72 BankowoĘ� Komercyjna BANK I KREDYT styczeł
-luty 2000
Nowe kana"y dystrybucji produktów
bankowych a wybrane problemy
zarządzania bankiem
Krzysztof Jackowicz
Zarządzanie niefinansowymi aktywami trwa"ymi, a w jakiej mierze wykorzystywa� nowe technologie.
umoŻliwiającymi dystrybucj� produktów bankowych, Nie mogą bowiem rozwija� równolegle i niezaleŻnie od
jest cz�sto zaniedbywanym elementem procesu zarzą- siebie tych dwóch kana"ów. Grozi"oby to ponoszeniem
dzania aktywami i pasywami. Przyczyną takiego stanu wysokich kosztów utrzymywania, nadmiernych -
rzeczy jest stosunkowo niski udzia" wspomnianej kate- w stosunku do popytu - zdolnoĘci do Ęwiadczenia
gorii pozycji majątkowych w aktywach ogó"em banków us"ug i sprzedaŻy produktów bankowych, które juŻ dziĘ
komercyjnych. Niski udzia" nie oznacza jednak ma"ego są doĘ� wyraęnie, np. w Europie, zauwaŻalne. Koszty te
wp"ywu kszta"towania niefinansowych aktywów trwa- stawiają banki w niekonkurencyjnym po"oŻeniu w sto-
"ych na sukces przedsi�biorstwa bankowego - przynaj- sunku do podmiotów nowo wchodzących do sektora,
mniej z dwu powodów. wykorzystujących obniŻone, w"aĘnie dzi�ki technolo-
Po pierwsze, mi�dzy realizowaną strategią a wiel- giom informatycznym, bariery wejĘcia.
koĘcią i strukturą aktywów trwa"ych banku istnieje sil- Do podj�cia decyzji o strukturze inwestycji deter-
na wzajemna zaleŻnoĘ�. Z jednej strony struktura minujących przysz"y charakter niefinansowych akty-
i wielkoĘ� aktywów trwa"ych są wynikiem realizowa- wów trwa"ych niezb�dna jest wiedza o:
nej strategii, z drugiej - istniejąca wielkoĘ� i struktura - tendencjach w zakresie wyboru kana"ów dystry-
tych aktywów ograniczają moŻliwoĘci realizacji no- bucji, obserwowanych w Ęwiecie,
wych przedsi�wzi�� strategicznych. - zaletach i wadach tradycyjnych i wspó"czesnych
Po drugie, banki stoją dziĘ przed zasadniczym wybo- kana"ów dystrybucji, ich wp"ywie na przychody i kosz-
rem, który w znacznej mierze okreĘli ich miejsce w sys- ty banku oraz jego globalną pozycj� ryzyka.
temie finansowym najbliŻszych dziesi�cioleci. Chodzi tu- PrzybliŻeniu tych w"aĘnie przes"anek decyzyjnych
taj o wybór kana"ów dystrybucji produktów i us"ug ban- poĘwi�cona jest zasadnicza cz�Ę� niniejszego artyku"u.
kowych: wybór mi�dzy tradycyjną dystrybucją poprzez
sie� oddzia"ów i ekspozytur a dystrybucją prowadzoną
elektronicznie w sieciach teleinformatycznych. Innymi Tradycyjna bankowo�
s"owy, jest to wybór mi�dzy bankowoĘcią bezpoĘrednie-
go kontaktu pracownika z klientem (face-to-face banking) W Europie i na Ęwiecie do po"owy lat 80. za podstawo-
a bankowoĘcią, w której maszyny i systemy informatycz- wy wskaęnik pozycji banku na rynku detalicznym
ne zast�pują pracowników w sprzedaŻy wi�kszoĘci pro- uznawano wielkoĘ� sieci fizycznych oddzia"ów i in-
duktów i us"ug bankowych (przynajmniej tych wystanda- nych placówek, a liczba placówek wszystkich banków
ryzowanych), czyli remote banking1. na terenie danego kraju na tysiąc lub milion mieszkał
-
Banki muszą zatem podją� decyzj�, w jakiej mierze ców s"uŻy"a za podstawową miar� stopnia rozwoju sys-
inwestowa� w dotychczasowe kana"y dystrybucji, temu bankowego. Dzisiaj poziom wspomnianych
dwóch wskaęników traktuje si� z wielką ostroŻnoĘcią.
Rozbudowana sie� nadal stanowi bowiem istotny atut,
1
Por. The Effects of Technology on the EU Banking Systems. European Cen-
ale w przysz"oĘci, przy dalszym obniŻaniu si� barier
tral Bank, July 1999, s. 5-8.
BANK I KREDYT styczeł
-luty 2000 Bankowo� Komercyjna 73
Tabela 1 Liczba placówek bankowych na 1000 mieszkał
ców
Kraj 1980 1985 1990 1995 1996 1997
Belgia b.d. 0,87 0,90 0,76 0,74 0,72
Francja 0,45 0,47 0,45 0,44 0,44 0,44
Grecja 0,17 0,19 0,23 0,23 0,23 0,24
Hiszpania 0,62 0,76 0,83 0,93 0,95 0,97
Holandia 0,67 0,59 0,54 0,44 0,44 0,44
Niemcy b.d. 0,61 0,63 0,59 0,58 0,57
Portugalia 0,11 0,15 0,20 0,35 0,38 0,41
Wielka Brytania b.d. 0,38 0,35 0,33 0,32 0,32
W"ochy 0,22 0,23 0,31 0,41 0,43 0,44
�rednia dla UE 0,52 0,52 0,51 0,49 0,48 0,48
Łród"o: Possible Effects of EMU on the EU Banking Systems in the Medium to Long Term. European Central Bank, February 1999, Tabela 4.2. w aneksie; Payment
Systems in the European Union. Addendum Incorporating 1997 Figures. European Central Bank, January 1999, Tabela 2, s. 170.
wejĘcia do sektora bankowego, moŻe przekszta"ci� si� woju, a wi�c pewnym stopniu zasobnoĘci (silnie zwią-
w powaŻne zagroŻenie o charakterze strategicznym. zanej ze stanem ca"ej gospodarki) zaczynają racjonali-
RównieŻ druga miara, obrazująca dost�pnoĘ� us"ug zowa� struktury terenowe i wdraŻa� kana"y dystrybucji
i produktów bankowych, musi by� zmodyfikowana, by nie wymagające posiadania rozbudowanej sieci fizycz-
uwzgl�dni� zautomatyzowane kana"y dystrybucji. nej. ZaleŻnoĘ� ta jednak nie ma dziĘ, moim zdaniem,
Cennych informacji moŻe dostarczy� analiza da- determinującego znaczenia. Systemy s"absze, mniej
nych, dotyczących rozwoju tradycyjnej bankowoĘci. rozwini�te, nie muszą powtarza� historii rozwoju sys-
Najlepszym miernikiem, którym dysponujemy temów silniejszych. Mogą przechodzi� skokowo pewne
w tym przypadku, jest liczba placówek bankowych etapy rozwoju, nie wdraŻając rozwiązał
, które nie
na 1000 mieszkał
ców. Miernik ten nie jest pozba- sprawdzi"y si� lub mia"y tylko charakter przejĘciowy
wiony wad, bowiem w ramach tradycyjnych oddzia- w krajach wysoko rozwini�tych, a od razu si�gając po
"ów produkty najcz�Ęciej są dystrybuowane za po- metody najbardziej efektywne2.
mocą nowoczesnych, zautomatyzowanych i zinfor- Sprawdęmy obecnie, jak na tle tendencji europej-
matyzowanych kana"ów. Dane z lat 1980-1997 dla skich rysuje si� obraz polskiego sektora bankowego.
wybranych krajów Unii Europejskiej i Unii jako ca- Informacje o liczbach oddzia"ów i innych placówek
"oĘci przedstawia tabela 1. bankowych w uk"adzie bezwzgl�dnym i w przelicze-
W Unii Europejskiej jako ca"oĘci obserwujemy od niu na 1000 mieszkał
ców zawiera tabela 2.
roku 1985 niewielki spadek liczby palcówek banko- Dane przedstawione w tabeli 2 nie potwierdzają
wych na 1000 mieszkał
ców. JeĘli jednak analiz� pro- (z wyjątkiem pierwszego kwarta"u 1999 r.) prezentowa-
wadzimy w podziale na poszczególne kraje, obraz nie nej w mediach opinii o szybkim rozwoju sieci banko-
jest juŻ tak jednoznaczny. Te pał
stwa, które u progu lat wej. Rozwój sieci dotyczy przede wszystkim wielkich
80. dysponowa"y dobrze rozwini�tym systemem ban- miast i kilku najwi�kszych banków. Dost�p do us"ug
kowym, notują od roku 1985 lub najpóęniej 1990 r. bankowych na prowincji nie ulega natomiast szybkiej
doĘ� wyraęny spadek omawianego wskaęnika (Niem- poprawie ze wzgl�du na stabilną liczb� filii i ekspozy-
cy, Francja, Wielka Brytania, Holandia, Belgia). Tam tur oraz malejącą liczb� banków spó"dzielczych (930
natomiast, gdzie w latach 80. sie� placówek by"a mniej w marcu 1999 r. wobec 1.653 w 1993 r.)3.
g�sta (W"ochy, Portugalia, Grecja), zauwaŻalny jest
wzrost liczby placówek bankowych na 1000 mieszkał
-
2 Por. Krajowe karty z mikroprocesorem.  Rzeczpospolita , 1.07.1999.
ców aŻ do 1997 r.
3
Spadek liczby banków spó"dzielczych nie zawsze oznacza spadek liczby
Taki przebieg badanego zjawiska moŻe sugerowa�,
placówek bankowych. Za znaczną cz�Ę� zmniejszenia liczby banków spó"-
Że dopiero systemy bankowe o pewnym stopniu roz- dzielczych odpowiedzialne są nie upad"oĘci, ale fuzje i przej�cia.
Tabela 2 Placówki banków komercyjnych w Polsce w latach 1996-1999
1996 1997 1998 03.1999
Oddzia"y banków komercyjnych 1.580 1.629 1.864 2.003
Inne placówki (filie, ekspozytury, ajencje) 7.981 8.023 7.615 7.920
Liczba placówek ogó"em na 1000 mieszkał
ców 0,25 0,25 0,25 0,26
Łród"o: obliczenia w"asne na podstawie: Rocznik Statystyczny GUS 1998, s. 89; Sytuacja finansowa banków w I kwartale 1999 roku. Synteza. Narodowy Bank
Polski, Generalny Inspektorat Nadzoru Bankowego, s. 26, Tabela 3.
74 BankowoĘ� Komercyjna BANK I KREDYT styczeł
-luty 2000
Tabela 3 Liczba bankomatów na 1000 mieszkał
ców
Kraj 1985 1990 1993 1994 1995 1996 1997
Belgia 0,06 0,08 0,28 0,31 0,35 0,41 0,49
Francja 0,16 0,26 0,33 0,36 0,39 0,42 0,49
Grecja b.d. 0,02 0,13 b.d. 0,16 0,14 0,15
Hiszpania b.d. 0,46 0,56 0,60 0,66 0,75 0,88
Holandia b.d. 0,18 0,29 0,33 0,36 0,37 0,38
Niemcy b.d. 0,18 0,31 0,36 0,44 0,47 0,50
Portugalia 0,01 0,06 0,28 0,34 0,36 0,45 0,52
Wielka Brytania 0,18 0,25 0,33 0,34 0,29 0,31 0,38
W"ochy b.d 0,17 0,26 0,32 0,38 0,42 0,44
�rednia dla UE 0,10 0,20 0,32 0,36 0,36 0,40 0,44
Stany Zjednoczone 0,24 0,32 b.d. b.d 0,52 b.d. 0,66
Łród"o: dane dla pał
stw UE podaj� za: Possible Effects of EMU ..., op.cit., Tabela 4.3 oraz Payment Systems ..., op.cit., Tabela 3, s. 171. Dane dotyczące Stanów
Zjednoczonych mają natomiast charakter szacunkowy i pochodzą z: J.J. Mc Andrews: ATM Surcharges.  Current Issues in Economics and Finance , April 1998,
Federal Reserve Bank of New York, s. 3.
Wskaęnik liczby placówek przypadających na 1000 Remote banking
mieszkał
ców naleŻy oceni� jako niski, jest on bowiem
blisko dwa razy niŻszy od Ęredniej dla Unii Europejskiej. Remote banking, czyli w dos"ownym t"umaczeniu zdal-
Dowodzi to niepe"nego wykorzystania istniejących obec- na bankowoĘ�, polega na zastąpieniu bezpoĘredniego
nie moŻliwoĘci ekspansji przez banki dzia"ające w Pol- kontaktu pracownika z klientem pracą maszyn, wyko-
sce. Podczas gdy Ęrednio w Unii Europejskiej aktywa rzystaniem programów komputerowych i kontaktem
banków stanowią 244,23% PKB, a depozyty podmiotów poĘrednim klientów z bankiem za poĘrednictwem tele-
niebankowych 101,95% PKB4, w Polsce wskaęniki te fonu i sieci teleinformatycznych6. Jak wynika z przyto-
kszta"tują si� na poziomie odpowiednio: 56,10% czonej definicji, poj�cie remote banking obejmuje doĘ�
i 33,75% (wszystkie dane GUS na koniec 1997 r.). zróŻnicowane kana"y dystrybucji produktów i us"ug
Polski rynek bankowy ma wi�c spory potencja" bankowych. W jej zakres wchodzą bowiem:
wzrostowy, nawet przy stabilnym poziomie PKB. Stwa- - uŻycie jedno lub wielozadaniowych bankomatów
rza to szans� rozwoju, ale stawia teŻ ostro pytanie (kiosk lub self-banking),
o drogi ekspansji oraz sposoby opanowania rynku - wykorzystanie "ącznoĘci telefonicznej do kontak-
i przyciągni�cia nowych klientów5. Wydaje si�, Że od- tu z bankiem i sk"adania zleceł
p"atniczych i inwesty-
robienie dystansu dzielącego nas od krajów UE poprzez cyjnych,
budow� tradycyjnych oddzia"ów, wymagających wyso- - zastosowanie komputerów i dostarczonego przez
kiego zatrudnienia, jest racjonalne. Jest to sposób kosz- bank oprogramowania (home banking) lub powszech-
towny i czasoch"onny. Bardziej zasadne wydaje si� nie dost�pnych sieci (internet banking) do korzystania
tworzenie ma"ych, wpó"zautomatyzowanych placówek z oferty banku.
(przyk"adami takich dzia"ał
są sieci Handlobanku Wymienione powyŻej trzy kana"y charakteryzują
i Millennium), mogących obs"ugiwa� zarówno kliente- si� sporą odr�bnoĘcią. Dlatego teŻ stan ich rozwoju
l� przyzwyczajoną do nowoczesnych technologii, jak w Polsce i na Ęwiecie b�dziemy opisywa� w zarysowa-
teŻ klientów odnoszących si� nieufnie do transakcji do- nym powyŻej podziale.
konywanych w sposób elektroniczny. Ostatnie stwier- MoŻliwoĘ� zastosowania bankomatów do dystry-
dzenie nie oznacza oczywiĘcie, Że rozbudowa tradycyj- bucji produktów i us"ug bankowych jest ĘciĘle związa-
nej sieci jest niewskazana w naszych warunkach. Uza- na z g�stoĘcią ich sieci, kosztami ponoszonymi przez
sadnieniem dla jej rozbudowy mogą by�: klienta oraz zwyczajami klienteli w zakresie korzysta-
- ch�� Ęwiadczenia wyspecjalizowanych, niestan- nia z us"ug finansowych.
dardowych us"ug, negocjowanych w drodze bezpoĘred- Dane dotyczące liczby bankomatów przypadają-
niego kontaktu pracownika banku z klientem, cych na 1000 mieszkał
ców w wybranych pał
stwach
- zamiar wi�kszej geograficznej dywersyfikacji UE i w Stanach Zjednoczonych przedstawia tabela 3.
dzia"alnoĘci w celu obniŻenia ryzyka kredytowego lub Tym razem zarysowująca si� w Europie i w Sta-
ryzyka związanego ze ęród"ami finansowania. nach Zjednoczonych tendencja jest jasna. We wszyst-
kich analizowanych pał
stwach mamy do czynienia ze
wzrostem g�stoĘci sieci bankomatów. Dystans, dzielący
4 Zob. Possible Effects of EMU ..., op.cit., Tabela 1.1a i 2.1.
nasz kraj pod tym wzgl�dem od pał
stw wymienionych
5
O róŻnych sposobach budowania sieci przez polskie banki moŻna przeczy-
ta� w tekĘcie A. Myczkowskiej: Tam, gdzie jeszcze nas nie ma.  Rzeczpospo-
6
lita , 17.01.1998. Por. The Effects of Technology ..., op.cit., s. 9-10.
BANK I KREDYT styczeł
-luty 2000 Bankowo� Komercyjna 75
Wykres 1 Liczba kart p"atniczych
chach rynkowych - jest znacznie mniejszy. Wed"ug da-
na 1000 mieszkał
ców
nych zawartych w  Rzeczypospolitej z 8 stycznia 1999 r.,
w obiegu w koł
cu 1998 r. znajdowa"o si� 3,5 mln kart
1500
p"atniczych (z czego jedną trzecią stanowi"y karty ban-
1271
komatowe)9, co oznacza, Że na 1000 mieszkał
ców
1200
1116
przypada"o zaledwie oko"o 120 kart. Niewielką popu-
1038
larnoĘcią cieszą si� teŻ, jak do tej pory, firmowe karty
915
897
900
p"atnicze. Do sierpnia 1999 r. wydano ich tylko 55 ty-
786
si�cy10.
S"aby rozwój sieci bankomatów i ma"a powszech-
600
473
426
noĘ� uŻycia kart p"atniczych nie muszą by� obciąŻe-
293 niem dla rozwoju polskiego systemu bankowego. Sto-
300
sunkowo niskie nak"ady poniesione na zbudowanie in-
frastruktury, obs"ugującej tradycyjne karty p"atnicze
0
z paskiem magnetycznym, mogą sprzyja� szybszemu
przejĘciu do systemu tzw. inteligentnych kart z mikro-
procesorem (smart cards) o znacznie wi�kszych moŻli-
woĘciach i wyŻszym poziomie bezpieczeł
stwa11. Pro-
gram wdroŻenia kart z mikroprocesorem w Europie
Łród"o: Payment Systems..., op.cit. Tabela 5, s.174; The Effects of
Technology..., op.cit. Tabela A2, s.46.
�rodkowo-Wschodniej opracowa"a Visa International.
W Polsce w programie tym uczestniczy 9 banków.
w tabeli 3, jest bardzo duŻy. Z danych publikowanych W pierwszej fazie wprowadzania na rynek planowane
w  Rzeczypospolitej wynika, Że obecnie funkcjonuje jest wydanie 20 tysi�cy tego rodzaju kart.
w Polsce oko"o 3.000 bankomatów, a do koł
ca 1999 r. �wiadczenie us"ug bankowych przez telefon jest
ich liczba mia"a wzrosną� do czterech tysi�cy7. bardzo popularne w Europie Zachodniej i w Ameryce
W przeliczeniu na 1000 mieszkał
ców daje to g�stoĘ� Pó"nocnej. W niektórych krajach tą drogą jest obs"ugi-
sieci odpowiednio: 0,08 i 0,1, a wi�c ponad czterokrot- wanych do 10% klientów detalicznych (np. we Francji
nie niŻszą niŻ Ęrednia w UE i ponad szeĘciokrotnie niŻ- i Wielkiej Brytanii). W 1997 r. pojawi"y si� telefony ko-
szą niŻ w Stanach Zjednoczonych. mórkowe przystosowane do obs"ugi transakcji banko-
Dane iloĘciowe nie w pe"ni odzwierciedlają dzielą- wych. Banki dzia"ające w Polsce takŻe wprowadzają do
cy nas dystans. Dodatkowo trzeba uwzgl�dni� czynniki swej oferty us"ugi Ęwiadczone przez telefon, cho� wy-
jakoĘciowe. OtóŻ bankomaty w Polsce, w przeciwieł
- bór us"ug, z których moŻna skorzysta� przez telefon,
stwie do pał
stw wyŻej rozwini�tych, mają zwykle zak- jest doĘ� ograniczony12.
tywizowane tylko podstawowe funkcje: wyp"aty go- Us"ugi z zakresu home banking na Ęwiecie i w Pol-
tówki, ewentualnie podawanie stanu konta. Nieliczne sce są skierowane g"ównie do osób prawnych. W na-
urządzenia Banku Pekao SA, PKO - bp, Euronetu i Han- szym kraju na początku 1999 r. z omawianego kana"u
dlobanku oferują szerszy zakres us"ug, tj. pozwalają dystrybucji korzysta"o oko"o 17 tysi�cy firm. Liderem
wyp"aca� pieniądze, dokonywa� lokat terminowych, na rynku by" bank Rozwoju Eksportu SA, licznym gro-
sk"ada� zlecenia p"atnicze i inwestycyjne8. nem klientów mog"y teŻ si� poszczyci�: Bank Handlo-
Ze stopniem wykorzystania bankomatów wiąŻe si� wy w Warszawie SA, Bank �ląski SA, Citibank i BIG
powszechnoĘ� stosowania kart p"atniczych. Liczb� kart Bank Gdał
ski SA. �ącznie 40 dzia"ających w Polsce
p"atniczych na 1000 mieszkał
ców w wybranych kra- banków mia"o w swej ofercie us"ugi z zakresu home
jach Unii Europejskiej w 1997 r. pokazuje wykres.
Jak widzimy, zakres zastosowania kart p"atniczych
9
Por. Przybywa plastikowych pieni�dzy.  Rzeczpospolita , 8.01.1999. We-
w pał
stwach UE jest bardzo wysoki. W Polsce - ze
d"ug zestawienia zawartego w tym arytule, najwi�cej kart p"atniczych wyda"y
wzgl�du na krótką histori� systemu bankowego o ce-
w Polsce: Bank Pekao SA -1,1 mln, PKO-bp - 835 tys. i Bank �ląski SA - 405
tys.
10
Por. Ponad 55 tysi�cy firmowych kart.  Rzeczpospolita , 14.08.1999. Po-
7
Por. A. Myczkowska: Na ulicach zaczyna by� t"oczno,  Rzeczpospolita , dobnie jak w przypadku kart dla klientów indywidualnych, liderem na ryn-
29.01.1999.; Coraz wi�cej maszyn z pieni�dzmi.  Rzeczpospolita , ku jest Bank Pekao SA, kilka tysi�cy karty wyda"y teŻ: Bank Rozwoju Ekspor-
08.10.1998.; Nie tylko wyp"ata gotówki.  Rzeczpospolita , 10.07.1998. Zgod- tu SA, Bank Handlowy w Warszawie SA, BIG Bank Gdał
ski SA, Bank �ląski
nie z danymi zawartymi w tych tekstach, najwi�kszymi sieciami bankomatów SA i PKO-bp.
11 Por. Federal Reserve Bank of Chicago - 1997 Conference on Bank Structu-
w Polsce dysponują: PKO-bp, Bank Pekao SA, Euronet, Bank �ląski SA, BIG
Bank Gdał
ski SA i Kredyt Bank SA. re and Competition. Remarks by J. McElhatton, President, MasterCard Interna-
8
Por. A. Myczkowska: Karty do kaŻdej szczeliny.  Rzeczpospolita , tional, s. 5.
12 Por. The Effects of Technology ..., op.cit., s. 13.; Bank w telefonie GSM.
27.02.1998; A. Myczkowska: Na ulicach..., op.cit.; A. Myczkowska: Samoob-
s"ugowe oddzia"y.  Rzeczpospolita , 23.12.1997.; A. Myczkowska: Coraz wi�-  Rzeczpospolita , 17.07.1997; Zatrzymywanie klienta.  Rzeczpospolita ,
cej maszyn ..., op.cit. 24.06.1999.
Belgia
Grecja
Wielka
Francja
Niemcy
W"ochy
Brytania
Hiszpania
Portugalia
UE (Ęrednia)
76 BankowoĘ� Komercyjna BANK I KREDYT styczeł
-luty 2000
Tabela 4 Indeksy wzrostu aktywów róŻnych poĘredników finansowych jako
procent PKB w latach 1995-1997
Banki Fundusze emerytalne, Fundusze inwestycyjne
firmy ubezpieczeniowe
Belgia 105,60 118,43 137,28
Niemcy 114,74 114,59 151,38
Francja 109,20 112,50 b.d.
Holandia 117,00 117,74 118,75
Portugalia 119,57 134,00 152,94
Hiszpania 100,26 121,97 194,60
W"ochy 103,60 111,49 262,50
Łród"o: Possible Effects of EMU ..., op.cit., Tabela 1.4.
banking. Barierą rozwoju home banking w przypadku raturze z zakresu finansów dezintermediaryzacją (od-
klientów indywidualnych są wysokie koszty miesi�cz- poĘredniczeniem), procesu polegającego na utracie
nych op"at13. przez banki udzia"u w transformacji rozproszonych,
BankowoĘ� internetowa, b�dąca od kilku lat bar- przewaŻnie krótkoterminowych oszcz�dnoĘci w d"ugo-
dzo popularnym tematem rozwaŻał
w prasie finanso- terminowy kapita" finansujący inwestycje. OdpoĘredni-
wej i komputerowej, wciąŻ znajduje si� w fazie ekspe- czenie banków zaznaczy"o si�, jak dowodzą dane staty-
rymentalnej. Silna reprezentacja banków w globalnej styczne, praktycznie we wszystkich rozwini�tych sys-
sieci (oko"o 1200 stron internetowych, z czego blisko temach finansowych. Przyk"adowo, tabela 4 prezentuje
80% przypada na banki z Europy i Ameryki) nie prze- tempa wzrostu aktywów banków, funduszy inwestycyj-
k"ada si� na duŻą dost�pnoĘ� internetowych us"ug ban- nych i firm ubezpieczeniowych wraz z funduszami
kowych. Najnowsze, znane autorowi, badania wskazu- emerytalnymi jako procent PKB w okresie 1995-1997
ją, Że tylko 35 banków w Stanach Zjednoczonych i 21 w wybranych krajach europejskich.
w innych krajach Ęwiata Ęwiadczy w pe"nym zakresie Tempo wzrostu aktywów bankowych wyraŻonych
bankowe us"ugi internetowe. W Polsce us"ugi interne- jako procent PKB w analizowanych krajach Unii Euro-
towe jako pierwszy zaproponowa" w paędzierniku pejskiej jest wyraęnie niŻsze niŻ tempo wzrostu akty-
1998 r. Powszechny Bank Gospodarczy SA w �odzi. wów funduszy inwestycyjnych i nieco niŻsze niŻ tem-
W 1999 r. internetowe kana"y dystrybucji planuje rów- po wzrostu aktywów funduszy emerytalnych wraz z in-
nieŻ rozwiną� Handlobank14. stytucjami ubezpieczeniowymi (z wyjątkiem Niemiec).
Dowodzi to relatywnego zmniejszania si� roli banków
w przep"ywach si"y nabywczej, dokonujących si� w ra-
Wp"yw wdraŻania remote banking na dzia"al- mach systemu finansowego.
noĘ� banku komercyjnego Proces odpoĘredniczenia nie dotyczy tylko gospo-
darek europejskich. Wyraęny jest teŻ na kontynencie
Zajmiemy si� obecnie wp"ywem zastosowania nowych amerykał
skim - w Stanach Zjednoczonych. Banki ame-
kana"ów dystrybucji produktów i us"ug bankowych na: rykał
skie w 1960 r. by"y gestorami 58% wszystkich ak-
- rol� banków w systemie finansowym, tywów finansowych, w 1980 r. 56%, dziesi�� lat póę-
- charakter konkurencji w sektorze bankowym niej 43%, a w 1994 r. tylko 35%. W tym samym czasie
i konkurencyjnoĘ� banków wobec podmiotów nieban- bardzo wyraęnie, z 36% w 1960 r. do 57% w 1994 r.,
kowych, wzrós" udzia" aktywów utrzymywanych przez zak"ady
- ryzyko dzia"alnoĘci przedsi�biorstwa bankowego, ubezpieczeniowe, fundusze emerytalne i fundusze in-
- przychody i koszty dzia"ania banków komercyjnych. westycyjne w aktywach finansowych ogó"em15.
Istnieją uzasadnione obawy, Że powszechna do-
Rola banków w systemie finansowym a remote banking st�pnoĘ� informacji w sieciach teleinformatycznych
przyczyni si� do nasilenia omawianego procesu. Po-
Przysz"a rola banków w systemie finansowym jest Ęci- wszechna dost�pnoĘ� informacji grozi bowiem zani-
Ęle związana z post�pami procesu nazywanego w lite- kiem poĘrednictwa we wszystkich dziedzinach dzia"al-
noĘci, w tym i bankowoĘci. Jedną z moŻliwych odpo-
wiedzi banków jest wykorzystanie nowych technologii
13
Por. Witaj w domu.  Rzeczpospolita , 04.12.1998; BRE ciągle na czele.
i kana"ów dystrybucji, jeĘli nie do odwrócenia, to do
 Rzeczpospolita , 25.01.1999.
powstrzymania tendencji do odpoĘredniczania. W tym
14
Por. Will  virtual kiosks drive the remote banking future. Dokument
internetowy dost�pny pod adresem www.bankaway.com, s. 4.; Net Banking
Benefits! Sheer Acceleration. Dokument internetowy dost�pny pod adresem
15
www.bankaway.com, s. 7; W. Grzegorczyk: Jeszcze nie ma kolejek. Por. E.H. Neave: Financial Systems. Principles and Organisation.
 Rzeczpospolita , 13.11.1998; Zatrzymywanie klienta, op.cit. Routledge 1998, s. 64.
BANK I KREDYT styczeł
-luty 2000 Bankowo� Komercyjna 77
jednak przypadku banki muszą przyją� rol� lidera we Opisany sposób post�powania banków i w"aĘcicie-
wprowadzaniu technologii zdalnego Ęwiadczenia us"ug li sieci bankomatów zmniejsza zakres konkurencji ce-
finansowych i wyprzedzi� na tym obszarze bardziej eks- nowej mi�dzy bankami, czyli konkurencji na przyk"ad
pansywnych w ostatnich dziesi�cioleciach innych po- poprzez stopy oprocentowania depozytów, które zresz-
Ęredników finansowych. Strategia lidera w zakresie re- tą, jak pokazują badania, nie są podstawową determi-
mote banking moŻe by� cz�Ęcią doĘ� popularnej ostatnio nantą zachował
klientów banku19. Prowadzi teŻ, przy-
strategii tworzenia organizacji finansowych wokó" ban- najmniej w krajach o najlepiej rozwini�tych systemach
ków odpowiadających na wszystkie rodzaje zapotrzebo- bankowych, do pokrywania si� sieci bankomatowych,
wania na us"ugi finansowe zg"aszane przez klientów które - nie w pe"ni wykorzystane - uniemoŻliwiają ob-
(tzw. one-stop-banking)16. Przyj�cie strategii lidera niŻanie cen zdalnie Ęwiadczonych us"ug finansowych.
w Ęwiadczeniu zdalnych us"ug finansowych rodzi jednak Utrzymywanie rozbudowanych sieci oddzia"ów fi-
powaŻne zagroŻenia, które szerzej omówimy w rozdziale zycznych i sieci jedno- lub wielozadaniowych banko-
poĘwi�conym wp"ywowi nowych kana"ów dystrybucji matów ze wzgl�du na pozacenowy charakter konkuren-
na globalną pozycj� ryzyka przedsi�biorstwa bankowego. cji i wolne tempo zmian przyzwyczajeł
klienteli do
sposobu korzystania z us"ug finansowych moŻe sta� si�
Konkurencja w sektorze bankowym i konkurencyjnoĘ� banków a re- czynnikiem zmniejszającym konkurencyjnoĘ� banków
mote banking wobec podmiotów nowo wchodzących do sektora lub
wobec podmiotów spoza sektora, sprzedających pro-
W związku z rozwojem remote banking, a zw"aszcza dukty typowo bankowe. Przyczyn spadku konkurencyj-
bankowoĘci internetowej, pojawiają si� g"osy, Że posia- noĘci upatruje si� w tym przypadku w wyŻszych kosz-
danie sieci oddzia"ów fizycznych oraz sieci wielozada- tach banków niŻ ich potencjalnych konkurentów.
niowych bankomatów przestaje mie� znaczenie dla Nie naleŻy jednak spodziewa� si� nag"ego i znacz-
sukcesu przedsi�biorstwa bankowego. W przekonaniu nego wzrostu konkurencji ze strony podmiotów nowo
autora, taki sąd jest dziĘ zbyt daleko idący. Badania wchodzących, wykorzystujących techniki remote ban-
przeprowadzone przez MasterCard w 1996 r. na próbie king. Jest prawdą, Że pojawienie si� remote banking,
180 tysi�cy gospodarstw domowych na rynku amery- a zw"aszcza bankowoĘci internetowej, zmniejsza jedną
kał
skim, a wi�c na rynku najbardziej zaawansowanym z najpowaŻniejszych barier wejĘcia do sektora banko-
pod wzgl�dem wprowadzania nowych technologii, po- wego w obszarze obs"ugi klienta. Pozostaje jednak kil-
kazują, Że 60% klientów bankowych si�ga zarówno po ka innych, bardzo istotnych barier wejĘcia, np. w zakre-
tradycyjne, jak i rodem z remote banking sposoby ko- sie know-how bankowego, wyposaŻenia kapita"owego,
rzystania z produktów i us"ug bankowych. Dodatkowo, reputacji czy teŻ regulacji prawnych i licencjonowania
klienci korzystający przewaŻnie z tradycyjnych kana- dzia"alnoĘci bankowej.
"ów dystrybucji są przeci�tnie lepszymi, tj. bardziej do-
chodowymi, klientami banków17.
Nie naleŻy zatem spodziewa� si� szybkiego zaniku Ryzyko dzia"alnoĘci przedsi�biorstwa bankowego a zdalne Ęwiad-
konkurencji pozacenowej mi�dzy bankami poprzez do- czenie us"ug finansowych
st�pnoĘ� us"ug i produktów bankowych. Wag� dobrej
lokalizacji oddzia"ów fizycznych i wielozadaniowych Zastosowanie nowych sposobów dystrybucji produk-
bankomatów zwi�ksza powszechnie stosowana prakty- tów i us"ug bankowych moŻe pomóc w skutecznym za-
ka obciąŻania klientów op"atami za korzystanie z ban- rządzaniu róŻnymi rodzajami ryzyka bankowego dzi�ki
komatów, nie naleŻących do banku prowadzącego ra- szybszemu zbieraniu i przetwarzaniu informacji o za-
chunek klienta lub wydającego kart� p"atniczą. Op"aty chowaniach klientów. Rodzi teŻ jednak wiele nowych
te mogą by� znaczne. Przyk"adowo, w Stanach Zjedno- zagroŻeł
.
czonych wynoszą "ącznie przy jednej transakcji od 0,75 Po pierwsze, nowe technologie bankowe i szybkie
do 7,5 USD. W Polsce op"aty wahają si� od 1,5% do 5% tempo ich zmian zwi�kszają ryzyko strategiczne pono-
wartoĘci transakcji, przy czym minimalna wartoĘ� szone przez banki20. Przejawami tego ryzyka mogą by�:
op"aty ustalana jest na poziomie od 2 do 7 z"18. - wyŻsze niŻ u naĘladowców nak"ady inwestycyjne
związane z wprowadzeniem nowych kana"ów dystry-
bucji w bankach, przyjmujących strategi� liderów tech-
16 Por. The Effects of Technology ..., op.cit., s. 25.
nologicznych,
17
Por. Remarks by J. McElhatton ..., op.cit., s. 8.
- stworzenie nadmiernych w stosunku do popytu
18
WysokoĘ� op"at pobieranych od klientów przy korzystaniu ze zdalnie
zdolnoĘci do sprzedaŻy produktów i us"ug bankowych
Ęwiadczonych us"ug finansowych z pomocą bankomatów sta"a si� tematem
oŻywionej dyskusji naukowej w Stanach Zjednoczonych, zw"aszcza po 1996 r.,
19
a takŻe przedmiotem regulacji prawnych w kilku stanach. Por. J.J. Mc An- Por. J. Stavins: Checking Accounts: What Do Banks Offer and What Do
drews: ATM Surcharges, op.cit., s. 2-3; Sam na sam z automatem.  Rzeczpo- Consumer Value?  New England Economic Review , March/April 1999, s. 3-13.
20
spolita , 04.09.1998. Por. The Effects of Technology ..., op.cit., s. 34.
78 BankowoĘ� Komercyjna BANK I KREDYT styczeł
-luty 2000
w obr�bie tradycyjnych i zdalnych kana"ów dys- na powaŻne straty materialne, ale i ryzyko utraty repu-
trybucji, tacji25.
- zastosowanie technologii, sposobów sprzedaŻy, Po siódme, uŻywanie przez róŻne banki tych sa-
które nie zyskują uznania w oczach klientów lub zy- mych lub podobnych narz�dzi gromadzenia i przetwa-
skują je wolniej, niŻ planowano, rzania informacji oraz systemów wspomagania decyzji
- szybkie starzenie si� zastosowanych technologii. zwi�ksza ryzyko systemowe. Prawdopodobieł
stwo
jednoczesnych i jednokierunkowych zachował
ban-
Po drugie, rozpowszechnienie si� bankowoĘci in- ków w odpowiedzi na daną sytuacj� na rynkach finan-
ternetowej (internet banking) i komputerowej (PC- sowych wyraęnie bowiem wzrasta.
banking) przyczynia si� do upowszechnienia informa- SpoĘród innych rodzajów ryzyka związanych z no-
cji o ofertach róŻnych instytucji, a przez to zwi�ksza wymi kana"ami dystrybucji naleŻy wymieni�: wynika-
mobilnoĘ� klientów bankowych i zmniejsza ich lojal- jące z niedostatecznej informacji ryzyko niew"aĘciwe-
no� wobec jednej instytucji21. go wykorzystania nowych technologii przez pracowni-
Po trzecie, zastosowanie zdalnych kana"ów dystry- ków i klientów, ryzyko w"amał
do systemów pracują-
bucji do zbierania wniosków kredytowych rozszerza cych w trybie on-line oraz ryzyko prawne, dotyczące
obszar dzia"alnoĘci banku poza tradycyjne granice geo- nie do koł
ca uregulowanej we wszystkich krajach kwe-
graficzne. JeĘli w Ęlad za tym nie pójdą odpowiednie stii elektronicznego podpisu.
modyfikacje procedur kredytowych, systemów analizy
wst�pnej wniosków i monitoringu juŻ podpisanych Wp"yw remote banking na przychody i koszty banku
umów, mogą nasili� si� objawy ryzyka kredytowego22.
Po czwarte, wprowadzenie nowych technologii ze Jednym z najcz�Ęciej powtarzanych argumentów za
wzgl�du na ich z"oŻonoĘ� i nieop"acalnoĘ� rozwoju we szybkim wprowadzeniem technik remote banking są
w"asnym zakresie zwi�ksza zapotrzebowanie na us"ugi niŻsze koszty us"ug Ęwiadczonych w ten sposób w po-
obce (outsourcing) w bankowoĘci. To z kolei rodzi za- równaniu z kosztami us"ug oferowanych w ramach tra-
groŻenia wynikające z przeniesienia znacznej cz�Ęci dycyjnej sieci oddzia"ów. MoŻliwoĘci znacznej reduk-
kontroli nad ryzykiem operacyjnym na zewnątrz, poza cji kosztów dzi�ki zastosowaniu nowych kana"ów dys-
organizacj�; powoduje ponadto utrat� wewn�trznego trybucji potwierdzają badania przeprowadzone zarów-
know-how (in-house know-how) w dziedzinie nowych no na rynku amerykał
skim, jak i europejskim. Tabela 5
kana"ów dystrybucji23. ZaleŻnoĘ� od podmiotów trze- przedstawia szacunkowe koszty obs"ugi klienta róŻny-
cich jest dodatkowo pog"�biana powszechnym obecnie mi sposobami przy za"oŻeniu, Że koszt obs"ugi przez
tworzeniem wspólnych systemów rozliczeniowych pracownika w tradycyjnym oddziale wynosi 100.
i sieci bankomatowych. Relatywna obniŻka kosztów dzia"ania jest juŻ wy-
Po piąte, polityka cenowa banków, wyraęnie sta- raęnie zauwaŻalna w statystykach, dotyczących sytu-
wiająca w uprzywilejowanej pozycji w"asne sieci ban- acji finansowej banków z ostatnich lat. Przyk"adowo,
komatów, prowadząca do fragmentaryzacji krajowej iloraz kosztów dzia"ania banków i depozytów podmio-
sieci, moŻe sta� si� przedmiotem zainteresowania i re- tów niebankowych zmala" Ęrednio w Unii Europejskiej
gulacji ze strony w"adz nadzorczych. W przypadku z 5,1% w 1992 r. do 3,7% w 1997 r. Z podobną tenden-
wszelkich sieci szczególnie silne są bowiem efekty ze- cją mamy do czynienia od 3 lat w Polsce. W 1996 r. ilo-
wn�trzne, jako Że korzyĘci jednego uczestnika zaleŻą raz kosztów dzia"ania banków do zobowiązał
wobec
od tego, jak wielu jest innych uŻytkowników sieci. podmiotów niefinansowych wynosi" 5,41%, rok póę-
Wzrasta zatem ryzyko regulacji ze strony ustawodawcy niej 5,33%, a w 1998 r. 5,11%26. Warto zauwaŻy�, Że
lub w"adz nadzorczych, dzia"ających w interesie spo- dane dla Polski i Ęrednie wartoĘci dla pał
stw Unii Eu-
"ecznym24. ropejskiej nie są w pe"ni porównywalne, poniewaŻ
Po szóste, awaria systemów komputerowych, unie- wskaęnik obliczony dla naszego systemu bankowego
moŻliwiająca klientom korzystanie ze zdalnie Ęwiad- zawiera w mianowniku kategori� zobowiązał
wobec
czonych us"ug, lub z"amanie zabezpieczeł
tych syste- podmiotów niefinansowych, zaĘ wskaęnik dla krajów
mów i uzyskanie dost�pu do informacji o klientach Unii Europejskiej - kategori� depozytów podmiotów
przez osoby nieupowaŻnione naraŻają bank nie tylko niebankowych.
Do podobnych wniosków o rosnącej sprawnoĘci
21 Por. Net Banking Benefits..., op.cit., s. 3.
dzia"ania banków i wydajnoĘci pracowników prowadzi
22
Por. Risk Management for Electronic Banking and Electronic Money Acti-
vities. Basle Committee on Banking Supervision, Basle, March 1998, s. 9.
25 Por. Risk Management for Electronic ..., op.cit., s. 7 i 20-21.
23 Por. The Effects of Technology ..., op.cit., s. 30-31 oraz 36.
24 26
Efekty zewn�trzne są szczególnie istotne, gdy bankomaty mają charakter Obliczenia w"asne na podstawie: Rocznik Statystyczny Rzeczypospolitej
wielozadaniowy i pozwalają sk"ada� np. zlecenia p"atnicze. Por. J. D. Hueter, Polskiej 1998, op.cit., s. 451,456; Sytuacja finansowa banków w I kwartale
B.R. Craig: Global ATM Banking: Casting the Net. Economic Commentary. Fe- 1999 roku. Synteza, op.cit., Tabele: 11, 29, 30; The Effects of Technology ...,
deral Reserve Bank of Cleveland, August 1998, s. 2-4. op.cit., Tabela A.9, s. 53.
BANK I KREDYT styczeł
-luty 2000 Bankowo� Komercyjna 79
Tabela 5 Koszty obs"ugi klienta róŻnymi sposobami
Sposób obs"ugi Szacunki EBC Szacunki Booz Allen & Hamilton
(rynki europejskie) (rynek amerykał
ski)
Obs"uga przez pracownika w oddziale 100 100
Obs"uga telefoniczna 40-71 51
Obs"uga przez wielozadaniowy bankomat 28-40 25
Obs"uga za pomocą home banking 14-25 14
Obs"uga przez internet 1-25 9
Łród"o: The Effects of Technology ..., op.cit., s. 23; Will  virtual kiosks drive ..., op.cit., s. 3.
takŻe analiza wskaęnika, obrazującego liczb� pracowni- niós" w 1998 r. 2,88%. RównieŻ liczba pracowników
ków bankowych przypadających na 1 miliard ECU (eu- przypadających na 1 oddzia" w krajach Unii pozostaje
ro) aktywów w krajach europejskich i 1 miliard z"otych od 1985 r. praktycznie na niezmienionym poziomie: 20
aktywów w naszym kraju. Dok"adne wartoĘci omawia- osób27. Oznacza to, Że zastosowanie nowych technolo-
nej miary prezentuje tabela 6. gii wewnątrz banku i w kontaktach z klientami nie spo-
Dane w tabeli 6 dla Polski zosta"y przedstawione - ze wodowa"o, jak do tej pory, znacznych redukcji zatrud-
wzgl�du na doĘ� wysokie stopy wzrostu cen - zarówno nienia i idącego w Ęlad za tym spadku kosztów p"aco-
w uk"adzie nominalnym, jak i w przeliczeniu na ceny sta- wych. Wydaje si�, Że są dwie przyczyny takiego stanu
"e z 1996 r. Obserwowane od 1996 r. korzystne tendencje rzeczy. Po pierwsze, trwa"oĘ� przyzwyczajeł
klientów
w zakresie wydajnoĘci pracowników sektora bankowego uniemoŻliwia istotną redukcj� liczby fizycznych od-
nie powinny przes"ania� faktu, Że pod tym wzgl�dem dzia"ów. Ponadto jednakowa zwykle, pod wp"ywem
dzieli nas od krajów Unii jeszcze duŻy dystans. nacisków politycznych i ze strony związków zawodo-
Znaczną, jeĘli nie dominującą, cz�Ę� redukcji kosz- wych, taryfikacja us"ug Ęwiadczonych tradycyjnie
tów dzia"ania i wzrostu wydajnoĘci odzwierciedlonych przez pracowników i nowymi kana"ami nie sprzyja
w zaprezentowanych statystykach, naleŻy przypisa� - szybkiej zmianie zwyczajów finansowych klienteli28.
co warto podkreĘli� - automatyzacji i informatyzacji Po drugie, banki obawiają si� dokonywanej w duŻym
wewn�trznych procedur bankowych, a nie zastosowa- tempie substytucji pracy Żywej w oddzia"ach ze wzgl�-
niu zdalnych kana"ów dystrybucji produktów i us"ug dów bezpieczeł
stwa, a takŻe z uwagi na zawrotne tem-
bankowych. Automatyzacja wewn�trznych procedur po starzenia si� sprz�tu komputerowego i oprogramo-
poprzedza bowiem i warunkuje wprowadzenie nowych wania oraz wynikającą stąd koniecznoĘ� ponoszenia
technologii w kontaktach z klientami banku. cz�sto powtarzających si� nak"adów inwestycyjnych.
Mniej dynamicznie od kosztów dzia"ania ogó"em Wp"yw nowych technologii bankowych na przy-
maleją koszty wynagrodzeł
pracowników wraz z na- chody banków jest znacznie trudniej kwantyfikowalny
rzutami, stanowiące jeden z ich podstawowych sk"ad- i w tym przypadku nie dysponujemy odpowiednimi
ników. Jak pami�tamy, iloraz kosztów dzia"ania i depo- danymi statystycznymi. MoŻna jednak, na zasadzie
zytów podmiotów niebankowych spad" w okresie spekulacji myĘlowej, wskaza� obszary pozytywnego
1992-1997 w pał
stwach Unii Europejskiej o 1,4 punk- wp"ywu przemian dokonujących si� w bankowoĘci na
tu procentowego z poziomu 5,1%, czyli o 27,5%. Iloraz wysokoĘ� i stabilnoĘ� przychodów.
kosztów p"ac i depozytów podmiotów niebankowych W pierwszej kolejnoĘci naleŻy wymieni� moŻli-
zmala" natomiast z 2,3% do 2,0% w omawianym okre- woĘ� pozyskania nowych klientów wysko ceniących
sie, a wi�c tylko o 13%. Dla porównania w Polsce
wskaęnik kosztów wynagrodzeł
wraz z narzutami do
27 Por. The Effects of Technology ..., op.cit., Tabele A.10 i A.8, s. 52 i 54.
zobowiązał
wobec podmiotów niefinansowych wy- 28
Por. The Effects of Technology ..., op.cit., s. 26-27.
Tabela 6
Liczba pracowników bankowych na 1 mld z" ECU
1985 1990 1995 1996 1997
�rednia dla krajów UE 507 336 241 216 192
Liczba pracowników bankowych na 1 mld z"
1996 1997 1998
Dane dla Polski:
- nominalnie 815,21 654,06 546,93
- realnie w cenach z 1996 r. 815,21 750,86 681,82
Łród"o: obliczenia w"asne na podstawie: Rocznik Statystyczny GUS 1998, op.cit., s.451; Sytuacja finansowa banków w I kwartale 1999 roku. Synteza, op.cit.,
Tabele: 2 i 7; The Effects of Technology ..., op.cit., Tabela A.7., s. 51.
80 BankowoĘ� Komercyjna BANK I KREDYT styczeł
-luty 2000
sobie dost�p do us"ug i produktów bankowych poprzez cji rozliczeniowych i dzia"ał
inwestycyjnych na ra-
sieci teleinformatyczne. Na tym obszarze najwi�ksze chunek klienta w przychodach ogó"em banku31.
korzyĘci odniosą banki, które jako pierwsze wdroŻą no- Zwi�kszony udzia" przychodów prowizyjnych powi-
we rozwiązania, ponosząc przy tym oczywiĘcie naj- nien zaowocowa� z kolei wzrostem stabilnoĘci przy-
wyŻsze ryzyko. Rynek us"ug bankowych Ęwiadczonych chodów ogó"em, a co za tym idzie, spadkiem zmienno-
za poĘrednictwem komputerów domowych jest jednak Ęci wyniku finansowego.
bardzo atrakcyjny. Jak pokazują badania przeprowa-
dzone przez American Banker i Gallup Consumer Su-
rvey, w koł
cu 1996 r. w Stanach Zjednoczonych 2,1 Krótkie podsumowanie
mln gospodarstw domowych korzysta"o z us"ug banko-
wych oferowanych w systemie on-line. Grupa ta stano- Zdalna sprzedaŻ produktów i us"ug bankowych jest po-
wi"a tylko 6% z 35-milionowej populacji gospodarstw waŻną szansą rozwoju polskiego sektora bankowego,
domowych wyposaŻonych w odpowiedni sprz�t. Jed- charakteryzującego si� dziĘ niskim poziomem akty-
noczeĘnie ponad po"owa gospodarstw domowych dys- wów w stosunku do PKB i zdecydowanie niŻszą niŻ
ponujących odpowiednimi moŻliwoĘciami wyraŻa"a w pał
stwach Unii Europejskiej g�stoĘcią sieci tradycyj-
mniejsze lub wi�ksze zainteresowanie produktami nych oddzia"ów. UmoŻliwia ona bowiem pozyskanie
i us"ugami bankowymi dost�pnymi za pomocą domo- nowych klientów oraz zaoferowanie dotychczasowym
wego komputera. Na tej podstawie autorzy badania wi�kszego wyboru us"ug. Czyni takŻe moŻliwą obniŻk�
oszacowali rynek bankowych us"ug on-line w najbliŻ- kosztów dzia"ania, po uprzedniej automatyzacji i infor-
szych latach w Stanach Zjednoczonych na 16-18 mln matyzacji procedur wewn�trznych, w pierwszej kolej-
gospodarstw domowych29. noĘci pozap"acowych, a w d"uŻszej perspektywie tak-
Kolejnym czynnikiem o potencjalnie korzystnym Że kosztów wynagrodzeł
wraz z narzutami. Zwi�ksza-
wp"ywie na przychody banku, związanym z zastoso- jąc przychody i przyczyniając si� do relatywnej obniŻ-
waniem technik remote banking, jest moŻliwoĘ� lep- ki kosztów, polepsza ogólną sprawnoĘ� dzia"ania i mo-
szego dopasowania produktów i us"ug do zapotrzebo- Że prowadzi� do poprawy wyniku finansowego. Nowe
wania zg"aszanego przez klientów30. MoŻliwoĘ� ta po- technologie niosą teŻ ze sobą zagroŻenia. Po pierwsze,
jawia si� w związku z u"atwieniami w zbieraniu i prze- mogą sta� si� pot�Żną bronią w r�kach konkurentów
twarzaniu informacji, oferowanymi przez nowe tech- z sektora bankowego i spoza niego. Po drugie, cho� nie
nologie bankowe. tworzą w zasadzie nowych rodzajów ryzyka bankowe-
Wykorzystanie zdalnych kana"ów dystrybucji i po- go, mogą przyczynia� si� do nasilenia lub zmiany cha-
zyskanie nowych klientów, stwarza ponadto szans� rakteru zagroŻeł
z obszaru ryzyka strategicznego, ope-
zwi�kszenia roli przychodów prowizyjnych od opera- racyjnego, reputacyjnego i kredytowego.
29 Por. Net Banking Benefits..., op.cit., s. 6.
30 Por. The Effects of Technology ..., op.cit., s. 25.
31 Por. Remarks by J. McElhatton ..., op.cit., s. 8.