Motyle Motyle, łuskoskrzydłe (Lepidoptera) - rząd w gromadzie owadów liczący około 150 000
gatunków, w Polsce według ostatnich badań 3156 gatunków.
Ciało jak u większości owadów złożone z głowy, tyłowia i odwłoka. Skrzydła błoniaste, pokryte łuskami, niektóre gatunki mają skrzydła zredukowane lub nie mają ich zupełnie.
Narządy gębowe typu ssącego, jedynie u prymitywnych form typu gryzącego. Długość ciała od 1.5 mm do 150 mm. Rozpiętość skrzydeł od ok. 2 mm do 300 mm. Przechodzą przeobrażenie zupełne: jajo - gąsienica - poczwarka - owad dojrzały.
Większość gąsienic żeruje na liściach roślin, niekiedy wewnątrz łodyg, pni i korzeni.
Znaczna część gatunków to szkodniki. Najstarsze znane szczątki motyli pochodzą z paleogenu.
Istnieje sztuczny podział na motyle dzienne aktywne w ciągu dnia i nocne (ćmy) aktywne zazwyczaj o zmierzchu i w nocy.
Ze względu na postępującą degradację środowiska wiele gatunków wymaga pilnej ochrony.
Najbardziej znane motyle polskie: Bielinek kapustnik
Brudnica mniszka
Brudnica nieparka
Listkowiec cytrynek
*Mieniak tęczowiec
Modraszek ikar
*Paź królowej
Południca admirał
Rusałka pokrzywnik
Sadownik pawie oczko Strzygonia chinówka
*Witeź żeglarz
Zawisak borowiec
*Zmierzchnica trupia główka
* gatunki chronione Inne motyle polskie:
ó przedzim
wka
e
łobkodnica
Piętnówka
Barcz kapustnica
atka dębówka
Plami
Białec
k
aagreściak
wierzbówka
Plamówka
Białozą malinówka
bka łańcuchówka
Pokłonnik osiniec
Bielinek bytomkowiec Pokrocz leszczyniak Bielmica sinogłówka Polowiec szachownica Błyszczka jarzynówka Południca osetnik
Bodlica rogowica
Poproch cetyniak
Bodzieniec bzowiak
Potwora buczynówka
Boratek naśnieżek
Prządka jeżynówka
Brudnica nieparka
Przegibka wiciokrzewka Brunatnica koziagłówka Przelotnica ugorówka Chwostówka głogowica Przeplatka atalia
Prze
Cz zi
ererni
wok ńpcorzecz
zyk kowi
zareec
k
Przy
Do le
p pe
ask kna
a dębe
kre kskówka
Pucho
Dostwoica
jk w
a ełnianka
malinowiec
Rol
D ni
zi ca
ó t
bi acsiaemka
słomka
Rusa
Dz łka
iwa krat
cz n
k iak widłogon
Rusa
Fru łka
cz ża
akło bn
g ik
ołąbek
Sa
G downi
r
k pawie
yzuń pół oczko
pawik
Sadza
Kaptnka rumienica
urnica dziewannówka Skalni
Kar k
b d
ic riaada
prążkówka
Strzę
Kar pot
łątek p
ek erełkowiec
ryska
Strzy
Ko go
ko ni
n a
i ch
ca oinówka
jeżynówka
Sudamek
Korow macierzak
ódka dbowa
Szcze
Kos rb
m ówk
atka ksieni
a koniczynówka
Sz
K czotec
raso zn
pa ic
nai sz
p arawka
oziomkówka
Sz
K ewn
raś ic
n a miętówka
ik sześcioplamek
Sz
K ypl
rę e
p ć
a leszc
k n zyni
alip a
ek
Tantniś
Kupr krzyżowiaczek ówka rudnica
Trocini
Latalarka
ec czerw
jesi ica
eniak
Trociniarka torzyśniad Lazdona brzeźniówka Walgina rdestniak
Leszczotka dwojaczka Warcabnik ślazowiec Listkowiec cytrynek Wątlak nawrzosak
Literówka kroplówka Widłogonka gronostajka Lotnica zyska
Wiechcica wielbłądka Lśniak szmaragdek
Wieczornica klonówka Marzymłódka proporzec Wielena plamowstęg
Mieniak tęczowiec
Wietek gorczynnik
Witeź
Misi że
ó glarz
wka czwórka
Wł
Mocha
kli cz
k brz
mą oziak
czniak
Modraszek ikar
Nagodnik wierzbiniak
Włodarka chorągiewka Wojnica swarożyca
Wstęgówka pąsówka
Wycinka sierpianka
Wydłubka oczateczka Wzjeżdżka łozówka
Zawisak tawulec
Zębica zygzakówka
Zimowek ogołotniak
Zimsterla bukówka
Złocica kostrzewica Zmierzchnik pazik
Zmora trupia główka Zmrocznik wilczomleczek Znamionówka tarniówka Zorzynek rzeżuchowiec Zwójka zieloneczka
Ciekawostki
1. Przestraszony motyl gruzuń półpawik (Smerinthus ocellata) gwałtownie unosi skrzydła przednie do góry ukazując dolne, na których znajduje się rysunek w formie oka.
Sprawia to wrażenie prawdziwych oczu i zwykle zniechęca wroga do dalszych ataków.
2. Samice motyli przywabiają samce poprzez wydzielanie specjalnego zapachu. Samce są tak wrażliwe na ten zapach, że potrafią go wyczuć nawet z odległości kilku kilometrów.
3. Wiele gatunków motyli ma wyrostki na tylnych skrzydłach. Wyrostki Agrema mittrei żyjącego na Madagaskarze mają ponad 20cm długości.
4. Niektóre gatunki motyli upodabniają się do innych owadów aby bronić się przed wrogami. Zjawisko to nisi nazwę mimikry. Polski gatunek przeziernik osowiec (Sessia apiformis) jest podobny do szerszenia, choć jest zupełnie niegroźny, żaden ptak nie zaryzykuje zjedzenia go.
5. Gąsienica widłogonki siwicy (Cerura vinula) przestaszona wysuwa trzęsące się czerwone wici z wyrostków umieszczonych na końcu ciała i "pluje" kwasem mrówkowym w kierunku napastnika.
6. Motyl monarch (Danaus plexippus) przebywa corocznie kilka tysięcy kilometrów z Meksyku na północ do miejsc lęgowych. Ogromne chmary motyli często spędzają noc na jednym drzewie - zwykle tym samym co roku.
7. Niektóre gatunki motyli żyją kilka dni, rekordzistą jest polski listkowiec cytrynek (Gonepteryx rhamni), który jako postać dojrzała żyje 11 miesięcy spędzając zimę w dziuplach i podzwiędłymi liśćmi.
8. Ssawka, którą motyle pobierają pokarm może być bardzo długa. Niektóre afrykańskie zawisaki (Sphingidae) mogą mieć ssawkę o długości 25 cm. Zawisają w locie nad kwiatami (stąd nazwa) i długą ssawką wysysają z nich nektar.