CZĘR
Ć II
CZĘR
Ć II
FORMY PRACY
FORMY PRACY
Na podstawie
Form Pracy
wg Dariusza Majchrowskiego
Siemianowice R
ląskie, Kwiecień 1999
Witaj szanowna druhno, witaj drogi druhu!
Z ogromną przyjemnoS
cią oddajemy w Twoje ręce drugi zeszyt
z serii  Wiedzajnika Harcerskiego .
Tym razem dajemy Ci spisane w bardzo zrozumiały i przystępny
sposób Formy Pracy w drużynach.
Zeszyt ten powstał w oparciu o dane i informacje wykreowane
i przekazane na jednym z kursów drużynowych przez phm. Dariusza
Majchrowskiego.
Jeżeli masz jakieS
ciekawe uwagi lub spostrzeżenia odnoS
nie
spisanych tutaj Form Pracy kontaktuj się proszę z ich autorem, od
którego możesz dowiedzieć się jeszcze wielu ciekawych rzeczy na ten
temat.
 Wiedzajnik możesz  nabyć w Komendzie Hufca ZHP
w Siemianowicach R
ląskich za jeden przeS
liczny uS
miech. Już
wkrótce postaramy się aktywować możliwoS
ć prenumeraty. Jeżeli
jesteS
zainteresowany - daj nam znać.
Z poważaniem
Agencja Wydawnicza MarcoDRUK2000
Już wkrótce zostaną wydane kolejne zeszyty z tej serii. Co będzie w kolejnych,
dowiesz się już wkrótce.
Jeżeli masz jakiekolwiek propozycje, materiały, rady i inne im podobne
różnoS
ci możesz je dostarczać bezpoS
rednio do studia Agencji Wydawniczej
mieszczącego się w Siemianowicach R
ląskich pod adresem: 41-100 Siemianowice
ul.Korfantego 15a/12. Możesz również kontaktować się telefonicznie pod
numerem [phone].
PRZYJEMNEJ I KREATYWNEJ PRACY ŻYCZY
Agencja Wydawnicza MarcoDRUK2000
Wiedzajnik harcerski, częS
ć 2, Formy pracy, strona 0/4
SPECYFIKACJA FORM PRACY
Akcje społeczne
Są to archaiczne okreS
lenia do dnia dzisiejszego jednak podejmowane. Są to akcje, które robimy dla
S
rodowiska, czyli dla dzieci z podwórka, dla mam, nauczycieli, emerytów.
Zwiady rodzajowe
Terenoznawczy, historyczny, turystyczny, folklorystyczny, komunikacyjny, etnograficzny, gospodarczy,
przyrodniczy, obserwacja, wywiad, wycieczka, zadanie między zbiórkowe, badanie domu. Zawsze powinno
być podsumowanie.
Zajęcia techniczne (majsterki)
Związane z przetwarzanymi lub wytwarzanymi przedmiotami.
Zajęcia sportowe
WyS
cigi czyli tor przeszkód. Tu wchodzi ogrom zajęć mających na celu rozwinięcie kultury fizycznej.
Są to krótkie zajęcia sportowe na zbiórce, poprzez turnieje a na olimpiadach skończywszy.
Wycieczki drużyny
Trzy etapy:
- przygotowania: opiekun, noclegi, kosztorys, ubezpieczenie, pozwolenia od rodziców, program,
uczestnicy, sprzęt;
- realizacja programu;
- podsumowanie.
Biwaki drużyny
Trzy etapy:
- przygotowania: opiekun, noclegi, kosztorys, ubezpieczenie, pozwolenia od rodziców, program,
uczestnicy, sprzęt;
- realizacja programu;
- podsumowanie.
Gry terenowe
Tu wchodzą wszelkie gry ze scenariuszem lub bez przeprowadzane na powietrzu - generalne zasady:
- gra musi być dopasowana do terenu;
- gra musi być dostosowana do wieku uczestników;
- zasady gry muszą być zwięzłe, wystarczająco jasne i zrozumiałe.
Biegi harcerskie
Także gra terenowa po jakimS
czasie szkolenia lub czasookresie w celu podsumowania i sprawdzenia
wiadomoS
ci nabytych przez harcerzy.
Konkursy, Quizy, Testy, Krzyżówki
Konkursy mogą być plastyczne, muzyczne i inne, prawie w każdym temacie. W ażne jest podsumowanie.
Zabawy towarzyskie
Planszowe czyli potocznie zwane S
wietlicowymi. Należy odpowiednio dostosować do wieku uczestników
i przestrzegać regulaminów gry.
Ogniska, Kominki
Dla wszystkich jasne. Musimy przygotować miejsce na ognisko i je ułożyć lub przygotować się do kominka.
Konieczna jest osoba prowadząca całoS
ć i dobranie tematu dla wszystkich. ObrzędowoS
ć też jest ważna -
rozbudować.
Zabawy i gry w izbie harcerskiej
Pod tym tematem są wszelkie gry i zabawy w izbie harcerskiej jakie znamy i stosujemy na co dzień.
Wiedzajnik harcerski, częS
ć 2, Formy pracy, strona 1/4
SPECYFIKACJA FORM PRACY
Potańcówki
Forma, w której możemy naszych harcerzy nauczyć tańczyć a to na pewno im się w życiu przyda. Poza tym
młodzież potrzebuje płaszczyzny, na której mogą się spotkać na luzie. Może to być np. szkółka tańca.
Wieczornice
Wieczór literacki - młodym ludziom takie coS
też jest potrzebne. Nie zapomnij dobrać odpowiednio poezję.
Może to być wieczór z muzyką. Najlepiej włączyć w to harcerzy. Samemu starać się tylko ukierunkować
imprezę. KtoS
musi prowadzić taki wieczór. Przed imprezą musicie przygotować odpowiedni wystrój
i wytworzyć odpowiedni nastrój .
Osądy nad bohaterem
Oglądamy film lub byliS
my w teatrze lub czymS
takim. Może to być osoba nam znana. Może to być nawet
sąd nad harcerzem, który niegodnie się zachował. Musi być obrońca, adwokat i prawdziwy sąd: harcerze są
przysięgłymi. Możemy drużynę podzielić na pół i zaczynamy sądzić.
Burza mózgów
Ma na celu znalezienie sposobu na wyjS
cie z opresji, znalezieniu odpowiedzi na pytanie, wymyS
lenie
czegoS
w grupie. Proste do zrealizowania - rzucamy temat i każdy kto chce mówi o tym co uważa
za ważne w temacie.
Film
Oglądanie filmu. Trzeba przygotować jakiS
wartoS
ciowy film i stworzyć dogodne warunki do jego oglądania.
Oglądamy go z kulturą widza. Po filmie możemy podyskutować.
Festiwal
Może być kultury, muzyki, filmu itp. Ma być możliwoS
cią pokazania dorobku  kulturalnego lub innego . Jest
formą dosyć trudną. Trzeba zrobić dekoracje, stworzyć możliwoS
ć do zaprezentowania swoich dzieł. Wybrać
osobę prowadzącą, przygotować przerywniki i zrobić podsumowanie z pochwałami lub nagrodami.
Gazetka, Audycja
Rodzaj dziennikarstwa. Harcerze bawią się w dziennikarzy. Piszą artykuł o tym co jest dla nich ważne
i o tym co chcieli by było w pracy. Trzeba znalex
ć redaktora naczelnego, który to wyda i zrobi z tego
odpowiedni materiał. Przy lepszym sprzęcie technicznym może zamiast gazety być audycja lub film.
Spotkanie z ciekawym człowiekiem
Najpierw trzeba się zastanowić kim by miał być ten ciekawy człowiek i co mógł by pokazać naszym
harcerzom. Następnie należy przygotować takie spotkanie od strony organizacyjnej tzn. treS
ć pytań,
miejsce, czas, wystrój, forma podziękowania, itp.
WyjS
cie do placówek kulturalnych
Trzeba najpierw wprowadzić klimat jaki z reguły panuje w takich placówkach. Powiedzieć o strojach,
zachowaniu, itp. W ybrać repertuar i resztę jak z filmem.
Rajdy
Na zasadzie biwaku i biegu harcerskiego.
Obozy
Na zasadzie biwaku i biegu harcerskiego.
Złazy
Na zasadzie biwaku i biegu harcerskiego.
Wiedzajnik harcerski, częS
ć 2, Formy pracy, strona 2/4
SPECYFIKACJA FORM PRACY
Zloty
Na zasadzie biwaku i biegu harcerskiego.
Manewry
Na zasadzie biwaku i biegu harcerskiego.
Turnieje
Jest to rywalizacja pomiędzy zastępami, patrolami, drużynami. Mogą być pomieszane zajęcia sportowe
z nie sportowymi. CoS
na zasadzie olimpiady.
UroczystoS
ci
Tu mamy na myS
li wszelkie S
więta, rocznice, urodziny. Należy je obchodzić bardzo ciepło. Dobrze
przygotować i poprowadzić.
Zajęcia muzyczne
Zajęcia bardzo specjalistyczne. Potrzebne jakiekolwiek instrumenty. Zajęcia podobne do lekcji wychowania
muzycznego
Mikro-kursy
Krótki kurs szkoleniowy, wyłożenie teorii.
Inscenizacje
Robimy inscenizację. Mogą to być zajęcia docelowe. Robimy przedstawienie lub poS
rednie krótkie
inscenizacje, kawałki. Zadbać o odpowiedni temat i pomóc przy realizacji - reżyseria.
Zajęcia przy komputerze
Nowe jeszcze ciepłe ale już się zdarzają. Odpowiednia organizacja zajęć aby wszyscy się bawili.
Dla lepszych trudniejsze zajęcia dla słabszych lżejsze. Odpowiednio do wieku przygotować
oprogramowanie. Starać się uatrakcyjniać ale też i uczyć na takich zajęciach.
Wiedzajnik harcerski, częS
ć 2, Formy pracy, strona 3/4
FORMY PRACY - PODZIAŁ NA GRUPY TEMATOWE
GRUPA - Zajęcia terenowe
1.zwiady;
2.wycieczki;
3.biwaki;
4.rajdy.
GRUPA - Rywalizacja i współzawodnictwo
1.gry i ćwiczenia sportowe;
2.konkursy;
3.turnieje;
4.gry S
wietlicowe;
5.gry terenowe;
6.biegi harcerskie;
7.alarmy.
GRUPA - AktywnoS
ć twórcza
1.zabawy;
2.ogniska - kominki;
3.piosenki i pląsy;
4. formy teatralne;
5. zwyczaje, obrzędy;
6.gazetki;
7.wystawy;
8.audycje;
9.akademie;
10. zajęcia techniczne;
11. zajęcia plastyczne.
GRUPA - Operowanie słowem
1.wykłady - referaty;
2.dyskusje;
3.spotkania;
4.gawędy;
5.sesje;
6. rady - komisje.
GRUPA - Wychowanie przez pracę
1.służby - dyżury;
2.prace zarobkowe;
3.czyny społeczne;
4.prace produkcyjne.
GRUPA - Imprezy masow e
1.zloty, złazy;
2.manewry;
3.raporty, musztry, defilady;
4.capstrzyki, pochody, manifestacje;
5.olimpiady sportowe.
Wiedzajnik harcerski, częS
ć 2, Formy pracy, strona 4/4
1. Wstęp
Każda treść (niestety niekoniecznie najciekawsza), która może
być tematem zajęć dla dzieci w wieku 12-14 lat, powinna być
jakoś ubrana. Każdy cukierek, niezależnie od tego, czy jest
słodki, czy gorzki ma swoje opakowanie. Jeżeli w jakiś sposób się
Formy pracy w
ono zmieni, popularność tego produktu wśród kupujących może
znacznie wzrosnąć lub drastycznie spaść. Zależy to od formy, w
jaką cukierek został ubrany. Tak samo jest z wszelkimi zajęciami,
drużynie
które przeprowadzają drużynowi, przyboczni, a nawet zastępowi.
Gombrowicz w swojej książce Ferdydurke starał się za
harcerskiej
wszelką cenę zwalczyć zjawisko formy. Jednak doskonale wiemy,
że sama treść podana od-tak - na tacy - może uczestników zbiórki
znudzić. Nikt nie lubi wykładów, a większość wyłącza się po
parunastu minutach i nie słucha dalej. Co więc zrobić, by naszych
harcerzy nauczyć tych rzeczy, które mogą im się przydać w całej
harcerskiej i życiowej drodze? Bez wątpienia sama treść jest zbyt
uboga, by zachęcić dzieci do uwagi. Elementy metody harcerskiej
zobowiązują nas do użycia przemienności elementów, ale również
atrakcyjnych, dopasowanych do wieku uczestnika zajęć.
Zebrał i opracował: pwd. A
ukasz DANIEL HR
2. Metodyka harcerska i formy pracy z niej wynikające debiutów twórczych. Informuje o życiu drużyny.
Metodyka harcerska wydana przez Wydział Harcerski GK, to
Gra  prowadzona według określonych zasad, reguł. Celem gry nie
przede wszystkim recepta na to, jak poprowadzić drużynę
powinno być tylko wygrywanie, a uczenie się, przeżycie,
harcerską. Możemy w niej znalez
ć sposób interpretacji Prawa i
wzbogacenie doświadczeń, poznanie pewnych mechanizmów,
Przyrzeczenia Harcerskiego i sposób funkcjonowania innych
treści.
elementów metody harcerskiej w tym wieku, sposób organizacji
drużyny, a także formy pracy charakterystyczne dla tej grupy
Konkurs, turniej  rywalizacja indywidualna lub zespołowa w
wiekowej. Są to przede wszystkim:
różnych dziedzinach wiedzy i umiejętności, uczy radości z
osiągniętego sukcesu, motywuje do doskonalenia się.
Gawęda  barwne, sugestywne (oddziaływanie na wyobraz
nię i
emocje) opowiadanie, sposób zaciekawienia tematem, wywołania
Olimpiada sportowa  forma zawodów sportowych w różnych
emocjonalnego stosunku do określonych spraw i wydarzeń. Jest
konkurencjach, wzbogacona o uroczystą oprawę. Umożliwia
formą nawiązywania bezpośrednich kontaktów z wychowankami,
harcerzom odgrywanie różnych ról, jest silnym bodz
cem
dostarcza nowych informacji, kształtuje postawy, rozbudza
motywującym, rozwija zainteresowania.
wyobraz
nię.
Festiwal  przegląd dorobku artystycznego, konkurs (np. między
Zwyczaje i obrzędy  forma porozumiewania się w zespole,
zastępami), występy, pokazy. Dostarcza przeżyć artystycznych,
przyjęte sposoby zachowania się w określonych sytuacjach, wyraz
rozwija zdolności.
przynależności do organizacji.
Alarm  sposób sprawdzenia gotowości harcerzy do podjęcia
Ognisko, kominek  sposób działania, wyzwalający pozytywne
działań zespołowych, uczy zachowań w sytuacjach krytycznych,
przeżycia, zacieśniający więz
w drużynie, zmuszający do refleksji
stwarza atmosferę niezwykłości i niesamowite przeżycia. Nie
związanych z przeżywaniem treści. Sprzyja spontanicznemu
można stosować tej formy zbyt często  musi służyć konkretnemu
zachowaniu, jest okazją do swobodnej dyskusji, podsumowania
celowi.
wspólnego działania.
Praca na rzecz innych  wykonywanie prac użytecznych dla
Piosenka  sposób tworzenia nastroju, pobudzenia do działania.
społeczności lokalnej. Forma uwrażliwia na potrzeby innych, uczy
pożytecznej pracy, przygotowuje do pełnienia służby.
Inscenizacja i inne formy teatralne  uczą sposobów zachowania
się oraz postrzegania spraw innych ludzi, rozumienia ich uczuć i
Akcja zarobkowa  element wychowania gospodarczego w
postaw. Odgrywanie ról przez harcerzy to uczenie się przez
drużynie, sposób zdobycia środków finansowych. Uczy
działanie, rozwijanie ekspresji twórczej.
planowania, gospodarności, sposobów dysponowania funduszami
oraz wskazuje wartość określonych dóbr.
Gazetka  forma zdobywania, dostarczania i przetwarzania
informacji. Rozwija aktywność, zainteresowania, jest miejscem
Zwiad  sposób zbierania informacji na określony temat oraz 3. Różne inne formy pracy
poznawania otoczenia. Harcerze uczą się samodzielności Akademia - forma nadawania uroczystego charakteru ważnym
działania i podejmowania decyzji, rozwijają spostrzegawczość, sprawom, najczęściej rocznicom lub wydarzeniom.
kreatywność, nabierają umiejętności nawiązywania kontaktów. Charakterystyczny dla akademii jest podział uczestników na
odbiorców i wykonawców.
Bieg harcerski  forma rozwijająca określone umiejętności
harcerskie oraz sposób sprawdzania wiadomości i umiejętności,
Alarm - jest formą sprawdzenia natychmiastowej gotowości
niezbędnych do zdobycia kolejnych stopni lub sprawności
harcerzy, a także sposobem szybkiego zmobilizowania zespołu do
harcerskich.
działania. Alarm do pilnego działania - to harcerska odpowiedz
na
niespodziewane potrzeby. Alarm obozowy np.: mundurowy, nocy
Wycieczka  wyprawa w celu zdobycia wiadomości, umiejętności,
przed grą itp.
doświadczenia, okazja do konfrontacji wiedzy i wyobrażeń z
rzeczywistością. Wzmacnia więzi w zespole wokół realizacji
Audycja - audycja słowna - podstawowym jej instrumentem jest
wspólnego celu.
słowo, audycja muzyczna, audycja słowno-muzyczna.
Podstawowe formy stosowane w audycjach to: informacja, czyli
Biwak  stwarza sytuację życiową dla harcerzy, w której muszą
krótkie wiadomości o wydarzeniach, reportaż, bezpośrednio
sami zaspokoić swoje potrzeby, doświadczając różnych trudności.
zarejestrowany (np. na taśmie magnetofonowej) przebieg
Harcerze uczą się samodzielności, zaradności, na biwaku pracują
wydarzenia, imprezy, zbiórki, o dyskusja, organizowana w celu
wszystkie zmysły harcerzy. Biwak rozwija umiejętność współpracy
omówienia ważnej sprawy, wywiad, pogadanka, wypowiedz

w grupie, służy lepszemu poznaniu się.
jednej osoby w interesującej dziedzinie, audycja poetycka,
prezentująca utwory poetyckie, konkurs, porady praktyczne.
Rajd  impreza turystyczna, której celem jest pokonanie
określonej trasy zgodnie z obowiązującym regulaminem.
Bieg - służy rozwijaniu określonych umiejętności i zaradności
harcerzy w warunkach terenowych. Bieg sumujący zdobycie
stopnia - organizuje się go dla harcerzy, którzy wcześniej
zamknęli próbę danego stopnia. Bieg terenoznawczy - w celu
praktycznego nauczenia orientowania się w terenie, sporządzanie
szkiców w marszu, robienie jodełki itp. Bieg przyrodniczy - służy
sprawdzeniu i wzbogaceniu wiedzy przyrodniczej. Bieg
sprawdzający postawy - wzdłuż trasy pozoruje się konkretne, nie
związane z tematem trasy sytuacje.
Capstrzyk - jest formą uczestniczenia w obchodach uroczystości,
rocznic i świąt. Jest sposobem wyrażania emocjonalnego stosunku
harcerzy do tych wydarzeń. Słowo capstrzyk oznacza sygnał z życia. Celem tego opowiadania jest wywołanie emocjonalnego
wykonywany najczęściej na trąbce, oznajmiający koniec zajęć stosunku do określonych sprawcom wydarzeń itp. Gawęda
dziennych. okolicznościowa - zawiązana z ważnymi wydarzeniami,
rocznicami, świętami. Oddziałująca na uczucia wychowanków
Dyskusja - dyskusja tradycyjna - biorą w niej udział wszyscy powoduje ich emocjonalne wiązanie z określonymi treściami.
uczestnicy spotkania w takiej kolejności w jakiej się zgłaszają, Gawęda sytuacyjna - związana z różnymi sytuacjami
albo w ustalonej przez prowadzącego dyskusję. Dyskusja wychowawczymi zaistniałymi np. w drużynie. Gawęda może
panelowa - dyskutuje ze sobą tylko kilka osób, pozostali odnosić się do danej sytuacji bezpośrednio lub pośrednio - przez
uczestnicy przysłuchują się. Dyskusja 66 - organizujemy ja gdy opowiadanie o podobnym zdarzeniu. Może być wygłoszona "na
chcemy uzyskać opinię wszystkich w jednej kwestii. Uczestników gorąco" zaraz po wymagającym interwencji zdarzeniu. Gawęda
dzielimy na 6 osobowe zespoły, które dyskutują w ograniczonym obrzędowa - związana z różnymi obrzędowymi okolicznościami w
czasie np. po 6 minut. Potem następuje dyskusja plenarna, drużynie np.: składanie przyrzeczenia. Gawęda - scenariusz,
podczas której przedstawiają wyniki swojej pracy. drużynowy w jej trakcie przygotowuje sytuacje, którą za chwilę
harcerze sami powtórzą. Na jej podstawie przygotowuje się
Defilada - forma o charakterze dyscyplinującym, porządkującym. konkretne zajęcia. Gawęda "klasyczna" - wygłoszona przez
Dobrze służy zgraniu zastępu lub drużyny. Jest formą drużynowego, opowiada o pozytywnym charakterze, który po
zaprezentowania się drużyny wobec innych zespołów harcerskich wielu trudnościach odnosi zwycięstwo. Gawęda - rozmowa,
oraz widzów. zawiera ona element rozmowy i dyskusji. Efekt zamierzony
osiągamy stawiając pytania i opisując kontrowersyjne sytuacje.
Film - wykorzystuje się go do utrwalenia faktów z życia drużyny, Gawęda - wspólne opowiadanie - drużynowy rozpoczyna
szczepu, itd. opowiadanie, a harcerze je kontynuują
Fotografia - fotografia dokumentacyjna ma za zadanie Gazetka - publikacja wydawana okresowo w pewnych stałych
zachowanie obrazów przemijających wydarzeń historycznych (np. terminach. Może być cenną i ciekawą forma pracy jeśli wyraża
z życia obozu, imprezy harcerskie). Rodzaje fotografii: reportaż, rzeczywiste zainteresowania jej redaktorów i czytelników.
fotomontaż, czyli fotograficzny obraz otrzymany przez
zmontowanie w jedną całość tematyczną wycinków z kilku Gry sportowe - zaspokajają potrzebę ruchu, umożliwiają
fotografii, zdjęcia pamiątkowe, dokumentacyjne (np. pionierka organizowanie nieskomplikowanej rywalizacji między
obozowa). Można również fotografie wykorzystywać przy różnych jednostkami i zespołami, rozwijają sprawność fizyczną, gry
okazjach: kroniki, wystawy, wieczory wspomnień, gazetki. sportowe zespołowe - oparte na rywalizacji sportowej dwóch lub
więcej zespołów. Mają jednolite i stałe przepisy, gry sportowe
Gawęda - opowiadanie, opowieść, pogadanka. Jest to rodzaj indywidualne - występuje w nich element rywalizacji i walki
krótkiego, barwnego opowiadania opartego o prostą fabułę, sportowej między dwoma zawodnikami.
odnoszącego się do przykładu zachowań ludzkich, opisów i faktów
Gry świetlicowe - za ich pomocą można rozwijać wiele udziale harcerzy sytuacji, zdarzenia. Tematyka przedstawienia
pożytecznych cech np.: logiczne myślenie, spostrzegawczość, jest dowolna i zależy od jego motywu oraz celu. Teatr samorodny
pamięć wzrokową, wyobraz
nię, pamięć itp, gry planszowe, gry - od momentu ustalenia tematu, harcerze pracują samodzielnie:
losowe - o wygranej decyduje los i szczęście, gry losowo- dzielą role, układają kolejność wydarzeń (piszą scenariusz). Nie
strategiczne - o przebiegu decyduje los, ale grający ma szansę ma potrzeby uczenia się ról ani przeprowadzania prób. Wszystko
stosowania w ramach obowiązujących przepisów pewnej własnej jest umowne (nie ma rekwizytów i dekoracji) i oparte na
taktyki, dokonuje wyboru różnych wariantów gry, gry strategiczne wyobraz
ni harcerzy. Temat podsuwa drużynowy, potem wszystko
- o wygranej decydują umiejętności grającego, gry sprawdziany - zależy od harcerzy. Inscenizacja okolicznościowa - drużyna
celem jest sprawdzenie wiadomości z wybranej dziedziny. przygotowuje ją z okazji jakiegoś wydarzenia, rocznicy, święta.
Uczestnik gry wykorzystując wiedzę musi rozwiązać konkretne Wykorzystuje się gotowy scenariusz. Odbywają się próby,
zadania, gry i zabawy towarzyskie - są swobodne i spontaniczne. przygotowuje się rekwizyty i dekoracje, Teatrzyk Kukiełkowy,
teatr faktu - oparty na informacjach zaczerpniętych z historii,
Gry terenowe - z reguły odbywają się w lesie. Podczas nich pamiętników, literatury. Ilustruje na podstawie faktów,
harcerze zdobywają lub sprawdzają różne swoje umiejętności, wypowiedzi, określone problemy polityczne, społeczne.
poznają okolice, ćwiczą sprawność ruchową, zmysł obserwacji, Inscenizacja angażuje emocjonalnie zarówno wykonawców jak i
gra terenowa prosta - wykorzystujemy tylko elementy widzów.
terenoznawstwa, gra terenowa rozbudowana - ma jakąś fabułę,
rozgrywa się między różnymi zespołami, w trudnych warunkach, Komiks - historyjka obrazkowa opatrzona krótkim tekstem,
gra terenowa nocna - zazwyczaj prosta gra terenowa odbywająca zwykle o charakterze sensacyjnym lub humorystycznym. Można
się w nocy. wykonać dla naszych celów, na potrzeby drużyny komiks
przedstawiający historie z obozowego życia, rajdu, biegu na
Happening - forma artystyczna dająca dużą swobodę wyrażania stopień itp. Taką rzecz łatwo jest zmieścić w kronice, w gazetce,
wizji artystycznych. Wykorzystuje nagrania dz
więkowe, slajdy, na tablicy ogłoszeń. Robienie komiksu rozwija między innymi
filmy, grę świateł, oryginalna scenografię, rekwizyty itd. Podczas wyobraz
nię, estetykę, poprawny język.
happeningu włącza się do niego osoby będące obserwatorami, a
których udział jest przewidziany w scenariuszu. Kominek - odbywa się w pomieszczeniu zamkniętym, ma podobne
walory co ognisko. Jest zebraniem o charakterze kameralnym.
Harce - są to przede wszystkim gry i ćwiczenia terenowe. "Na Mogą być kominki reżyserowane z wcześniej przygotowanym
biwaku, czy wycieczce zawsze znajdziesz te dwie, trzy godziny, programem, bądz
też spontaniczne z przygotowanymi piosenkami
aby przeprowadzić grę terenową z podchodzeniem, czy obroną i gawędą na wiodący temat.
terenu".
Konkurs - przedsięwzięcie o charakterze artystycznym,
Inscenizacja (teatr) - krótkie formy artystyczne, mogą być np.: rozrywkowym, sportowym, mające określony program i dające
elementami kominka, ogniska. Polegają na zaprezentowaniu przy możliwość wyboru przez eliminację najlepszych wykonawców.
Formuła konkursu musi być atrakcyjna i stanowić bodziec do misterium życia, śmierci, odradzania się przyrody itp. (Słownik
poszerzenia i zgłębienia wiedzy. Quiz - polega na odpowiedzi na języka polskiego PWN 1979 ). Uzupełniając powyższe można
pytania, mogą brać w nim udział indywidualni uczestnicy, a także dodać, że misterium w harcerstwie jest wykorzystywane do
kilkuosobowe zespoły. Ma na celu sprawdzenie wiedzy. Konkurs zaznaczenia jakichś wartości, symboliki znaczeń itd. Zazwyczaj
umiejętności - np. praktycznych, sprawnościowych, manualnych, atmosfera jest bardzo ważna przy misteriach. A
ączy w sobie
kulinarnych itd. Konkurs twórczości - np. rysunkowy, poetycki, tajemnicę, zainteresowanie, zachwyt, może strach itp.
muzyczny, wynalazczy, jego celem jest wywołanie
zainteresowania określoną dziedziną twórczości lub tematyką. Montaż słowno-muzyczny - jedna z form pracy scenicznej, polega
Konkurs kombinowany - może obejmować wiedzę, umiejętności na wykorzystaniu fragmentów wierszy, prozy przy jednoczesnym
jak i twórczość. Uczestnicy nie tylko odpowiadają na pytania, ale korzystaniu z utworów muzycznych. Należy: zsynchronizować
wykonują różne praktyczne zadania, wykazują się możliwościami tematykę montażu z wiodącym tematem imprezy; starannie
twórczymi. dobrać cytaty; opracować dane teksty; dostosować utwory
muzyczne; przygotować scenografię; wyselekcjonować harcerzy
Makieta - model jakiejkolwiek kompozycji przestrzennej, mających zdolności interpretacyjne; przeprowadzić próby mające
pomnika itd. Materiał, z którego wykonuje się modele, jest na celu zgranie elementów montażu; wyreżyserować cały
zróżnicowany np. karton, plastelina, blaszki, drewno itd. Mogę montaż.
zawierać elementy ruchome, służące do objaśnienia
poszczególnych ruchów np. urządzeń, ludzi itd. Makietując różne Ognisko - to misterium, świętość dla harcerzy. Dostarcza
rzeczy należy uwzględnić celowość tego rodzaju działania -> Co wartościowych przeżyć, uspokaja, nastraja do refleksji. Ognisko -
chcemy osiągnąć makietując zdarzenie? spotkanie - biorą w nim udział sami harcerze, czasem zaprasza
się na nie gości, ale nie są to widzowie lecz uczestnicy spotkania.
Wszyscy obecni jednakowo aktywnie uczestniczą w ognisku.
Manewry - powinny przypominać grę wojenną, w której różne Często odbywa się bez scenariusza i przygotowanego programu.
zaskakujące nie przewidywane przez uczestników sytuacje Każdy ma prawo zabrać głos, wziąć udział w zabawie lub grze.
wymagają natychmiastowej gotowości, wykazania się różnymi Ognisko - impreza - organizowane jest z udziałem gości widzów,
umiejętnościami. Manewry powinny być sprawdzeniem odwagi, ze specjalnie przygotowany, programem. Ma charakter swego
dyscypliny, umiejętności współdziałania z kolegami. rodzaju widowiska plenerowego. Program trzeba przygotować
starannie, przewidując w nim elementy aktywujące widzów np.:
piosenki, zabawy.
Misterium - to w starożytności forma kultu dostępna tylko dla
wtajemniczonych; uroczystość, której głównym elementem było Rajd - impreza turystyczna lub zawody sportowe polegające na
widowisko dotyczące epizodu z życia jakiegoś bóstwa, połączone przebyciu określonej rasy w wyznaczonym czasie przy ustalonych
z procesjami, tańcami, śpiewami itp. Obecnie misterium to w warunkach regulaminu. Rajd pieszy, rajd rowerowy, rajd
przenośni niezrozumiałe, tajemnicze zjawiska i procesy, np. tematyczny - np.: Rajd Arsenał
Sąd - inscenizacja rozprawy sądowej z udziałem harcerzy zakątków okolicy, zabytków itp. wycieczka społeczna - jej celem
instruktorów, "Sąd nad poglądem" - popularnie stosowany z okazji jest poznanie obiektów produkcyjnych, kulturowych lub
wszechnic, historycznych szkoleń i kursów. Stosując te formę, usługowych, a także ludzi w miejscach pracy.
trzeba rzetelnie przygotować jej stronę merytoryczną np.
poprzez odpowiednie przygotowanie uczestników sądu. Wskazany Wystawa - wystawiony na pokaz zbiór wytworów działalności
jest kilkudniowy okres przygotowawczy. Nie może to być człowieka w jakiejkolwiek dziedzinie lub okazów przyrody.
improwizacja. W przygotowaniu "sądu nad poglądem" pomoże ci: Wystawa twórczości - np. prac plastycznych, rzez
by, twórczości
wybranie tematu sądu, zebranie materiałów pomocniczych, technicznej. Wystawy te są pokazem dorobku i osiągnięć
zapoznanie się obrony i oskarżenia z materiałem, rozpracowanie harcerzy. Wystawa hobbystów i zbieraczy - prezentuje się na niej
strategii obrony, poskarżenia, gruntowne przygotowanie się eksponaty z różnych dziedzin, którymi zajmują się hobbyści,
sędziego do prowadzenia rozprawy, przygotowanie "sali rozpraw" zachęca do zainteresowania się danym hobby. Wystawa drużyny,
np. strojów, dowodów rzeczowych. szczepu - najczęściej wystawiana z okazji jubileuszu drużyny,
szczepu. Wystawa historyczna - np. z okazji rocznicy danego
Spotkanie - z człowiekiem, który może coś przekazać naszym wydarzenia. Wystawy z różnych dziedzin kultury - związane z
harcerzom. spotkanie związane z realizacja zadania - pozwala prezentacją dziedziny, którą chcemy aktualnie zainteresować
głębiej poznać problem, którym harcerze sie aktualnie zajmują. innych np. filmem, teatrem, muzyką.
Spotkanie okolicznościowe - jako sposób uczczenia rocznicy lub
święta. Wywiad - rozmowa mając na celu zebranie pewnych wiadomości.
Wywiad jest bezpośrednim kontaktem harcerzy z ludz
mi
Turniej - to forma współzawodnictwa indywidualnego lub uczestniczącymi w ważnych wydarzeniach, robiących ciekawe
zespołowego w zakresie wiedzy lub umiejętności, rzeczy itd. Tematyka wywiadu jest dowolna i uzależnia się ją od
charakteryzująca się wieloetapowością. W przypadku turniejów potrzeby oraz od możliwości jej przeprowadzenia przez harcerzy.
zespołowych można spodziewać się, że zwycięstwo spowoduje
wewnętrzne "scementowanie" się zespołu. Zlot - zgromadzenie osób przybyłych z różnych stron w celu
odbycia obrad lub wzięcia udziału we wspólnej imprezie
Video - można puścić film na zbiórce, zimowisku, szkoleniu kulturalnej, turystycznej itp. Dobrze zorganizowany i
instruktorskim. Można samemu nagrać film. Filmy historyczne jeż przeprowadzony zlot pozostaje ważnym elementem
nakręcone mogą być wykorzystywane na szkoleniach wychowawczym, a harcerz odczuwa wewnętrzną łączność z
instruktorskich, rajdach. Ważne są fimy-reportaże kręcone innymi harcerzami. Rodzaje zlotów: rocznica wydarzenia;
podczas zlotów, obozów, rajdów itd. poświęcony jakiejś postaci; jubileusz działalności; zloty drużyn;
Zloty ogólnopolskie; Zloty chorągwiane
Wycieczka - wędrówka piesza, wyjazd, podróż. Wycieczka ma
konkretny cel i temat. Wycieczka terenowa. Wycieczka Zwiad - zbieranie wiadomości na jakiś temat, często wśród
krajoznawczo-przyrodnicza - ma na celu poznanie np.; pięknych większej liczby ludzi, na większym terenie. Organizuje się je
zarówno w miejscu bezpośredniej działalności, jak i w innych 4. Problematyczne tematy zajęć
rejonach kraju np. podczas obozu. Przedmiotem zainteresowania Największym problemem dla drużynowego harcerskiego są
może być życie ludzi, obyczaje, działalność organizacji, przedmioty, które mogą nie zainteresować jego podopiecznych.
instytucji, przyroda itd. Zwiad - obserwacja - podstawową Do tego typu tematów należą: Struktura ZHP, harcerska
techniką zabierania informacji jest obserwacja. Tematy mogą być symbolika, historia ZHP, Stopnie i sznurologia, nauka węzłów,
różne, ale tylko takie, które umożliwiają zdobycie informacji regulaminy, szyfry, terenoznawstwo, a nawet Prawo i
drogą obserwowania. Zwiad - wywiad - oparty na rozmowie Przyrzeczenie Harcerskie. Ze względu na rozwój psychofizyczny w
przeprowadzonej z ludz
mi, którzy mogą dostarczyć informacji na tym wieku charakterystyczną formą aktywności dla tego pionu
inny temat. Zwiad - wycieczka - wycieczka wtedy jest zwiadem, jest gra. Harcerze świetnie się w niej odnajdują i dzięki dobrze
gdy podstawowe zadanie jej uczestników polega na zebraniu zorganizowanej pracy drużyny (system małych grup,
informacji na określony temat. Zwiad - zadanie między zbiórkowe współzawodnictwo, wiedza o temperamencie podopiecznych, a
- każdy indywidualnie zbiera informacje dotyczące określonej także znajomość zainteresowań i predyspozycji dzieci) gra może
sprawy, które potem sumują się w jedna całość. stać się rozwiązaniem każdego z tych problemów.
Prócz samego podejścia metodycznego ważnym aspektem
kreowania formy pracy jest również podejście PR. Plansza do gry
może zostać nazwana torem wyścigowym, węzły trudne do
zawiązania i rozsupłania można nazwać węzłem gordyjskim, a na
grę historyczną można mówić podróż w czasie. W dzisiejszych
czasach harcerstwo jest niszową i ekskluzywną organizacją.
Dzięki alternatywie dla pokolenia internetowego mamy co
pokazać, jednak czasami brak nam na to sposobów.
Struktura ZHP - Gdy dzieci są świeżo przekazane z gromady
zuchowej, na pewno należy poczekać jakiś czas z tym tematem,
ponieważ nie jest to najważniejszy dla nich temat. Ostatnio
prowadząc zbiórkę o strukturze wpadłem na pomysł
przedstawienia związku jako bałwanka (akurat pogoda była ku
temu sprzyjająca). Gra - W poszukiwaniu zaginionego bałwanka -
polegała na przejściu trasy (wyznaczonej znakami patrolowymi),
w poszukiwaniu kopert z opisem wyglądu bałwanka. Na przykład:
"Bałwanek składa się z trzech podstawowych części, ma dwa
brązowe oczka, a w swoim kubraczku dwie złote kieszonki". W
ten sposób porównanie sznurologii do wyglądu bałwanka w
doskonały sposób opisuje wygląd całej administracji związku. By szyframi. Skarbem mogą być cukierki w drewnianej skrzyni (do
dotrzeć do grupy wzrokowców, można zastosować majsterkę której klucz też jest schowany w kryjówce, której miejsce też
(bałwanka trzeba potem jakoś wykonać - na przykład z zaszyfrowano). Tę samą formę można wykorzystać do nauki
kolorowego papieru, bibuły itd...) terenoznawstwa. Drogę można określić za pomocą azymutów,
zaznaczyć na mapie, albo określić szkicem marszu. Motywacja w
Prawo i Przyrzeczenie Harcerskie - jeżeli wiemy, że harcerzy postaci cukierków może się przydać przy każdej okazji, jednak
może znudzić tradycyjny kominek lub ognisko, możemy zająć ich polecam znacznie inne metody nagradzania (na przykład punkty
zagadnieniem idealnego harcerza. W budynku szkoły lub hufca (w we współzawodnictwie).
którym znajduje się harcówka) można porozstawiać przymiotniki
opisujące harcerza. Potem na zasadzie sprawdzenia Węzły - temat głównie realizowany przez warsztaty, mimo iż
spostrzegawczości, harcerze z naszej drużyny będą szukać sprawia wrażenie ciekawego, może okazać się bardzo trudny do
karteczek. Po znalezieniu, można się pokusić o jakąś burzę przekazania w ciekawej formie. Można do niego zastosować grę
mózgów, albo pracę w grupach, gdzie dzieci opiszą swój typ fabularną (taką po mieście), gdzie celem będzie uwolnienie córki
idealnego harcerza. kapitana z rąk straszliwych piratów, którzy nie wypuszczą jej,
dopóki harcerze nie przedstawią im zawiązanych pięciu węzłów,
Harcerska symbolika - symbole w tym wieku nie zawsze są w których sposób zawiązania schowany jest w charakterystycznych
stanie trafić do dzieci. Oczywiście wiadomo, że Krzyż Harcerski i punktach (na przykład w parku, koło szkoły, na boisku szkolnym,
Lilijka są dla nich ważne, ale jeszcze dokładnie nie wiedzą koło hufca i w pobliżu jakiegoś supermarketu). Tego typu forma
dlaczego. Bardzo dobrym sposobem jest zabawa w kalambury. jest dość uniwersalna, gdyż fabułę można zmienić na dowolnie
Dzieci opisują poprzez pantomimę poszczególne elementy inną (na przykład zły mól książkowy chce zjeść naszą kronikę, a
symboliki, co pozwala im zapamiętać większość elementów my szukamy informacji dotyczącej historii harcerstwa w
Krzyża, Lilijki, Koniczyny itd. By sprawdzić ich wiedzę z tej charakterystycznych punktach). Warto w tej formie zadbać o
dziedziny dobry jest quiz, albo gra planszowa - pionkiem mogą stroje i odegranie odpowiedniej roli. Wymaga to oczywiście od
być na przykład buty uczestników. Dobrą zabawą i sposobem na drużynowego wielu umiejętności (zwłaszcza aktorskich), ale na
zapamiętanie elementów symboliki przez dzieci jest powieszenie ogół jest on osobą, która ma na ramieniu dużą ilość sprawności,
emblematów na czterech różnych ścianach (lub jakichś słupach, które zdobył będąc jeszcze w wieku swoich podopiecznych.
filarach, czy kolumnach) i wyczytywanie poszczególnych
oznaczeń elementów symboliki. Zadaniem harcerzy jest podbiec, Stopnie ZHP - mogą być przedstawione jako zagadka Indiany
dotknąć emblematu i wykrzyczeć nazwę danego elementu. Jonesa, który musi ułożyć w piramidzie (czy innym tajemniczym
miejscu elementy starożytnego hieroglifu, będącego
Szyfry - każdy harcerz w tym wieku chciał być Indianom Jonesem, emblematami stopni i ich nazwami. Ważnym atrybutem Indiany
który łamał tajemne zagadki, w poszukiwaniu skarbu. W celu Jonesa jest kapelusz, który może być nagrodą dla zastępu, który
nauczenia dzieci prostych szyfrów, można ukryć skarb, a drogę do wcześniej rozwiąże zagadkę.
miejsca jego ukrycia zaszyfrować w sposób kaskadowy różnymi
Regulaminy - to na pewno zabawa w Hammurabiego, który swoje uroczystość warto odbyć podczas biwaku. Gdy dzieciom ogłosi się
tablice z kodeksem ukrył przed złymi plemionami, drogę do nich ciszę nocną, a wszystkie osoby, które podczas uroczystości mają
oznaczył na mapie, która dodatkowo jest niekompletna. się znalez
ć są już w jednym miejscu, gotowe do wyjścia, można
Przykładowym elementem uatrakcyjniającym tę grę będzie osoby wybrane obudzić telefonem polowym (który dzwoni dość
tajemniczy telefon wykonany do budki telefonicznej (koło której donośnie). Po wyłączeniu prądu w całym budynku, w którym dany
akurat będzie przechodził patrol rozwiązujący zagadkę) z biwak ma miejsce zapalamy świeczki, które prowadzą
informacją o tym, gdzie znajduje się element mapy. Harcerze zainteresowanych do miejsca pierwszego punktu, którym są
mogą poszczególne regulaminy - i ich KRÓTKIE omówienie otwarte drzwi. Za drzwiami może czekać opiekun, który
odnajdywać na trasie. wytłumaczy im, jakie jest ich następne zadanie. W przypadku
bardziej mrocznych miejsc (wyjście z budynku przez piwnicę),
Samarytanka - zawsze kojarzy się z grą pozoracyjną. Jednak, gdy dzieci mogą czuć się, jak Scooby-Doo, który szuka odpowiedzi na
dzieci jeszcze nie wiedzą jak udzielić pomocy przy pozoracji tajemnicze zagadki, a noc tę zapamięta na pewno przez długi
można im na zbiórce przeprowadzić grę "Dr Quinn", która polega czas.
na odnalezieniu lekarstw dla mieszkańców Colorado-Springs.
Lekarstwami są małe buteleczki ze zwiniętymi sposobami na
zaradzenie w trudnych przypadkach, sposobami informowania
pogotowia, schematami badania kompleksowego i innymi
zagadnieniami z tej dziedziny. Wiadomo, że dzieci nie nauczą się
tej ważnej dziedziny bez praktyki, dlatego warto również
przeprowadzać po takiej grze serię quizów - gdzie harcerze będą
w praktyczny sposób bandażować kończyny, zakładać temblak itd.
Tropy, zwierzęta i liście roślin - ten temat jest bardzo wdzięczny
podczas różnych obozów i zimowisk w lesie. Można pokusić się o
wycieczkę do ogrodu botanicznego, ale również efektywna jest
gra w odnalezienie Matki Natury, która kryje się za tajemniczymi
zagadkami - o przyrodzie, ochronie środowiska naturalnego itd.
Matką Naturą może być na przykład ubrana w ładną, zieloną
sukienkę przyboczna, która na głowie kwietny ma wianek, w ręku
zielony badylek...
Przyjęcie do drużyny - sam symbol jest różnie realizowany.
Niektóre drużyny robią bieg po chustę, niektórzy grę nocną, a inni
po prostu piszą rozkaz, w którym wszystkim gorąco gratulują. Tę
5. Podsumowanie
Nasi podopieczni przychodząc na zbiórkę chcą przeżyć przygodę.
W wielu przypadkach ułatwia nam jej zrealizowanie ilość różnych
pomysłów zawarta w internecie, różne ciekawe programy
telewizyjne (1 z 10, Milionerzy, Agent, Familiada), książki
młodzieżowe, gry komputerowe - czyli wszystko to, z czym coraz
młodsi mają do czynienia na co dzień. Odnoszenie się do swoich
celów wykorzystując narzędzia bardzo im bliskie jest efektywne i
daje niezliczone rezultaty. Kluczem do dobrej formy pracy jest
dbałość o szczegóły - wszakże w nich tkwi diabeł, który może
nam pokrzyżować plany, a nikt tak nie zauważa szczegółów, jak
dzieci!
Mam nadzieję, że po przeczytaniu tego mini-poradnika,
prócz wykorzystania istniejących już - utartych - form pracy
będziesz mógł - drogi drużynowy - wiedzieć z czego skorzystać,
by zbiórka była zapamiętana przez dzieci (jako ta najlepsza)
przynajmniej do czasu, aż oni sami będą się głowić, jak
prowadzić swoją drużynę.
6. Bibliografia
1) Portal www.skauting.pl
2) Harcerki i Harcerze - Zarys metodyki - Wydział Harcerski
- GK