami. Ponadto z układu po
głowicą należy posmarować smarem z dodatkiem (5%) dwusiarczku molibdenu
stronie niskociśnieniowej zasilana jest za
(MoS ) lub grafitu.
2
pośrednictwem specjalnego zaworu
Nakrętki należy dokręcać etapami w kolejności jak na rysunku.
elektromagnetycznego świeca płomieniowa
Etapy I  IV wykonywać na zimnym silniku.
ułatwiająca rozruch w niskich
Etapy V  VI wykonywać na ciepłym silniku  temp. cieczy chłodzącej ok. 60oC
temperaturach
etap I 60 Nm etap II 130 Nm etap III 200  210 Nm
etap IV sprawdzenie momentem 200  210 Nm
etap V dociągnięcie momentrem 200  200 Nm
Układ elektryczny składa się z rozrusznika, alternatora
etap VI sprawdzenie momentem 200  210 Nm
oraz świecy płomieniowej wraz z zaworem
elektromagnetycznym; siłownika
sterującego dawki rozruchowej i siłownika  STOP
Układ doładowania składa się z turbosprężarki z zaworem upustu
spalin zamontowanej na kolektorze
wydechowym
" Moment dokręcania śruby jarzma mocującego wtryskiwacze:
Układ
20 - 40 Nm (2,0 - 4,0 kGm)
przeniesienia napędu składa się ze sprzęgła trakcyjnego 14 cali
" Moment dokręcania nakrętek przewodu wtryskowego:
z układem sprężyn tłumiących
20 - 25 Nm (2,0 - 2,5 kGm)
" Moment dokręcania nakrętek mocujących rozpylacze
Sprężarka powietrza służy do zasilania układu hamulcowego
30 - 40 Nm (3 - 4 kGm)
autobusu; napędzana jest od wału
" Moment dokręcania nakrętek złącza nadmiaru (wtryskiwaczy):
korbowego za pomocą paska wielorowkowego
5 - 7 Nm (0,5 - 0,7 kGm)
" Moment dokręcania nakrętek śrub korbowodowych:
102 - 108,5 Nm (10,2 - 10,8 kGm)
" Moment dokręcania nakrętki mocuj. koło klinowe sprężarki powietrza:
72 - 88 Nm (7,2 - 8,8 kGm)
" Moment dokręcania śrub mocujących pokrywy łożysk głównych:
200 - 214 Nm (20,0 - 21,4 kGm)
" Moment dokręcania śruby mocującej koło pasowe na wale:
200 - 220 Nm (20,0 - 22,0 kGm)
5
Instrukcja obsługi silników: 6CT107-3/A1/1; 6CT107-3/A1/4; 6CT107-3/A4/1; 6CT107-3/A4/2; 6CT107-3/A1/3; 6CT107-3/A4; 6CT107-3/A4/3; 6CT107-3/A4/4
1.4. Materiały eksploatacyjne Olej silnikowy:
Olej napędowy (paliwo):
Do smarowania silników zaleca się stosować oleje silnikowe
wielosezonowe krajowej produkcji lub inne oleje silnikowe
Oleje napędowe (paliwa)
wielosezonowe przeznaczone dla szybkoobrotowych silników
Do napędu silników należy używać oleje napędowe zgodne z PN-EN 590.
wysokoprężnych mocno obciążonych spełniające wymagania dotyczące
Dotychczas obowiązujące normy: PN-92/C-96051 oraz ZN-93/MPiH/NF-209 są
klasy lepkości wg SAE np: (15W/40; 10W/30) i kategorii jakości wg
nieaktualne.
Zgodnie z ta normą i przepisami krajowymi od 1.01.2000 r. zawartość siarki API (CD lub wyższej).
w oleju nie może przekraczać 0,05%.
Odpowiednio do warunków klimatycznych (zgodnie z PN-EN 590) określa się trzy
Zalecane oleje to:
okresy (letni, przejściowy i zimowy) oraz wymagane dla tych okresów gatunki
paliwa.
Do stosowania przez cały rok:
W polsce (dla klimatu umiarkowanego) przewidziane są (zgodnie z PN-EN 590) -
trzy gatunki paliwa: - oleje uniwersalne: Lotos Diesel CE/SF 15W/40
 B - do stosowania w okresie letnim
ELF PERFORMANCE XR CE/SF 15W/40
 D - do stosowania w okresie przejściowym
 F - do stosowania w okresie zimowym
- oleje wielosezonowe: SUPEROL FALCO CD SAE 15W/40
Polski Koncern Naftowy przyjął dla swoich olejów napędowych nazwę  Ekodiesel
"TURDUS" SHPD SAE 15W/40
Plus
Zakres stosowana oleju napędowego:
W okresie letnim: (od 1 V do 15 IX) - olej napędowy  Ekodiesel Plus B
(o temperaturze zablokowania zimnego filtru: 00C)
NIE NALEŻY STOSOWAĆ OLEJÓW SMARUJ
CYCH
W okresie przejściowym: (od 16 III do 30 IV i od 16 IX do 15 XI)
O KLASIE JAKOŚCI NIŻSZEJ NIŻ "CD"
- olej napędowy  Ekodiesel Plus D
(o temperaturze zablokowania zimnego filtru: -100C)
W okresie zimowym: (od 16 IX do 15 III)
- olej napędowy  Ekodiesel Plus F
Spośród olejów półsyntetycznych zaleca się olej:
(o temperaturze zablokowania zimnego filtru: -200C)
LOTOS SEMISYNTETIC SG/CD SAE 10W/40
Dla klimatu arktycznego lub innych zastosowań specjalnych należy stosować
(zgodnie z PN-EN 590) oleje o klasach: 0; 1; 2; 3; 4 o temperaturze zablokowania
zimnego filtru od -200 do -440C
Można również stosować:
- olej napędowy miejski  ONM Standard (wg ZN-94/MPiH/NF-213), który
posiada zawartość siarki w oleju do 0,02% i temperaturę zablokowania zimnego
filtru: -300C
1.5. Schemat instalacji elektrycznej ( 24 V  - na masie)
6
Instrukcja obsługi silników: 6CT107-3/A1/1; 6CT107-3/A1/4; 6CT107-3/A4/1; 6CT107-3/A4/2; 6CT107-3/A1/3; 6CT107-3/A4; 6CT107-3/A4/3; 6CT107-3/A4/4
2.1. Ogólne zasady eksploatacji i obsługi
Schemat instalacji elektrycznej
Silnik zalać olejem smarującym o gatunku odpowiadającym zaleceniom
zamieszczono na końcu instrukcji ujętym w niniejszej instrukcji. Poziom oleju nie powinien sięgać powyżej
rysy na wskaz
niku poziomu oleju. Pomiaru ilości oleju należy dokonywać,
gdy samochód stoi na poziomej płaszczyz
nie.
Odpowietrzyć układ paliwowy w następujący sposób:
" poluzować wkręty odpowietrzające filtru paliwa i pompy wtryskowej
" pompować paliwo (naciskając z góry) ręczną pompka paliwowa
(zamontowaną na pompie)
" wkręcić wkręty odpowietrzające z chwilą pojawienia się paliwa bez
pęcherzyków
Uruchamianie silnika
Uruchamianie silnika należy dokonywać przy puszczonym pedle
przyspieszenia, tak aby dz
wignia sterująca pompy wtryskowej znajdowała
się w położeniu minimum.
W czasie pracy silnika należy wykonywać następujące czynności:
" sprawdzać wskazania ciśnienia oleju w silniku (przy obrotach 1000
obr/min i wyższych w rozgrzanym silniku ciśnienie oleju powinno
wynosić: 0,35 - 0,45 MPa)
" sprawdzać wskazania wskaz
nika temperatury cieczy chłodzącej, które w
przypadku stosowania zamkniętego ciśnieniowego układu chłodzenia
nie mogą przekroczyć temperatury 103�C
" sprawdzać wskazania wskaz
nika temperatury oleju (jeżeli jest
zastosowany), które nie powinny przekraczać 110�C (krótkotrwale
120�C)
" ponadto należy wsłuchiwać się w pracę silnika i w przypadku
pojawienia się nieprawidłowych odgłosów pracy należy go zatrzymać i
usunąć przyczynę niedomagań.
2. Użytkowanie silnika
7
Instrukcja obsługi silników: 6CT107-3/A1/1; 6CT107-3/A1/4; 6CT107-3/A4/1; 6CT107-3/A4/2; 6CT107-3/A1/3; 6CT107-3/A4; 6CT107-3/A4/3; 6CT107-3/A4/4
W celu zapewnienia właściwej pracy silnika w okresie zimowym to
UWAGA: Przed zatrzymaniem należy silnik ostudzić przez pracę na
znaczy, gdy temperatura otoczenia spada poniżej +5�C należy
biegu jałowym przez ok. 1 minutę.
przestrzegać następujących zasad:
" do napędu silnika stosować oleje napędowe (paliwa) zimowe
Niedotrzymanie w/w warunku może spowodować uszkodzenie łożysk
" do smarowania silnika stosować zimowy lub wielosezonowy olej
turbosprężarki.
silnikowy
" do chłodzenia silnika stosować płyn niskozamarzający i pamiętać
o każdorazowym spuszczeniu wody z układu chłodzenia niezwłocznie
po zatrzymaniu silnika (jeżeli temp. otoczenia spada poniżej 0�C, a w
układzie awaryjnie zastosowano wodę chłodzącą).
W celu ułatwienia rozruchu silnika w okresie zimowym należy użyć
świecy płomieniowej przestrzegając kolejności postępowania:
" przekręcić kluczyk w stacyjce w odpowiednie (trzecie) położenie;
następuje wtedy grzanie świecy płomieniowej
" nacisnąć na pedał przyspieszenia do oporu i puścić (zdjąć nogę
z  gazu ); ma to na celu przemieszczenie listwy sterującej pompy
wtryskowej z położenia  STOP w położenie  RUCH WAŻNE
" po nagrzaniu świecy zapali się lampka kontrolna (po ok. 20 s)
" zawór elektromagnetyczny spowoduje przedostanie się paliwa na
rozgrzaną spiralę świecy płomieniowej i nastąpi jej zapłon; spowoduje
to podgrzanie powietrza w kolektorze ssącym i ułatwienie rozruchu
dzięki zasysaniu do cylindrów podgrzanego powietrza
" należy wtedy uruchomić silnik przekręcając kluczyk w stacyjce w
odpowiednie (czwarte) położenie podtrzymując w przypadku
pojedynczych zapłonów przez 30 s i jeśli zachodzi konieczność wcisnąć
pedał  gazu o około 1/3
" po uruchomieniu silnika należy zwolnić kluczyk; (zgaśnie lampka
kontrolna)
8
Instrukcja obsługi silników: 6CT107-3/A1/1; 6CT107-3/A1/4; 6CT107-3/A4/1; 6CT107-3/A4/2; 6CT107-3/A1/3; 6CT107-3/A4; 6CT107-3/A4/3; 6CT107-3/A4/4
2.2. Tablica okresowych czynności obsługowych silnika w zastosowaniu trakcyjnym
Uwaga: Pierwszy przegląd silnika z wymianą oleju i wkładu filtru oleju należy przeprowadzić po 4 500 km;
następne co 15 000 km lub 20 000 km w zależności od warunków eksploatacji autobusu zgodnie z poniższą tabelką.
Oznaczenia występujące w tabeli:
W: - wymienić, S: - sprawdzić, wyregulować, oczyścić, uzupełnić, naprawić lub wymienić elementy jeśli zachodzi taka konieczność
L.
Czynność
p.
4 500 15 000 30 000 45 000 60 000 75 000 90 000 105 000 120 000 135 000 150 000
Przebieg silnika eksploatowanego w komunikacji
miejskiej i podmiejskiej [km ą 500]
4 500 20 000 40 000 60 000 80 000 100 000 120 000 140 000 160 000 180 000 200 000
Przebieg silnika eksploatowanego w komunikacji
międzymiastowej i dalekobieżnej [km ą 500]
1. Olej w misce olejowej W W W W W W W W W W W
2. Wkład filtru oleju W W W W W W W W W W W
3. Wkład filtru powietrza W W W W W W W W W W
4. Układ chłodzenia (chłodnica wody i oleju) wg INSTRUKCJI OBSA
UGI AUTOBUSU
5. Wtryskiwacze, rozpylacze S* S* S*
6. Paliwowy separator wody S S S S S S S S S S S
7. Pas (pasy) klinowe S S S S S S S S S S W
8. Akumulator (elektrolit, stan naładowania) wg INSTRUKCJI OBSA
UGI AUTOBUSU
9. Wkłady filtru paliwa W W W W W W W W W W
10. Odpowietrznik S S S S S S S S S S S
11. Luzy zaworowe S S S S
12. Instalacja elektryczna (siłownik, stan styków, przewodów, wg INSTRUKCJI OBSA
UGI AUTOBUSU
pierścieni ślizgowych, szczotek, komutatora itp.)
13. Sprężarka powietrza S S S S S
14. Zbiornik paliwa wg INSTRUKCJI OBSA
UGI AUTOBUSU
15. Olej w pompie wspomagającej W W
16. Turbosprężarka S*
* tylko w przypadkach niedomagań
2.3. Opis niektórych okresowych czynności obsługowych
2.3.4. Wymiana wkładu filtru powietrza
2.3.1. Sprawdzanie poziomu oleju i wymiana oleju oraz filtru oleju Wymianę wkładu filtru powietrza należy wykonać zgodnie z zaleceniami
Sprawdzanie poziomu oleju należy wykonać codziennie przy użyciu producenta pojazdu w zależności od rodzaju i typu filtru powietrza
wskaz
nika; - poziom oleju powinien znajdować się pomiędzy kreskami zastosowanego w pojez
dzie.
"min" a "max" na wskaz
niku. W czasie sprawdzania samochód powinien
stać na płaszczyz
nie poziomej. Wymianę wszystkich filtrów i wkładów filtrujących należy wykonać
Wymiana oleju jest to jedna z zasadniczych czynności obsługowych po przebiegu zgodnie z zaleceniami podanymi w tablicy okresowych
wymagająca zachowania wyznaczonych terminów. Olej należy zlewać czynności obsługowych!
z rozgrzanego silnika, gdy pojazd stoi na płaszczyz
nie poziomej. Dla
ułatwienia spływu oleju należy na czas spływu wyjąć wskaz
nik poziomu
EKSPLOATACJA SILNIKA Z NADMIERNIE
oleju lub odkręcić korek wlewu oleju. Po całkowitym opróżnieniu silnika
ZANIECZYSZCZONYM WKA
ADEM FILTRU POWIETRZA
ze zużytego oleju należy zalać silnik świeżym olejem do poziomu górnej
LUB NIESZCZELNYM UKA
ADEM SS
CYM SPOWODUJE
kreski na wskaz
niku.
USZKODZENIE TURBOSPR
ŻARKI
Wymiana filtru oleju jest czynnością, którą należy wykonać zawsze
I SILNIKA
równocześnie z wymianą oleju. Zużyty filtr należy odkręcić ręcznie lub
przy użyciu specjalnego klucza. Przed przykręceniem nowego filtru należy
2.3.5. Sprawdzenie i regulacja luzów zaworowych
gumową uszczelkę znajdującą się w jego dolnej części posmarować
Sprawdzenie i ewentualną regulację luzów zaworowych należy
olejem silnikowym. Filtr dokręcić ręcznie bez użycia klucza.
przeprowadzić na zimnym silniku przy użyciu szczelinomierza o grubości
0,5 mm zarówno dla zaworów ssących jak i wydechowych.
2.3.2. Wymiana oleju w pompie wtryskowej
W celu przeprowadzenia regulacji należy:
Pompa wtryskowa nie wymaga wymiany lub uzupełniania oleju
" zdjąć pokrywę nasady głowicy
w eksploatacji, gdyż jest podłączona do układu smarowania silnika.
" ustawić tłok sprawdzanego cylindra w położeniu GMP pomiędzy
Jednakże po demontażu lub wymianie związanej z opróżnieniem
końcem suwu sprężania a początkiem suwu pracy (gdy oba zawory są
pompy z oleju lub montażu nowej, należy przed uruchomieniem silnika
zamknięte)
zalać ją olejem silnikowym w ilości: 290 cm3 dla pompy Motorpal,
" wkładając szczelinomierz pomiędzy dz
wigienkę a trzonek zaworu
a 850 cm3 dla pompy Bosch.
sprawdzić luz zaworu ssącego i wydechowego
" jeżeli jest nieprawidłowy należy poluzować nakrętkę kontrującą śruby
2.3.3. Wymiana wkładu filtru paliwa
regulacyjnej i wkręcając lub wykręcając ją - ustawić właściwą wartość
W celu wymiany wkładu filtru paliwa odkręcić śrubę w pokrywie filtru,
luzu
zdjąć pokrywę i wyjąć wkłady. Osadnik przemyć olejem napędowym. Po
" przytrzymując śrubę śrubokrętem dokręcić nakrętkę kontrującą
założeniu nowych wkładów - skręcić filtr śrubą i odpowietrzyć układ
i sprawdzić szczelinomierzem czy luz nie uległ zmianie
zasilania paliwem.
" jeżeli luz uległ zmianie należy ponownie wykonać opisane wyżej
Okresowo podczas eksploatacji silnika należy odkręcić o kilka obrotów
czynności
grzybek zaworu (w dolnej części filtru) w celu spuszczenia paliwa z wodą
" w pozostałych cylindrach luzy zaworowe sprawdzić w analogiczny
i zanieczyszczeniami. Po tej czynności grzybek zaworu dokręcić do oporu.
sposób
Czynności obsługowe takie jak: 2.3.6. Regulacja siłownika STOP na pompie wtryskowej Motorpal
" Sprawdzanie poziomu cieczy chłodzącej
" Czyszczenie filtru powietrza
należy wykonać zgodnie z zaleceniami producenta pojazdu.
Czynności kontrolne takie jak:
" Przegląd pompy wtryskowej
" Sprawdzenie działania wtryskiwaczy
" Przegląd alternatora, rozrusznika i instalacji elektrycznej
" Przegląd turbosprężarki
należy wykonać w specjalistycznym warsztacie naprawczym.
Uwaga:
1. Pompa wody jest nierozbieralna i w przypadku awarii należy wymienić
całą pompę.
2. Każdorazowo po wyjęciu wtryskiwacza zaleca się wymienić uszczelkę
pod wtryskiwacz na nową.
Postępowanie:
1. Dz
wignię STOP zamontować tak, aby w położeniu PRACA była
o
odchylona od pionu o kąt 90o -13
2. Dz
wignię STOP przesunąć w położenie PRACA
3. Wydłużać cięgno przegubu tak długo, aż rdzeń elektromagnesu dojdzie
do dolnego położenia (dz
wignia STOP zacznie się przemieszczać)
4. Od tego położenia wydłużyć cięgno jeszcze o dwa obroty
5. Położenie cięgna zabezpieczyć nakrętką.
2.3.7. Kontrola i regulacja pasa klinowego i wielorowkowego
Kontrola siły napięcia pasa klinowego
1. Pas klinowy należy napinać tak, aby siła napięcia wynosiła 280 - 330 N
(mierzona przyrządem GATES SONIC model A lub KRIKIT
TENSION GAUGE 91107) co odpowiada ugięciu pasa 4 mm przy
nacisku na pas 14 N.
2. Pomiar należy przeprowadzić w połowie długości między kołem
pasowym alternatora a kołem pasowym pompy wody.
3. Napięcie pasa należy sprawdzić po hamowaniu lub po ok. 1h pracy.
Regulacja siły napięcia pasa wielorowkowego
1. Popuścić śruby mocujące napinacz pasa wielorowkowego tak, aby
umożliwiały napięcie pasa przez pokręcenie kluczem nasadowym.
2. Napiąć pas wielorowkowy za pomocą klucza nasadowego tak
 19 (orientacyjny moment 100 Nm), tak aby siła napięcia wynosiła 400
- 500 N (mierzona przyrządem GATES SONIC model A lub KRIKIT
TENSION GAUGE 91107) co odpowiada ugięciu pasa 8,2 - 9,6 mm
przy nacisku na pas siłą 45 N (4,6 kG).
3. Pomiar ugięcia należy przeprowadzić w połowie długości pasa
wielorowkowego od koła pompy wody do koła wału korbowego.
4. Dokręcić śruby mocujące napinacz pasa wielorowkowego
Uwaga:
Powyższą procedurę napięcia pasa wielorowkowego należy przeprowadzić
na zagrzanym silniku (temperatura płynu chłodzącego powinna wynosić
70 - 80 oC).
Przy wymianie pasa wielorowkowego należy wstępnie napiąć pas wg
powyższej procedury a następnie napiąć pas po zagrzaniu silnika.
Wszelkie zauważone w eksploatacji ślady pęknięć lub postrzępienia
kwalifikują pasy do natychmiastowej wymiany.
2.3.8. Ustawianie i regulacja kąta początku tłoczenia przy pomocy
trzpienia blokady wałka pompy Motorpal
Czynność ta powinna być wykonywana przez wykwalifikowanego " w tym położeniu pompa wtryskowa jest ustawiona w początku
pracownika; zaleca się wykonywać w stacji obsługi posiadającej tłoczenia paliwa pierwszego cylindra
autoryzację Motorpal Jihlava.
Uwaga: - brak możliwości obrotu wałka pompy oznacza, że trzpień wpadł
" odpowietrzyć układ paliwowy przy pomocy śruby odpowietrzającej w wycięcie pierścienia na wałku krzywkowym i w tym położeniu pompa
umieszczonej w górnej części pompy wtryskowej i wkrętu na filtrze ustawiona jest w PTP pierwszego cylindra
paliwa, pompując paliwo ręczną pompką paliwową umieszczoną na
" dokręcić śruby mocujące pompę (w otworach fasolkowych)
pompie wtryskowej (naciskając od góry tłoczek w plastikowej osłonie)
" dokręcić pokrywkę (osłonę) napędu pompy wtryskowej (z przodu
" zdjąć pokrywę nasady głowicy i wstępnie ustawić tłok pierwszego
pompy)
cylindra w pozycji PTP (PTP - początek tłoczenia paliwa) pomiędzy
suwem sprężania a suwem pracy, (gdy oba zawory pierwszego cylindra
" odkręcić blokadę wałka krzywkowego
są zamknięte - luzy między dz
wigienkami a trzonkami zaworów).
" wyjąć trzpień i założyć sprężynę w takie położenie jak było przed
Kręcić wałem korbowym w prawo patrząc od przodu silnika w celu
sprawdzaniem (rys. 3B poz. 2)
skasowania luzów międzyzębnych aż do pokrycia się rys. Dokładne
położenie tłoka w PTP jest wtedy, gdy rysa z napisem PTP na kole
zamachowym (rys. 1 poz. 2) znajduje się na wprost znaków
Pozostawienie trzpienia w położeniu jak podczas
(przewężenia) na obudowie koła zamachowego (rys. 1 poz. 1) w
pomiaru i uruchomienie silnika lub choćby pokręcenie
okienku kontrolnym (wzierniku). Okienko kontrolne znajduje się w
wałem korbowym spowoduję zniszczenie pompy
dolnej części obudowy koła zamachowego; (przed sprawdzaniem zdjąć
wtryskowej i bardzo kosztowną naprawę
płytkę zaślepiającą wziernik)
" odkręcić kołpak blokady wałka krzywkowego znajdujący się z przodu
na regulatorze pompy wtryskowej (rys. 2 poz. A i rys. 3 poz. 1)
" wyjąć trzpień ze sprężyną (rys. 3B poz. 2) i sprężynę umieścić z drugiej
strony trzpienia (rys. 3A poz. 2); (położenie w czasie pomiaru)
" włożyć trzpień ze sprężyną (w tym położeniu) do pompy wtryskowej
i wkręcić kołpak blokady wałka krzywkowego (rys. 3 poz. 1)
" odkręcić pokrywkę (osłonę) napędu pompy wtryskowej (z przodu
pompy)
" poluzować śruby mocujące pompę ( w wycięciach fasolkowych)
" delikatnie ręcznie obrócić w lewo wałkiem krzywkowym pompy
wtryskowej (przy użyciu klucza nałożonego na nakrętke piasty pompy)
do momentu gdy trzpień wpadnie w wycięcie pierścienia na wałku
krzywkowym - charakterystyczny trzask (rys. 3A poz. 2)
Ilustracje dotyczące ustawiania i regulacji kąta początku tłoczenia dla
silnika z pompą wtryskową Motorpal
Rys. 1
Rys. 3
Rys.2
2.3.9. Ustawianie i regulacja kąta początku tłoczenia pompy Bosch
Czynność ta powinna być wykonywana przez wykwalifikowanego
" dokręcić śruby mocujące pompę (w otworach fasolkowych)
pracownika; zaleca się wykonywać w stacji obsługi posiadającej
autoryzację firmy Bosch. " dokręcić kluczem ampolowym korek (zaślepkę) na obudowie
regulatora obrotów pompy
" odpowietrzyć układ paliwowy na przewodzie oraz przy pomocy wkrętu
na filtrze paliwa, pompując paliwo ręczną pompką paliwową
umieszczoną na pompie wtryskowej
" zdjąć pokrywę nasady głowicy i wstępnie ustawić tłok pierwszego
cylindra w pozycji PTP (PTP - początek tłoczenia paliwa) pomiędzy
suwem sprężania a suwem pracy, (gdy oba zawory pierwszego cylindra
są zamknięte - luzy między dz
wigienkami a trzonkami zaworów).
Kręcić wałem korbowym w prawo patrząc od przodu silnika w celu
skasowania luzów międzyzębnych aż do pokrycia się rys (w okienku
jak na rys. 1). Dokładne położenie tłoka w PTP jest wtedy, gdy rysa z
napisem PTP na kole zamachowym (rys. 1 poz. 2) znajduje się na
wprost znaków (przewężenia) na obudowie koła zamachowego (rys. 1
poz. 1) w okienku kontrolnym (wzierniku). Okienko kontrolne znajduje
się w dolnej części obudowy koła zamachowego; (przed sprawdzaniem
Rys. 1
zdjąć płytkę zaślepiającą wziernik)
" poluzować śruby mocujące pompę (w wycięciach fasolkowych)
" odkręcić kluczem ampolowym korek (zaślepkę) znajdujący się z przodu
na obudowie regulatora obrotów pompy
" delikatnie ręcznie obrócić w prawo wałkiem krzywkowym pompy
wtryskowej za pomocą napędzającego pompę koła zębatego aż do
momentu ustawienia się występu (ząbka) w środkowym położeniu
otworu (rys. 2)
" w tym położeniu pompa wtryskowa jest ustawiona w początku
tłoczenia paliwa pierwszego cylindra
"
Rys. 2
2.3.10. Regulacja siłownika STOP na pompie wtryskowej Bosch
Silnik przeznaczony do dalekiego transportu np. samochodem, koleją lub statkiem
może być transportowany w skrzyni lub luzem. Przed transportem silnik powinien
być zakonserwowany. Silnik należy przymocować do dna skrzyni lub do stojaka
transportowego mocno i pewnie tak, aby podczas transportu nie istniała możliwość
przesunięcia się silnika w stosunku do skrzyni lub stojaka. Silnik powinien być
transportowany zawsze w pozycji stojącej. Daleki transport powinien odbywać się
krytymi środkami transportu, a skrzynia lub stojak powinny być zabezpieczone
przed możliwością przesunięcia względem platformy transportowej. Transport
silnika na bliskie odległości (np. w magazynie) może odbywać się za pomocą
urządzenia dz
wigowego lub wózka transportowego. W celu przesunięcia silnika
opakowanego w skrzyni za pomocą dz
wigu, należy go zawieszać na linach
stalowych. Do podnoszenia i przenoszenia silnika należy użyć belki z ruchomymi
hakami pozwalającymi na założenie ich w dwa ucha przymocowane do głowicy.
Uwaga: Posadowienie silnika na misce olejowej (podczas prac transportowych)
spowoduje zdeformowanie miski i uszkodzenie pompy olejowej.
4. Instrukcja BHP
Dla zapewnienia bezpieczeństwa pracy powinny być przestrzegane wszystkie
przepisy BHP ze szczególnym uwzględnieniem następujących zaleceń:
" kierowca pojazdu powinien znać szczegółowo instrukcję obsługi silnika
Postępowanie:
" silnik należy uruchamiać zgodnie z zaleceniami instrukcji obsługi
1. Dz
wignię STOP zamontować przy użyciu preparatu LOCTITE 270
" należy dbać o czystość silnika
oraz śruby mocującej dz
wignię, tak aby w położeniu PRACA była
" zewnętrzne wirujące elementy silnika powinny być osłonięte
odchylona od pionu o kąt <" 100o (Uwaga: dz
wignię oraz śrubę należy
" nie wolno dokonywać napraw i regulacji silnika podczas jego pracy
wcześniej dokładnie odtłuścić).
" podczas przeprowadzania napraw należy posługiwać się narzędziami o
2. Wyregulować położenie talerzyka względem rolki, aby szczelina
nienagannym stanie technicznym
między rolką a talerzykiem wynosiła 1 - 2 mm (Uwaga: rdzeń
" nie wolno dokonywać jakichkolwiek czynności pod podwieszonym silnikiem
elektromagnesu podczas regulacji ma dojść do dolnego położenia; (np. na urządzeniu dz
wigowym)
dz
wignia STOP zacznie się przemieszczać).
3. Położenie talerzyka zabezpieczyć nakrętką.
3. Instrukcja transportu