OCHRONA PRZECIWPOŻAROWA
Odległość pomiędzy krawędzią zewnętrzną rury a otwo-
Wytwarzanie dymu
rem, zgodnie z 4.2.2. wyszczególnionego wyżej MLAR, musi
wynosić:
Jeżeli stosuje się złącza, których uszczelki gumowe są całkowi-
 maksymalnie 50 mm w przypadku zamykania otworu wełną
cie przykryte przez obejmy stalowe (np. Dükorapid® Norma), to
mineralnÄ…;
w przypadku pożaru system instalacji pozostaje zamknię-
 maksymalnie 15 mm w przypadku zastosowania materiałów
ty. Dym, który może powstać w wyniku działania gorąca
ulegających spienieniu podczas pożaru.
na powłokę wewnętrzną, pozostaje w systemie rur i zostaje
odprowadzony przez wywietrznik znajdujÄ…cy siÄ™ w dachu.
Dla porównania: 10 kg polietylenu (PE) lub polipropylenu
(PP) wydziela ok. 23.000 mł dymu o wysokiej toksyczności,
składającego się z tlenku węgla, dwutlenku węgla i sadzy. Taką
ilością można zadymić 100 dużych mieszkań o powierzchni
mieszkalnej po 100 m², w taki sposób, iż ich mieszkaÅ„cy nie
Jeżeli konieczne jest wykonanie odgałęzienia bezpośrednio
mieliby szans przeżycia.*
nad stropem, zalecamy użycie kształtki rurowej z długim ramie-
niem, co ułatwi obłożenie watą mineralną. Dopuszczalny jest
* Bernd Prümer  Brandschutz in der Haustechnik .
także montaż złącza w stropie.
Wydawnictwo Gentner Verlag
Przenoszenie ciepła
Rozszerzanie wzdłużne
Przeprowadzając rury żeliwne przez ściany bądz
stropy objęte
Wskaz
nik rozszerzalności wzdłużnej żeliwa wynosi tylko 0,0105
wytycznymi o ochronie przeciwpożarowej, należy uwzględnić
mm/(mxK). Przy zmianie temperatury o 50°K i dÅ‚ugoÅ›ci insta-
przenoszenie ciepła przez omawiane rury. Jest to szczególnie
lacji 10 m rozszerzenie wzdłużne wynosi tylko 5,25 mm.
istotne w miejscach, w których rury palne przeprowadzane
Rozszerzenie to jest kompensowane przez normalne złącza.
są obok rur żeliwnych przez tą samą ścianę bądz
przez ten sam
strop. Przepisy MLAR dotyczące odległości pomiędzy oma-
Dla porównania: rura polietylenowa o długości 10 m, przy tym
wianymi rurami, oparte zostały na rozważaniach dotyczących
samym stopniu podgrzania wykazuje rozszerzenie wzdłużne
przenoszenia ciepła.
o ok. 100 mm. Z tego względu potrzebne są tutaj specjalne
kompensatory rozszerzania.
Ogniotrwałość przepustów
przez ściany i sufity
Najczęściej nie zaleca się stosowania do tego celu zaprawy
cementowej ani betonu, ponieważ powodują one przenoszenie
dz
więków na ściany.
Niemieckie uregulowanie MLAR zaleca stosowanie wełny mine-
ralnej o gÄ™stoÅ›ci 90 kg/mÅ‚ i temperaturze topnienia e" 1000°C.
Nie wolno stosować materiałów palnych.
8
OCHRONA PRZECIWPOŻAROWA
a1 = AD z b)
Wytyczne projektowe i montażowe doty-
a2 = AD większe od b)
czące układania z uwzględnieniem techniki
A3 = największy wymiar
ochrony przeciwpożarowej rur SML firmy
z 1 x ADz b) oraz
Düker, stosownie do przepisów MLAR
4 x AD z c)
(ułatwienia)
Maksymalne odległości
wynoszÄ… 160 mm.
Jeżeli nie będą stosowane sprawdzone rozwiązania z zakre-
su ochrony przeciwpożarowej, można korzystać z przepisów
odnoszących się do odległości, które są zawarte w ułatwieniach
z uregulowań MLAR.
Układanie leży przy tym w zakresie odpowiedzialności Przykładowa instalacja:
wykonawcy. Należy jednak przestrzegać następujących odle-
głości i powłok:
Klasyfikacja rur według MLAR
Opis według MLAR Przykłady
a) przewody elektryczne kabel elektr.
 światłowód
 kabel telefoniczny
 szyna danych
 itd.
b) rury o Å›rednicy zewnÄ™trznej do d = 160 mm  Düker SML
W przypadku rur żeliwnych obok rur z tworzyw sztucznych
z materiałów niepalnych,z wyłączeniem  stal szlachetna
z dalej poprowadzonÄ… izolacjÄ… (obligatoryjnÄ… dla rur palnych
aluminium i szkła, także z domieszką mate-  miedz

o średnicy powyżej 32 mm) obowiązuje odległość minimalna:
riałów palnych B2, aż do grubości 2 mm i B1  stal
aż do grubości 3 mm.  itd.
160 mm w przypadku izolacji palnej, 50 mm w przypadku
izolacji niepalnej.
c) Rury dla cieczy niepalnych, par, gazów lub  PE, HD-PE
pyłów oraz rurki instalacyjne na przewody  PVC
elektryczne o średnicy zewnętrznej do  rury warstwowe
d = 32 mm z materiałów palnych, alumi-  rurki instalacyjne na
nium lub szkła. kabel elektryczny
Wyszczególnione wyżej typy przewodów mogą być przepro-
strop spełniający
wymagania przepisów
przeciwpożarowych
wadzane poprzez wspólne otwory w ścianach i stropach o
powłokach przeciwpożarowych:
1. Odstęp w świetle pomiędzy przewodami, w przypadku prze-
wodów według a) i b) odpowiadać musi przynajmniej jednej
krotności, a w przypadku przewodu według c)  pięciokrotno-
Oznacza to także, że mieszane instalacje z żeliwa/tworzywa
ści największej średnicy przewodu.
sztucznego, z wyjÄ…tkiem odpowiednio sprawdzonych rur, nie
są zalecane do przeprowadzania poprzez stropy i ściany o war-
2. Odstęp w świetle pomiędzy przewodem według c), a prze-
stwach przeciwpożarowych..
wodem według a) lub b) odpowiadać musi przynajmniej
odległości większej, wynikającej z rodzaju i średnicy obu prze-
wodów. (Rysunek  patrz obok, następna kolumna od góry)
9
OCHRONA PRZECIWPOŻAROWA
Sprawdzone systemy odcinajÄ…ce R90
Ponieważ przy zastosowaniu ułatwień MLAR nie zawsze jest
możliwe dotrzymanie reguł dotyczących odstępów, poleca-
my stosowanie sprawdzonych systemów odcinających R90.
Dopuszczalny odstęp minimalny pomiędzy izolacjami rur bądz

rurami w miejscach przepustów stropowych podany jest zawsze
w Ogólnym świadectwie kontroli/Ogólnym dopuszczeniu nad-
zoru budowlanego. Jeżeli nie ma danych na temat odstępu
minimalnego, to obowiązuje odstęp wynoszący 50 mm.
Ogólne świadectwo kontroli/Ogólne dopuszczenie nadzoru
budowlanego musi się znajdować w miejscu zastosowania.
ZÅ‚Ä…cze ogniochronne BSV 90 firmy Düker
Do wykonywania pionowych przepustów stropowych zaleca-
my używanie zÅ‚Ä…czy ogniochronnych BSV 90 firmy Düker.
Przyszła norma EN 1366-3, dotycząca przegród przeciwpoża-
rowych, przewiduje nie tylko przyjęte w praktyce sprawdzenie
odcinka rury, ale także przepustów z częściowo otwartymi
króćcami u góry i u dołu. W przypadku rur niepalnych wywo-
Å‚uje to podczas kontroli, niezmiernie rzadko w praktyce wystÄ™-
Trójnik
pujÄ…cy, efekt komina. ZÅ‚Ä…cze ogniochronne BSV 90 zapobiega
powstawaniu tego efektu. Jest to pierwsze odcięcie, przezna-
czone do rur niepalnych, spełniające wymogi przyszłej normy.
Wewnątrz złacza ogniochronnego instalacja żeliwna odcięta
jest elementem z tworzywa sztucznego. Obejma rury natomiast
wykonana jest z materiału intumescencyjnego, znacznie rozsze-
rzającego swoją objętość pod wpływem wysokich temperatur.
Trójnik
W razie pożaru, pod wpływem wysokiej temperatury z wnętrza
rury bÄ…dz
z zewnÄ…trz, element z tworzywa sztucznego ulega
Do wyboru złącze
stopieniu, a pęcznienie materiału intumescencyjnego powo- Konfix lub Rapid
duje zamknięcie światła rury. Spęczniały materiał powoduje
izolację termiczną, a więc hamuje rozprzestrzenianie wysokich
temperatur i zapobiega powstawaniu efektu komina.
Następna opaska intumescencyjna, znajdująca się po zewnętrz-
nej stronie, zamyka w przypadku pożaru szczelinę pierścienio-
wa w taki sposób, że możliwe jest stosowanie palnej ochrony
akustycznej z polietylenu o klasie palności B 2   materiał
normalnie zapalny .
Ze wzglÄ™du na to, że Å‚Ä…cznik ogniochronny firmy Düker
w bardzo niewielkim stopniu wystaje ponad powierzchnie rury,
nie ogranicza on prawie zupełnie przepustowości rury. Trójnik
powyżej stropu może być obsadzony tak samo głęboko, jak
w przypadku tradycyjnych przepustów. Bez problemu możliwe
jest zastosowanie przyłącza z tworzywa sztucznego.
W razie potrzeby Ogólne dopuszczenie niemieckiego nadzoru
budowlanego dostÄ™pne jest na żądanie w firmie Düker.
10
OCHRONA PRZECIWPOŻAROWA
Sprawdzone systemy grodzi R90
Zalecamy stosowanie sprawdzonych systemów grodzi R90,
firmy Rockwool.
Warianty wykonania stosownie do ABP Rockwool
P-3725/4130-MPA BS (dopuszczalne dla odległości 0 mm).
wełna mineralna
Rockwool
Rockwool
Klimafix
Conlit
grubość e" 30 mm
a = grubość ściany
150 P/U
c
Beton lub zaprawa
b e" 1000 mm
grubość e" 30 mm
Düker SML EN 877 D
cementowa
c
(MG II, lIa, III) a
DK
100
88°
Ü rura SML
Düker SML EN 877 DK DIN Ü Made in Germany
do DN 150
Strop
grubość e" 150 mm
F 60  F 120
b
b b b
a a
Beton lub zaprawa
cementowa
(MG II, lIa, III)
wełna mineralna
a e" 200 mm
Rockwool
b e" 80 mm Klimafix
Rockwool
c e" 500 mm grubość e" 30 mm
Conlit
150 P/U
grubość e" 30 mm
Rury SML do DN 150 Rury SML do DN 150
wełna mineralna
Rockwool
wełna mineralna
Klimafix
Rockwool
grubość e" 30 mm
Klimafix
DK
DK
100
grubość e" 30 mm 100
88° c
88°
Ü
Ü
c
strop
Beton lub zaprawa
Beton lub zaprawa strop
grubość e" 150 mm
cementowa grubość e" 150 mm
cementowa
F 90
(MG II, lIa, III)
a (MG II, lIa, III) F 90
a
b
b
Rockwool
a e" 80 mm a e" 80 mm
Rockwool
Conlit
b e" 333 mm
b e" 500 mm
Conlit
150 P/U
c e" 100 mm 150 P/U c e" 180 mm
grubość e" 30 mm
grubość e" 30 mm
Rury SML do DN 100 Rury SML od DN 125 do DN 150
Uwaga: W pokazanych w tym miejscu rozwiązaniach, nie wolno powyżej 300 mm OKFFB podłączać żadnych rur palnych do pionu
spustowego. Rury z tworzyw sztucznych muszą być poprowadzone za ścianką o grubości co najmniej 12,5 mm, wykonaną z płyty
kartonowo-gipsowej lub z muru.
wełna mineralna
wełna mineralna
Rockwool
Rockwool
Klimafix
d d
Klimafix
grubość e" 30 mm
OKFFB OKFFB grubość e" 30 mm
DK DK
100 100
c
88° 88°
Ü Ü
c
strop
Beton lub zaprawa
strop
Beton lub zaprawa
grubość e" 150 mm
grubość e" 150 mm cementowa
cementowa
(MG II, lIa, III) F 90
F 90
(MG II, lIa, III)
a a
b b
Rockwool
a e" 80 mm
a e" 80 mm
Rockwool Conlit
b e" 333 mm
Conlit b e" 500 mm 150 P/U
c e" 100 mm 150 P/U grubość e" 30 mm
c e" 180 mm
grubość e" 30 mm
d d" 300 mm
d d" 300 mm
Rury SML do DN 100 Rury SML od DN 125 do DN 150
Dalszych informacji można zasięgnąć w ABP firmy Rockwool.
11
grubość e" 100 mm
ściana nośna
lub działowa
F 60  F 120
Düker SML EN 877 DK DIN Ü Made in Germany
7 DK DIN Ü Made in Germany
7 DK DIN Ü Made in Germany
7 DK DIN Ü Made in Germany
7 DK DIN Ü Made in Germany
7 DK DIN Ü Made in Germany
OCHRONA AKUSTYCZNA
Obowiązujące wytyczne Propozycje podwyższonej ochrony akustycznej
z mocy umów cywilno-prawnych
Norma DIN 4109/A1 zawiera publiczno-prawne wymagania
minimalne dotyczące dopuszczalnego poziomu ciśnienia
Załącznik 2 do DIN 4109 proponuje jako zwiększoną ochronę
akustycznego w pomieszczeniach wymagajÄ…cych ochrony
akustycznÄ… dla obcego obszaru mieszkalnego i roboczego,
akustycznej.
każdorazowo po mniej o 5 dB(A) od przewidywanego przez
wymagania publiczno-prawne poziomu minimalnego:
Załączniki 2 do normy DIN 4109 i VDI 4100 zawierają różne
DIN 4109/A1 podwyższona ochrona akustyczna wg
propozycje podwyższonej ochrony akustycznej z mocy umów
załącznika 2 do normy DIN 4109
cywilno-prawnych. Obie wytyczne zostaną niedługo zastąpio-
ne przez normę DIN 4109, część 10.
d" 30 dB(A) d" 25 dB(A)
d" 35 dB(A) d" 30 dB(A)
Publiczno-prawne wymagania minimalne
WyciÄ…g z tabeli 4 normy DIN 4109.A1: Wymagania w stosunku
Wartości dopuszczalnego poziomu ciśnienia akustyczne-
do ścianek instalacyjnych
go w pomieszczeniach wymagajÄ…cych ochrony akustycznej
(w obcych mieszkaniach), w stosunku do hałasów emitowa-
Punkt 7.2.2.4 normy DIN 4109 stwierdza:
nych przez domowe instalacje techniczne.
Ściany jednopowłokowe, na których albo w których zamoco-
y
ródło hałasu Pokoje mieszkalne Sale lekcyjne
wane zostały armatury lub instalacje wodne (włącznie z rurami
i sypialnie i pomieszczenia
robocze
kanalizacyjnymi), muszą wykazywać odnoszoną do powierzch-
ni masÄ™ minimum 220 kg/m² (patrz tabela na stronie 15).
Instalacja wodna d" 30ab d" 35a
(wspólne urządzenia wodne
i kanalizacyjne)
Åšciany o mniejszej masie odnoszonej do powierzchni od 220
kg/m², mogÄ… być wykorzystywane w przypadku, w którym
Pozostałe instalacje domowe d" 30c d" 35c
udokumentowano za pomocą kontroli przydatności, odnoszo-
nej do przenoszenia hałasów instalacji, że nie zachowują się
a) pojedyncze, krótkotrwałe szczyty hałasu, które powstają podczas uru-
one w sposób mniej korzystny.
chamiania sprzętu i urządzeń, nie powinny aktualnie być uwzględniane.
b) umowne warunki dla spełnienia dopuszczalnego poziomu ciśnienia
akustycznego:
 dokumentacje wykonawcze muszą uwzględniać wymagania ochrony
akustycznej, to znaczy, między innymi, w stosunku do elementów
budowlanych muszą być dostarczane wymagane dowody ochrony
akustycznej.
 poza tym musi zostać mianowane odpowiedzialne kierownictwo budo-
wy i być włączone do odbioru częściowego przed zamknięciem lub
oblicowaniem instalacji.
c) przy instalacjach wentylacyjnych dopuszczalne są wartości wyższe
o 5 dB(A) w odniesieniu do hałasów ciągłych, bez wyraz
nych dz
więków
pojedynczych.
12
OCHRONA AKUSTYCZNA
Obiekt kontrolny instytutu Fraunhofer
Wymagania stawiane
projektowaniu wykonawczemu
ilość przepływającej
podczas testu wody:
Na podstawie przypisu b w normie DIN 4109/A1: 2001-01 do
a) 0.5 l/s
b) 1.0 l/s
 Warunków umów o dzieło , projektant fachowy sporządzić
c) 2.0 l/s
d) 4.0 l/s
musi dowód przydatności z punktu widzenia techniki aku-
górna kondygnacja
stycznej, oparty o istniejącą rzeczywiście w budynku ścianę
instalacyjną oraz przekazać ten dokument instalatorowi w
ramach projektu wykonawczego.
dolna kondygnacja
wyniki testu:
a) 6.1 dB(A)
Ponadto projektant fachowy, stosownie do VOB-C, DIN 18381: b) 9.7 dB(A)
c) 14.5 dB(A)
2002-01, musi rozpisać jako specjalne roboty, wszystkie środki d) 19.9 dB(A)
ochrony akustycznej.
piwnica
wyniki testu:
Odbiór częściowy
a) 12.1 dB(A)
b) 16.3 dB(A)
c) 20.1 dB(A)
d) 24.9 dB(A)
Na podstawie przypisu b w normie DIN 4109/A1: 2001-01 do
 Warunków umów o dzieło , instalator wykonujący roboty ma
prawo, zgodnie z VOB-B ż 4, Nr 10, do ujęcia w umowie o dzieło
odbioru częściowego. Odbiór częściowy staje się z wystarczają-
cym wyprzedzeniem zabezpieczeniem instalatora fachowego,
pozwalającym na zredukowanie kosztów spowodowanych
zbiornik
wykryciem ewentualnych usterek.
Odbiór częściowy stanowi w zasadzie faworyzowaną proce-
durę, pozwalającą upewnić się co do funkcjonalności części,
Te uzyskane w warunkach laboratoryjnych wartości nadają
które staną się niewidoczne po zakryciu otworów w ścianach
siÄ™ do przenoszenia jedynie wtedy, kiedy rzeczywiste warunki
i stropach, względnie w kanałach instalacyjnych oraz instala-
miejscowe odpowiadają możliwie jak najdokładniej obiektowi
cjach naściennych.
kontrolnemu.
Jak już wyjaśniono w załączniku 2 do DIN 4109, występujący
świadectwa kontroli
w wymagających ochrony pomieszczeniach poziom hałasu, nie
jest aktualnie możliwy do przewidzenia za pomocą istniejących
Zgodnie z certyfikatem Nr P-BA 443/1995 Instytutu Fraunhofer,
dziś możliwości obliczania wzbudzania dz
więków.
żeliwne rury firmy Düker osiÄ…gnęły poziom haÅ‚asu 24,9 dB(A)
Zachowanie wymagań zakłada, że osoby odpowiedzialne za:
w pomieszczeniu ulokowanym ukośnie w stosunku do z
ródła
 projektowanie zarysu;
hałasu. Wartość ta została zmierzona przy ścianie o masie 220
 projektowanie wykonawstwa obiektu budowlanego;
kg/m² i iloÅ›ci strumienia przepÅ‚ywu 3,0 l/s.
 projektowanie i wykonawstwo technicznych instalacji
domowych;
 projektowanie i wykonawstwo specjalnych środków ochrony
akustycznej;
 wybór i rozmieszczenie urządzeń emitujących hałas wspólnie
troszczą się o ochronę akustyczną oraz że zapewniona została
koordynacja pracy tych osób. W przypadku braku niezbędne-
go doświadczenia należy skorzystać z pomocy rzeczoznawcy
z zakresu ochrony akustycznej.
13
2
220 kg/m
2
220 kg/m