Pod koniec epoki Gierka odkryto, że jego polityka nie sprawdza się. Zaczęły rosnąd niepokoje
społeczne, wzmożone po podwyżce cen mięsa. W lipcu 1980 roku miały miejsce strajki,
głównie w Lublinie i Świdniku (tzw. lubelski lipiec  80). Rząd, żeby załagodzid sytuację, podniósł
pensje, zwłaszcza faworyzując wybrzeże, co jednak nie przyniosło oczekiwanego skutku,
bo strajkujący doszli do wniosku, że w takim razie mogą wywalczyd jeszcze więcej i zawiązali komitety
strajkowe. Najbardziej znany taki komitet utworzyli robotnicy stoczni gdaoskiej, na którego czele
stanął Lech Wałęsa. Wysunęli oni dwadzieścia jeden postulatów, głównie dotyczących kwestii
finansowych, ale też społecznych, politycznych, jak wolna sobota, podwyżka pensji, zalegalizowanie
związków zawodowych, ograniczenie cenzury. Rząd zgodził się na postulaty.
W sierpniu 1980 roku odbyły się tzw. porozumienia sierpniowe, rząd zaakceptował już oficjalnie
postulaty robotników, by je póz
niej rzetelnie spełnid. Od razu po tym wydarzeniu zalegalizowania
swoich związków zażądało Niezależne Zrzeszenie Studentówi oraz Niezależny Samorządny Związek
Zawodowy Rolników Indywidualnych.
NSZZ  Solidarność , na której czele stanął Wałęsa, cieszył się wielomilionowym poparciem wśród
społeczeostwa, co stanowiło zagrożenie dla systemu i rządu. By walczyd z tym w rządzie pojawiły się
dwie koncepcje działao: represje dla członków, wprowadzenie wojska na ulicę, wzmożona kontrola
milicji lub demokratyzacja i liberalizacjau stroju i stosunków partyjnych. Polskie władze wybrały
pierwszy sposób walki z  Solidarnością i 13 grudnia 1981 roku wprowadziły stan wojenny,
trwający aż do roku 1983. Propagowano wtedy, jakoby działalnośd związku prowadziła do krachu
gospodarczego i załamania polotycznego. Wprowadzono wojsko na ulicę, godzinę policyjną
od 22. do 6., cenzurę korespondencji, telefoniczne rozmowy były kontrolowane, zakazano uprawiania
sportów wodnych w otwartych akwenach, zdelegalizowano wszelkie związki zawodowe,
zakazano strajków, a działaczy  Solidarności internowano.
16 grudnia 1981 doszło do masakry górników strajkujących (strajk okupacyjny) przeciw ogłoszeniu
stanu wojennego. Podczas pacyfikacji siłami milicji oraz wojska i w wyniku strzałów oddziału ZOMO
zginęło 9 górników, a 21 zostało rannych.
Mimo internowania ważniejszych członków  Solidarności , w podziemiu ciągle wykonywana
była jej praca przez nowych działaczy. Bojkotowano wydarzenia kulturalne, jednak życie artystyczne
i oświatowe wcale nie umarło  inteligencja organizowała w swoich domach
wieczorki poetyckie, koncerty.
Ostatecznie zniesiono stan wojenny dostrzegłszy, że nie przyniósł on pożądanych skutków,
poza ponownymi pustkami na półkach. Wyraz
nym sygnałem, zachęcającym władze do tego były
dwukrotne pielgrzymki papieża do Polski, nagroda Nobla dla Wałęsy, co było niejako wyrazem
uznania przez Zachód.
made by koperek�
W 1985 roku w ZSRR zmieniła się władza, rządzid zaczął Michaił Gorbaczow,
wprowadzając tzw. pierestrojkę. Jednocześnie Związek Radziecki prowadził wojnę w Afganistanie,
zajmował się bardziej wewnętrznymi sprawami, więc dawał poniekąd wolną rękę rządowi polskiemu.
Dzięki temu w 1988 roku doszło do tzw. rozmów w Magdalence, głównie z Lechem Wałęsą.
Były to nieformalne układy z członkami opozycji.
Od lutego do kwietnia 1989 roku odbywały się obrady Okrągłego Stołu. Stronę rządu
reprezentował Czesław Kiszczak,  Solidarnośd oczywiście Wałęsa. Postanowienia:
* legalizacja  Solidarności ;
* przyjęcie 21 postulatów;
* zniesienie cenzury;
* nadanie paostwu nowej nazwy;
* umożliwienie NSZZ  Solidarności dostępu do mediów;
* utworzenie Senatu z liczbą 100 senatorów; wybory większościowe;
* utworzenie urzędu Prezydenta PRL; wybieranego przez Zgromadzenie Narodowe na 6-letnią
kadencję;
* kontraktowe wybory do Sejmu z ilością 65% mandatów dla rządu, 35% dla  Solidarności ;
* wybory do Senatu będą wolne.
4 czerwca 1989 roku odbyły się wybory kontraktowe do Senatu,  Solidarnośd zdobyła 99/100
mandatów, jedynym posłem spoza związku był poseł niezrzeszony. W Sejmie związek zdobył
maksymalne 35% mandatów.
Prezydenta wybrało Zgromadzenie Narodowe, został nim Wojciech Jaruzelski. Jego miejsce
w KC PZPR zajął Mieczysław Rakowski.
Premierem miał Czesław Kiszczak, ale gdy PZPR okazało się byd niezdolne do porozumienia ze swoimi
przybudówkami partyjnymi, pojawiło się hasło:  Wasz prezydent, nasz premier , wynikiem czego było
objęcie tego stanowiska przez Tadeusza Mazowieckiego. Powiedział on słynne, dziś kontrowersyjne,
zdanie:  Przeszłość oddzielamy grubą linią .
Wicepremierem i ministrem finansów został Leszek Balcerowicz, wprowadzając natychmiast
tzw. plan Balcerowicza, czili reform gospodarczo-ustrojowych, przygotowanego w ciągu 111 dni,
którego realizacja rozpoczęła się w roku 1990.
W powszechnych wyborach prezydenckich w 1990 roku wygrał Lech Wałęsa. Wtedy też zmieniono
nazwę paostwa na III Rzeczpospolitą.
made by koperek�
UB przekształcono wtedy w UOP (Urząd Ochrony Paostwa), zweryfikowano też jego członków,
jednak wielu z nich pozostało na swoich stanowiskach, zamiast byd osądzonymi za stan wojenny,
zbrodnie komunistyczne.
made by koperek�