Tkanka Chrzęstna
charakterystyka ogólna:
 sztywna i sprężysta
 powstaje z komórek mezenchymatycznych
 utrzymuje kształt niektórych narządów
- tchawica
- oskrzela
 większość chrząstek które pojawiają się w życiu płodowym zamieniają się w kości
 składa się z komórek i istoty międzykomórkowej ( włókna tk. A
ącznej i istota podstawowa)
 w zależności od rodzaju i ułożenia włókien dzielimy na
- chrząstkę sprężystą ( cartilago hyalina)
- chrząstkę szklistą ( cartilago elastica)
- chrząstkę włóknistą ( cartilago fibrocaltilago)
z neuroektodermy grzebienia nerwowego pochodzą tylko chondrocyty tworzące twarzoczaszkę
Chrząstka szklista
 występuje najczęściej
 większość przekształca się w kości
 w ciągu całego życia występuje w:
- powierzchnie stawowe kości
- tchawica, oskrzela, krtań
- dośrodkowe części żeber
 pokryta tkanką łączną właściwa  ochrzęstną
 chondrocyty  komórki tkanki łącznej chrzęstnej
(teraz grzanka ochrzania kogoś ze robi zdjęcia prezentacji.... i chwali tych mądrzejszych, co biorą
komputery na wyklady :D )
Budowa:
chondrocyty:
 leżą w jamkach istoty międzykomórkowej pojedynczo lub po kilka (grupy izogeniczne)
 komórki owalne / kuliste
 posiada 1 lub 2 pęcherzykowate jądra
 małe chondrocyty leżą na obrzeżach chrząstki, duże w centrum
 dobrze rozwinięta siateczka śródplazmatyczna, aparat Golgiego, oraz liczne mitochondria
 syntetyzują i wydzielają do przestrzeni międzykomórkowej:
- kolagen typu II
- glikozoaminoglikany
- białka
 aktywnośc zależna od chormonów:
- pobudzają  somatomedyny, hormon wzrostu, testosteron, tyroksyna
- hamują  estrogeny, kortyzon
substancja międzykomórkową:
1 - włókna kolagenowe:
 stanowią 40% suchej masy chrząstki
 zatopione w istocie podstawowej
 kolagen typu II
 na ogół ułożone nieregularnie ( poza chrząstką szklistą stawową)
2 - istota podstawowa:
 młodej chrząstki jest zasadochłonna, a starszej kwasochłonna
 zbudowana z proteoglikanów i kwasu hialuronowego (tworzą kompleksy przestrzenne)
 ok 70% istoty stanowi woda związana
 wybarwia się metachromatycznie
powstawanie chrząstki:
 powstaje w życiu zarodkowym i płodowym z mezenchymy
 zachodzi w dwojaki sposób:
- wzrost śródchrzęstny ( rozmnażanie chondroblastów wewnątrz chrząstki)
- wzrost przez odkładanie ( udział komórek wewnętrznej warstwy ochrzęstnej)
odżywianie chrząstki:
 dyfuzja z naczyń krwionośnych i kanałów ochrzęstnej
 wewnętrzne warstwy niedożywione ulegają degradacji, przez co właściwości chrząstki z
wiekiem ulegają pogorszeniu.
Regeneracja chrząstki
 u młodych poprzez rozmnażanie chondrocytów
 u starszych poprzez odkładanie
Chrząstka sprężysta
 składa się z chondrocytów w jamkach ochrzęstnych i istoty międzykomórkowej
 budowa podobna do istoty podstawowej chrząstki szklistej
 mała liczba wł. kolagenowych, duża ilość wł. sprężystych
 w dojżałej chrząstce włókna te są ułożone gęściej w grubsze włókna
 sprężysta i podatna na zginanie
 występuje w:
- małżowinie usznej
- ścianie zewnętrznego kanału słuchowego
- trąbce słuchowej
- nagłośni
- krtani
Chrząstka włóknista
 występuje w
- miejscach połączeń ścięgien i więzadeł z kośćmi
- krążkach stawowych
- spojeniu łonowym
 liczne włókna kolagenowe typu I ułożone w równoległe pęczki
 jamki chrzęstne i chondrocyty ułożone w równoległe szeregi
 istota podstawowa podobna do istoty podstawowej tk. chrzęstnej szklistej
 chondrocyty wytwarzają niewielkie ilości macierzy typowej dla chrząstki
Tkanka Kostna
(texus osseus)
charakterystyka ogólna:
 rodzaj tkanki łącznej
 zawiera sole mineralne
 twarda i sztywna, odporna na odkształcenia
 wytwarza kości( funkcja ochronna i podporowa)
 magazyn soli mineralnych
 odgrywa role w regulacji stężenia elektrolitów w ustroju
 rezerwuar Ca 2+
 zbudowana z
- komórek ( 5%)
* osteoblasty
* osteocyty
* osteoklasty
- istoty międzykomórkowej
* część organiczna  osteoid (25%)
* część nieorganiczna  sole mineralne (60-70%)
Osteoblasty  komórki kościotwórcze
 wytwarzają składniki organiczne istoty międzykomórkowej
- kolagen typ I
- proteoglikany
 syntetyzują białka odpowiedzialne za proces mineralizacji
- osteonektyna
- osteokalcyna
- hydrolazy
 powstają z komórek tk. mezenchymatycznej , wywodzą się ze szpiku kostnego
 wielkości 20-30 um, posiadają okrągłe pęcherzykowate jądra,
 wytwarzają wypustki łącząc się z innymi osteoblastami ( łatwy transport)
 wyraz
na biegunowa budowa
 czynność regulowana przez parathormon i witaminę D3
Osteocyty
 osteoblasty otoczone zmineralizowaną istotą międzykomórkową
 mineralizacji nie ulega najbliższa okolica ciała osteoblastu i jego wypustek
cytoplazmatycznych, w ten sposób powstaja jamki i kanaliki kostne
 znajdują się w jamkach kostnych a ich wypustki w kanalikach kostnych
 łącząc się wypustkami tworzą łańcuchy odżywcze od naczyń krwionośnych do dalszych
komórek ( składają się z ok 15 osteocytów)
 u młodych osteocytów budowa podobna do osteoblastów, jednak z czasem uzyskują płaskie
jądra, i brak biegunowości
 słabo rozwinięta siateczka śródplazmatyczna i aparat Golgiego
Osteoklasty
 rodzaj makrofagów
 wywodzą się ze szpiku
 niszczą kości
 powstają zależnie od witaminy D3
 duże owalne komórki wielojądrowe
 obfite mitochondria, lizosomy i polirybosomy, rozwinięty Golgiego
 wytwarzają hydrolazy i fagocytują niektóre składniki rozkładanej kości
 najbardziej ruchliwe komórki zdolne do rozpuszczania zmineralizowanej kości poprzez
enzymatyczna hydrolizę kolageny z równoczesnym uwalnianiem z osseomukoidu substancji
mineralnych
 osteoklastyczna resorpcja może by pobudzana parathormon w koerlacji z poziomem wapnia
w osoczu
Istota międzykomórkowa
 składa się z osteoidu i substancji nieorganicznych
- osteoid  część organicna
- włókna kolagenowe (80% )
- kolagen typu I (syntetyzowany w osteoblastach)
- organiczna substancja bezpostaciowa
- białka niekolagenowe ( osteonektyna i ostekalcyna)
- peptydy
- proteoglikany (15 - 20%)
- substancja nieorganiczna - fosforan wapnia
 hydroksyapatyt ( występuje w formie małych kryształów)
 brushyt
Osteoid
 kolagen syntetyzowany jest przez osteoblasty i wydzielany na zewnątrz gdzie ulega
precypitacji do włókien 80 nm one łącza się w włókienka o grubości 2-8 um które wchodzą
w skład beleczek kostnych
 kolagen typ I, ok 80 % masy wszystkich składników organicznych kości
rodzaje tkanki kostnej
 tkanka kostna grubowłóknista / splotowata
- pojawia się w życiu płodowym
- występuje w przyczepach ścięgien do kości
- dużo osteocytów i osteoidu
- włókna kolagenowe w grubych pęczkach
 tkanka kostna drobnowłóknista / blaszkowa
- dojrzała forma tkanki kostnej
- pojedyncze włókna kolagenowe (kolagen typ I)
- beleczki kostne
- zbudowane z osteoidu, włókien i minerału
- dwa rodzaje:
- gąbczasta
- w nasadach i przynasadach kości długich i wnętrza kości płaskich
- układ beleczek odpowiada liniom działania sił mechanicznych na kość
- przestrzenie pomiędzy wypełnia szpik kostny
- wewnątrz beleczek w jamkach kostnych leżą osteocyty
- zbita
 zbudowana z blaszek kostnych, wypełniającą cała objętość tkanki
 duża wytrzymałość na działanie sił mechanicznych
 w trzonach kości długich i na zewnątrz kości płaskich
 podstawowy składnik strukturalny to osteon  kanał Haversa
 odgałęzienia biegnące w poprzek  kanały Volkmana
 od wewnątrz pokryta blaszkami okalającymi wewnętrznymi
 od zewnątrz blaszkami okalającymi zewnętrznymi
Okostna
 zewnętrzna powierzchnia kości
 zbudowana z tk. A
ącznej właściwej
 posiada dwie warstwy
 zewnętrzną ( liczne włókna kolagenowe, mało komórek)
 wewnętrzna ( dużo komórek o możliwościach dzielenia i różnicowania się)
 włókna Sharpeya ( wnikają do kości, umocowując okostna)
 dużo naczyń krwionośnych i nerwów
 funkcja odżywcza
 bierze udział w przebudowie i odbudowie kości
Śródkostna
 komórki podobne do komórek nabłonka
 tworzy jednowarstwową błonę wyściełającą jamy szpikowe
 komórki mogą przekształcać się komórki zrębu szpiku kostnego.
Powstawanie Kości
 dwa rodzaje
 proces zachodzący na podłożu tkanki łącznej właściwej (inaczej na podłożu błoniastym)
 proces zachodzący na podłożu chrząstki
osteogezea:
1 -kościotworzenie na podłożu błoniastym
 odbywa się w błonie mezenchymatycznej
 wydzielanie kolagenu typu I, proteoglikanów oraz osteonektyny i osteokalcyny
 osteonektyna łączy się z kolagenem w kompleksy, powodując odkładanie się soli
wapnia
 osteokalcyna wiąże Ca2+ dostarczając substrat do wytwarzania soli wapnia (zależna
od witaminy D3 i K)
na podłozu błoniastym
 w początkowe fazie powstawania kości płaskich tkanka mezenchymatyczna charakteryzuje
się luz
nym utkaniem
 w póz
niejszym etapie pojawiają się osteoblasty
 pojawianie się kolejnych osteoblastów, dochodzi do odkładania się osteocytów
 apozycyjny wzrost kości
2 -kościotworzenie na podłożu chrzęstnym
 powstaje w zawiązku chrzęstnym kości zbudowanym z chrząstki szklistej
 występuje w życiu płodowym i embrionalnych
 zawiązek chrzęstny ma kształt pałeczki z rozszerzeniami na końcach
 rozszerzenia odpowiadają nasadom, a część między nimi trzonowi kości
 komórki mezenchymatyczne przekształcają się w osteoblasty
 przekształcanie się komórek mezenchymatycznych w chondrocyty i chondroblasty
 wytworzenie mankietu kostnego
 wapnienie ( odkładanie się soli wapnia)
 powstanie pęcherzyka naczyniowo-komórkowego
 pojawienie się chondroklastów, niszczących chrząstkę, stwarzanie przestrzeni dla nowych
beleczek kostnych
 przestrzenie pomiędzy beleczkami kostnymi tworzą pierwotne jamy szpikowe
 kościotworzenie śródchrzęstne mankietu i trzonu, powstanie pierwotnych punktów
kościotworzenia
 niszczenie beleczek kostnych w środkowej części  wytworzenie jamy szpikowej
 kościotworzenie śródchrzęstne w nasadach, powstanie wtórnych punktów kościotworzenia
w obu przypadkach efektem jest powstanie kości o tych samych właściwościach.
wzrost kości
 kości długie
 rosną na długość
- podziały komórek chrząstki w tej części płytki która jest skierowana do ku nasadzie
- w części skierowanej ku trzonowi następuje niszczenie chrząstki i okładanie kości
- połączenie nasady z trzonem powoduje zatrzymanie wzrostu
 wzrost na szerokość
- odkładanie kości przez osteoblasty okostnej na powierzchni
- jednoczesne niszczenie od strony jamy szpikowej
 kości płaskie
 na długość
- na obwodzie
- promieniści w różnych kierunkach
 na grubość
- odkładanie kości przez osteoblasty okostnej na powierzchni
- jednoczesne niszczenie od strony jamy szpikowej
modelowanie kości
 swoiste procesy odtwarzania i niszczenia kości
 zmiana kształtu i proporcji kości
 wpływ przyczepów więzadeł i mięśni
unaczynienie kości
 tętnice odżywcze trzonu
- odgałęzienia obwodowe ( w kanałach Volkmana i Haversa)
- odgałęzienia środkowe
 tętnice przynasadowe
 tętnice nasadowe
 brak naczyń limfatycznych
przemiany wapnia w organizmie
 kości zawierają ok 99% wapnia ustroju
 wymiana między rezerwuarem kostnym a ustrojem wg potrzeb
 parathormon wapń z kości do płynu i osocza
 kalcytonina wapń z płynu i osocza do kości
 wapń odgrywa role informatora II rzędu
reperacja uszkodzeń kości
 przerwana ciągłość tkanki kostnej, naczyń krwionośnych, okostnej i śródkostnej
 martwica tkanki bliskiej złamaniu
 wytworzenie skrzepu
 rozmnażanie i różnicowanie się komórek wewnętrznej części okostnej i sródkostnej
 powstanie chondroblastów i osteoblastów
 wytwarzanie kości grubowłóknistej  kostniny ( oddzielnie wewnętrzna i zewnętrzna)
 niszczenie kostniny przez osteoklasty, jednoczesne odkładanie drobnowłóknistej kości
blaszkowatej
 modelowanie
 powstanie pełnowartościowej kości
połączenia kości - stawy
 zupełnie nieruchome
- kościozrosty
 prawie nieruchome
- połączenia włókniste ( za pomocą tk. A
ącznej właściwej zbitej, dużo wł. kolagenowych)
- szwy
- wklinowania
- połączenia chrząstkowe( za pomocą chrząstki szklistej)
- spojenie łonowe
- między żebrami i mostkiem
- między kręgami
 pełni ruchome
- połączenia maziowe ( za pomocą torebki stawowej wytwarzającej jamę stawową)
- między kośćmi długimi
torebka stawowa
 odżywia staw i produkuje płyn stawowy
 zbudowana z dwóch warstw
 zewnętrzna
- z tkanki łącznej właściwej zbitej
- duża ilość włókien kolagenowych ( kolagen typu I i III)
- mała ilość komórek
- pełni funkcje mechaniczne
 wewnętrzna (maziowa)
- z tkanki łącznej właściwej luz
nej ( miejscami też z zbitej i tk. Tłuszczowej żółtej)
- wiele naczyń krwionośnych
- zawiera makrofagi i fibroblasty
- płyn stawowy jest przesączem krwi