Czy lit. renesansu miała charakter odtwórczy ?











Piątek, 21 Kwietnia Imieniny obchodzą: Anzelm, Feliks, Bartosz
 



















  Sciaga.pl > Prace
> Renesans >
Home | Reklama | Info
| Mail






Gdzie Cz@T ???



Gdzie jestSciaga.pl
?
















Czy lit. renesansu
miała charakter odtwórczy ?










kategoria:   J.polski
zakres:   Renesans
dodano:   1999-12-30




Każda epoka w
literaturze korzysta z idei epok wcześniejszych, wychwalając je,
czasem krytykując. Zastanawiając się nad szeroko pojętym problemem
odtwórczości dojść można do zupełnie abstrakcyjnych wniosków. Bo czy
można być oryginalnym, kiedy dziedziczy się po przodkach całe
mnóstwo pomysłów? Patrząc na genialne wnioski, do jakich
dochodzili Platon czy Arystoteles można powiedzieć, że wszystko
zostało już zapisane, przemyślane, stwierdzone, nic nam już do tego.
Czemu o odtwórczość oskarżamy renesans? Nie do końca zrozumiałe jest
twierdzenie jakoby odrodzenie oparte było wyłącznie na kulturze
starożytnej, stając zarazem w opozycji do średniowiecza. W czasach
starożytnych Arystoteles twierdził, czego był zupełnie pewien, że
nasza planeta jest płaska. Dopiero w wiele lat później, w trakcie
rewolucji myślowej, w epoce humanizmu i tak długo oczekiwanej
plastycznej perspektywy Mikołaj Kopernik doszedł do wniosku, że
Ziemia jest bez wątpienia okrągła, co więcej - przestrzennie
ograniczona. Pół tysiąclecia po tym odkryciu, naukowcy obalili
kolejną teorię (nie zapominajmy - genialnego!) Arystotelesa, świat
nie istniał zawsze, stworzył się dwadzieścia miliardów lat temu,
odkrycie to rzuca również nowe światło na wszystkie nauki religijne,
w pewnym sensie podważa nawet słowa Biblii. Począwszy od upadku
Cesarstwa Rzymskiego na zachodzie Europy, nasz kontynent wszedł w
okres Średniowiecza, w którym trudno zauważyć dynamiczny rozwój
kultury, możemy raczej mówić o swojego rodzaju uwstecznieniu w
stosunku do epoki starożytnej. W VII wieku naszej ery, przez
historyków nazwanym "ciemnym wiekiem", szybko rozprzestrzeniał się
analfabetyzm, wraz z upadkiem wielu aglomeracji miejskich upadały
szkoły rzymskie. W drugiej połowie XIV wieku na Półwyspie Apenińskim
pojawiła się zupełnie nowa myśl kulturowa, która, jak się później
okazało, zrewolucjonizowała naukę, kulturę, sztukę, słowem całą
myślową aktywność człowieczeństwa. Rewolucją samą w sobie było
chociażby pojawienie się perspektywy w malarstwie. To wielkie
dokonanie przypisuje się malarzowi włoskiemu, żyjącemu na przełomie
epok - Giotto di Bendone, nie ma podstaw do tego, aby odkrycie to
uznać za odtwórcze. Nie jest tajemnicą, że twórcy literatury
renesansowej wzorowali się w dużym stopniu na sztuce starożytnej.
Pojawiają się na przykład u Kochanowskiego charakterystyczne dla
antyku pieśni i treny, trudno nie dopatrzyć się u poety sporego
nowatorstwa, treny nie opłakują straty po kimś szczególnie ważnym,
nawet nie po człowieku dorosłym, ale po dziecku. Fraszki tak
charakterystyczne dla polskiego odrodzenia funkcjonowały już w
starożytności pod postacią epigramatów. Pisał je oczywiście Jan
Kochanowski, który, jak wiadomo, był wielkim orędownikiem antycznej
kultury. Tak o nich mówił: "Fraszki nie przepłacone, wdzięczne
fraszki moje, w które je wszystki kładę tajemnicę swoje". Zasłynął
też dramatem "Odprawa posłów greckich" wzorowanym na greckiej
tragedii. Kolejnym gatunkiem literackim, popularnym w renesansie, a
o starożytnych korzeniach była sielanka, za jej twórcę uważa się
Teokryta. Trudno nie wspomnieć o dialogach, które tak chętnie w
swoich rozważaniach filozoficznych stosował Platon, a w epoce
odrodzenia chociażby Mikołaj Rej w swojej "Krótkiej rozprawie między
trzema osobami, Panem, Wójtem a Plebanem". Renesans, owszem
sprzeciwiał się wielu założeniom średniowiecznym, przejmując zarazem
wiele ówczesnych gatunków literackich, m.in. sonety, w Polsce pisał
je Sęp-Szarzyński, Kochanowski, w Europie Petrarka, o Szekspirze nie
wspominając. Pojawiła się w okresie odrodzenia "Kronika wszystkiego
świata" autorstwa Marcina Bielskiego (w XII i XIII wieku kroniki
spisali m.in. Gall Anonim i Wincenty Kadłubek). Renesansowe kazania,
na przykład "Kazania sejmowe" Piotra Skargi, wywodzą się od
średniowiecznych prototypów ("Kazania gnieźnieńskie", "Kazania
świętokrzyskie"). Znany jest również w literaturze odrodzenia
przykład misterium - "Historia o chwalebnym Zmartwychwstaniu
Pańskim". Starożytne poglądy filozoficzne, a przede wszystkim
epikureizm i stoicyzm, cieszyły się dużą popularnością w renesansie.
Motyw epikurejskiego "Carpe diem" był tak charakterystyczny choćby w
twórczości poetów: Kochanowskiego i Reja. Również myśl polityczna
polskiego odrodzenia, której czołowym reprezentantem był Andrzej
Frycz Modrzewski, w dużym stopniu oparta była na wizjach antycznego
ładu społecznego. "Ojciec polskiej myśli demokratycznej" wyznawał
zasadę: "bez praw nie może być prawdziwej wolności". Podobnie
twórczość Cycerona, Wergiliusza czy Horacego, często tłumaczona na
nasz język miała przeogromny wpływ na całokształt polskiej
twórczości literackiej. Przełom XV i XVI wieku to okres wielkich
odkryć geograficznych, to czas, w którym świat stawał się większy, a
wraz z "podbojami" nowych lądów prężnie rozwijała się kartografia.
Do najwybitniejszych przedstawicieli tej dziedziny zaliczyć można
Macieja z Miechowa, autora "Tractatus de duabus Sarmatiis, Asiana et
Europiana", Niemca wzorującego się na tym dziele Sebastiana
Munstera, a także Bernarda Wapowskiego. "Wielki Wiek" obrodził też w
liczne odkrycia w medycynie, biologii i naukach ścisłych. To właśnie
na XVII wiek przypada rozwój architektury dworskiej i pałacowej,
Zygmunt August przebudował wtedy rezydencje w Wilnie, Tęczynie i
Niepołomicach, magnaci za wszelką cenę starali mu się dorównać. W
Polsce okres odrodzenia przypada na lata, kiedy Rzeczpospolita
osiągnęła największe w historii rozmiary, dynamicznie rozwijało się
życie gospodarcze i kulturalne. Ośrodek uniwersytecki w Krakowie
ściągał ok. 40% wszystkich żaków z Europy Środkowej, a także
wybitnych profesorów m.in. Filippo Buonaccorsi, a także wybitnych
humanistów z Niemiec, Węgier, Czech i Anglii. W końcu odrodzenie to
wiek wybitnych ludzi, geniuszy, wszechstronnie utalentowanych,
wielcy uczeni tamtych lat: Da Vinci, czy Kopernik zajmowali się
naukami ścisłym, a także wieloma dziedzinami twórczości
artystycznej. W Polsce prawdziwym człowiekiem renesansu był Justus
Decjusz, sekretarz Zygmunta Starego, dyplomata, poeta, historyk
i mecenas sztuki, spolonizowany Alzatczyk, któremu willę w Woli
Justowskiej wzniósł architekt królewski Bartolommeo Berecci.
"Renaissance" w dosłownym tłumaczeniu znaczy "ponowne
narodziny", a więc coś, co miało się odrodzić musiało już kiedyś
egzystować. Istotnie odrodzenie wiele przejęło ze starożytności,
nawet ze średniowiecza, ale czy można zarzucać tej epoce
odtwórczość? Nie... Choćby ze względu na jej przemożny wpływ na
oblicze ówczesnej i zarazem dzisiejszej Europy, na genialne odkrycia
naukowe i kulturalne, w końcu względu na "Mona Lisę". Bez tej epoki
nasz świat byłby uboższy. Renesans...







Autor: FUTURACT

Ocena : 0.0 








oceń
prace:
1 2 3 4 5 6


Home | Reklama | Info
| Mail


Prace | Pomoc | Książki | Artykuły | News | Katalog | Forum
| Rozrywka






Wszelkie prawa zastrzeżone / All
rights reserved  Sciaga.pl
2000