C e n t r e f o r E a s t e r n S t u d i e s
Gazprom w EuropiE 2006
– przyspiEszEniE Ekspansji
przyspieszenie ekspansji Gazpromu w Europie może być
interpretowane jako próba uzyskania przez rosyjski koncern
dominującej pozycji na rynku uE
przed zakończeniem kolejnego etapu jego liberalizacji
WarszaWa LUTY 2007
Gazprom w EuropiE 2006 – przyspiEszEniE Ekspansji rok 2006 był okresem widocznego przyspieszenia ekspansji Gazpromu na europejskim rynku gazowym. Działania monopolisty zmierzały z jednej strony do wzmacniania jego pozycji na rynkach państw, będących tradycyjnymi odbiorcami rosyjskiego gazu; z drugiej – do uzyskania dostę-
pu do nowych dlań rynków w Europie zachodniej – przede wszystkim państw producentów gazu i tych, na których nie był dotychczas znaczącym dostawcą.
Postęp w realizacji tych celów uzyskał Gazprom na swoich tradycyjnych rynkach m.in. poprzez prolongowanie kontraktów gazowych. za gwarancje wieloletnich dostaw na kilku z nich uzyskał
prawo bezpośredniej sprzedaży surowca, a na większości – dostęp do dystrybucji i handlu pali-wem. Na nowych rynkach koncern pojawił się jako pośredni lub bezpośredni dostawca surowca oraz właściciel firm uprawnionych do operowania na rynkach europejskich bądź udziałowiec spó-
łek pośredniczących.
Ekspansja Gazpromu w Europie przebiega w coraz większym stopniu zgodnie z planami monopolisty. Jego aktywność wyraźnie zmierza do zdominowania rynku europejskiego i bywa na ogół
interpretowana jako próba uzyskania przez rosyjski koncern „pakietu kontrolnego” na tym rynku przed zakończeniem kolejnego etapu jego liberalizacji (do 1 lipca 2007 roku na rynku energetycznym UE powinny już obowiązywać zasady ograniczające praktyki monopolistyczne i stymu-lujące wzrost konkurencji). Jednocześnie coraz większy udział Gazpromu w europejskim sektorze gazowym - transporcie, dystrybucji i handlu gazem – pogłębia trudności Komisji Europejskiej w egzekwowaniu prawa unijnego na tym rynku.
Porozumienia i kontrakty Gazpromu zawarte w 2006 roku
Poza Niemcami, gdzie Gazprom jest od dawna obecny we wszystkich segmentach rynku gazowego, próby koncernu przeniknięcia na rynki zachodnioeuropejskie w charakterze bezpośredniego sprzedawcy i dystrybutora kończyły się do niedawna niepowodzeniem. Od roku sytuacja zaczęła się zmieniać. Większość z podpisanych w 2006 roku przez Gazprom kontraktów i porozumień z koncernami europejskimi otwiera przed monopolistą możliwość kupna lub współudziału w ich aktywach gazowych oraz bezpośredniej sprzedaży surowca końcowym odbiorcom, co faktycznie przełamuje opór większości zachodnich koncernów wobec rosyjskiej ekspansji na rynki detaliczne.
Z największymi stałymi kontrahentami (Niemcami, Włochami, Francją i Austrią) Gazprom prolongował kontrakty, często na długo przed ich wygaśnięciem. Za gwarancję wieloletnich dostaw koncernowi udało się przeforsować dwie ważne dlań zasady wzajemnych relacji: utrzymanie mechanizmu długoterminowych kontraktów na dostawy gazu oraz dopuszczenie rosyjskiego monopolisty do rynków we-wnętrznych tych państw, zdominowanych dotychczas przez kompanie krajowe. W kilku przypadkach (m.in. Niemcy, Austria, Czechy, Rumunia) dzięki nowym porozumieniom z Gazpromem firmy-córki monopolisty lub spółki z jego udziałem zawarły bezpośrednie umowy na dostawy gazu dla dużych odbiorców przemysłowych. Większość porozumień z tymi państwami daje koncernowi skuteczne instrumenty dla realizacji strategicznych celów jego ekspansji w Europie (patrz Aneks I, tab. 1).
Na nowych rynkach (przede wszystkim państw – producentów gazu: Wielkiej Brytanii, Danii, Holandii, które z powodu wyczerpywania się własnych zasobów surowca już są lub będą wkrótce G a z p r o m w E u r o p i E 2 0 0 6
importerami gazu) niewielkie ilości gazu rosyjskiego pojawiły się stosunkowo niedawno, głównie w postaci dostaw spotowych. Obecnie koncern przystąpił do rozmów na temat przyszłych kontraktów oraz zapewnienia sobie udziałów w infrastrukturze gazowej tych państw – przede wszystkim w podziemnych zbiornikach gazu i rurociągach międzysystemowych. Przedmiotem negocjacji jest także bezpośredni dostęp monopolu do końcowego odbiorcy na ich rynkach detalicznych. W tym celu zarejestrowano tam gazpromowskie firmy uprawnione do operowania na całym rynku unijnym lub spółki Gazpromu z lokalnymi kompaniami. Większość porozumień i memorandów podpisanych z nowymi partnerami zmierza do zapewnienia Gazpromowi dostępu do najbardziej atrakcyjnego dlań rynku brytyjskiego (patrz Aneks I, tab.2).
Przyczyny wzrostu znaczenia Gazpromu na rynku gazowym UE
Warunki nowych kontraktów i porozumień Gazpromu z dawnymi i nowymi partnerami wzmocniły pozycję monopolisty zarówno jako dostawcy, jak bezpośredniego uczestnika europejskich rynków gazowych. Skuteczność w osiąganiu celów swej strategii ekspansji w Europie zawdzięcza Gazprom przede wszystkim sytuacji na europejskim rynku gazowym – pogłębiającej się dysproporcji mię-
dzy ograniczoną podażą a szybko wzrastającym popytem. W miarę wyczerpywania się zasobów własnych państw UE, zwiększa się ich zależność od importu gazu (według Komisji Europejskiej zależność ta dla państw UE-27 wzrośnie z 57% w 2005 roku do 84% w roku 2030). Ogromne rosyjskie zasoby surowca, pozycja Gazpromu jako największego światowego producenta i eksportera oraz należąca do monopolisty infrastruktura przesyłu gazu, dają Gazpromowi przewagę konkurencyjną nad innymi dostawcami.
Dodatkowym atutem koncernu są obawy państw europejskich przed groźbą deficytu gazu, pod-sycane przez Moskwę informacjami o rosyjskich planach dywersyfikacji rynków zbytu rosyjskiego surowca i skierowania go na rynki azjatyckie. Obawy te wzmagają także doniesienia o spadają-
cym wydobyciu Gazpromu i jego możliwych problemach z zaspokojeniem zapotrzebowania Europy.
W tej sytuacji priorytet gwarancji wieloletnich dostaw skłania partnerów do akceptowania dyktowa-nych przez monopol reguł gry.
Cele koncernu
Ekspansja Gazpromu w Europie i dążenie koncernu do uzyskania miejsca na rynkach wewnętrznych w charakterze dystrybutora i bezpośredniego sprzedawcy, ma oczywisty cel ekonomiczny. Ceny detaliczne gazu na rynkach państw europejskich są kilkakrotnie wyższe od tych, które uzyskuje Gazprom ze sprzedaży surowca krajowym koncernom. Z kolei materialne (poprzez fakt posiadania aktywów) i prawne (wieloletnie kontrakty) związanie rynków państw unijnych z rosyjskim dostawcą stanowi gwarancję trwałości pozycji Gazpromu w Europie.
Cel ekonomiczny mają też starania koncernu o uzyskanie udziału w magistralach gazowych i podziemnych zbiornikach gazu nowych partnerów. Infrastruktura tych państw, stanowi integralną część sieci transportowej i dystrybucyjnej UE. Dostęp do niej zwiększa możliwości operowania na całym rynku unijnym.
Coraz aktywniejsze i bardziej skuteczne działania rosyjskiego monopolu zmierzają do zdominowania lub – w dłuższej perspektywie – zmonopolizowania rynków większości państw unijnych.
G a z p r o m w E u r o p i E 2 0 0 6
Strategia ekspansji Gazpromu w Europie wpisuje się także w politykę władz Federacji Rosyjskiej, w której eksport surowców energetycznych jest jednym z głównych narzędzi odbudowy mocarstwo-wego statusu państwa. Instrumentem tej polityki jest także m.in. dominacja kontrolowanego przez Kreml monopolu gazowego na rynkach państw UE – głównego (i obecnie jedynego) odbiorcy koncernu. Plany Komisji Europejskiej zwiększenia konkurencji na rynku unijnym i koordynacja polityki energetycznej wspólnoty nie sprzyjają realizacji zamierzeń Gazpromu. Kreml stara się temu przeciwdziałać inspirując i wspierając ekspansję zagraniczną Gazpromu zmierzającą do maksymalnego uzależnienia Europy od rosyjskich dostaw.
Wnioski i próba prognozy
Prolongowane w 2006 roku kontrakty Gazpromu z tradycyjnymi kontrahentami europejskimi i porozumienia z nowymi lub przyszłymi partnerami w UE, zawarte w większości przypadków na dyktowa-nych przez rosyjskiego monopolistę warunkach, dowodzą, że ofensywna polityka koncernu zaczyna przynosić pożądane efekty. Jej głównym skutkiem jest wzmocnienie pozycji koncernu na rynkach państw unijnych, rozszerzenie i utrwalenie jego obecności we wszystkich ogniwach tych rynków.
Wyraźna tendencja do zwiększania bezpośredniego udziału monopolisty w rynkach wewnętrznych państw unijnych sprzyja ewolucji tego ostatniego w kierunku najbardziej odpowiadającym Gazpromowi – z dominującą rolą rosyjskiego koncernu.
Kontynuowanie obecnej ekspansji Gazpromu w Europie mogłoby utrudnić realizację unijnej polityki energetycznej zmierzającej m.in. do demonopolizacji, liberalizacji i zwiększenia konkurencji na europejskim rynku gazowym. Już obecnie skala ekspansji rosyjskiego monopolisty na rynkach poszczególnych państw UE i jego silne powiązania z krajowymi koncernami są czynnikami hamującymi proces liberalizacji. W dłuższej perspektywie dalsza ekspansja Gazpromu może doprowadzić do jego dominacji w europejskim sektorze gazowym, a w konsekwencji do jego monopolizacji i ograniczenia konkurencji.
Skutkiem ekonomicznym takiego rozwoju wydarzeń mógłby być dyktat cenowy Gazpromu, zaś skutkiem politycznym – wzrost możliwości dyktatu politycznego Moskwy. Kreml wykorzystuje bowiem obecną koniunkturę na rynku nośników energii dla rozszerzenia swoich wpływów politycznych.
Jak dowodzą działania Gazpromu na obszarze WNP (m.in. motywowany politycznie konflikt z Ukrainą na początku 2006 r., który doprowadził do wstrzymania dostaw rosyjskiego gazu do kilku państw europejskich), kontrolowany przez państwo monopolista gazowy może być skutecznym narzędziem presji w polityce zagranicznej Kremla.
Ewa Paszyc
G a z p r o m w E u r o p i E 2 0 0 6
Tabela 1. kontrakty gazowe zawarte przez Gazprom z państwami europejskimi w 2006 r.
państwo,
Data
okres
wielkość
przedmiot kontraktu, warunki,
nazwa firmy
zawarcia
obowiązywania
cele i ew. skutki
– partnera
kontraktu
kontraktu
i adresat dostaw
Austria
28.09. 2006
2012 – 2027
7 mld rocznie
Prolongata i renegocjacja kontraktu.
Gazprom z:
Warunkiem przedłużenia kontraktu była zmiana odbiorcy; dotychczasowy wyłączny odbiorca OGI OM���� Gas International
Gas International
3/4 dostawy dla OGI;
(spółka córka OM��).
(OGI);
Obecnie konkurentami OGI będą 2 firmy z udziałem Gazpromu z prawem sprzedaży na rynku detalicznym EconGas, GWH (50%
3 krajów związkowych.
1/4 - dla Econ Gas i Centrex
Gazeksport, 24,9%
Europe
Kontrakt zapewnia spółkom Gazpromu prawo operowania na rynku
- Centrex, reszta OM��);
i bezpośredni dostęp do rynku detalicznego Austrii.
Centrex Europe Energy
& Gas AG
(spółka Gazprombanku)
Niemcy
5.07. 2006
2014 – 2031
90 mld m3 w okresie
Wzmocnienie pozycji gazpromowskiej spółki na rynku niemieckim.
Kontrakt WIEH (spółki
2014-2031 (5,25 mld m3
Za pośrednictwem WIEH Gazprom sprzedaje gaz również na rynkach innych państw UE.
Gazpromu i Wintershall)
rocznie z możliwością
z ��erbundnetzgas
zwiększenia dostaw)
Gazprom
4.10. 2005
2009 – 2020
8 mld m3 rocznie od 2009 r.
Wykorzystanie przez E.ON Ruhrgas ostatniej z opcji na przedłużenie jednego z 7 długoterminowych kontraktów.
z E.ON Ruhrgas
E.ON Ruhrgas
29.08. 2006
2011-2036
100 mld m3
Kontrakt na dostawy gazociągiem Nord Stream. Niemiecki koncern uzupełnia listę klientów dostaw tym gazocią-
(4 mld m3 rocznie)
giem. Możliwość zbytu decyduje o rentowności projektu transbałtyckiego.
Gazprom
4.10. 2006
2020 – 2035
300 mld m3
Przedłużenie obecnych kontraktów, wygasających w 2020 r., na dostawy gazu przez Weidhaus z E.ON Ruhrgas
w latach 2020-2035
Przedłużony kontrakt utrzymuje zasadę stałego punktu dostaw.
(20 mld m3 rocznie)
Włochy
14.11. 2006
2017 - 2035
22 mld m3 rocznie
Prolongata kontraktu w ramach nowej wersji porozumienia o strategicznym partnerstwie Gazpromu i ENI.
Eni
Daje ono rosyjskiemu koncernowi prawo bezpośredniej sprzedaży gazu na włoskim rynku detalicznym od 2007 r.
– do 3 mld m3 rocznie w 2010 r. - w zamian za obietnicę możliwości kupna przez Eni aktywów w Rosji Francja
19.12. 2006
2012 – 2030
12 mld m3 rocznie
Prolongata kontraktu wygasającego w 2011 r. Z zakontraktowanej kwoty 12 mld m3 gazu Gazprom od paź-
dziernika 2007r. będzie miał prawo bezpośredniej sprzedaży 1,5 mld m3 na francuskim rynku detalicznym.
Sprzedażą gazu zajmie się córka Gazpromu – GMT France, która zawarła już wstępne porozumienia z klientami Gaz de France (GdF)
Plus kontrakt na dodatkowe
przemysłowymi. Firma ta od jesieni 2006 jest uczestnikiem giełdy gazowej we Francji.
dostawy 2,5 mld m3 rocznie
rurociagiem Nord Stream
Kolejny klient na dostawy gazu z Nord Stream.
Czechy
21.12. 2006
2014 – 2035
9 mld m3 rocznie
Kontrakt na przedłużenie dostaw zawarty w pakiecie z porozumieniem o prolongacie do 2035 r. kontraktu RWE AG (córka niemie-z RWE na tranzyt gazu. Gazociągami RWE (via Czechy) jest transportowany rosyjski gaz do Europy.
ckiej RWE Transgas),
do 2006 r. wyłączny do-
stawca na rynek czeski
Data
okres
wielkość
przedmiot kontraktu, warunki,
nazwa firmy
zawarcia
obowiązywania
cele i ew. skutki
– partnera
kontraktu
kontraktu
i adresat dostaw
Kontrakt ��emex
1.04. 2006
b.d.
550 mln m3 gazu w 2006 r.
��emex to druga już spółka kontrolowana przez Gazprom, która weszła na rynek czeski jako konkurent RWE (gaz (spółki Gazpromu)
do Czech dostarcza też w ramach bezpośrednich kontraktów spółka Wingas Europa) z gazowym dystrybutorem
Prazska Plynarenska
Bezpośredni dostęp do rynku wewnętrznego (kontrakty z odbiorcami przemysłowymi).
��emex z Energetika
28.11. 2006
b.d.
Dostawy od 2007 r.
��itkovice AS
(grupa CEZ)
��emex z zakładami che-
8.12. 2006
b.d.
Dostawy od 2007 r.
micznymi Spolana
w Neratovicach
Bułgaria
18 12. 2006 2011 – 2030
3 mld m3 rocznie
Warunkiem przedłużenia kontraktu była jego renegocjacja i przejście na gotówkowe opłaty za tranzyt gazu (kon-Bulgargaz
trakt wygasający w 2010 r. przewidywał rozliczenia barterowe w ilości 1,4 mld m3 po 83 USD za 1000 m3).
Efektem jest wzrost ceny gazu dla Bułgarii.
Porozumienie przewiduje zwiększenie tranzytu gazu przez Bułgarię. Tranzytem przez Bułgarię gaz rosyjski jest dostarczany do Turcji, Grecji i Macedonii. W zamian Sofia wyraziła zgodę na współpracę przy realizacji projektów gazociągowych oraz wykorzystanie i rozbudowę swoich podziemnych zbiorników gazu. Zapewnia to możli-wość wykorzystania bułgarskiej infrastruktury (gazociągów i zbiorników podziemnych) przy planowanej budowie gazociągu południowego konkurencyjnego wobec Nabucco.
Rumunia
23.11. 2005 2012 – 2030
ok. 4,5 mld m3 rocznie
Prolongata kontraktu wygasającego w 2011 r.
Gazeksport z WIEH
Od 1993 r. gazpromowska spółka WIEH jest na rynku rumuńskim głównym odbiorcą i sprzedawcą importowa-
(spółka Gazpromu
nego do tego państwa gazu rosyjskiego.
i Wintershall)
Gazeksport z Romgaz
5.05. 2006
Porozumienie o utworzeniu spółki do budowy podziemnego zbiornika gazu Gazeksport z Transgaz
5.05. 2006
Porozumienie przewidujące wspólną z Gazpromem eksploatację i inwestycje w infrastrukturę przesyłową Rumunii, którą rosyjski koncern może wykorzystać dla zwiększenia dostaw gazu do Turcji i realizacji projektu gazocią-
gu południowego.
Gazeksport z Conef
5.05. 2006
2010 – 2030 50 mld m3 w latach
(rumuńska firma
2005-2030
Wstępne porozumienie nt. długoterminowego kontraktu (2010 – 2030) na bezpośrednie dostawy gazu dla kom-dystrybucyjna
(po 2 - 2,5 mld m3 rocznie)
binatu aluminiowego
i handlowa)
Alro Slatina (bez udziału partnera niemieckiego – spółki WIEH); Od 2005 r. Gazprom dostarcza gaz do tego kombinatu za pośrednictwem WIEH (spółka Gazpromu i Wintershall).
Porozumienie zapewnia monopoliście dostęp do rynku wewnętrznego - bezpośrednie kontrakty z odbiorcą przemysłowym.
Tabela 2. wybrane porozumienia Gazpromu zawarte w 2006 r. z nowymi partnerami państwo, nazwa firmy
Data zawarcie porozu-
rodzaj zawartej lub planowanej transakcji
Cel/ znaczenie porozumienia i inne informacje
– partnera
mienia (ew. okres obo-
wiązywania kontraktu)
Dania
16.06.2006;
Kontrakt na dostawy
Wejście Gazpromu na nowy dla niego rynek;
Gazprom z koncernem
kontrakt na lata
1 mld m3 gazu rocznie dla DONG z Nord Stream
Dong Energy
2011 - 2031
(z możliwością zwiększenia dostaw)
Klient na dostawy gazociągiem Nord Stream.
GMT
16.06.2006
Kontrakt na dostawy 600 mln m3 gazu norweskiego rocznie
(brytyjska córka
Kontrakt na okres
do Wielkiej Brytanii. GMT ma kupować gaz od Dong,
Transakcja GMT jest debiutem gazpromowskiej córki jako gracza na rynku europejskim.
Gazpromu)
który jest udziałowcem norweskiego projektu Ormen Lange.
2011 – 2022
z Dong Energy
Wielka Brytania
22.06.2006
Kupno PNG – niewielkiej prywatnej firmy dystrybucyjnej
Transakcja zapewnia monopoliście prawo działania na rynku brytyjskim w charakterze Gazprom Marketing
samodzielnego dystrybutora i miejsce startu dla dalszej ekspansji na liberalizowanym
& Trading - GMT
rynku europejskim.
(brytyjska córka rosyjskiego
Przedtem GMT działała tylko na brytyjskiej giełdzie gazowej, gdzie od 2003 r.
koncernu z uprawnieniami
realizowała niewielkie transakcje spotowe.
do operowania
na całym rynku unijnym)
z Pennine Natural Gas
(PNG)
GMT
12.05.2006
Podpisanie kodeksu regulującego zasady kupna, sprzedaży
Podpisanie BSC jest równoznaczne z prawem do realizacji kontraktów handlowych i transportu energii elektrycznej na rynku brytyjskim (BSC)
na rynku elektroenergetycznym WB oraz państw sąsiednich (Francji, Belgii, Holandii).
Gazprom
14.09.2006
Kupno dodatkowych kwot (2 mld m3 gazu rocznie)
Gazprom posiada 10% udziałów w Interconnectorze.
– porozumienie
na transport tą trasą gazu do Wielkiej Brytanii
Transakcja zwiększa pulę rosyjskich dostaw Interconnectorem do WB, z konsorcjum
od końca 2007 r.
należną Gazpromowi z racji udziałów w konsorcjum.
Interconnectora
(łączącego Belgię z WB)
GMT
10.09.2006
Roczny kontrakt na dostawy norweskiego gazu na rynek
GMT występuje tu w roli pośrednika i gracza na rynku europejskim z norweską Hydro
brytyjski gazociągiem Langeled
(minimum 500 mln m3 rocznie) z możliwością przedłużenia.
Data zawarcie porozu-
rodzaj zawartej lub planowanej transakcji
Cel/ znaczenie porozumienia i inne informacje
– partnera
mienia (ew. okres obo-
wiązywania kontraktu)
Holandia
5.10.2006
Memorandum nt. ew. udziału Gasunie
Za pakiet w gazociągu transbałtyckim Gazprom chciałby otrzymać udziały w gazociągu Gazprom z Gasunie
(9% akcji z puli koncernów niemieckich) w Nord Stream
BBL (łączącym Holandię z Wielką Brytanią) i uzyskać dostęp do holenderskiego rynku detalicznego (rozmowy z koncernami krajowymi trwają). Propozycja, by Gasunie zbadała możliwość wykorzystania przez Gazprom swojej infrastruktury gazowej dla zwiększenia przesyłu rosyjskiego gazu na rynek europejski.
Dostęp Gazpromu do rynku brytyjskiego przez BBL mógłby wyeliminować potrzebę budowy nitki od gazociągu Nord Stream do Wielkiej Brytanii
(obniżenie kosztów projektu transbałtyckiego)
Belgia
27.06.2006
Wstępne porozumienie o budowie podziemnego zbiornika
Z Zerbrugge płynie Interconnectorem gaz do Wielkiej Brytanii.
Gazprom
gazu dla surowca dostarczanego gazociągiem Nord Stream.
Zbiornik byłby jednym z elementów projektu transbałtyckiego. Gaz w nim gromadzony z belgijską Fluxys
Propozycja udziału Gazpromu w węźle gazowym Zerbrugge
byłby przeznaczony zarówno dla odbiorców w Belgii, jak innych kontrahentów (transport gazu)
i kupna udziałów w zbiorniku LNG oraz bezpośredniego
w Europie.
uczestnictwa w dostawach gazu do tego hubu.
Rosyjski koncern rozważa albo utworzenie spółki z Fluxys,
albo kupno w niej udziałów.
sposoby wchodzenia Gazpromu na rynki wewnętrzne państw uE
Gazprom realizuje strategię ekspansji na rynkach państwa europejskich za pomocą różnych narzę-
dzi. Wiele z nich wchodzi w skład pakietu warunków stawianych przez monopolistę przy zawieraniu nowych i przedłużaniu wygasających kontraktów gazowych.
1. Długoterminowe kontrakty, które wiążą na wiele lat odbiorcę z dostawcą. Od przeszło roku rosyjski monopolista zawiera je na nowych warunkach. Jednym z nich jest prawo koncernu do bezpośredniej sprzedaży gazu na rynkach detalicznych państw-kontrahentów (taką możliwość Gazprom uzyskał m.in. w porozumieniach z Austrią, Francją, Włochami);
2. Polityka zmierzająca do uzyskania kontroli nad szlakami przesyłu gazu do Europy:
- projekty budowy tras przesyłu surowca, których celem jest zmniejszenie zależności Gazpromu od dotychczasowych tras transportu przez Ukrainę i Białoruś (gazociąg transbałtycki Nord Stream).
Warunki części porozumień gazowych koncernu z tradycyjnymi i przyszłymi kontrahentami zawierają kontrakty lub ofertę dostaw surowca przesyłanego tym gazociągiem. Od gwarancji zbytu zależy zwrot kosztów tej inwestycji;
- próby przeciwdziałania planom budowy alternatywnych (do rosyjskich) szlaków transportu gazu do Europy (np. projektu Nabucco – gazociągu omijającego terytorium Rosji, który ma transportować do UE gaz środkowoazjatycki i z regionu kaspijskiego). Zapobiec tym planom miałby projekt budowy konkurencyjnego wobec Nabucco południowego szlaku transportu rosyjskiego gazu do Europy
– zwiększenia przepustowości i przedłużenia do Europy Środkowej gazociągu Błękitny Potok (z Rosji do Turcji przez Morze Czarne). Nowe kontrakty gazowe z państwami, przez które mógłby przebiegać gazociąg południowy (z Bułgarią i Rumunią) zawierają m.in. warunek dostępu rosyjskiego monopolu do ich sieci przesyłowej z perspektywą włączenia jej w nową trasę.
- inwestycje w nowe połączenia międzysystemowe (np. w gazociąg BBL z Holandii do Wielkiej Brytanii) – ta oferta Gazpromu wobec nowych kontrahentów jest połączona na ogół z propozycją zwiększenia planowanej przepustowości tych tras dla przyszłych, wzrastających dostaw gazu rosyjskiego, przesyłanego m.in. gazociągiem Nord Stream.
3. Wzmacnianie i poszerzanie obecności monopolu na rynkach państw UE, m.in. poprzez:
- wiązanie nowych lub prolongowanych kontraktów na dostawy gazu z warunkiem udziału Gazpromu w infrastrukturze gazowej państw-kontrahentów – sieci przesyłowej i dystrybucyjnej oraz prawa bezpośredniej sprzedaży na ich rynkach detalicznych (m.in. Węgry, Niemcy, Austria, Bułgaria);
- tworzenie własnych firm – licencjonowanych agentów z prawami operowania na terenie państw europejskich (Gazprom Marketing & Trading w Wielkiej Brytanii, Wingas-Europa – spółka z BASF
i in.) oraz spółek dystrybucyjno-handlowych z krajowymi kompaniami (np. Central Energy Italian Gas Holding AG (CEIGH) – spółka z ENI);
- bezpośrednie dostawy niewielkich na razie ilości gazu na podstawie indywidualnych kontraktów firm gazpromowskich (lub z udziałem Gazpromu) z odbiorcami przemysłowymi (m.in. Czechy,
��emex i kontrakt Wingazu z czeską hutą szkła ��etropack; Austria, Rumunia);
- udział lub plany udziału Gazpromu w systemie przechowywania gazu (w budowie podziemnych zbiorników gazu w Austrii, dzierżawa zbiorników w Niemczech, plany budowy zbiorników gazu na Węgrzech, w Rumunii, Turcji, Belgii i in.);
- oferty wobec firm europejskich (np. Electricite de France) wspólnej sprzedaży gazu do państw trzecich.
G a z p r o m w E u r o p i E 2 0 0 6