N O T A T N I K P R A K T Y K A Zwrotnice głośnikowe

− zapomniane ogniwo, część 2

W drugiej czÍúci artyku³u

Kryteria wyboru zwrotnic

zastosowaÊ zwrotnicÍ o†wiÍkszej mocy

Z†tak wielu rodzajÛw filtrÛw trzeba

- îna zapasî. Zwrotnice o†wiÍkszych

autor szczegÛ³owo omawia

wybraÊ najbardziej odpowiedni. Poda-

dopuszczalnych mocach s¹ lepsze, ale

kryteria doboru zwrotnic

ne niøej wskazÛwki oraz omÛwienie

i†droøsze. Zastosowano w†nich przede

g³oúnikowych, przedstawia takøe

poszczegÛlnych rozwi¹zaÒ powinny po-

wszystkim wiÍksze przekroje drutÛw

wymagania stawiane elementom

mÛc w†wyborze.

na cewki. Oznacza to wyøsze dobroci

stosowanym w zwrotnicach.

Dla okreúlenia, jak¹ zwrotnicÍ za-

cewek, a†przez to mniejsze straty mocy

stosowaÊ, naleøy odpowiedzieÊ sobie

czynnej na elementach zwrotnicy i†lep-

na poniøsze pytania:

sz¹ dynamikÍ.

NajczÍstszym b³Ídem przy zakupie

1. Jakiej klasy wyrÛb chcÍ uzyskaÊ?

zwrotnic jest dopasowywanie jej mocy

Czy budowany przeze mnie zestaw

do maksymalnej mocy g³oúnikÛw.

jest oszczÍdnoúciowy i†wszystko ma

Zasady doboru mocy g³oúnikÛw do

byÊ przede wszystkim tanie, a†jakoú-

posiadanego sprzÍtu stanowi¹ oddziel-

ciowo jedynie dostateczne? Czy prze-

ne zagadnienie i†nie s¹ przedmiotem

ciwnie - posiadam bardzo dobre g³oú-

tego artyku³u.

niki i†chcÍ uzyskaÊ wyrÛb wysokiej

klasy? A†moøe coú poúredniego?

4. Jak¹ impedancjÍ maj¹ g³oúniki?

W†pierwszym przypadku moøna po-

Naleøy pamiÍtaÊ, øe øaden z†prze-

kusiÊ siÍ nawet o†wykonanie najpros-

widzianych do zastosowania g³oúnikÛw

tszej zwrotnicy samemu. Jeúli jednak

nie moøe mieÊ impedancji minimalnej

oczekujemy lepszych rezultatÛw, sta-

mniejszej od minimalnej impedancji

nowczo polecam zakup gotowych

wyjúciowej wzmacniacza!

zwrotnic dobrej firmy (istniej¹ takie

Nie jest prawd¹, øe impedancje

w†kraju). Na bardzo dobre zwrotnice

kolumny i†wzmacniacza musz¹ byÊ

nie naleøy øa³owaÊ pieniÍdzy, ponie-

dopasowane. S¹ to jakieú ìprzeciekiî

waø jest to inwestycja jednorazowa, na

teorii mikrofalowych do obiegowych

lata, i†pozwala na ewentualn¹, pÛüniej-

informacji amatorÛw. Nie moøna jedy-

sz¹ wymianÍ g³oúnikÛw na lepsze.

nie przekraczaÊ minimalnej impedancji

obci¹øenia wzmacniacza, podanej przez

2. Ile kana³Ûw ma mieÊ moja kolumna

producenta.

i†dlaczego?

Aby odpowiedzieÊ na to pytanie,

5. Czy zwrotnica powinna mieÊ dodat-

trzeba zapoznaÊ siÍ z†parametrami po-

kowe elementy zabezpieczaj¹ce?

siadanych g³oúnikÛw lub wybraÊ odpo-

Spotyka siÍ zwrotnice z†zabezpie-

wiednie g³oúniki. Obecnie produkowa-

czeniami g³oúnikÛw przed przeci¹øe-

ne g³oúniki pozwalaj¹ na dobre odtwa-

niem. Naleøy pamiÍtaÊ, øe zabezpie-

rzanie ca³ego pasma akustycznego przy

czenia te s³uø¹ w†zasadzie tylko

jednym podziale (dwa g³oúniki). TrÛj-

w†przypadkach awaryjnej lub nienor-

droøne kolumny powstaj¹ wÛwczas,

malnej pracy kolumny. W†normalnych

gdy mamy s³absze jakoúciowo g³oúniki,

warunkach doskona³ym zabezpiecze-

a chcemy uzyskaÊ okreúlony zapas

niem jest dobra zwrotnica!

mocy lub specyficzne podbarwienia

Zabezpieczenia aktywne, tyrystoro-

düwiÍku. Parametrem najistotniejszym

we s¹ drogie i†czÍsto ich dzia³anie jest pasmo pracy g³oúnika, czyli zakres

pozostawia wiele do øyczenia. Stosuje

przetwarzanych czÍstotliwoúci. Mamy

siÍ je wy³¹cznie w†kolumnach estra-

na przyk³ad typowy g³oúnik niskotono-

dowych o†duøych mocach i†w†ma³o

wy (woofer) o†zakresie pracy 45..1000

przewidywalnych warunkach pracy.

Hz oraz g³oúnik wysokotonowy kopu³-

Zabezpieczenia bierne moøna wyko-

kowy z†zakresem 8000..22000 Hz. Takie

naÊ przy pomocy w³¹czonej w†szereg

g³oúniki nie mog¹ pracowaÊ w†zestawie

z†chronionym g³oúnikiem øarÛwki. Øa-

dwudroønym, poniewaø czÍstotliwoúci

rÛwka, jako nieliniowy element rezys-

od 1000..8000 Hz (ca³e pasmo úrednio-

tancyjny, stanowi wspaniale dzia³aj¹ce

tonowe) nie bÍdzie przetwarzane nale-

zabezpieczenie. Niestety posiada wadÍ

øycie i†trzeba dodaÊ g³oúnik úrednioto-

wykluczaj¹c¹ j¹ praktycznie z†uøycia.

nowy. Dysponuj¹c natomiast g³oúni-

ØarÛwka taka musi byÊ bardzo precy-

kiem nisko-úredniotonowym 35..6000

zyjnie dobrana do danego g³oúnika,

H z o r a z g ³ o ú n i k i e m t u b o w y m a†nawet rodzaju muzyki, aby spe³nia³a

4000..20000 Hz moøna z†powodzeniem

efektywnie swoje zadanie i†jednoczeú-

wykonaÊ kolumnÍ dwudroøn¹. Odra-

nie nie przepala³a siÍ co chwila.

dzam samodzieln¹ budowÍ kolumn wiÍ-

Ostatnio spotyka siÍ w†uk³adach,

cej niø trÛjdroønych!

w³¹czone szeregowo z†g³oúnikami, au-

tomatyczne, niezniszczalne bezpieczni-

3. Jakiej mocy wybraÊ zwrotnicÍ?

ki polimorficzne tzw. Poly-Switch. S¹

Øelazn¹ zasad¹ jest, øe zwrotnica

one bardzo modne, jednak posiadaj¹

powinna byÊ takiej mocy, jakiej mocy

przykr¹ cechÍ wynikaj¹c¹ z†kszta³tu

jest wzmacniacz. Oczywiúcie, moøna

sygna³u i†specyfiki dzia³ania. Aby sku-

Elektronika Praktyczna 11/98

23

N O T A T N I K P R A K T Y K A

tecznie zabezpieczyÊ g³oúnik przed

kolumny powinna co najwyøej wyrÛw-

Na zwrotnicach wspÛ³pracuj¹cych

zniszczeniem, bezpiecznik musi za-

naÊ efektywnoúÊ poszczegÛlnych g³oú-

ze wzmacniaczami wraøliwymi na

dzia³aÊ szybko. Bardzo szybki bez-

nikÛw. S¹ to zwykle proste t³umiki

przepiÍcia zwrotne, powstaj¹ce na ele-

piecznik zaczyna zwieraÊ wartoúci

rezystancyjne dla g³oúnika wysokoto-

mentach indukcyjnych przy stromych

szczytowe sygna³u, podczas gdy war-

nowego. Zwrotnica w†tym przypadku

zboczach opadaj¹cych, s¹ stosowane

toúci skuteczne nie s¹ jeszcze niszcz¹-

jest prostsza i†taÒsza i†nie wymaga

elementy antyprzepiÍciowe (iskierniki,

ce dla g³oúnika. Moøna dobraÊ wol-

indywidualnego strojenia. Jeúli nato-

transile, odgromniki itp.). Elementy

niejszy bezpiecznik, ale wÛwczas gra-

miast oczekujemy od naszej kolumny

takie zabezpieczaj¹ koÒcÛwki mocy

nica miÍdzy zniekszta³caniem düwiÍku

³adnego grania od razu, czyli pewnych

typu MOS w†starszych wzmacniaczach.

a†progiem bezpieczeÒstwa g³oúnika jest

szczegÛlnych cech, to moøna pomÛc

W†niektÛrych zwrotnicach moøna spo-

zaleøna od rozk³adu mocy w†sygnale.

sobie odpowiednim ukszta³towaniem

tkaÊ diody prostownicze. Pracuj¹ one

Oznacza to, øe w†zaleønoúci od

sygna³u przez zwrotnicÍ.

jako jednopo³Ûwkowe prostowniki syg-

kszta³tu sygna³u (rodzaju muzyki) albo

CzÍstym przypadkiem jest wstÍpne,

na³u akustycznego, w†celu uzyskania

sygna³ bÍdzie przycinany zbyt ìgorli-

fizjologiczne ukszta³towanie t³umienia

sta³ego napiÍcia niewielkiej wartoúci

wymî bezpiecznikiem albo ochrona

czÍstotliwoúci ok. 1000 Hz na pozio-

do wstÍpnej polaryzacji kondensato-

g³oúnika bÍdzie zbyt wolna.

mie minus 6dB, w†stosunku do pozo-

rÛw elektrolitycznych. Zabieg taki zna-

Obecnie przed skutkami awarii

sta³ego pasma. Zwrotnice takie nadaj¹

komicie poprawia i†stabilizuje para-

sprzÍtu skutecznie ochraniaj¹ same

siÍ bardzo dobrze do typowego, ciche-

metry pracy elektrolitÛw.

wzmacniacze. Zabezpieczaj¹ przed po-

go ods³uchu domowego. W†kolumnach

Na wejúciu sygna³u do uk³adu fil-

jawieniem siÍ napiÍcia sta³ego na wy-

dyskotekowych lub ìimprezowychî

truj¹cego oznacza siÍ umownie prze-

júciach g³oúnikowych, maj¹ wbudowane

zwrotnice koryguj¹ce nie s¹ potrzebne.

wÛd gor¹cy i†masowy dla zachowania

antyszokowe uk³ady tzw. miÍkkiego

fazowoúci w†obu kana³ach. Na wyj-

startu lub opÛünienie przy³¹czania g³oú-

úciach filtrÛw s¹ oznaczone zwykle

nikÛw. KoÒcÛwki mocy chronione s¹

zaciski g³oúnika: gor¹cy (+) i†zimny

przeciwzwarciowo, termicznie i†prze-

(-). Zdarza siÍ jednak, øe podana

ciwprzeci¹øeniowo.

przez producenta polaryzacja

Analizuj¹c powyøsze argumen-

jest jedynie propozycj¹ wy-

ty zauwaøamy, øe specjalne

nik³¹ z†praktycznych od-

uk³ady zabezpieczaj¹ce g³oúni-

s³uchÛw. Moøe ona od-

ki przed zniszczeniem, a

biegaÊ od naszych w³as-

umieszczane na zwrotnicy,

nych odczuÊ i†naleøy

maj¹ coraz mniejsze znacze-

sprÛbowaÊ odwrotnej

nie.

polaryzacji g³oúnika wy-

sokotonowego. Oczywiú-

6. Czy zwrotnica ma spe³niaÊ

cie tak¹ odwrotkÍ trzeba

dodatkowe funkcje korygu-

wykonaÊ w†obydwu ka-

j¹ce?

na³ach jednoczeúnie.

W†konstrukcji kolumn

Przy bardziej rozbu-

wyodrÍbniÊ moøna dwa nur-

dowanych uk³adach (wiÍ-

ty.

cej jak dwa ogniwa filtra-

P i e r w s z y ,

z w a n y

cyjne) dobrze jest przepro-

ì j a p o Ò s k i m î , a † p Û ü n i e j t e ø wadziÊ podobn¹ prÛbÍ z†g³oú-

ìeuropejskimî zak³ada, øe kolumna

nikiem úredniotonowym. Pomi-

powinna jak najwierniej, w†sensie

mo iø teoretycznie moøna ustaliÊ

elektrycznym, odwzorowywaÊ dostar-

przesuniÍcie fazowe w†danej ga³Ízi fil-

czony do niej sygna³, czyli byÊ bez-

tra, to w†danej szerokoúci pasma pracy

dusznym monitorem. Ewentualne pod-

W†wielu przypadkach konstrukcji

moøe zdarzyÊ siÍ, øe przesuniÍcie to

barwienia i†korekcje düwiÍku moøe

amatorskich, pomimo zastosowania bar-

zmienia siÍ znacznie lub wrÍcz zmienia

przecieø s³uchacz wykonaÊ sobie sa-

dzo dobrych g³oúnikÛw i†w³aúciwej

swÛj kierunek. Na te zjawiska nak³adaj¹

modzielnie za pomoc¹ licznych korek-

zwrotnicy okazuje siÍ, øe uzyskany

siÍ efekty akustyczne zwi¹zane g³Ûwnie

torÛw barwy, wielopunktowych equa-

efekt nas nie zadowala. Zwykle przy-

z†po³oøeniem membran g³oúnikÛw wzglÍ-

lizerÛw parametrycznych itp. urz¹-

czyn¹ s¹ niedostatki obudowy, zw³asz-

dem siebie i†ostatecznie decyduje i†tak

dzeÒ, zgodnie z†indywidualnymi upo-

cza jeúli chodzi o†tony niskie. Po

kompromis ods³uchowy.

dobaniami i†warunkami ods³uchowy-

prÛbach strojenia tunelu lub dobrania

Nie trzeba wiÍc sztywno traktowaÊ

mi. Powyøsza szko³a preferuje klien-

w³aúciwej objÍtoúci obudowy moøemy

zalecanych przez producentÛw zwrot-

tÛw znaj¹cych siÍ na rzeczy oraz

jeszcze pokusiÊ siÍ o†uzyskanie zado-

nic polaryzacji. Doúwiadczenia z†tym

maj¹cych ambicje do samodzielnego

walaj¹cych efektÛw, zwracaj¹c siÍ do

zwi¹zane nie zagraøaj¹ g³oúnikom, fil-

reøyserowania düwiÍku.

producenta dobrych zwrotnic o†takie

trom ani wzmacniaczowi. Tym gorÍcej

Drugi, zwany ìamerykaÒskimî, pre-dostrojenie zwrotnicy, ktÛre zrekom-

namawiam zatem do ich wykonywania!

feruje takie kolumny, ktÛre po kupie-

pensuje niedostatki naszej obudowy,

niu i†pod³¹czeniu po prostu ³adnie

oczywiúcie w†granicach moøliwoúci.

Wp³yw jakoúci uøytych

graj¹! W†sprzÍcie tej klasy nie prze-

Przy indywidualnym strojeniu barwy

elementÛw na wiernoúÊ

widuje siÍ øadnych regulatorÛw.

naszej kolumny, na analizatorze wid-

odtwarzania düwiÍku

Wzmacniacze posiadaj¹ jedynie regu-

ma moøna na bieø¹co obserwowaÊ

lacjÍ wzmocnienia. Ca³e kszta³towanie

zmiany charakterystyki w†stosunku do

Elementy indukcyjne

obrazu düwiÍkowego powierza siÍ tu

przebiegÛw przed korekt¹.

Cewki zastosowane do obrÛbki syg-

fachowcom w†studiach nagraniowych

na³u powinny spe³niaÊ dwa warunki:

i†radiowych. Oczywiúcie, wÛwczas na-

Dodatkowe rozwi¹zania

1. Nie wnosiÊ zniekszta³ceÒ sygna³u.

leøy poúwiÍciÊ duøo czasu na wybÛr

uk³adowe

2. MieÊ pomijalnie ma³¹ rezystancjÍ

i†przy zakupie dobraÊ indywidualne

Przedstawione juø uk³ady s¹ oczy-

(ok. 40-krotnie mniej niø g³oúnik -

cechy kolumny g³oúnikowej do swych

wiúcie najbardziej typowe, jednak nie

uk³ady profesjonalne).

upodobaÒ i†warunkÛw ods³uchu.

jedyne. Spotyka siÍ czasem inne, spe-

Pierwszy warunek spe³niaj¹ jedynie

Jeúli jesteúmy zwolennikami nurtu

cyficzne rozwi¹zania uk³adowe, wyma-

cewki powietrzne (bezrdzeniowe). Nie-

japoÒskiego, to zwrotnica do naszej

gaj¹ce odrÍbnej analizy.

stety, czÍsto spe³nienie jednoczeúnie 24

Elektronika Praktyczna 11/98

N O T A T N I K P R A K T Y K A warunku drugiego wymaga zastosowa-stosowane do pracy w†zakresie czÍs-

chowuje siÍ dobroci cewek (spotka³em

nia drutu o†úrednicy powoduj¹cej gi-

totliwoúci akustycznych. Tolerancja po-

cewkÍ g³Ûwn¹ g³oúnika niskotonowego

gantyczne rozmiary i†cenÍ takiej cew-

jemnoúci i†jej wahania w†funkcji tem-

nawiniÍt¹ drutem o†úrednicy 0,6 mm!)

ki.

peratury takich elektrolitÛw rÛwnieø

oraz przekrojÛw rdzeni. Gorzej, jeúli

Szukaj¹c kompromisu dopuszcza siÍ

s¹ niewielkie.

kopia pochodzi z†kolumny nie najwyø-

stosowanie, w†zwrotnicach amators-

Produkowane dzisiaj kondensatory

szego lotu.

kich, cewek o†wiÍkszej rezystancji (ok.

swymi parametrami przewyøszaj¹ kon-

2. Odwzorowanie uk³adu z†ksi¹øki

20-krotnie mniejszej niø rezystancja

densatory starej generacji o†rz¹d wiel-

W†tym przypadku pope³nia siÍ po-

g³oúnika), albo cewek rdzeniowych.

koúci. W†zwi¹zku z†tym traci znacze-

przednie grzechy, pogarszaj¹c sprawÍ

PodkreúliÊ naleøy, øe ostatnie lata

nie rodzaj dielektryka MKT czy MKP,

tym, iø w†zasadzie czÍsto nie wiadomo

przynios³y rewelacyjne, czÍsto chro-

a†moøe lepiej MKS? Oczywiúcie

do jakich g³oúnikÛw mamy schemat,

nione patentami, ferrytowe materia³y

w†zwrotnicach najwyøszej klasy stosu-

czy jest to uk³ad praktyczny, czy

magnetyczne, idealnie nadaj¹ce siÍ do

je siÍ kondensatory o†maksymalnie

jedynie teoretyczny i†odwzorowuje siÍ,

zastosowaÒ w†akustyce.

ma³ym tangensie k¹ta stratnoúci, ale

jak zwykle, jedynie parametry g³Ûwne.

Waøniejsza od rezystancji cewki

moim zdaniem, bardziej dla porz¹dku

3. Przypadek najgorszy - producen-jest jej dobroÊ, czyli stosunek opor-

niø z†przes³anek praktycznych. Zrozu-

ci kolumn, niezwykle rzadko elektro-

noúci indukcyjnej do rezystancji. Jed-

mia³e to moøe byÊ jedynie w†torze

nicy, sami ìkonstruuj¹î zwrotnice.

nak trudnoúÊ pos³ugiwania siÍ dobro-

úrednio- i†wysokotonowym, i†to tylko

Uøywaj¹ do tego celu teoretycznych,

ci¹ polega na tym, øe musi ona byÊ

na bezpoúredniej drodze sygna³u. Naj-

ksi¹økowych wzorÛw, ktÛre w†99%

okreúlona dla konkretnej czÍstotliwoú-

lepsze efekty osi¹ga siÍ stosuj¹c kon-

zak³adaj¹, øe g³oúnik jest rezystorem.

ci. Bardziej doúwiadczeni Czytelnicy

densatory przystosowane do pracy im-

Obliczenia takie, jak wykazuje prakty-

mog¹ sprÛbowaÊ obliczyÊ maksymaln¹,

pulsowej na napiÍcia 160V i†wiÍksze.

ka, potrafi¹ rÛøniÊ siÍ od rzeczywis-

dopuszczaln¹ rezystancjÍ cewki,

Polskie oznaczenie tego typu kon-

toúci, w†niektÛrych parametrach, nawet

w†przypadku gdy koniec pasma jej

densatorÛw z†metalizowanym dielekt-

o†60%! (úrednio o†20..30%).

pracy przypada na 700 Hz, indukcyj-

rykiem foliowo-papierowym, to seria

Skutek tych praktyk jest taki, øe

noúÊ wynosi 1,6mH, a†za³oøona dobroÊ

KFMP. Kondensatory tego typu o†po-

zastosowana w†kolumnie zwrotnica al-

w†tym punkcie wynosi minimum 10.

jemnoúciach powyøej 3,3µF s¹ jednak

bo wyraünie t³umi niektÛre pasma,

(Odpowiedü: Rmax=0,7Ω).

bardzo drogie. Naleøy zwrÛciÊ uwagÍ

albo posiada rÛøne t³umienia na rÛø-

W†praktyce nie naleøy stosowaÊ

na napiÍcie pracy, ktÛre powinno byÊ

nych zboczach, przez co wprowadza

cewek o†dobroci mniejszej od 10 dla

odpowiednio duøe.

straszliwe zniekszta³cenia fazowe albo

koÒcowego punktu jej pasma pracy.

wrÍcz powoduje przegrzewanie koÒ-

Powyøsze uwagi pozwalaj¹ wyci¹gn¹Ê

Rezystory

cÛwki mocy (spadek impedancji znacz-

wniosek, øe im grubszego drutu uøyto

StosowaÊ naleøy jedynie rezystory

nie poniøej dopuszczalnego minimum).

na cewkÍ, tym lepiej.

bezindukcyjne, drutowe. Najwaøniej-

Zaskoczony jestem tylko tym, iø dla

Jeúli zastosowano cewkÍ rdzeniow¹,

szym parametrem jest dopuszczalna

wiÍkszoúci m³odych klientÛw nie ma

naleøy zwrÛciÊ uwagÍ na to, øeby

moc opornika. Rezystor zbyt ma³ej

to znaczenia!

magnetowÛd by³ otwarty. Zapewniamy

mocy lub przekroczenie dopuszczalnej

Czyøby ros³o nam pokolenie g³u-

w†ten sposÛb liniowy charakter induk-

obci¹øalnoúci zwrotnicy powoduje nie

chych? Moøe dlatego egzystuj¹ jeszcze

cyjnoúci w†funkcji mocy przenoszonej

tylko zniszczenie elementu, lecz moøe

producenci skrzynek z†g³oúnikami, bo

przez rdzeÒ. Przekroczenie dopuszczal-

stanowiÊ powaøne zagroøenie poøaro-

trudno ich wyroby nazwaÊ kolumnami!

nego pr¹du w†cewce powietrznej powo-

we. Przepalaj¹cy siÍ opornik moøe

Oczywiúcie, stosowane w†produkcji

duje jedynie jej przegrzewanie i†propor-

rozgrzaÊ siÍ nawet do kilkuset stopni

zwrotnice nie s¹ strojone! Aby w³aú-

cjonalny wzrost strat. Przekroczenie do-

Celsjusza!

ciwie zestroiÊ zwrotnicÍ konieczny jest

puszczalnej obci¹øalnoúci cewek rdze-

W†praktyce stosuje siÍ zapas mocy

analizator widma akustycznego, a†przy-

niowych powoduje natomiast gwa³town¹

od 4 do 6 razy, aby w†normalnych

rz¹dem tym nie dysponuj¹ znane mi

zmianÍ parametrÛw cewki i†w†konsek-

warunkach pracy element nie rozgrze-

ma³e zak³ady produkuj¹ce kolumny.

wencji niekontrolowan¹ pracÍ filtra.

wa³ siÍ nadmiernie. SpotkaÊ moøna

Na szczÍúcie pojawiaj¹ siÍ zak³ady

Naleøy zwrÛciÊ uwagÍ na sposÛb

rezystory piÍciowatowe przy ma³ych

wyspecjalizowane w†produkcji zwrotnic

zamocowania cewek. Wszelkie elemen-

wartoúciach rezystancji, ma³ych mo-

g³oúnikowych, ktÛre nie tylko wiedz¹

ty mocuj¹ce (szpilki, obejmy, uszy

cach zwrotnic i†zwrotnicach 4Ω, aø do

co robi¹, ale oferowany asortyment

itp.) powinny byÊ wykonane z†mate-

ok. 40-watowych w†wiÍkszych zwrot-

wyraünie klasyfikuj¹. Moøna wiÍc úwia-

ria³u niemagnetycznego. W†przypadku

nicach.

domie kupiÊ zwrotnicÍ tani¹, o†dosta-

cewek rdzeniowych nie powinny za-

tecznych parametrach lub luksusow¹,

mykaÊ obwodu magnetycznego.

Montaø samodzielny czy zakup go-

p³ac¹c oczywiúcie stosownie droøej.

towych zwrotnic?

Janusz Bogusławski

Elementy pojemnoúciowe (konden-

Na rynku pojawia siÍ wielu no-

satory)

wych producentÛw kolumn. Niestety,

Autor dziÍkuje firmie PPH ìJANBOî

Na temat typÛw kondensatorÛw

z†przeraøeniem stwierdzam, øe niewie-

z†Wo³omina za udostÍpnienie wybra-

stosowanych w†akustyce powsta³o wie-

lu z†nich zdaje sobie sprawÍ z†roli,

nych egzemplarzy zwrotnic oraz apa-

le mitÛw. CzÍsto powtarzane s¹ wia-

jak¹ pe³ni zwrotnica, co odbija siÍ

ratury do pomiarÛw i†sporz¹dzenia domoúci na ten temat, ktÛre by³y

wyraünie na jakoúci gotowej kolumny.

przedstawionych wykresÛw (opubliko-

prawdziwe 20 lat temu, lecz obecnie

To prawda, øe w†kupowanej kolumnie

wanych w pierwszej czÍúci artyku³u).

s¹ nieaktualne ze wzglÍdu na rozwÛj

zwrotnicy g³oúnikowej nie widaÊ.

techniki i†udoskonalanie parametrÛw

Nie moøe to byÊ jednak powodem

wytwarzanych elementÛw. I†dlatego

ìsuperoszczÍdnoúci produkcyjnychî!

nieprawd¹ jest, øe np. kondensatory

WiÍkszoúÊ ogl¹danych i†mierzonych

elektrolityczne nie nadaj¹ siÍ do pracy

przeze mnie zwrotnic nie zas³ugiwa³a

w†filtrach akustycznych. Waøne jest,

nawet na tÍ nazwÍ! Przypuszczam, øe

w†ktÛrej ga³Ízi filtracyjnej siÍ one uk³ady te powstaj¹ w†trojaki sposÛb:

znajduj¹ i†czy przenosz¹ sygna³, czy

1. Bezmyúlne naúladownictwo uk³adÛw

jedynie zwieraj¹ jego czÍúÊ do masy.

z†innych kolumn

Ponadto s¹ produkowane kondensatory

Dobrze, jeúli ìprzodekî by³ dobr¹

bipolarne (elektrolityczne bezbieguno-

(np. fabryczn¹) kolumn¹ i†wykonano

we), specjalnie skonstruowane i†przy-

wiern¹ kopiÍ. Zwykle jednak nie za-

Elektronika Praktyczna 11/98

25