TKANKA OPOROWA
Tkanka chrzęstna Tkanka kostna
·ð Grubowłóknista
·ð Szklista
·ð Drobnowłóknista
·ð Włóknista
- gÄ…bczasta
·ð Sprężysta
-zbita
Tkanka chrzęstna ( TEXTUS CARTILAGINEUS)
Cechy:
·ð Duża elastyczność i wytrzymaÅ‚ość
·ð GÄ™sta substancja podstawowa
·ð Brak przenikania naczyÅ„ krwionoÅ›nych i nerwów do chrzÄ…stki  odżywianie drogÄ… dyfuzji substancji
odżywczych pobierane z ochrzęstnej  łącznotkankowej błony otaczającej chrząstkę.
·ð Może powiÄ™kszać siÄ™ i regenerować
Ochrzęstna
·ð Tkanka Å‚Ä…czna splotowata, zawierajÄ…ca włókna kolagenowe i sprężyste, fibroblasty
·ð Przechodzi w chrzÄ…stkÄ™ bez wyraz
nej granicy
·ð Zbudowana z dwóch warstw  zewnÄ™trznej (zbitej, warstwy włóknistej) i wewnÄ™trznej (luz
nej, warstwy
chrząstkotwórczej, ściśle przylegającej do chrząstki)
·ð W warstwie chrzÄ…stkotwórczej wystÄ™pujÄ… niezróżnicowane komórki, które mogÄ… przeksztaÅ‚cać siÄ™ w
chondroblasty  komórki chrząstkotwórcze, z których powstają chondrocyty  komórki chrzęstne.
·ð Zawiera sieć naczyÅ„ krwionoÅ›nych i włókien nerwowych
ChrzÄ…stka szklista (TEXTUS CARTILAGINEUS HIALINUS)
·ð Otoczona ochrzÄ™stnÄ… (perichondrium), z wyjÄ…tkiem chrzÄ…stek stawowych
·ð Zbudowana z komórek i substancji miÄ™dzykomórkowej
·ð Komórki chrzÄ™stne (chondrocyty)  o różnym ksztaÅ‚cie i uÅ‚ożeniu; w części powierzchniowej sÄ… maÅ‚e,
spłaszczone lub wrzecionowate, położone gęsto obok siebie; w głębszych warstwach komórki większe,
początkowo owalne, następnie kuliste, zwiększa się odległość między komórkami; w najgłębszych warstwach
chrząstki komórki ułożone w grupy; u starszych osobników komórki ulegają spłaszczeniu;
·ð JÄ…dra komórkowe o jednym lub dwóch jÄ…derkach; cytoplazma zasadochÅ‚onna z dobrze wyksztaÅ‚conÄ…
siateczką śródplazmatyczną, zawiera wszystkie organelle a także ziarna pigmentu, glikogenu i kropelki
tłuszczu; powierzchnia komórek zwykle nierówna i zaopatrzona w mikrokosmki;
·ð Komórki chrzÄ™stne leżą w tzw. jamkach chrzÄ™stnych  zagÅ‚Ä™bieniach substancji podstawowej; komórki lub
grupy komórek otoczone macierzą okołokomórkową  warstwą subst. podstawowej, barwi się zadadowo -
Ä…ð grupa izogeniczna  grupa komórek otoczona macierzÄ… okoÅ‚okomórkowÄ…;
·ð Substancja miÄ™dzykomórkowa tworzy jednolitÄ…, szklistÄ… masÄ™; skÅ‚ada siÄ™ z gÄ™stej sieci włókien
kolagenowych (barwiących się kwasochłonnie) i substancji podstawowej, w formie żelu koloidów
hydrofilowych, barwiącej się zasadowo; zawiera kwas hialuronowy i proteoglikany; w chrząstce młodej subst.
międzykomórkowa jest zasadochłonna, w chrząstce starszej staje się kwasochłonna (więcej włókien
kolagenowych)
·ð Na zewnÄ…trz od macierzy okoÅ‚okomórkowej znajduje siÄ™ zasadochÅ‚onna strefa wewnÄ™trzna (zasadochÅ‚onna
warstwa subst.podst.), a następnie kwasochłonna strefa zewnętrzna (zawierająca większe ilości włókien
kolagenowych)  terytorium komórkowe
·ð Chondron  jednostka budowy chrzÄ…stki  chondrocyt lub grupa izogeniczna otoczona macierzÄ…
okołokomórkową i substancją terytorialną; wokół chondronów znajduje się pozostała część substancji
międzykomórkowej  substancja międzyterytorialna
·ð W chrzÄ…stce mogÄ… odkÅ‚adać siÄ™ sole wapnia, zwÅ‚aszcza starszych osobników, co prowadzi do Å‚amliwoÅ›ci i
kruchości chrząstki
·ð Tkanka szklista ulega szybkiej regeneracji  w przypadku uszkodzenia ubytek chrzÄ…stki jest wypeÅ‚niany
tkanką łączną a fibroblasty przekształcają się w komórki chrzęstne
Chrząstka sprężysta (TEXTUS CARTILAGINEUS ELASTICUS)
·ð Podobna do tkanki szklistej, ale w substancji podstawowej wystÄ™puje duża ilość włókien sprężystych
·ð Włókna sprężyste w części powierzchniowej przechodzÄ… w ochrzÄ™stnÄ…, w części wewnÄ™trznej tworzÄ… sieć.
·ð Nie wapnieje
·ð WystÄ™puje w nagÅ‚oÅ›ni, maÅ‚ych chrzÄ…stkach krtani i małżowinie usznej.
Chrząstka włóknista
·ð WystÄ™puje w krążkach miÄ™dzykrÄ™gowych, w miejscach przyczepu Å›ciÄ™gien do koÅ›ci oraz w chrzÄ…stce
kopytowej
·ð Włókna kolagenowe przebiegajÄ… w pÄ™czkach równolegle do siebie lub tworzÄ…c sploty nieregularne
·ð MiÄ™dzy włóknami znajdujÄ… siÄ™ pojedynczo lub w szeregu chondrocyty
·ð Istota podstawowa sÅ‚abo rozwiniÄ™ta, wystÄ™puje tylko w otoczeniu komórek.
Chondrogeneza  powstawanie chrzÄ…stki
·ð Rozwija siÄ™ z mezenchymy
·ð PoczÄ…tkowo nastÄ™puje zagÄ™szczenie siÄ™ komórek mezenchymatycznych, które dzielÄ… siÄ™ i tracÄ… wypustki, ale
pozostają w niewielkich odległościach od siebie  powstają chondroblasty
·ð Chondroblasty zaczynajÄ… produkować substancjÄ™ podstawowÄ…, która pojawia siÄ™ w postaci przegród
międzykomórkowych
·ð W substancji podstawowej pojawiajÄ… siÄ™ włókna kolagenowe lub sprężyste, co warunkuje rodzaj powstajÄ…cej
chrzÄ…stki
·ð Substancja miÄ™dzykomórkowa powiÄ™ksza swojÄ… objÄ™tość, powodujÄ…c oddalenie siÄ™ komórek od siebie
·ð Wzrasta gÄ™stość substancji podstawowej, która staje siÄ™ bardziej spoista, chondroblasty przestajÄ…
produkować substancję podstawową i przekształcają się w chondrocyty
·ð Chondrocyty poczÄ…tkowo zachowujÄ… zdolność podziaÅ‚u, ale komórki nie oddalajÄ… siÄ™ od siebie  tworzÄ… siÄ™
grupy izogeniczne
·ð Mezenchyma otaczajÄ…ca chrzÄ…stkÄ™ od zewnÄ…trz dostarcza materiaÅ‚u do powstawania nowych
chondroblastów i chondrocytów (chrząstka nawarstwia się  rośnie na grubość); z czasem przekształca się w
ochrzęstną, pod którą znajdują się chondroblasty.
Tkanka kostna (TEXTUS OSSEUS)
·ð WystÄ™puje tylko u zwierzÄ…t krÄ™gowych
·ð Bardzo twarda tkanka, zawiera dużo soli mineralnych, głównie soli wapnia (wystÄ™pujÄ… w dużej iloÅ›ci w
substancji podstawowej)
·ð Substancja miÄ™dzykomórkowa zbudowana z bezpostaciowej substancji podstawowej i włókien
kolagenowych, o różnych charakterze i ułożeniu.
Funkcje:
·ð Tworzy szkielet organizmu
·ð PeÅ‚ni funkcje ochronne (osÅ‚ania mózgowie, narzÄ…dy w klatce piersiowej i w jamie miednicy)
·ð Odgrywa rolÄ™ w gospodarce mineralnej organizmu  w koÅ›ciach odkÅ‚ada siÄ™ duża ilość zwiÄ…zków mineralnych
Tkanka kostna drobnowłóknista [blaszkowata] (TEXTUS OSSEUS SECUNDARIUS [LAMELLOSUS])
·ð Substancja miÄ™dzykomórkowa tworzy blaszki kostne, zbudowane z substancji podstawowej i cienkich
włókien kolagenowych, biegnących w sposób uporządkowany (równolegle do siebie)
·ð Substancja miÄ™dzykomórkowa zbudowana z substancji organicznej (włókna osseinowe, substancja
podstawowa) jest wysycona zwiÄ…zkami nieorganicznymi
Komórki w tkance kostnej:
·ð Osteoblasty  komórki koÅ›ciotwórcze; wystÄ™pujÄ… w dużej iloÅ›ci w okresie rozwoju tkanki kostnej i w
miejscach uszkodzeń; z nich powstają inne komórki kostne; kształt komórek: kostkowy, walcowaty lub
wieloboczny; kuliste lub owalne jądra komórkowe, z niewielką ilością chromatyny; w cytoplazmie znajduje
się duża ilość kwasu rybonukleinowego i fosfatazy zasadowej.
·ð Osteocyty  komórki kostne; powstajÄ… z osteoblastów; komórki o ksztaÅ‚cie owalnym, spÅ‚aszczone; majÄ…
liczne cienkie wypustki cytoplazmy, które mogą łączyć się ze sobą; kształt jądra komórkowego zależny od
kształtu komórki; dojrzałe nie mają centrosomu  nie ulegają podziałom;
Komórki leżą w jamkach kostnych  zagłębieniach substancji podstawowej; od jamek odchodzą kanaliki
kostne, w których biegną cytoplazmatyczne wypustki osteocytów.
W tkance kostnej zbitej osteocyty leżą pomiędzy blaszkami kostnymi lub w blaszkach kostnych.
·ð Osteoklasy  komórki koÅ›ciogubne; biorÄ… udziaÅ‚ w niszczeniu i modelowaniu koÅ›ci; komórki wielojÄ…drzaste,
jądra komórkowe z luz
no rozmieszczoną chromatyną; komórki otoczone silnie pofałdowaną błoną, która
zwiększa ich powierzchnię.
Istota gÄ…bczasta (substantia spongiosa ossium)
·ð Zbudowana z blaszek kostnych uformowanych w beleczki różnej dÅ‚ugoÅ›ci, przebiegajÄ…cych w różnych
kierunkach; zapewnia wytrzymałość na ucisk; między beleczkami znajdują się przestrzenie wypełnione
czerwonym szpikiem kostnym
·ð Jest to tkanka bogata w fosfor, odgrywa rolÄ™ w gospodarce fosforowej organizmu
Istota zbita (substantia compacta ossium)
·ð JednostkÄ… budujÄ…cÄ… tkankÄ™ kostnÄ… jest osteon  kanaÅ‚ kostny, otoczony blaszkami kostnymi (tzw. blaszki
systemowe), które leżą jedne w drugich;
·ð Na granicy przylegajÄ…cych do siebie blaszek kostnych znajdujÄ… siÄ™ jamki kostne z osteocytami
·ð W kanaÅ‚ach osteonów biegnÄ… naczynia krwionoÅ›ne; kanaÅ‚y przechodzÄ…c ku powierzchni koÅ›ci zmieniajÄ… siÄ™ w
otwory odżywcze;
·ð Przestrzenie miÄ™dzy osteonami wypeÅ‚niajÄ… blaszki miÄ™dzysystemowe.
·ð Blaszki podstawowe zewnÄ™trzne  kilka lub kilkanaÅ›cie blaszek na obwodzie kosci, uÅ‚ożonych równolegle do
siebie
·ð Blaszki podstawowe wewnÄ™trzne  majÄ… uÅ‚ożenie takie jak blaszki podstawowe zewnÄ™trzne; znajdujÄ… siÄ™ na
wewnętrznej powierzchni kości; w miejscu przejścia tkanki kostnej zbitej w tkankę gąbczastą zmieniają się w
blaszki beleczek kostnych
Okostna (periosteum)
·ð Pokrywa kość od zewnÄ…trz, z pominiÄ™ciem powierzchni stawowych
·ð Dobrze unaczyniona i unerwiona bÅ‚ona Å‚Ä…cznotkankowa
·ð Przymocowana do powierzchni koÅ›ci za pomocÄ… pÄ™czków włókien kolagenowych, tzw. włókien wnikajÄ…cych
Śródkostna (endosteum)
·ð Pokrywa kość od strony jamy szpikowej
·ð BÅ‚ona Å‚Ä…cznotkankowa, cienka, utworzona z tkanki Å‚Ä…cznej luz
nej
Unaczynienie i unerwienie kości
·ð Naczynia krwionoÅ›ne wnikajÄ… do koÅ›ci poprzez otwory odżywcze, biegnÄ… nastÄ™pnie kanaÅ‚ami odżywczymi i
kanałami osteonów, a następnie rozgałęziają się w szpiku kostnym w sieć naczyń włosowatych
·ð W okostnej i kanaÅ‚ach osteonów znajdujÄ… siÄ™ naczynia limfatyczne
·ð W okostnej biegnÄ… nerwy, które wraz z naczyniami krwionoÅ›nymi mogÄ… wnikać do koÅ›ci.
·ð PÄ™czki włókien kolagenowych o różnej gruboÅ›ci przebiegajÄ… w różnych kierunkach i krzyżujÄ… siÄ™,
·ð Tworzy szkielet niższych krÄ™gowców (oraz ssaków -tylko w okresie zarodkowym), w organizmie dojrzaÅ‚ym
występuje w szwach kostnych i miejscach przyczepu ścięgien do kości.
Osteogeneza  kostnienie
Kostnienie
Bezpośrednie Pośrednie
·ð Na podÅ‚ożu Å‚Ä…cznotkankowym ·ð Na podÅ‚ożu chrzÄ™stnym
Kostnienie bezpośrednie
·ð Mezenchyma przyjmuje wyglÄ…d bÅ‚ony; w części bÅ‚ony, w której zwiÄ™ksza siÄ™ ilość naczyÅ„ krwionoÅ›nych
następuje mnożenie komórek mezenchymy i różnicowanie ich w osteoblasty
·ð Osteoblasty wytwarzajÄ… substancjÄ™ podstawowÄ…, w której pojawiajÄ… siÄ™ włókna kolagenowe w postaci
pęczków biegnących w różnych kierunkach
·ð PÄ™czki włókien kolagenowych rozsuwajÄ… komórki koÅ›ciotwórcze; osteoblasty znajdujÄ… siÄ™ w dużych
odległościach od siebie, ale są połączone wypustkami
·ð W substancji podstawowej gromadzi siÄ™ osseomukoid, który powoduje jej zagÄ™szczenie w wyniku spajania
włókien kolagenowych
·ð PowstajÄ… beleczki kostne, na których umieszczone sÄ… osteocyty (powstaÅ‚e z osteoblastów)
·ð NastÄ™puje wysycenie substancji podstawowej solami mineralnymi, które odkÅ‚adajÄ… siÄ™ w istocie
podstawowej i na włóknach kolagenowych
·ð Na beleczkach kostnych w cienkich warstwach pojawiajÄ… siÄ™ osteoblasty, które wytwarzajÄ… nowe warstwy
substancji kostnej i powodują wzrost beleczek na grubość
·ð Beleczki biegnÄ… w różnych kierunkach tworzÄ…c pÅ‚ytÄ™ kostnÄ… gÄ…bczastÄ…; miÄ™dzy beleczkami znajduje siÄ™
mezenchyma, która przekształca się w czerwony szpik kostny.
·ð Mezenchyma pokrywajÄ…ca kość od zewnÄ…trz przeksztaÅ‚ca siÄ™ w okostnÄ…; w obrÄ™bie okostnej wyksztaÅ‚cajÄ… siÄ™
osteoblasty, które powodują wzrost kości na grubość.
·ð Powstaje kość grubo włóknista, która ulega przeksztaÅ‚ceniu w kość drobnowłóknistÄ… ( w wyniku dziaÅ‚ania
osteoklastów umieszczonych na beleczkach kostnych w zatokach erozyjnych)
·ð W tym procesie powstajÄ… koÅ›ci pokrywowe czaszki i trzewioczaszki.
Kostnienie pośrednie
·ð Powstaje model, zbudowany z tkanki chrzÄ™stnej, przypominajÄ…cy ksztaÅ‚tem kość; model ma trzon i dwie
nasady i jest otoczony ochrzęstną.
·ð W ochrzÄ™stnej, pokrywajÄ…cej Å›rodkowÄ… część komórki pojawiajÄ… siÄ™ naczynia krwionoÅ›ne; zawiÄ…zujÄ… siÄ™
osteoblasty, które produkują substancję międzykomórkową; powstaje mankiet okołochrzęstnowy dookoła
trzon; mankiet ma strukturę gąbczastą i jest zbudowany z kości grubo włóknistej; jest pokryty okostną
·ð WewnÄ…trz modelu komórki chrzÄ™stne ulegajÄ… degeneracji; w chondrocytach pojawiajÄ… siÄ™ pÄ™cherzyki,
zmniejsza się ilość substancji komórkowej; komórki powiększają się
·ð NastÄ™puje wypadanie soli wapnia w otoczeniu; w trzonie zawiÄ…zuje siÄ™ tzw. oÅ›rodek kostnienia
·ð W okostnej powstaje pÄ™czek naczynioÅ‚Ä…cznotkankowy , zawierajÄ…cy naczynia krwionoÅ›ne, komórki
mezenchymalne, osteoklasty i chondroblasty
·ð DziÄ™ki osteoklastom pÄ™czek wnika przez mankiet kostny do Å›rodka modelu chrzÄ™stnego, a dziÄ™ki
chondroklastom przechodzi przez model chrzęstny do ośrodka kostnienia
·ð Chondroblasty rozpuszczajÄ… zwapniaÅ‚Ä… substancjÄ™ miÄ™dzykomórkowÄ… oraz komórki chrzÄ™stne, powstaje
pierwotna jama szpiku z pierwotnym szpikiem kostnym
·ð Tkanka mezenchymalna tworzÄ…ca pierwotny szpik kostny rozrasta siÄ™, powiÄ™kszajÄ…c jamÄ™ szpikowÄ…; część
przegród ulega zachowaniu, osiadają na nich osteoblasty, powodując ich kostnienie; powstają pierwsze
beleczki kostne
·ð RównoczeÅ›nie z niszczeniem komórek chrzÄ™stnych nastÄ™pujÄ… podziaÅ‚y komórek chrzÄ™stnych, model roÅ›nie na
długość; powstają kolumienki zbudowane z komórek chrzęstnych
·ð WewnÄ…trz kolumienek powstajÄ… tunele, w które wnika pÄ™czek Å‚Ä…cznotkankowy; od wewnÄ…trz na
kolumienkach osadzają się osteoblasty, które wytwarzają beleczki kostne
·ð W obrÄ™bie modelu chrzÄ™stnego nastÄ™puje niszczenie koÅ›ci  powiÄ™ksza siÄ™ jama szpikowa
·ð Kostnienie nasad zachodzi tak samo jak kostnienie trzonu
·ð MiÄ™dzy nasadami a trzonem w okresie do osiÄ…gniÄ™cia dojrzaÅ‚oÅ›ci pÅ‚ciowej utrzymujÄ… siÄ™ chrzÄ™stne tarcze
nasadowe  warunkują wzrost kości na długość
·ð Powstaje kość grubo włóknista, która ulega przeksztaÅ‚ceniom i z czasem zostaje zastÄ…piona koÅ›ciÄ…
drobnowłóknistą.