Tom 59 2010
Numer 1 2 (286 287)
Strony 133 139
Justyna Olszewska
Zakład Toksykologii Zwierząt
Instytut Biologii Ogólnej i Molekularnej
Uniwersytet Mikołaja Kopernika
Gagarina 9, 87-100 Toruń
e-mail: [e-mail]
KAPSAICYNA  LEK CZY TRUCIZNA?
WPROWADZENIE
Kapsaicyna jest organicznym związkiem gów oraz żuli je, aby uśmierzyć bóle zębów.
chemicznym z grupy alkaloidów, wytwarza- Czysta kapsaicyna została wyizolowana przez
nym przez rośliny z rodziny Capsicum, ma- Tresha w 1846 r., ale dopiero 73 lata póz
niej
jącym szerokie zastosowanie między inny- poznano strukturę chemiczną tego związku
mi w medycynie i przemyśle spożywczym. (Ryc. 1) (szallasi i BlumBerg 1999). Stosun-
ZwiÄ…zek ten odpowiada za ostry, piekÄ…cy
smak papryk (Hayman i kam 2008). Ponie-
waż różne odmiany papryk wykazują różny
stopień ostrości, dla porównania tego para-
metru utworzono tak zwanÄ… skalÄ™ Scoville a
(ang. Scoville Heat Units, SHU), przykładowo
jedna z najostrzejszych odmian papryk, ha-
Ryc. 1. Wzór strukturalny kapsaicyny.
banero, posiada 100 000 SHU, podczas gdy
czysta kapsaicyna oceniana jest na około 10 kowo niedawno odkryto receptor, na który
milionów SHU (ClapHam 1997). Substancja działa kapsaicyna. Przyspieszyło to badania
ta jest znana i wykorzystywana od wieków. nad mechanizmami jej bardzo różnorodnego
Rdzenni Amerykanie stosowali suszone pa- działania i umożliwiło wykorzystanie jej wła-
pryki chili do krótkotrwałego oślepiania wro- ściwości w badaniach i w lecznictwie.
MECHANIZM DZIAA
ANIA
Kapsaicyna wiąże się z receptorem wa- czy kamfora (Xu i współaut. 2005). TRPV1
niloidowym TRPV1 (ang. transient recep- otwiera się także po przyłączeniu protonów
tor potential vanilloid subtype 1) (CrOmer (w niskim pH) oraz pod wpływem tempera-
i mCintyre 2008). Receptor ten wiąże siÄ™ tury powyżej 42 °C (Ryc. 2.) (O neil i BrOwn
nie tylko z kapsaicyną, ale jest wrażliwy na 2003).
bardzo szeroki zakres bodz
ców. Jest on ak- Receptor waniloidowy podtyp 1 jest kana-
tywowany przez inne substancje chemiczne, Å‚em kationowym, lepiej przepuszczalnym dla
takie jak allicyna z czosnku (maCpHersOn i kationów dwuwartościowych niż jednowar-
współaut. 2005), piperyna występująca w tościowych (Ca2+ > Mg2+ > Na+ H" K+ H" Cs+),
pieprzu czarnym (mCnamara i współaut. wykazuje więc relatywnie wysoki stosunek
2005), resiniferatoksyna (szallasi i BlumBerg przepuszczalności jonów wapnia w stosunku
1999), etanol (trevisani i współaut. 2002) do jonów sodu (PCa/PNa=9,60; a PMg/PNa=4.99)
Justyna Olszewska
134
trójdzielnego, znajduje się również w mózgu
(podwzgórzu), a także w wątrobie, pęcherzu
moczowym, nerkach czy trzustce (O neil i
BrOwn 2003).
Kapsaicyna, po zwiÄ…zaniu siÄ™ z receptora-
mi zlokalizowanymi na zakończeniach neu-
ronów, powoduje otwarcie kanału i napływ
jonów do wnętrza komórki, co prowadzi
do depolaryzacji błony komórkowej (szalla-
si i BlumBerg 1999). Wygenerowany w ten
sposób potencjał czynnościowy jest przeka-
zywany do rdzenia kręgowego i powoduje
między innymi odczuwanie bólu oraz ciepła.
Aktywacja zakończeń nerwowych objawia
się również uwolnieniem prozapalnych neu-
ropeptydów, takich jak substancja P (ważna
Ryc. 2. Czynniki aktywujÄ…ce receptor wanilo-
w procesach transdukcji bólu) czy peptydu
idowy podtyp 1 (TRPV1) prowadzÄ… do otwar-
zwiÄ…zanego z genem kalcytoniny (CGRP).
cia nieselektywnego kanału kationowego, na-
Peptyd ten odgrywa między innymi rolę w
pływu kationów do wnętrza komórki i jej de-
utrzymaniu spójności śluzówki przewodu
polaryzacji.
pokarmowego. W badaniach przeprowadzo-
(Caterina i współaut. 1997). Receptor ten
nych na zwierzętach wykazano, że kapsaicy-
występuje w dużych ilościach na zakończe- na zmniejszała uszkodzenie tkanek podczas
niach neuronów czuciowych, w zwojach ner- zapalenia okrężnicy oraz chroniła przed po-
wowych korzenia grzbietowego, oraz nerwu
wstawaniem wrzodów (szallasi 2002).
WPA
YW NA TERMOREGULACJ

Ponieważ receptor dla kapsaicyny jest tomiast procesy produkcji ciepła. Warto pod-
również aktywowany przez wysokie tempe- kreślić, że wzrost temperatury ciała związany
ratury (>42 °C), zadziaÅ‚anie tÄ… substancjÄ… jest jest z uwolnieniem katecholamin (adrenali-
odczuwane przez organizm nie tylko jako ny i noradrenaliny) z rdzenia nadnerczy, co
ból, ale również jako ciepło. W związku z powoduje wzrost tempa metabolizmu. Pod-
tym kapsaicyna ma wpływ na procesy termo- wyższenie temperatury ciała jest więc pro-
regulacyjne. JanCsó-gáBOr i współaut. (1970) cesem niezależnym, nie wynikajÄ…cym z tego,
zaobserwowali, że po jednokrotnym podaniu że wcześniej temperatura ciała spadła, tylko
małej dawki kapsaicyny u szczurów nastę- z działania adrenaliny. Mechanizm działania
puje hipotermia, połączona z rozszerzeniem kapsaicyny na procesy termoregulacyjne jest
skórnych naczyń krwionośnych. kOBayasHi i prawdopodobnie związany z jej działaniem
współaut. (1998) wykazali, że kapsaicyna ma na receptory TRPV1 zlokalizowane na zakoń-
istotny wpływ na termoregulację. Podskór- czeniach nerwowych, z których informacja
ne podanie kapsaicyny u szczurów w dawce przekazywana jest rdzeniem kręgowym do
5 mg/kg początkowo spowodowało urucho- ośrodków termoregulacyjnych podwzgórza
mienie procesów umożliwiających utratę cie- (Caterina 2007).
pła. Następowało rozszerzenie naczyń skór- Wielokrotne podawanie kapsaicyny ma
nych, zwiększone oddawanie ciepła i w kon- już inne działanie na termoregulację. Zaob-
sekwencji spadek temperatury wnętrza ciała. serwowano mianowicie, że częsta aplikacja
Spadek ten utrzymywał się przez około dwie kapsaicyny powoduje utratę zdolności od-
godziny od podania substancji. Z drugiej jed- czuwania wysokich temperatur otoczenia.
nak strony, kapsaicyna spowodowała wzrost Zjawisko takie udokumentowano u szczu-
tempa metabolizmu badanych zwierząt, co rów i świnek morskich, które po dużych
w konsekwencji skutkowało wzrostem tem- dawkach kapsaicyny przestawały odczuwać
peratury ciała, utrzymującym się przez około wysokie temperatury otoczenia i nie chro-
10 godzin. PoczÄ…tkowo wiÄ™c przeważaÅ‚y pro- niÅ‚y siÄ™ przed przegrzaniem (JanCsó-gáBOr i
cesy rozpraszania ciepła ze względu na akty- współaut. 1970). Proces ten związany jest z
wację receptora waniloidowego, póz
niej na- odwrażliweniem receptora waniloidowego,
Kapsaicyna  lek czy trucizna?
135
które w konsekwencji pozbawia wrażliwości na, to białko enzymatyczne o aktywności fos-
na ciepło. Odwrażliwienie TRPV1 jest przy- fatazy, które tworzy w komórkach kompleks
najmniej w części procesem zależnym od z wapniem i kalmoduliną. Utworzenie tego
wapnia i jest zwiÄ…zane z defosforylacjÄ… kana- kompleksu prowadzi do uaktywnienia kalcy-
łu przez kalcyneurynę (numazaki i współaut. neuryny, która powoduje defosforylację ka-
2003, mOHapatra i nau 2003). Kalcyneury- nału (HOgan i li 2005).
KAPSAICYNA A BÓL
Pobudzenie receptorów na zakończe- nicznych wykazano, że pojedyncza iniekcja
niach nerwowych przez kapsaicynę powo- tego leku zmniejsza w istotny sposób ból u
duje uwalnianie różnych neuropeptydów, pacjentów z artretyzmem oraz pacjentów po
między innymi substancji P. Jej uwalnianie operacji stawu kolanowego. Mechanizm dzia-
powoduje w konsekwencji odczuwanie bólu łania oparty jest właśnie na procesie odwraż-
(tOminaga i Julius 2000). Większe znaczenie liwienia receptorów (remadevi i szallasi
praktyczne w przypadku kapsaicyny ma jed- 2008). Ze względu na to samo zjawisko, kap-
nak jej działanie analgetyczne, czyli mające saicyna została zakwalifikowana jako doping
na celu zniesienie czucia bólu. Związane jest w jez
dziectwie i zakazana. Na Olimpiadzie
ono z odwrażliwieniem receptora waniloido- w Pekinie w 2008 r. czterech jez
dz
ców zo-
wego. Po kilkukrotnym zadziałaniu kapsaicy- stało zdyskwalifikowanych po tym, jak w mo-
ny na receptor następuje jego odwrażliwie- czu ich koni wykryto kapsaicynę, stosowaną
nie, w zwiÄ…zku z czym inne bodz
ce (w tym w celu zwiększenia wydajności organizmu
bólowe) nie mogą już spowodować wydzie- tych zwierząt (artykuł na stronie BBC Olym-
lania neuropeptydów, co w konsekwencji pic horses fail drugs tests, 21 sierpnia 2008).
powoduje blokadÄ™ przewodzenia bodz
ców Warto jednak zwrócić uwagę, że wpływ kap-
bólowych do rdzenia kręgowego i zreduko- saicyny na zmniejszenie czucia bólu i utratę
wanie odczuwania bólu (winter i współaut. zdolności odczuwania wysokich temperatur
1995). Kapsaicyna znalazła szerokie zasto- otoczenia oparte są na tym samym mechani-
sowanie w tym zakresie. Maści o działaniu zmie odwrażliwienia receptora waniloidowe-
miejscowym stosuje się na nerwobóle i neu- go. Dlatego też podawanie tego alkaloidu (w
ropatię cukrzycową, chorobę zwyrodnienio- dawkach prowadzących do odwrażliwienia
wą stawów czy reumatoidalne zapalenie sta- receptora TRPV1) lub antagonistów tego re-
wów. Substancja ta stosowana jest również u ceptora jako środka przeciwbólowego daje u
chorych na łuszczycę i w zaburzeniach pra- pacjentów efekt uboczny  przemijające pod-
cy pęcherza moczowego w celu zmniejsze- wyższenie temperatury ciała. Znaczenie kli-
nia bólu związanego z tymi dolegliwościami niczne tego zjawiska nie jest do końca jasne,
(masOn i współaut. 2004). Właściwości anal- w związku z czym kapsaicyna prawdopodob-
getyczne kapsaicyny zostały wykorzystane nie nie powinna być podawana pacjentom z
w nowym leku Adlea (ALRGX-4975), który gorączką (szallasi i współaut. 2006).
jest na etapie badań. W II fazie badań kli-
KAPSAICYNA JAKO ZWI
ZEK PRZECIWNOWOTWOROWY
Duże zainteresowanie i duże nadzieje ba- oddziaływań na DNA. Kapsaicyna chroni
daczy wiążą się z działaniem chemoprewen- przed metabolizowaniem, wiązaniem z DNA
cyjnym oraz antynowotworowym kapsaicyny. oraz działaniem mutagennym takich związ-
Poprzez chemoprewencję rozumiemy sto- ków rakotwórczych, jak: nitrozoamina czy
sowanie nietoksycznych dawek leków bądz
aflatoksyna B1 (surH i lee 1996). Nitrozo-
środków obecnych w pożywieniu, które amina jest zawartym w tytoniu związkiem
mogą zapobiegać powstawaniu nowotworów rakotwórczym, który aktywowany jest przez
poprzez spowolnienie procesu karcynogene- enzymy mikrosomalne wÄ…troby. Wykazano,
zy (szumiłO 2009). że kapsaicyna poprzez hamowanie działania
Udowodniono, że ten alkaloid pikantno- tych enzymów chroniła przed tworzeniem
ści wykazuje działanie chemoprewencyjne mutagennych metabolitów nitrozoaminy
poprzez modulowanie metabolizmu związ- (miller i współaut. 1993). Aflatoksyna, my-
ków rakotwórczych i mutagenów oraz ich kotoksyna wytwarzana przez grzyby z rodza-
Justyna Olszewska
136
ju Aspergillus (kropidlak), jest mutagenem i go etapu procesu oddychania komórkowe-
karcynogenem. Substancja ta podczas meta- go zachodzącego w mitochondriach. Wpływ
bolizowania przez wątrobę ulega aktywacji, kapsaicyny na oddychanie może być dwojaki.
po czym wiąże się z komórkowym DNA i po- Z jednej strony substancja ta może być inhi-
woduje jego uszkodzenia (d andrea i Hasel- bitorem enzymu transportujÄ…cego elektrony
tine 1978). Kapsaicyna zmniejszała wiązanie z oksydoreduktazy dinukleotydu nikotyno-
aflatoksyny B1 do DNA poprzez modyfikowa- adeninowego (NADH) do ubichinonu (kom-
nie aktywności enzymów wątroby u szczu- pleks I łańcucha oddechowego). Poza tym,
rów (teel 1991). Miejscowe podawanie kap- kapsaicyna prawdopodobnie może także
saicyny u myszy zapobiega również karcyno- wiązać się bezpośrednio z koenzymem Q, co
genezie zachodzącej w komórkach skóry, wy- spowoduje zmianę kierunku przepływu elek-
wołanej karbaminianem winylu. Rakotwórczy tronów i powstawanie reaktywnych form
metabolit tej substancji powstaje podczas tlenu w nadmiarze, a w konsekwencji do
jej metabolizmu z udziałem cytochromu rozproszenia transbłonowego potencjału w
P4502E1, którego aktywność hamowana jest mitochondriach (surH 2002). Potencjał trans-
przez kapsaicynę (surH i lee 1996). Chemo- błonowy jest częścią składową gradientu pro-
prewencyjne działanie kapsaicyny związane tonowego powstającego podczas przepływu
jest więc przede wszystkim z wpływem na elektronów przez łańcuch oddechowy i ma
funkcjonowanie enzymów wątroby, które podstawowe znaczenie dla funkcjonowania
odgrywają kluczową rolę w aktywacji lub de- mitochondriów. Pierwszym sygnałem dla ko-
toksykacji różnych mutagenów i związków mórki do rozpoczęcia apoptozy jest właśnie
rakotwórczych (surH i lee 1995). Wykazano załamanie potencjału transbłonowego (pO-
także, że kapsaicyna hamuje wzrost komórek targOwiCz i współaut. 2005). Powstanie re-
nowotworu prostaty u myszy (mOri i współ- aktywnych form tlenu połączone z inhibicją
aut. 2006). enzymów może prowadzić w rezultacie do
Zdolność kapsaicyny do hamowania stresu oksydacyjnego i uszkodzenia struktu-
wzrostu komórek nowotworowych wiąże się ry oraz funkcjonowania mitochondriów, i
z indukowaniem przez tę substancję apopto- w konsekwencji do śmierci komórki (surH
zy, czyli zaprogramowanej śmierci komórki. 2002).
Zachodzi ona w wyniku hamowania ostatnie-
TOKSYCZNOŚĆ KAPSAICYNY
Kapsaicyna wykazuje właściwości leczni- trwały ubytek niemielinowanych aksonów
cze tylko w małych dawkach. W wysokich obwodowych neuronów czuciowych ko-
dawkach jest substancją wysoce toksyczną. rzenia grzbietowego oraz ciał neuronów w
Zjawisko, w którym substancja w małych zwojach czuciowych (sugimOtO i współaut.
dawkach działa korzystnie, a w dużych szko- 1998). Przyczyną tego zjawiska jest pozba-
dliwie na organizm, nazywa się hormezą. wienie neuronów czynnika wzrostu nerwów
Dawka LD50 (droga dootrzewnowa) jest róż- (ang. nerve growth factor, NGF). Kapsaicyna
na dla różnych gatunków, przykładowo dla zaburza transport tego czynnika do ciał ko-
świnki morskiej jest to 1,1 mg/kg masy cia- mórek nerwowych, w związku z czym pro-
ła, szczura  9,5 mg/kg, królika >50 mg/kg, a wadzi do degeneracji neuronów. Tą hipo-
dla chomika aż powyżej 120 mg/kg (CHanda tezę potwierdza fakt, iż zastosowanie NGF
i współaut. 2005). Przyczyny dlaczego duże zaraz po wstrzyknięciu kapsaicyny zapobiega
dawki kapsaicyny sÄ… Å›miertelne, nie zostaÅ‚y Å›mierci komórek (szöke i współaut. 2002).
całkowicie poznane, prawdopodobnie wią- U ludzi, śródskórne podanie kapsaicyny po-
że się to jednak z paraliżem oddechowym. woduje szybki zanik włókien nerwowych w
Natomiast kapsaicyna podawana doustnie naskórku, ale tylko tych, które miały bezpo-
odznacza się bardzo małą toksycznością, co średni kontakt z tym alkaloidem (simOne i
związane jest aktywnością enzymów przewo- współaut. 1998). Neurotoksyczne działanie
du pokarmowego, które ją hydrolizują (surH kapsaicyny u dorosłych osobników może
i lee 1995). wiązać się z dużym wzrostem stężenia wap-
Kapsaicyna jest substancją neurotoksycz- nia wewnątrz komórki (który napływa po-
ną. Wykazano, że jej systematyczne podawa- przez otwarty kanał TRPV1). Nadmiar wap-
nie nowo narodzonym szczurom powoduje nia uaktywniałby wtedy zależne od niego
Kapsaicyna  lek czy trucizna?
137
proteazy, takie jak kalpaina, która może brać Zablokowanie napływu wapnia do wnętrza
udział w degradacji niektórych kanałów jo- komórki przez czerwień rutenową zapobiega
nowych, enzymów czy białek cytoszkieletu. śmierci komórek (CHard i współaut. 1995).
KAPSAICYNA JAKO REPELENT
Kapsaicyna znalazła szerokie zastosowa- Kapsaicynę stosuje się również jako repe-
nie jako środek odstraszający ssaki. Stosuje lent w stosunku do bezkręgowców. Jej dzia-
się ją przeciwko ssakom leśnym, które mogą łanie w tym zakresie wykorzystywane jest
wyrządzać szkody w szkółkach leśnych. Jej przeciwko szkodnikom bawełny oraz woł-
skuteczne działanie udowodniono dla wie- kowi kukurydzowemu (Sitophilus zeamais)
lu gatunków ssaków, między innymi niedz
- (spurr i mCgregOr 2003). Udowodniono
wiedzi, jeleni wirgińskich, kotów, psów czy także, że skutecznie odstrasza ślinika luzy-
wiewiórki szarej (rOgers 1984). Kapsaicyna tańskiego (Arion lusitanicus Mabille), waż-
poprzez działanie na receptory nocyceptyw- niejszego szkodnika rzepaku (kOzłOwski i
ne na zakończeniach nerwu trójdzielnego w współaut. 2008).
błonach oczu, nosa, ust i przewodu pokarmo- Dodatkowo, prowadzono wstępne bada-
wego wywołuje uczucie pieczenia i bólu, co nia nad zastosowaniem tej substancji jako
jest odstraszające dla ssaków (wagner i nOl- insektycydu. Kapsaicyna wykazała toksyczne
te 2000). Co ciekawe, kapsaicyna nie działa działanie w stosunku larw komara Anopheles
odstraszająco w stosunku do ptaków. Zakła- stephensi, prawdopodobnie działając neuro-
da się, że ptaki nie posiadają specyficznych toksycznie (madHumatHy i współaut. 2007).
receptorów, z którymi mogłaby związać się Wzrasta także zainteresowanie kapsaicyną
kapsaicyna, bÄ…dz
też są wyposażone w recep- jako synergetykiem dla insektycydów, czyli
tory waniloidowe, ale niewrażliwe na kapsa- substancją, która wzmaga toksyczne działanie
icynę. Warto zwrócić uwagę, że u ssaków tyl- insektycydów w stosunku do owadów, jed-
ko jeden receptor (TRPV1) jest wrażliwy na nocześnie nie będąc szkodliwą dla ssaków.
kapsaicynę, natomiast pozostałe pięć obecnie Już niewielkie stężenia kapsaicyny mogą
znanych (TRPV2-TRPV6) nie reaguje na tę działać synergistycznie, a dawki te nie są
substancję w ogóle. Podskórne podanie kap- szkodliwe dla kręgowców i co najważniejsze,
saicyny u epoletnika krasnoskrzydłego (Age- człowieka. Powszechnie wiadomo, że aktyw-
laius phoeniceus) wywołało jednak reakcję ność owadobójcza insektycydów zależy od
 zaburzenie procesów termoregulacyjnych temperatury (tęgOwska 2003). Wstępne wy-
i pracy serca, nie spowodowało natomiast niki badań pokazują, że łączne zastosowanie
miejscowych zmian wrażliwości na ten al- kapsaicyny w stężeniu 10 3M oraz roztworu
kaloid. Dawki dla gołębi, które powodowały insektycydu karbaminianowego w wysokich
ból, okazaÅ‚y siÄ™ być 3 4 rzÄ™dy wielkoÅ›ci wyż- temperaturach (35 °C) zwiÄ™ksza jego dziaÅ‚a-
sze niż te dla świnek morskich (Fitzgerald i nie owadobójcze co najmniej sześciokrotnie
współaut. 1995). w stosunku do larw mącznika młynarka Tene-
brio molitor (Ryc. 3) (Olszewska i współaut.
2009). Badania w tym zakresie majÄ… bardzo
duże znaczenie ze względu na zanieczyszcze-
nie środowiska pestycydami oraz wzrastającą
oporność owadów na stosowane już od wie-
lu lat insektycydy.
W najbliższych latach możemy spodzie-
wać się dalszego rozwoju badań nad zasto-
sowaniem kapsaicyny w wielu różnych dzie-
dzinach medycyny i gospodarki. Substancja
ta, ze względu na tak różnorodne działanie,
cieszy siÄ™ ogromnych zainteresowaniem wie-
lu badaczy.
Ryc. 3. Śmiertelność (%) larw mącznika młynar-
ka po podaniu kapsaicyny i insektycydu karba- Serdecznie dziękuję Pani Prof. Eugenii
minianowego (za Olszewska i współaut. 2009).
Tęgowskiej za cenne uwagi i komentarze w
Justyna Olszewska
138
trakcie pisania tej pracy. Praca Naukowa fi- 2008-2011 jako projekt badawczy (umowa
nansowana ze środków na Naukę w latach nr 3039/B/P01/2008/34).
CAPSAICIN  CURE OR POISON?
S u m m a r y
Capsaicin, an organic compound produced by lation in organism, causing activation of both heat
plants from the Capsicum family, is responsible for dissipation and production processes. Capsaicin is
the spicy taste of pepper. It is widely applied in the widely used as analgesic, and its chemopreventive
medicine and as the food additive. The biological ac- and anticarcinogenic activity is now extensively
tivities and pharmacological actions have been wide- studied. On the other hand, capsaicin is also used
ly studied for the latest years. Capsaicin acts on va- as a repellent against mammals and insects. This re-
nilloid receptors located in dorsal root and trigemi- view summarizes recent information about molecu-
nal ganglia, which is perceived as pain and heat. lar targets and the usage of capsaicin.
This substance exerts an influence on thermoregu-
LITERATURA
Caterina M. J., 2007. Transient receptor potential maCpHersOn l. J., geierstanger B. H., viswanatH v.,
ion channels as participants in thermosensation Bandell m., eid s. r., Hwang s., patapOutian
and thermoregulation. Am. J. Physiol. Regulato- A., 2005. The pungency of garlic: activation of
ry Integrative Comp. Physiol. 292, 64 76. TRPA1 and TRPV1 in response to allicin. Curr.
Caterina M. J., sCHumaCHer m. a., tOminaga m., Biol. 15, 929 934.
rOsen t. a., levine J. d., Julius D., 1997. The madHumatHy A. P., aivazi a.-a., viJayan V. A., 2007.
capsaicin receptor: a heat activated ion chan- Larvicidal efficacy of Capsicum annum against
nel in the pain pathway. Nature 389, 816 824. Anopheles stephensi and Culex quinquefascia-
CHanda S., mOuld a., esmail a., Bley K., 2005. Tox- tus. J. Vect. Borne Dis. 44, 223 226.
icity studies with pure trans-capsaicin delivered masOn L., mOOre a., derry s., edwards J. e., mC-
to dogs via intravenous administration. Regul. quay H. J., 2004. Systematic review of topical
Toxicol. Pharmacol. 43, 66 75. capsaicin for the treatment of chronic pain.
CHard P. S., Bleakman d., savidge J. r., miller R. BMJ, doi:10.1136/bmj.38042.506748.EE
J., 1995. Capsaicin  induced neurotoxicity in mCnamara F. n., randall a., guntHOrpe M. J., 2005.
cultured dorsal root ganglion neurons: involve- Effects of piperine, the pungent component of
ment of calcium  activated proteases. Neuro- black pepper, at the human vanilloid receptor
science 65, 1099 1108. (TRPV1). Br. J. Pharmacol. 144, 781 790.
ClapHam D. E., 1997. Some like it hot: spicing up ion miller C. H., zHang z., HamiltOn s. m., teel r. w.,
channels. Nature 389, 783 784. 1993. Effects of capsaicin on liver microsomal
CrOmer B. A., mCintyre P., 2008. Painful toxins act- metabolism of the tobacco-specific nitrosoamine
ing at TRPV1. Toxicon. 51, 163 173. NNK. Cancer Lett. 75, 45 52.
d andrea A. D., Haseltine W. A., 1978. Modification mOHapatra D. P, nau C., 2003. Desensitization of
of DNA by aflatoxin B1 creates alkali-labile le- capsaicin activated currents in the vanilloid re-
sions in DNA At positions of guanine and ad- ceptor TRPV1 is decreased by the cyclic AMP de-
enine. Proc. Natl. Acad. Sci. USA 75, 4120 4124. pendent protein kinase pathway. J. Biol. Chem.
Fitzgerald C. S., Curtis p. d., riCHmOnd m. e., dunn 278, 50080 50090.
J. a., 1995. Effectiveness of capsaicin as a repel- mOri A., sören l., O kelly J., kumagai t., desmOnd
lent to birdseed consumption by gray squirrels. J. C., pervan m., mCBride w. H., kizaki m, kOeF-
[W:] Repellents in Wildlife Management: Pro- Fler H. P., 2006. Capsaicin, a component of red
ceedings of a Symposium. masOn J. R. (red.). peppers, inhibits the growth of androgen-inde-
National Wildlife Research Center, Fort Collins, pendent, p53 mutant prostate cancer cells. Can-
Colo, 169 83. cer Res. 66, 3222 3229.
Hayman M., kam P. C. A., 2008. Capsaicin: A review numazaki M., tOminaga t., takeuCHi k., muryama
of its pharmacology and clinical applications. n., tOyOOka H., tOminaga M., 2003. Structural
Curr. Anaesth. Crit. Care 19, 338 343. determinant of TRPV1 desensitization interacts
HOgan P. G., li H., 2005. Calcineurin. Curr. Biol. 15, with calmodulin. Proc. Natl. Acad. Sci. USA 100,
442 443. 8002 8006.
JanCsó-gáBOr a., szOlCsányi J., JanCsó N., 1970. Ir- O neil R. G., BrOwn R. C., 2003. The vanilloid re-
reversible impairment of thermoregulation in- ceptor family of calcium permeable channels:
duced by capsaicin and similar pungent sub- molecular integrators of microenvironmental
stances in rats and guinea-pigs. J. Physiol. 206, stimuli. News Physiol. Sci. 18, 226 231.
495 507. Olszewska J., adamkiewiCz B., graJpel B., tęgOwska
kOBayasHi A., Osaka t., namBa y., inOue s., lee t. E., 2009. Kapsaicyna zwiększa toksyczność in-
H., kimura S., 1998. Capsaicin activates heat sektycydów karbaminianowych w stosunku do
loss and heat production simultaneously and larw mącznika młynarka Tenebrio monitor.
independently in rats. Am. J. Physiol. Regulatory Mechanizmy służące utrzymaniu życia i regula-
Integrative Comp. Physiol. 275, 92 98. cji fizjologicznych, XXIII Ogólnopolskie Semi-
kOzłOwski J., kałuski t., Jaskulska M., 2008. narium pod redakcją Henryka Lacha, Kraków
Badania laboratoryjne nad ograniczeniem 2009, 97 99.
uszkodzeń roślin rzepaku przez ślinika pOtargOwiCz E., szerszenOwiCz e., staniszewska m.,
luzytańskiego (Arion lusitanicus Mabille). Postę- nOwak M., 2005. Mitochondria jako z
ródło re-
py w Ochronie Roślin 48, 889 892.
Kapsaicyna  lek czy trucizna?
139
aktywnych form tlenu. Postępy Hig. Med. Dośw. szallasi A., Cruz F., geppetti p., 2006. TRPV1: a
59, 259 266. therapeutic target for novel analgesic drugs?
remadevi R., szallasi A., 2008. Adlea (ALGRX-4975) Trends Mol. Med. 12, 545 554.
an injectable capsaicin (TRPV1 receptor ago- szöke É., seress l., szOlCsányi J., 2002. Neonatal
nist) formulation for long-lasting pain relief. capsaicin treatment results in prolonged mi-
IDrugs 11, 120 132. tichondria damage and delayed cell death of B
rOgers L. L., 1984. Reactions of free ranging black cells in the rat trigeminal ganglia. Neuroscience
bears to capsaicin spray repelent. Wildl. Soc. 113, 925 937.
Bull 12, 59 61. szumiłO J., 2009. Środki pochodzenia naturalnego
simOne D. a., nOlanO m., JOHnsOn t., wendelsCHa- w chemoprewencji raka płaskonabłonkowego
Fer CraBB g., kennedy W., 1998. Intradermal przełyku  badania doświadczalne. Pol. Merk.
injection of capsaicin in humans produces de- Lek. 26, 156 161.
generation and subsequent reinnervation of teel R. W., 1991. Effect of capsaicin on rat liver S9
epidermal nerve fibers: correlation with sensory mediated metabolism and DNA binding of afla-
function. J. Neurosci. 18, 8947 8959. toxin. Nutr. Cancer 15, 27 32.
spurr E. B., mCgregOr P. G., 2003. Potential inverte- tęgOwska E., 2003. Insecticides and thermoregula-
brate antifeedants for toxic baits used for verte- tion in insects. Pestycydy 1 4, 47 75.
brate pest control, Science for Conservation 232. tOminaga M., Julius D., 2000. Capsaicin receptor in
sugimOtO T., XiaO C., iCHikawa H., 1998. Neonatal the pain pathway. Jpn. J. Pharmacol. 83, 20 24.
primary neuronal death induced by capsaicin trevisani M., smart d., guntHOrpe m. J., tOgnettO
and axotomy involves an apoptotic mechanism. m., BarBieri m., Campi B., amadesi s., gray J., Jer-
Brain Research 807, 147 154. man J. C., BrOugH s. J., Owen d., smitH g. d.,
surH Y.-J., 2002. More than spice: capsaicin in hot randall a. d., HarrisOn s., BianCHi a., davis J.
chili pepper makes tumor cells commit suicide. B., gepetti P., 2002. Ethanol elicits and potenti-
J. Natl. Cancer Inst. 94, 1263 1265. ates nociceptor responses via the vanilliod re-
surH Y.-J., lee S. S., 1995. Capsaicin, a double edge ceptor 1. Nat. Neurosci. 5, 546 551.
sword: toxicity, metabolism and chemopreven- wagner K. K, nOlte D. L., 2000. Evaluation of Hot
tive potential. Life Sciences 56, 1845 1855. Sauce as a repellent for forest mammals. Wildl.
surH Y.-J., lee S. S., 1996. Capsaicin in hot chili pep- Soc. Bull 28, 76 83.
per: carcinogen, co carcinogen or anticarcino- winter J., Bevan s., CampBell E. A., 1995. Capsaicin
gen? Fd. Chem. Toxic. 34, 313 316. and pain mechanisms. Br. J. Anaesth. 75, 157
szallasi A., 2002. Vanilloid (capsaicin) receptors 168.
in health and disease. Am. J. Clin. Pathol. 118, Xu H., Blair n. t., ClapHam D. E., 2005. Camphor
110 121. activates and strongly desensitizes the transient
szallasi A., BlumBerg P. M., 1999. Vanilloid (cap- receptor potential vanilloid subtype 1 channel
saicin) receptors and mechanisms. Pharmacol. in a vanilloid-independent mechanism. J. Neu-
Rev. 51, 160 211. rosci. 25, 8924 8937.