-ð Rodzaje chromatografii i do czego sÅ‚użą ?
Chromatografia to technika analityczna lub preparatywna służąca do rozdzielania lub badania
składu mieszanin związków chemicznych.
W zależności od rodzaju eluentu czyli substancji w której rozpuszcza się badaną mieszaninę
rozróżnia się następujące techniki chromatograficzne:
* chromatografia cieczowa - w której eluentem jest ciekły rozpuszczalnik lub mieszanina
rozpuszczalników
* chromatografia gazowa - w której eluentem jest gaz (zwykle hel, argon lub wodór, czasem
azot).
* chromatografia nadkrytyczna - w której eluentem jest gaz w stanie nadkrytycznym.
W zależności od rodzaju i sposobu przygotowania fazy rozdzielczej:
* TLC - thin layer chromatography, chromatografia cienkowarstwowa - w której fazę
rozdzielczą stanowi cienka warstwa fazy stałej naniesiona na sztywną płytkę. Na tak spreparowaną
płytkę nanosi się próbkę roztworu, po czym na skutek działania sił kapilarnych, grawitacji lub pola
elektrycznego następuje przepływ i rozdział mieszaniny;
* chromatografia bibułowa - w której fazę rozdzielczą stanowi pasek lub arkusz bibuły
filtracyjnej lub specjalnego typu bibuły chromatograficznej;
* chromatografia kolumnowa - w której faza rozdzielcza jest umieszczona w specjalnej
kolumnie, przez którą przepuszcza się następnie roztwór badanej mieszaniny. Przepływ roztworu
przez kolumnę można wymuszać grawitacyjnie lub stosując różnicę ciśnień na wlocie i wylocie
kolumny;
* chromatografia powinowactwa - w której odpowiednio spreparowana faza rozdzielcza jest
zdolna do oddziaływań chemicznych o zmiennym powinowactwie wobec rozdzielanych substancji;
* chromatografia jonowymienna - w której substancje oddziałują ze złożem za pomocą
oddziaływań jonowych.
W zależności od parametrów procesu:
* HPLC - high performance/pressure liquid chromatography,
wysokosprawna/ciśnieniowa chromatografia cieczowa - odmiana cieczowej chromatografii
kolumnowej z użyciem eluentu pod wysokim ciśnieniem;
* FPLC - fast protein/performance liquid chromatography - szybka,
białkowa/szybkosprawna chromatografia cieczowa - odmiana HPLC działająca na niższych
ciśnieniach, stosująca prócz złóż sorpcyjnych, także zwykłe złoża typu sit molekularnych, służąca
głównie do rozdziału białek i polipeptydów. Opatentowana i wyłączna nazwa dla firmy Pharmacia;
* UPLC - ultra performance liquid chromatography, ultrasprawna chromatografia cieczowa -
odmiana cieczowej chromatografii kolumnowej. Działa na wyższych ciśnieniach i mniejszych
przepływach, a kolumny mają mniejsze ziarno (1,7 - 1,8 źm). Pozwala uzyskiwać krótsze czasy
retencji i wyższe rozdzielczości. Opatentowana i wyłączna nazwa dla firmy Waters.
* GPC - Gel Permeation Chromatography - chromatografia żelowa - odmiana kolumnowej
chromatografii cieczowej. Polega na rozdziale składników mieszaniny na sitach molekularnych ze
względu na ich wielkość (masę). Stosowana m.in. do określania średnich mas cząsteczkowych
polimerów