UrzÄ…d Transportu Kolejowego
Departament Regulacji Transportu Kolejowego
FUNKCJONOWANIE RYNKU TRANSPORTU
KOLEJOWEGO W POLSCE W 2010 ROKU
Warszawa, sierpień 2011
SPIS TREÅšCI:
Wstęp. 2
1. Zmiany na rynku transportowym w państwach Unii Europejskiej. 4
1.1. Europejski rynek przewozów osób. 4
1.2. Europejski rynek przewozów towarowych. 8
1.3. Europejska sieć infrastruktury kolejowej. 11
2. Konkurencja międzygałęziowa na polskim rynku transportowym. 12
2.1. Polski rynek przewozów osób. 12
2.2. Polski rynek przewozów towarowych. 13
3. Rynek przewozów osób transportem kolejowym. 15
Struktura podmiotowa polskiego rynku przewozów osób
3.1. 15
transportem kolejowym.
Struktura przedmiotowa polskiego rynku przewozów osób
3.2. 20
transportem kolejowym.
3.3. Przewozy międzynarodowe. 23
3.4. Ocena jakości usług przewozu osób transportem kolejowym. 25
3.5. Struktura taboru będącego w dyspozycji przewoz
ników osób. 27
4. Rynek przewozów towarowych transportem kolejowym. 28
Struktura podmiotowa polskiego rynku przewozów
4.1. 28
towarowych.
Struktura przedmiotowa polskiego rynku przewozów
4.2. 31
towarowych.
4.3. Przewozy w komunikacji międzynarodowej. 33
4.4. Przewozy intermodalne. 35
4.5. Przewozy towarów niebezpiecznych. 38
Struktura taboru kolejowego będącego w dyspozycji
4.6. 40
przewoz
ników towarowych.
5. Rynek infrastruktury kolejowej. 41
Struktura podmiotowa rynku zarządców infrastruktury
5.1. 41
kolejowej.
Udostępnianie infrastruktury podmiotom świadczącym usługi
5.2. 45
przewozowe.
5.3. Opłaty za dostęp do infrastruktury. 47
6. Wielkość oraz wskaz
niki efektywności rynku transportu kolejowego. 50
7. Licencjonowanie transportu kolejowego. 54
8. Ochrona praw pasa\
erów. 56
9. Spis tabel i infografik. 59
2
Wstęp.
Poni\
szy dokument stanowi informacjÄ™ obrazujÄ…cÄ… stan polskiego rynku kolejowego
w 2010 roku. Niniejsza ocena została opracowana w oparciu o wyniki analiz i badań
realizowanych na podstawie danych oraz informacji statystycznych będących
w dyspozycji Urzędu Transportu Kolejowego przekazywanych przez funkcjonujących na
rynku przedsiębiorców. Przewoz
nicy i zarzÄ…dcy infrastruktury, zgodnie z wymogami
art. 13 ust. 7a ustawy o transporcie kolejowym, dla celów kontroli i monitoringu
zobligowani zostali przez Prezesa UTK do udzielenia okresowych informacji z działalności
na rynku kolejowym. Dodatkowo w trakcie prowadzenia analiz i badań statystycznych
wykorzystano wtórne z
ródła informacji pochodzące między innymi ze zbiorów danych:
Głównego Urzędu Statystycznego, Europejskiego Urzędu Statystycznego  Eurostat ,
działających przy Komisji Europejskiej grup roboczych ds. monitorowania rynku
kolejowego i ds. organów regulacyjnych oraz europejskich organizacji zrzeszających
przedsiębiorców kolejowych: Międzynarodowego Związku Kolei (International Union of
Railways) i CER (Community of European Railway and Infrastructure Companies).
Przeprowadzona analiza przewozów pasa\
erskich wskazuje, i\
w 2010 roku nastąpił
dalszy spadek wskaz
ników w tym segmencie rynku. W wolumenie przewiezionych
pasa\
erów koleją o blisko 7,6% i wykonanej pracy przewozowej o 4,1%. Nale\
y
zaznaczyć, i\
spadek liczby przewiezionych pasa\
erów dotyczył większości gałęzi
transportowych. Jedynym segmentem rynku, który zanotował wzrost był transport
lotniczy. Pod względem liczby pasa\
erów transport kolejowy zanotował analogiczny
spadek przewozów jak w przypadku transportu drogowego, który wyniósł około 8%.
Spadek liczby pasa\
erów oraz znaczenia transportu publicznego to w dalszym ciągu
konsekwencje dynamicznego rozwoju indywidualnego transportu samochodowego.
W transporcie kolejowym dzięki rozszerzeniu ofert handlowych przewoz
ników,
głownie w klasie ekonomicznej, jedynym z segmentów, który zanotował nieznaczny
wzrost liczby przewiezionych osób był rynek przewozów międzywojewódzkich.
Przewieziono 50,4 mln pasa\
erów, czyli 2,1 mln więcej ni\
w roku 2009. Wzrost
przewozów w relacjach międzyregionalnych wyniósł 4,4%. Wzrost liczby przewiezionych
pasa\
erów zanotowano równie\
w segmencie przewozów, obejmujących pociągi spółki
PKP Intercity - EuroNight i Eurocity, który wyniósł 5,2%. W dalszym ciągu spada liczba
pasa\
erów realizujących przejazdy w pociągach regionalnych  przewieziono 205,8 mln
pasa\
erów, o 9,8% mniej ni\
w 2009 roku.
Na rynku przewozów towarowych po kryzysie gospodarczym oraz po okresie
negatywnych zjawisk rynkowych, w 2010 roku zanotowano dynamiczny wzrost zarówno
przewiezionej masy towarowej o 6,15%, jak i wykonanej pracy przewozowej o 12,3%.
Dynamiczny wzrost to w głównej mierze zasługa zwiększonej wymiany handlowej
3
pomiędzy krajami, co spowodowało wzrost zapotrzebowania na usługi kolejowe
w komunikacji międzynarodowej. Ten segment rynku zanotował dynamiczny wzrost
analogicznie rzędu 30,4% przewiezionej masy towarowej i 39,7% wykonanej pracy
przewozowej. Podobnie jak w latach poprzednich, w dalszym ciÄ…gu polski transport
kolejowy opierał się głównie na przewozach towarów masowych. W 2010 roku przewóz
węgla kamiennego wyniósł 40,2% w rynku przewiezionej masy oraz 32,8% w wykonanej
pracy przewozowej.
W 2010 roku zanotowano dynamiczny wzrost przewozów kolejowych w systemie
intermodalnym. Przetransportowano 344,5 tysiÄ…ca jednostek Å‚adunkowych o Å‚Ä…cznej
masie 4,4 mln ton, czyli blisko 33% więcej ni\
w 2009 roku. Przy ich przewozie
przewoz
nicy wykonali pracę na poziomie 1,9 mld tonokilometrów  wzrost o około 30%.
Na koniec 2010 roku udział kolei w przewozach intermodalnych, mierząc wykonaną pracą
przewozową, wyniósł niespełna 4% ogólnego wolumenu przewozów ładunków w Polsce.
Niestety w dalszym ciągu Polska w zakresie tego rodzaju przewozów plasuje się daleko
w stawce krajów europejskich. Średnia w państwach UE przy realizacji przewozów
intermodalnych oscyluje na poziomie 17,5%, a w niektórych krajach sięga 35%.
1. Zmiany na rynku transportowym w państwach Unii
Europejskiej.
BiorÄ…c pod uwagÄ™ wykonanÄ… przez sektor transportowy pracÄ™ przewozowÄ…, w 2009
roku zanotowano spadek zarówno w segmencie przewozów pasa\
erskich, jak
i towarowych. W przewozie osób spadek wyniósł 0,7%, co w przeliczeniu stanowiło
48 mld pasa\
erokilometrów, w przewozach towarowych  11,2% (460 mld
tonokilometrów). Poni\
ej przedstawiono szczegółową analizę przewozów w krajach UE, ze
szczególnym uwzględnieniem transportu kolejowego. Dane dotyczące poszczególnych
gałęzi transportu w krajach UE (z wyłączeniem kolei) pochodzą z 2009 roku. Nale\
y
zaznaczyć, i\
dane obejmujące pełny okres sprawozdawczy, Europejski Urząd
Statystyczny  Eurostat publikuje do 18 miesięcy od zakończenia pełnego roku
kalendarzowego.
1.1. Europejski rynek przewozów osób.
Lata 1995  2007 były okresem systematycznego wzrostu przewozów pasa\
erskich
w Europie, przy czym największą dynamikę wzrostu wykazywał transport lotniczy. Na
drugim i trzecim miejscu pod względem tempa wzrostu znajdował się: indywidualny
4
transport samochodowy oraz tramwaje i metro. Transport kolejowy zanotował w latach
1995  2007 wzrost na poziomie 12,5%, wyprzedzajÄ…c zbiorowy transport autobusowy.
Rok 2008 przyniósł wyhamowanie tendencji wzrostowej. Znacząco spadła liczba osób
podró\
ujÄ…cych transportem lotniczym, przy jednoczesnym utrzymaniu poziomu
przewozów w transporcie kolejowym oraz indywidualnym samochodowym.
Rys. 1 Udział gałęzi transportu w rynku pasa\
erskim w krajach UE w 2009r.
Transport
autobusowy
8,04%
Transport
kolejow y
6,38%
Tramw aje
i metro
1,40%
Transport
samochodowy
Transport
indyw idualny
lotniczy
75,33%
8,22%
Transport
morski
0,63%
/y
ródło: opracowania własne UTK na podstawie danych Komisji Europejskiej/
Tabela 1 Udział przewozów pasa\
erskich w rynku wg pracy przewozowej
w krajach UE w latach 1995  2009
Transport
Transport Transport Tramwaje Transport Transport
samochodowy Razem
autobusowy kolejowy i metro lotniczy morski
indywidualny
1995 74,8% 9,6% 6,7% 1,4% 6,6% 0,8% 100,0%
1996 74,8% 9,5% 6,6% 1,4% 6,9% 0,8% 100,0%
1997 74,8% 9,3% 6,5% 1,4% 7,2% 0,8% 100,0%
1998 74,9% 9,3% 6,4% 1,3% 7,4% 0,8% 100,0%
1999 74,9% 9,1% 6,3% 1,3% 7,6% 0,8% 100,0%
2000 74,7% 9,0% 6,4% 1,3% 7,9% 0,7% 100,0%
2001 74,9% 8,8% 6,3% 1,3% 7,9% 0,7% 100,0%
2002 75,5% 8,8% 6,2% 1,3% 7,5% 0,7% 100,0%
2003 75,5% 8,7% 6,1% 1,3% 7,7% 0,7% 100,0%
2004 75,3% 8,5% 6,1% 1,4% 8,1% 0,7% 100,0%
2005 74,7% 8,5% 6,2% 1,3% 8,6% 0,7% 100,0%
2006 74,8% 8,2% 6,2% 1,3% 8,8% 0,6% 100,0%
2007 74,6% 8,3% 6,2% 1,3% 9,0% 0,6% 100,0%
2008 74,5% 8,3% 6,4% 1,4% 8,8% 0,6% 100,0%
2009 75,3% 8,0% 6,4% 1,4% 8,2% 0,6% 100,0%
/y
ródło: opracowania własne UTK na podstawie danych Komisji Europejskiej/
5
W 2009 roku wszystkie gałęzie transportu zbiorowego zanotowały spadek.
Nieznacznie, o 3% wzrosły przewozy indywidualnym transportem samochodowym.
Ogółem, biorąc pod uwagę cały rynek transportowy, wykonano 6 347 mld
pasa\
erokilometrów, o 0,7% mniej ni\
w roku poprzednim (spadek o 48 mld pas-km).
Nale\
y zaznaczyć, i\
na przestrzeni lat 1995-2009 wykonana przez przewoz
ników praca
przewozowa wzrosła o blisko 22%. Spadek ogólnego wolumenu przewozów, w tym
transportem zbiorowym był efektem kryzysu gospodarczego, który spowodował
ograniczenie zarówno wyjazdów turystycznych, jak i biznesowych. W dalszym ciągu
widać wyraz
ne dysproporcje pomiędzy udziałem publicznego transportu zbiorowego oraz
transportu samochodowego (indywidualnego). W 2009 roku, podobnie jak w latach
poprzednich jego udział wyniósł około 75%. Kolej utrzymała wynik na poziomie z 2008
roku, który wyniósł 6,4%. Spory spadek zanotował transport lotniczy, którego udział
zmalał z 8,8% do 8,2%.
W 2010 roku w krajach UE przewieziono kolejÄ… 7,457 mld pasa\
erów, o 2,7%
więcej ni\
w roku poprzednim. Przy realizacji przewozów wykonano pracę na poziomie
378 mld pasa\
erokilometrów (wzrost o 0,6%). Średnia odległość przewozu 1 pasa\
era
wyniosła 50,7km, tj. o 1km mniej ni\
w roku 2009. Nale\
y zaznaczyć, i\
pasa\
erskie
przewozy kolejowe w Europie od kilkunastu lat dynamicznie rosnÄ…. W latach 2000-2010
przewieziono a\
1,7 mld pasa\
erów więcej, co dało wzrost na poziomie 30%. Wzrost
liczby pasa\
erów dotyczył głównie przewozów w obrębie regionów na odległościach do
50km, z tego powodu wzrost wykonanej pracy był stosunkowo ni\
szy i wyniósł 20,3%.
Rys. 2 Liczba pasa\
erów w kolejowych przewozach osób w krajach UE
w latach 2000  2010
8,0
7,457
7,0
7,259
7,265
7,121
7,050
6,0
6,408
6,270
6,317
6,210
5,944
5,746
5,0
4,0
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
/y
ródło: opracowania własne UTK na podstawie danych Komisji Europejskiej/
6
mld pasa
\

erów
Rys. 3 Praca przewozowa w kolejowych przewozach osób w krajach UE
w latach 2000  2010
400,0
378,09
375,64
375,74 372,51
350,0
368,14
340,93
333,50
328,84
328,33
300,0
318,01
314,29
250,0
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
/y
ródło: opracowania własne UTK na podstawie danych Komisji Europejskiej/
Pomimo dynamiki wzrostowej w krajach UE, w Polsce wskaz
nik ten w dalszym ciÄ…gu
spada. W 2010 roku, w porównaniu z rokiem 2000, przewozy pasa\
erskie zmniejszyły się
o ponad 25%. W tym samym okresie w całej Unii Europejskiej zanotowano blisko 20%
wzrost tego rodzaju przewozów. Na tak du\
e dysproporcje miał wpływ przede wszystkim
dynamiczny rozwój transportu indywidualnego, du\
o szybszy ni\
w krajach starej
piętnastki.
Spadek przewozów pasa\
erskich w Polsce o 4,1%, był jednym z najwy\
szych w Unii
Europejskiej. Większy zanotowały wyłącznie takie kraje jak Rumunia (11,3%) oraz Węgry
(4,1%). Spora część krajów zanotowała wzrost przewozów rzędu 2-5%, w tym
największy Litwa 5,7% oraz Wielka Brytania 5,9%.
Rys. 4 Dynamika kolejowych przewozów pasa\
erskich w krajach UE
w 2010 roku
10%
5,9%
5,7%
5%
3,2%
3,1%
3,0%
2,6%
2,1%
2,0%
1,7%
1,0%
0,0%
0%
-1,6% -1,2% -1,0% -1,0% -1,0% -0,8%
-2,5%
-3,3% -3,2%
-5%
-4,1%
-4,4%
-10%
-11,3%
-15%
/y
ródło: opracowania własne UTK na podstawie danych Komisji Europejskiej/
7
mld pas-km
a
a
a
a
a
a
y
a
y
a
a
y
a
a
y
a
g
a
a
a
a
a
a
i
i
i
i
i
i
i
i
j
i
i
i
i
j
j
r
r
l
h
h
c
k
r
n
d
w
n
w
g
c
d
n
n
c
n
d
n
c
g
a
u
c
t
l
t
s
c
a
n
a
o
n
m
a
n
u
i
a
e
n
a
l
e
Ä™
e
e
g
b
o
t
t
o
g
a
p
a
e
a
L
Å‚
a
o
z
Å‚
D
l
w
l
w
i
w
u
y
s
l
m
A

B
r
z
W
m
t
u
r
r
P
z
n
o
C
o
o
u
W
E
I
N
F
r
s
i
e
Å‚
Å‚
i
B
S
B
H
o
R
F
s
S
S
H
k
P
a
k
u
l
L
e
i
W
1.2. Europejski rynek przewozów towarowych.
W 2009 roku zanotowano dalszy spadek przewozów towarowych, który był
konsekwencją ogólnoświatowego kryzysu gospodarczego oraz zmniejszonej wymiany
handlowej pomiędzy krajami. Ogółem w 2009 roku w całej Unii Europejskiej wykonano
3 632 miliarda tonokilometrów, o ponad 11% mniej ni\
w 2008 roku.
Rys. 5 Udział gałęzi transportu w rynku towarowym krajów UE w 2009 r.
Transport
kolejow y
9,97%
śegluga
śródlądowa
Transport
3,30%
drogow y
46,56%
Transport
rurociÄ…gowy
3,30%
Transport
morski
Transport 36,79%
lotniczy
0,07%
/y
ródło: opracowania własne UTK na podstawie danych Komisji Europejskiej/
Tabela 2 Udział w rynku wg pracy przewozowej w przewozach towarowych UE
w latach 1995  2009
Transport Transport śegluga Transport Transport Transport
Razem
drogowy kolejowy śródlądowa rurociągowy morski lotniczy
1995 42,1% 12,6% 4,0% 3,8% 37,5% 0,1% 100,0%
1996 42,1% 12,7% 3,9% 3,8% 37,5% 0,1% 100,0%
1997 42,2% 12,8% 4,0% 3,7% 37,2% 0,1% 100,0%
1998 42,9% 11,9% 4,0% 3,8% 37,4% 0,1% 100,0%
1999 43,5% 11,4% 3,8% 3,7% 37,5% 0,1% 100,0%
2000 43,4% 11,5% 3,8% 3,6% 37,5% 0,1% 100,0%
2001 43,9% 10,9% 3,8% 3,8% 37,6% 0,1% 100,0%
2002 44,5% 10,6% 3,7% 3,5% 37,6% 0,1% 100,0%
2003 44,5% 10,7% 3,4% 3,6% 37,7% 0,1% 100,0%
2004 45,2% 10,8% 3,6% 3,4% 37,0% 0,1% 100,0%
2005 45,5% 10,5% 3,5% 3,4% 37,0% 0,1% 100,0%
2006 45,4% 10,8% 3,4% 3,3% 37,0% 0,1% 100,0%
2007 45,9% 10,9% 3,5% 3,0% 36,7% 0,1% 100,0%
2008 46,0% 10,8% 3,5% 3,0% 36,6% 0,1% 100,0%
2009 46,6% 10,0% 3,3% 3,3% 36,8% 0,1% 100,0%
/y
ródło: opracowania własne UTK na podstawie danych Komisji Europejskiej/
8
Spadek dotknął wszystkich gałęzi transportu, a najwy\
szy dotyczył transportu
drogowego, kolejowego oraz \
eglugi śródlądowej. Największy udział w wykonanej pracy
przewozowej w dalszym ciągu posiadał transport drogowy, który na koniec 2009 roku
wyniósł 46,6%, o 0,6% więcej ni\
w roku poprzednim. Drugi co do wielkości udział
w rynku posiadał transport morski 36,8% (wzrost o 0,2%). Udział kolei na koniec 2009
roku wyniósł 10%, tj. o 0,8% mniej ni\
w 2008 i o 2,6% mniej ni\
w 1995 roku. Spadek
dynamiki przewozów, zanotowały wszystkie gałęzie transportu, w tym transport drogowy
o blisko 20%.
W przewozach kolejowych w 2010 roku zaobserwowano pierwszy od 2006 roku
wzrost, zarówno przewiezionej masy, jak i wykonanej pracy przewozowej.
Przetransportowano 1,2 mld ton towarów i wykonano pracę na poziomie 305 mld
tonokilometrów. W porównaniu z rokiem poprzednim analogicznie o 8,2% i 10,2%
więcej. Średnia odległość przewozu jednej tony ładunku wyniosła ok. 246km
i w porównaniu z rokiem poprzednim nieznacznie wzrosła o 1,8%. W 2010 roku
uprawnionych do realizacji przewozów towarowych było 685 przewoz
ników kolejowych.
W porównaniu z rokiem 2009 ich liczba nieznacznie wzrosła, o około 5%. W Polsce
uprawnionych do realizacji działalności kolejowej było 71 licencjonowanych
przedsiębiorców.
Rys. 6 Liczba licencjonowanych przewoz
ników kolejowych rzeczy w UE
 stan na koniec 2010 roku
400
340
350
300
250
200
150
100
71
59
50 29
25
23
21
20
16
13 13 13
9 11
6
1 1 2 3 5
1
3
0
/y
ródło: opracowania własne UTK/
9
a
a
a
a
a
a
a
y
a
a
a
y
a
y
g
a
a
a
a
a
a
i
a
i
i
i
i
i
i
j
i
i
i
i
i
j
j
r
r
l
h
c
k
r
d
n
w
w
g
c
n
d
n
n
n
c
d
n
c
g
u
a
t
c
t
l
s
a
n
a
n
o
n
m
a
u
a
e
a
i
n
l
e
Ä™
e
e
g
b
t
t
o
g
a
p
a
a
e
L
a
o
z
Å‚
D
l
w
l
w
i
u
w
y
l
s
m
A

B
r
z
W
m
t
u
r
r
P
n
z
o
C
o
o
u
I
F
E
N
r
s
i
e
Å‚
Å‚
i
B
S
B
H
o
F
s
R
S
S
H
k
P
a
k
u
l
L
e
i
W
Rys. 7 Masa towarów w przewozach kolejowych w krajach UE
w latach 2000  2010
1,6
1,4
1,404
1,350
1,339
1,328
1,319
1,322
1,301
1,2
1,271
1,240
1,263
1,146
1,0
0,8
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
/y
ródło: opracowania własne UTK na podstawie danych Komisji Europejskiej/
Rys. 8 Praca przewozowa w przewozach kolejowych w krajach UE
w latach 2000  2010
400
350
367,74
354,87
351,21
345,24
347,30
341,36
338,37
333,97
300
325,30
305,27
277,00
250
200
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
/y
ródło: opracowania własne UTK na podstawie danych Komisji Europejskiej/
W 2010 roku zanotowano odwrócenie tendencji i większość krajów Unii Europejskiej
zanotowała wzrost przewozów kolejowych. Mierzony wykonaną pracą przewozową
kształtował Polskę w stawce średnich europejskich. Podobny wynik zanotowały Niemcy,
gdzie wzrost kształtował się na poziomie 12%. Wśród wszystkich krajów europejskich
największą dynamikę wzrostową zanotowały kraje o niskim poziomie przewozów -
nieprzekraczającym kilkudziesięciu milionów ton w ciągu roku, tj. Dania  32%,
Luksemburg  24,6%, Słowenia 22,1% oraz Słowacja  18,3%. Największy spadek
zanotowały takie kraje jak: Włochy  11,2%, A
otwa 8,3% oraz Francja 6,3%.
10
mld ton
mld tono-km
Rys. 9 Dynamika przewozów towarowych w krajach UE w 2010 roku
35%
32,0%
30%
24,6%
25%
22,1%
18,3%
20%
16,0%
14,6%15,1%15,2%
13,0%14,0%
15%
11,6%12,0%12,0%12,3%
9,9%
8,0%
10%
5,3%
5%
3,0%
1,1%
0%
-5%
-3,3%
-6,3%
-10%
-8,3%
-11,2%
-15%
/y
ródło: opracowania własne UTK na podstawie danych Komisji Europejskiej/
1.3. Europejska sieć infrastruktury kolejowej.
W 2010 roku łączna długość infrastruktury kolejowej wszystkich krajów Unii
Europejskiej wyniosła około 227,9 tysiąca kilometrów. W tej liczbie 119,8 tys.km linii
wyposa\
onych było w sieć trakcyjną. Linie zelektryfikowane stanowiły 52,6%. Polska
posiadała jedną z najdłu\
szych sieci linii kolejowych w całej UE. Polskie linie
eksploatowane stanowiły 9,1% całej sieci kolejowej w Europie. Udział linii
zelektryfikowanych wyniósł 9,9%. Najdłu\
szą infrastrukturę posiadały: Niemcy o łącznej
długości 33 708km, Wielka Brytania  31 741km oraz Francja  29 871km.
Rys. 10 GÄ™stość sieci kolejowej w paÅ„stwach UE (km / 100 km²) w 2010 roku
16
14
12
10
8
6
4
2
0
/y
ródło: opracowania własne UTK/
11
12,95
11,99
11,54
9,44
9,17
8,49
7,32
7,18
6,64
6,14
5,98
6,03
5,73
5,41
4,96
4,53
3,69
3,09
3,03
2,92
2,74
2,72
2,21
1,93
1,75
1,75
G
Ä™
sto
ść
linii w km/100km2
a
a
a
a
a
y
a
a
y
a
a
y
a
y
a
a
a
a
a
a
g
a
i
a
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
j
j
r
r
h
l
h
c
c
k
r
d
w
n
w
j
d
g
n
n
n
d
c
n
n
c
g
a
u
c
t
c
t
l
s
a
n
a
a
o
m
n
a
u
a
i
a
e
l
n
e
Ä™
e
e
g
b
o
t
t
o
r
g
a
p
a
e
L
Å‚
a
o
z
Å‚
D
l
l
i
w
w
y
w
u
s
l
m
A

F
B
z
W
m
t
r
u
r
P
n
z
o
C
o
o
u
W
E
N
I
r
s
i
e
Å‚
Å‚
i
B
B
S
H
o
F
R
s
S
S
H
k
a
P
k
u
l
L
e
i
W
y
y
y
a
a
a
y
a
a
g
a
a
a
a
a
a
a
a
a
U
a
a
a
i
r
i
a
i
i
i
i
i
i
i
a
i
i
i
r
a
j
j
h
i
h
c
j
j
r
k
l
r
w
E
n
g
w
g
n
d
d
n
d
c
n
t
n
u
c
c
c
t
c
n
t
s
l
a
a
c
o
m
Ä™
i
l
a
a
n
e
n
u
n
n
a
s
b
e
o
o
a
e
e
g
t
g
e
t
r
Å‚
e
L
o
a
p
Å‚
a
a
a
u
z
D
W
A

s
i
l
l
y
w
w
l
u
m
B
m
w
r
z
G
r
P
t
u
r
A
C
W
n
E
N
I
o
u
z
o
o
e
r
F
s
i
Å‚
Å‚
B
i
B
s
H
o
R
S
F
S
S
H
k
a
P
u
k
l
L
e
i
W
Średnia gęstość sieci kolejowej w UE w 2010 roku wyniosła 5,73km linii na 100km2
powierzchni krajów. Największą gęstość sieci posiadała Wielka Brytania 12,95km/100
km2 oraz Czechy 11,99km/100km2. SieciÄ… o najni\
szym poziomie gęstości dysponowała
Finlandia i Estonia - 1,75km/100km2.
2. Konkurencja międzygałęziowa na polskim rynku transportowym.
2.1. Polski rynek przewozów osób.
W 2010 roku spadek liczby przewiezionych pasa\
erów wyniósł 7,2%. Przewieziono
838,2 mln osób, o 64,8 mln mniej ni\
w roku poprzednim. Największy spadek
odnotowano w \
egludze śródlądowej - 16,4%. Transportem kolejowym podró\
owało
blisko 7,6% pasa\
erów mniej, co w przeliczeniu stanowiło 21,7 mln osób. Transportem
samochodowym przetransportowano ponad 43 mln mniej, co daje spadek rzędu 7,1%.
Udział pozostałych gałęzi transportu w tym mierniku, tj. lotniczego oraz \
eglugi
śródlądowej, był nieznaczny i wyniósł ogółem niespełna 1%. Udział transportu
kolejowego w rynku utrzymał się na poziomie z roku 2009 i wyniósł 31,3%.
Rys. 11 Przewozy pasa\
erów transportem samochodowym i kolejowym
w latach 2001-2010
1 300
Ogółem Transport samochodow y Transport kolejow y
1 236,0
1 200
1 124,5
1 111,1
1 083,9
1 045,7
1 100
1 020,9
1 004,7
964,7
1 000
902,9
898,7
838,2
900
815,0 822,9
807,3
782,0
751,5
800
718,3
664,7
700
612,9
569,7
600
500
400
332,2
304,1
292,7
282,5 284,1
278,8
271,2
262,3
257,6
262,6
300
200
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
/y
ródło: opracowania własne UTK na podstawie danych GUS/
Średnia odległość przewozu 1 pasa\
era na koniec 2010 roku wyniosła 56,6km i była
wy\
sza o 8,1km ni\
w 2001 roku. Wzrost odnotował transport samochodowy, w którym
średnia odległość przewozu wzrosła o 3,4km i wyniosła 37,9km. Średnia odległość
w transporcie kolejowym w 2010 roku oscylowała na niezmienionym poziomie rzędu
65-66km.
12
mln pasa
\

erów
Rynek przewozów pasa\
erskich mierzony wykonanÄ… pracÄ… przewozowÄ… od kilku lat
charakteryzuje się tendencją spadkową. W latach 2001  2009 kształtował się na
poziomie kilku procent w skali roku. Wykonana przez przewoz
ników osób w 2010 roku
praca przewozowa wyniosła 47,4 mld pasa\
erokilometrów i w porównaniu z rokiem 2009
zmniejszyła się o 3,1 mld. Nale\
y zaznaczyć, \
e powy\
sze dane nie uwzględniają
przewozów realizowanych w komunikacji miejskiej. Transport kolejowy odnotował spadek
na poziomie 0,7 mld, transport samochodowy o blisko 2,8 mld pasa\
erokilometrów.
Udział transportu kolejowego w rynku przewozu osób mierzony pracą przewozową
wyniósł 37,8%, ok. 1% więcej, ni\
w roku poprzednim. Największy spadek zarówno
przewiezionej liczby pasa\
erów, jak i wykonanej pracy przewozowej odnotowała \
egluga
śródlądowa, odpowiednio o 16,4% i 23,3%. Jedyną gałęzią transportu, która zanotowała
wzrost wykonanej pracy był transport lotniczy. Wykonano o 6,2% pasa\
erokilometrów
więcej ni\
w2009 roku. Nale\
y zaznaczyć, i\
udział transportu lotniczego w tym mierniku
wyniósł ponad 16,5%.
Rys. 12 Praca przewozowa w transporcie samochodowym i kolejowym
w latach 2001-2010
65 000
Ogółem Transport samochodow y Transport kolejow y
60 000
59 919
58 156
55 000 58 016
56 753 56 282
56 512
55 518 55 654
50 000
50 525
45 000 47 432
40 000
35 000
30 996
29 996
30 118
29 295
29 314
28 130
27 359
30 000
26 775
24 375
22 469
25 000
21 600
20 749
20 263
19 383
19 495
18 305
18 299
18 692
20 000 17 815
17 918
15 000
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
/y
ródło: opracowania własne UTK na podstawie danych GUS/
2.2. Polski rynek przewozów towarowych.
W 2010 roku, przetransportowano ogółem 1,871 mld ton towarów, w tym
transportem kolejowym 257,9 mln. W dalszym ciÄ…gu dominuje transport samochodowy.
Na koniec 2010 roku jego udział w masie przewiezionych ładunków wyniósł 82,9%,
o 0,2% więcej ni\
w roku poprzednim. Udział kolei pomimo \
e jest nieznaczny,
w dalszym ciągu maleje. Na koniec 2010 roku wyniósł 13,8%, o 0,3% mniej ni\
rok
wcześniej. Masa surowców przetransportowanych rurociągami od kilku lat oscyluje na
13
mln pasa
\

erokilometrów
poziomie 50-55 mln ton w skali roku. Udział \
eglugi śródlądowej oraz transportu
lotniczego w przewozie masy Å‚adunkowej jest marginalny.
Rys. 13 Przewóz towarów transportem samochodowym i kolejowym
w latach 2001-2010
2 000
1 871,2
1 723,8
Ogółem Transport samochodow y Transport kolejow y
1 673,0
1 569,9 1 551,8
1 600 1 469,1
1 424,9
1 413,1
1 339,5
1 302,1
1 294,7
1 279,2 1 283,2
1 213,2
1 113,9
1 200
1 079,8
1 072,3
1 002,4
982,0
956,9
800
400 283,0 293,9
290,3 276,3
269,4
257,9
241,5 243,0
222,9
166,9
0
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
/y
ródło: opracowania własne UTK na podstawie danych GUS/
W 2010 roku nastąpił wzrost przewozów towarowych mierzony wykonaną pracą
przewozową, który wyniósł 14,8%. W wielkościach bezwzględnych oznacza to wzrost
o około 38,3 mld tonokilometrów. Najlepszy wynik osiągnął transport samochodowy,
który w 2008 roku przekroczył próg 70%, a w 2010 - 75% udziału w rynku. Udział
transportu kolejowego w dalszym ciągu spada. W 2010 roku wyniósł zaledwie 16,5%,
o 16% mniej ni\
w 2001 roku.
Rys. 14 Praca przewozowa w transporcie samochodowym i kolejowym
w latach 2001-2010
297 425
300 000
Ogółem Transport samochodow y Transport kolejow y 259 098
248 420
238 399
250 000
223 170
216 713
196 176
191 484
188 500
200 000
174 223
159 527
152 381
144 752
144 495
136 416
150 000
119 740
110 481
100 000
78 160
74 403
74 679
52 053 53 291
53 923
47 913 49 392
47 756 51 570
49 664
48 954
43 601
50 000
0
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
/y
ródło: opracowania własne UTK na podstawie danych GUS/
14
mln ton
mln tonikilometrów
W 2010 roku, w porównaniu z rokiem poprzednim, średnia odległość przewozu
1 tony ładunku transportem w Polsce wzrosła o 9km i wyniosła 159km. Ze względu na
specyfikę przewozu największą średnią odległość przewozów odnotował transport
lotniczy. Wartym odnotowania zjawiskiem jest znaczący wzrost odległości na jakie
transportowany jest Å‚adunek w przewozach samochodowych, z 69,4km w 2001 roku do
144km w 2010 roku. W transporcie kolejowym średnia odległość przewozu 1 tony
ładunku wyniosła 190km. Wydłu\
enie w porównaniu z rokiem 2009 średniej odległości
przewozu w transporcie kolejowym o 11km, spowodowane było głównie znaczącym
wzrostem zapotrzebowania na przewozy w komunikacji międzynarodowej. Przewozy te
realizowane są głównie na du\
e odległości, w 2010 roku przekraczające 300km. Dla
porównania średnia odległość w przewozach wewnątrz kraju wynosiła zaledwie 147km.
Wysoki wskaz
nik odległości posiadał transport rurociągowy, w 2010 roku wyniósł 430km.
3. Rynek przewozów osób transportem kolejowym.
3.1. Struktura podmiotowa polskiego rynku przewozów osób
transportem kolejowym.
W 2010 roku kolejowe przewozy osób realizowało 13 przewoz
ników
normalnotorowych, w tym:
pięć spółek będących własnością samorządów lokalnych:
" Przewozy Regionalne Sp. z o. o.,
" Koleje Mazowieckie - KM Sp. z o.o.,
" Szybka Kolej Miejska Sp. z o.o. w Warszawie,
" Warszawska Kolej Dojazdowa Sp. z o.o.,
" Koleje Dolnośląskie S.A.,
trzy spółki z tzw. Grupy PKP, tj.:
" PKP Intercity S.A.,
" PKP Szybka Kolej Miejska w Trójmieście Sp. z o.o.,
" PKP Cargo S.A. (przejazdy okazjonalne),
dwie spółki będące własnością koncernu DB:
" DB Schenker Rail Polska S.A.,
" Usedomer Bäderbahn GmbH,
oraz przedsiębiorstwa:
" Arriva RP Sp. z o.o.,
" Dolnośląskie Linie Autobusowe Sp. z o.o. (przejazdy okazjonalne),
" Freightliner PL Sp. z o.o. (przejazdy okazjonalne).
15
Trzech z ww. przedsiębiorców tj. PKP Cargo S.A., Freightliner PL Sp. z o.o. oraz
Dolnośląskie Linie Autobusowe Sp. z o.o. ograniczyły swoją działalność do okazjonalnego
wykonywania przewozów, w związku z czym ich udział w rynku przewozów pasa\
erskich
jest symboliczny. Jedynym przedsiębiorstwem, które w 2010 r. formalnie rozpoczęło
działalność była spółka Arriva RP Sp. z o.o. Dodatkowo realizację przewozów
pasa\
erskich deklarowało 17 przewoz
ników działających na sieci infrastruktury
wąskotorowej. Większość zrealizowanych tras stanowiły przewozy turystyczne,
uruchamiane głównie w okresie wakacyjnym. W 2010 roku przewoz
nicy osób przewiez
li
Å‚Ä…cznie 262,3 mln pasa\
erów, o 21,7 mln mniej ni\
w roku poprzednim. Spadek
przewiezionej liczby pasa\
erów wyniósł 7,6%. W tym samym okresie przewoz
nicy
wykonali pracę będącą iloczynem liczby pasa\
erów przewiezionych w poszczególnych
relacjach i odległości ich przejazdu równą 17 918 mln pasa\
erokilometrów (spadek
o 4,1%).
Rys. 15 Liczba pasa\
erów w Polsce w latach 1997  2010
450
400
413,2
350
360,7
300
332,2
292,7
304,1
284,1
278,8
250
282,5
271,2
262,3
262,6
257,6
200
1997 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
/y
ródło: opracowania własne UTK/
Rys. 16 Praca przewozowa w przewozie pasa\
erów w latach 1997  2010
26 000
25 800
24 000
24 092
22 000
22 469
20 000
20 749
20 263
19 495
19 382
18 000
18 692
18 299
18 305
17 918
17 815
16 000
1997 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
/y
ródło: opracowania własne UTK/
16
mln pasa
\

erów
mln pasa
\

erokilemotrów
W ogólnej liczbie przewiezionych osób, 564 tys. stanowili pasa\
erowie kolei
wąskotorowych. Na sieci infrastruktury o prześwicie do 1435 mm wykonano 11,1 mln
pasa\
erokilometrów. A
ącznie uruchomiono około 14,7 tysiąca tras. Średnia odległość
przewozów w tego typu przewozach wyniosła w 2010 roku 19,6km.
W 2010 roku 111,2 mln pasa\
erów podró\
owało na podstawie biletu
jednorazowego - 42,4% wszystkich zrealizowanych przejazdów. Pozostałą część
stanowiły przejazdy na podstawie biletów okresowych  53,5% (140,4 mln pasa\
erów)
i przejazdy z realizacji umów z instytucjami oraz przejazdy bezpłatne - 4,1%.
Rys. 17 Liczba pasa\
erów z poszczególnymi rodzajami biletów w 2010 roku
okresowe
ulgow e
okresowe
80 986 868
normalne
30,87%
59 407 696
22,65%
Przewozy na
podstaw ie
umów
10 591 352
4,04%
Przejazdy
bezpłatne
164 565
jednorazow e
0,06%
ulgowe
jednorazow e
60 402 116
normalne
23,03%
50 778 078
19,36%
/y
ródło: opracowania własne UTK/
Rys. 18 Udział liczby pasa\
erów w poszczególnych województwach w 2010 roku
(wg liczby odprawionych pasa\
erów)
100 000 000
80 000 000
60 000 000
40 000 000
20 000 000
0
/y
ródło: opracowania własne UTK/
17
80 778 207
49 894 933
pasa
\

erów
22 321 011
20 715 755
13 858 679
14 486 041
10 256 703
9 558 673
9 250 107
7 491 183
5 548 223
4 747 740
4 868 052
3 351 566
2 687 208
2 516 594
e
e
e
e
e
e
e
e
e
e
e
i
i
i
e
i
i
e
i
i
i
e
i
i
i
i
i
e
i
e
k
k
k
k
i
k
k
k
k
k
i
k
k
k
k
z
k
s
k
s
s
s
s
c
s
s
k
c
s
s
l
s
l
s
l
d
Ä…
s
a
r
l
u
a
r
Ä…
s
e
l
e
l
o
l
i
y
r
o
ó
r
p
o
o
b
o
Å‚
Å›
d
z
Å›
b
p
o
p
r
u
p
w
u
r
o
m
o
u
l
o
m
o
a
z
l
k
o
o
m
Å‚
n
p
o
k
a
o
z
l
o
k
a
o
l
d
p
t
p
a
o
m
p
e
Ä™
m
o
-
o
-
i
i
d
i
m
o
p
o
w
n
w
k
k
Å›
d
s
s
o
Å„
w
i
h
a
c
j
m
a
r
u
z
a
k
w
BiorÄ…c pod uwagÄ™ liczbÄ™ pasa\
erów odprawionych w poszczególnych
województwach, największa rozpoczęła podró\
w regionie mazowieckim  80,778 mln.
Stanowiło to ponad 30% wszystkich zrealizowanych przejazdów w 2010 roku. Największy
spadek liczby pasa\
erów odnotowano w województwie dolnośląskim, gdzie wyniósł blisko
22,9%. Przewieziono 4,1 mln pasa\
erów mniej ni\
w roku 2009. Jedynym regionem,
w którym zanotowano w 2010 roku wzrost liczby przewiezionych pasa\
erów było
Mazowsze, głównie za sprawą koncentracji przewozów w aglomeracji warszawskiej oraz
skutecznym włączeniu kolei do miejskiego systemu transportowego. A
ącznie spółki:
Koleje Mazowieckie, SKM Warszawa oraz WKD przetransportowały 69,5 mln pasa\
erów,
o 2,7 mln więcej ni\
przed rokiem.
W 2010 roku największy udział w rynku mierzony przewiezioną liczbą pasa\
erów
posiadały spółki samorządowe, w tym Przewozy Regionalne 43,6% oraz Koleje
Mazowieckie 20,3%. Nale\
y zaznaczyć, i\
w spółkach samorządowych, przewozy
pasa\
erów odbywają się w głównej mierze na krótkich odległościach. Średnia odległość
przewozu 1 pasa\
era wyniosła 46,4km, o 6,7km więcej ni\
w roku 2009. Udział spółki
PKP Intercity wg powy\
szego miernika wyniósł niespełna 14,1%.
Rys. 19 Udział przewoz
ników pasa\
erskich w rynku wg liczby pasa\
erów
w 2010 roku
Arriva RP /
DB Schenker
0,85%
Dolnośląskie
PKP SKM Linie Autobusowe
w Trójmieście 0,0001%
Koleje
14,22%
Mazowieckie
Koleje
20,31%
SKM Warszawa
Dolnośląskie
3,57%
PKP Intercity
0,26%
14,13%
Inne
UBB
7,72%
0,19%
WKD Pozostali
Przewozy Regionalne
2,63% normalnotorowi
43,62%
0,004%
Koleje
WÄ…skotorowe
- Razem
0,21%
/y
ródło: opracowania własne UTK/
MierzÄ…c wskaz
nikiem wykonanej pracy przewozowej największy udział posiadały
spółki PKP Intercity 46,8% oraz Przewozy Regionalne 36,2%. Wysoki udział w rynku
wykonanej pracy przewozowej spółki PKP Intercity, to zasługa realizacji przewozów na
du\
e odległości. Średnia odległość przewozu jednego pasa\
era w tej spółce w 2010 roku
wyniosła 226km o 29,3km więcej ni\
w roku poprzednim. Rosnący w ubiegłym roku
18
udział spółki Przewozy Regionalne to zarówno efekt wysokiego udziału przewiezionych
pasa\
erów, jak i rozszerzenia oferty przewoz
nika o segment przewozów dalekobie\
nych
międzywojewódzkich w ofercie  interREGIO . Udział pozostałych spółek w wykonanej
pracy przewozowej jest nieznaczny. Poza Kolejami Mazowieckimi (10,1%) oraz PKP SKM
(4,9%) ich udział nie przekroczył 1%.
Rys. 20 Udział przewoz
ników pasa\
erskich w rynku wg pracy przewozowej
w 2010 roku
SKM Warszawa
WKD
Arriva RP
0,78%
0,59%
/ DB Schenker
0,37%
Dolnośląskie
Linie
PKP Intercity
Koleje
Autobusowe
46,82%
Mazowieckie
0,0001%
10,15%
Koleje
Inne
Dolnośląskie
6,81%
0,12%
PKP SKM
w Trójmieście
UBB
4,87%
0,004%
Przewozy Regionalne
Pozostali
36,22%
Normalnotorowi
0,01%
Koleje
WÄ…skotorowe
- Razem
0,06%
/y
ródło: opracowania własne UTK/
Znaczna część przewozów pasa\
erskich w Polsce realizowana jest na podstawie
umów zawieranych przez organizatorów publicznego transportu kolejowego. Udział
przewozów o tym charakterze w całości pracy przewozowej osiągnął w 2010 roku
76,75%, tj. o 5% mniej ni\
rok wcześniej. W ramach umów o świadczenie usług
publicznych w 2010 roku wykonano pracę równą 13 751 mln pasa\
erokilometrów.
Rys. 21 Udział pracy przewozowej wykonanej na podstawie umów
o świadczenie usług publicznych w latach 2006-2010
Rynek Ogółem
90%
80%
70%
60%
50%
40%
2006 2007 2008 2009 2010
/y
ródło: opracowania własne UTK/
19
82,09%
82,49%
81,71%
80,47%
76,75%
udział [%]
W porównaniu z rokiem poprzednim wielkość pracy przewozowej wykonanej na
podstawie umów z organizatorami zmniejszyła się o 10,8%, o 7% więcej, ni\
wyniósł
spadek pracy przewozowej ogółem. Przekazanie w grudniu 2008 roku obsługi segmentu
przewozów międzywojewódzkich spółce PKP Intercity spowodowało, \
e spółka znalazła
się na pierwszym miejscu pod względem zrealizowanej pracy przewozowej, wykonując
w ramach świadczenia usług publicznych 6 627 mln pasa\
erokilometrów.
Tabela 3 Świadczenie usług o charakterze u\
yteczności publicznej w 2010 roku
Liczba Wykonana praca Wartość
Wykonana praca Pokrycie
przewiezionych przewozowa otrzymanych
eksploatacyjna kosztów przez
pasa\
erów [tys.pasa\
ero- dotacji
[km] dotacjÄ™
[tys.] kilometrów] [mln zł]
REGIONALNE
205 730,752 7 092 732,722 90 011 348 1 073,609 47,73%
MI
DZYWOJEWÓDZKIE
26 483,446 5 993 701,700 32 855 320 262,810 24,7%
MI
DZYNARODOWE
2 200,700 664 983,000 7 245 451 78,000 29,2%
234 414,898 13 751 417,422 130 112 119 1 414,419 39,01%
/y
ródło: opracowania własne UTK/
A
ącznie w ramach usług o charakterze u\
yteczności publicznej przewieziono 234,4
mln pasa\
erów. Długość zrealizowanych tras przez przewoz
ników wyniosła 130,1 mln
kilometrów. Stanowiło to udział w rynku przewozów kolejowych ogółem analogicznie
równy: 89,3% i 88,6%. Wykonywanie usług o charakterze słu\
by publicznej wiÄ…\
e siÄ™
z subwencjami otrzymywanymi przez przewoz
ników z bud\
etu państwa i bud\
etów
samorządowych, stanowiącymi rekompensatę z tytułu wykonywania deficytowych
przewozów. A
ączna wysokość dotacji wyniosła 1 414,4 mln zł i w porównaniu z rokiem
poprzednim wzrosła o 19,9%.
3.2. Struktura przedmiotowa polskiego rynku przewozów osób
transportem kolejowym.
W 2010 roku jedynym segmentem rynku, który zanotował nieznaczny wzrost liczby
przewiezionych pasa\
erów transportem kolejowym był rynek przewozów
międzywojewódzkich. Przetransportowano 50,4 mln pasa\
erów, 2,1 mln więcej ni\

w 2009 roku. Przewozy realizowano głównie pociągami TLK  Twoje Linie Kolejowe
w ofercie PKP Intercity oraz  interRegio Przewozów Regionalnych. Wzrost przewozów,
w tym segmencie rynku wyniósł 4,4%. Wzrost zanotowano równie\
w segmencie tzw.
przewozów  biznesowych , obejmujących pociągi spółki PKP Intercity - EuroNight
20
i Eurocity, który wyniósł 5,2%. W 2010 roku przewieziono pociągami tej kategorii 1,066
mln pasa\
erów. W dalszym ciągu spada liczba pasa\
erów realizujących przejazdy
w pociÄ…gach regionalnych. Przewieziono 205,8 mln pasa\
erów, o 9,8% mniej ni\
w 2009
roku. W dalszym ciągu wyjątkiem od tej reguły są przewozy w województwie
mazowieckim, gdzie zanotowano 4% wzrost liczby podró\
nych.
Rys. 22 Udział liczby pasa\
erów w poszczególnych pociągach
(tys.pas./udział) w 2010 roku
między-
wojewódzkie
osobow e i
pospieszne
50 396,39
19,29%
osobow e
ekspresy
regionalne
129,30
205 831,02
0,05%
78,79%
IC
3 829,16
1,47%
EC,EN
1 066,73
0,41%
/y
ródło: opracowania własne UTK/
Wzrost przewozów w regionie mazowieckim w znacznej mierze związany jest ze
zwiększającą się liczbą pasa\
erów podró\
ujących w obrębie aglomeracji warszawskiej.
Znaczna część klientów wybiera kolej jako alternatywną, szybszą i wygodniejszą formę
komunikacji, ni\
indywidualny drogowy środek transportu. Czynnikiem, który przedkłada
się na wzrost przewozów w regionie mazowieckim jest m.in.: stosowana w porozumieniu
z Zarządem Transportu Miejskiego oferta  wspólny bilet na podró\
pociÄ…giem
i komunikacjÄ… miejskÄ….
Rys. 23 Udział pracy przewozowej w poszczególnych pociągach
(tys.pas-km/udział) w 2010 roku
ekspresy
między-
43 614,21
w ojew ódzkie
0,24%
osobow e i
pospieszne
9 095 381,21
50,80%
IC
1 332 350,78
7,44%
osobowe
regionalne
EC,EN
7 112 063,50
321 433,96
39,72%
1,80%
/y
ródło: opracowania własne UTK/
21
W 2010 roku, spadek wykonanej pracy przewozowej, w dalszym ciÄ…gu najbardziej
widoczny był w pociągach spółki PKP Intercity, która wykonała blisko 1 806 mln
pasa\
erokilometrów mniej ni\
przed rokiem. Największy spadek dotyczył przewozów
w pociągach ekspresowych i Intercity  20,8% oraz międzywojewódzkich w ofercie TLK 
17,9%. Spadek liczby pasa\
erów oraz wykonanej pracy w pociągach ekspresowych
spowodowany był włączeniem przez spółkę PKP Intercity tego rodzaju pociągów do oferty
handlowej  Express Intercity . Powy\
sze dane wykazane zostały w rubryce  IC .
Ponad połowa wykonanej pracy przewozowej zrealizowana została w osobowych
i pospiesznych przewozach międzywojewódzkich. A
Ä…cznie wykonano 9 095 mln
pasa\
erokilometrów, o 7% więcej ni\
w 2009 roku. W kategorii pociągów osobowych
praca przewozowa była ni\
sza o blisko 15%.
W segmencie przewozów regionalnych działalność realizowało 7 licencjonowanych
przewoz
ników. W tym segmencie rynku największy udział, pomimo spadku o ponad 6%,
w porównaniu do roku poprzedniego, posiadała spółka Przewozy Regionalne, której udział
kształtował się na poziomie  46,7%. Na drugim miejscu pod względem wielkości
przewiezionej liczby pasa\
erów znalazła się spółka Koleje Mazowieckie  KM posiadająca
ponad 25% rynku przewozów regionalnych. Przewoz
nik w porównaniu z rokiem ubiegłym
zanotował 3% wzrost przewozów.
Rys. 24 Udział przewoz
ników w rynku przewozów regionalnych wg liczby
pasa\
erów w 2010 roku
60%
2008 2009 2010
50%
40%
30%
20%
10%
0%
Przewozy WKD PKP SKM Koleje SKM Arriva RP/DB Koleje
Regionalne Mazowieckie Warszawa Schenker Dolnośląskie
/y
ródło: opracowania własne UTK/
W segmencie międzywojewódzkim przewozy realizowało 4 przewoz
ników.
Największy udział posiadała spółka PKP Intercity - 66,25%. Na uwagę zasługuje wysoki
udział spółki Przewozy Regionalne (ponad 35%) głównie dzięki rozszerzeniu oferty
przewozów w pociągach  interREGIO . Udział pozostałych przewoz
ników jest nieznaczny
i nie przekroczył 0,2%.
22
54,11%
52,85%
46,73%
25,84%
22,60%
21,26%
18,12%
16,56%
16,61%
4,54%
3,73%
3,77%
3,35%
3,01%
2,90%
0,33%
1,26%
1,09%
1,08%
0,24%
0,01%
Rys. 25 Udział przewoz
ników w rynku przewozów międzywojewódzkich
wg liczby pasa\
erów w 2010 roku
100%
2008 2009 2010
80%
60%
40%
20%
0%
Przewozy Regionalne PKP Intercity Koleje Mazowieckie Arriva RP/DB Schenker
/y
ródło: opracowania własne UTK/
Średnia odległość przewozu 1 pasa\
era w 2010 roku wyniosła 68,3km.
W porównaniu z rokiem poprzednim spadła o 1,1km. Nale\
y zaznaczyć, i\
nieznacznie
zmniejszyła się średnia odległość w przewozach regionalnych o ok. 2,4km. Świadczy to
o wzroście zainteresowania przewozami w aglomeracjach głównie na krótkich
odległościach nie przekraczających 25 kilometrów.
3.3. Przewozy międzynarodowe.
W 2010 roku przewozy osób w relacjach międzynarodowych realizowało
3 przewoz
ników kolejowych:
" PKP Intercity S.A.  pociÄ…gi dalekobie\
ne (w tym Eurocity, EuroNight);
"  Przewozy Regionalne Sp. z o.o.  pociÄ…gi przygraniczne oraz InterRegio;
" Usedomer Badenbahn GmbH  pociągi przygraniczne w relacji Świnoujście
Centrum  granica państwa  (Albeck).
W 2010 roku w komunikacji międzynarodowej przewieziono 2,25 mln pasa\
erów,
o 238 tysięcy więcej ni\
w roku poprzednim (wzrost o 11,8%). Jednocześnie wykonano
pracÄ™ przewozowÄ… wyra\
onÄ… w pasa\
erokilometrach równą 530,5 mln. Wzrost mierzony
tym miernikiem wyniósł 18,1%.
23
95,19%
76,35%
66,25%
23,65%
33,55%
4,81%
0,00%
0,00%
0,16%
0,00%
0,04%
0,00%
Rys. 26 Liczba pasa\
erów w komunikacji międzynarodowej
w latach 2007-2010
2 400
2007 2008 2009 2010
2 000
1 600
1 200
800
400
0
Przewozy Regionalne PKP Intercity Usedomer Baderbahn RAZEM
GmbH
/y
ródło: opracowania własne UTK/
Rys. 27 Praca przewozowa w komunikacji międzynarodowej
w latach 2007-2010
600 000
2007 2008 2009 2010
500 000
400 000
300 000
200 000
100 000
0
Przewozy Regionalne PKP Intercity Usedomer Baderbahn RAZEM
GmbH
/y
ródło: opracowania własne UTK/
Wzrost liczby pasa\
erów w latach 2009-2010, o 15,1%, był między innymi efektem
rozpoczęcia działalności niemieckiego przewoz
nika UBB, który realizował przewozy
w Polsce na 1400 metrowym, zlokalizowanym w województwie zachodniopomorskim
przygranicznym odcinku linii. Ze względu na nieznaczną długość infrastruktury, po której
odbywały się przewozy, wpływ działalności tej spółki na wielkość pracy przewozowej
w Polsce jest minimalny. Udział spółki mierzony tym miernikiem nie przekroczył 0,15%.
Nale\
y zaznaczyć, i\
udział przewiezionych pasa\
erów w komunikacji międzynarodowej
jest w dalszym ciągu marginalny. Na koniec 2010 roku wyniósł zaledwie 0,9%. Biorąc
24
2 251,6
2 013,6
1 894,9
1 749,3
1 649,3
1 394,3
1 296,4
tys. pasa
\

erów
1 196,9
598,4
502,8
552,5
123,6
99,5
495,8
0,0
0,0
530 549
528 777
499 853
488 574
449 051
411 728
358 867
332 717
tys. pasa
\

erokilometrów
169 910
36 629
29 972
155 858
723
0
0
694
pod uwagę dość du\
e odległości na jakie odbywają się przejazdy międzynarodowe, udział
w wykonanej pracy przewozowej kształtował się na poziomie 2,9%.
Rys. 28 Udział województw wg liczby pasa\
erów rozpoczynających podró\

w relacjach międzynarodowych w 2010 roku
ÅšL
SKIE W IELKOPOLSKIE
7,28% 7,34%
PODLASKIE
8,59% ÅšW I
TOKRZYSKIE
0,04%
ZACHODNIO-
POMORSKIE
POMORSKIE
15,85%
1,55%
PODKARPACKIE
3,12%
Inne
7,11%
MAZOW IECKIE
26,45%
A
ÓDZKIE
W ARMIC
SKO-
1,26%
MAZURSKIE
0,26%
DOLNOÅšL
SKIE
5,89%
KUJAW SKO-
LUBELSKIE
POMORSKIE
7,76%
OPOLSKIE
0,29%
MAA
OPOLSKIE
LUBUSKIE
0,60%
5,67%
8,06%
/y
ródło: opracowania własne UTK/
Biorąc pod uwagę miejsce rozpoczęcia podró\
y w Polsce największy odsetek
stanowiły przejazdy z województwa mazowieckiego  26,5% oraz zachodniopomorskiego
 15,8%. Udział pozostałych województw nie przekroczył 10%.
W 2010 roku, największa liczba pasa\
erów odbyła podró\
w relacjach z i do
Niemiec. Analogicznie przewozy te stanowiły 57,6% oraz 52,8%. Drugim pod względem
wielkości były przejazdy do Białorusi (przyjazd  14,9%, wyjazd  17,5%), Ukrainę 9,4%
i 6,5% oraz Czechy 8,6% i 7,7%.
3.4. Ocena jakości usług przewozu osób transportem kolejowym.
W 2010 roku przewoz
nicy uruchomili łącznie 1,501 mln tras pociągów. W tej licznie
89,1% stanowiły relacje regionalne, 7,7% międzywojewódzkie oraz 3,2%
międzynarodowe. W ogólnej liczbie uruchamianych pociągów blisko 370,9 tys. dotarła do
stacji docelowej z opóz
nieniem. Największy odsetek składów opóz
nionych odnotowano
w przewozach międzynarodowych  46,2% oraz w przewozach międzywojewódzkich -
31,5%. Najni\
szy w przewozach regionalnych - 24%.
25
Tabela 4 Struktura opóz
nień pociągów w 2010 roku
Liczba pociągów opóz
nionych na
A
ączny czas Punktualność Liczba
przybyciu
Nazwa
opóz
nień na przybyciu pociągów
przewoz
nika
od 61 do powy\
ej
[godz.] [%] odwołanych
do 60 min.
119 min. 120 min.
Warszawska Kolej
164 0 0 57,3 99,6% 55
Dojazdowa
Koleje
2 040 129 64 1 974 89,6% 1 076
Dolnośląskie
Szybka Kolej
4 549 408 62 1 728,3 87,3% 301
Miejska
Arriva RP
830 53 14 311 60,1% 177
Przewozy
280 244 5 567 2 030 57 871 67,1% 18 280
Regionalne
DB Schenker Rail
6 131 188 53 1 460 84,2% 642
Polska
UBB
421 0 0 - 97,6% 96
PKP SKM
2 271 95 25 765,2 97,3% 78
w Trójmieście
Koleje
27 914 1 446 411 11 202 86,7% 454
Mazowieckie KM
PKP Intercity
30 827 3 588 1 370 19 581 69,2% 0
Razem
355 391 11 474 4 029 94 949,8 74,7% 21 159
/y
ródło: opracowania własne UTK/
W ogólnej liczbie składów, które nie dotarły do celu na czas, 96% stanowiły pociągi
opóz
nione do 1 godziny. A
ączny czas opóz
nień pociągów wyniósł 94,9 tysiąca godzin, co
w przeliczeniu na 1 pociąg stanowiło ok. 15 minut. Punktualność pociągów na przybyciu
wyniosła 74,7%. Przewoz
nicy w 2010 roku odwołali 21,159 tys. pociągów (1,4%
wszystkich uruchomionych). Najni\
szy wskaz
nik spóz
nień odnotowano w przewozach
regionalnych. Średnio pociągi docierały do stacji docelowej z 13 minutowym
opóz
nieniem. W przewozach międzywojewódzkich czas ten wyniósł około 28 min.,
a w międzynarodowych 25 minut. Do analizy wskaz
nika liczby oraz czasu opóz
nień
przyjęto wyłącznie opóz
nienia pociągów do stacji docelowej przekraczające 5 minut.
Wskaz
nik punktualności na przybyciu jest ilorazem liczby pociągów, które dotarły do
stacji docelowej o czasie (w tym opóz
nionych do 5 minut) i liczby wszystkich
uruchomionych pociągów przez poszczególnych przewoz
ników.
A
Ä…cznie przewoz
nicy pasa\
erscy prowadzili 1 171 kas biletowych, z czego 83%
stanowiły kasy spółek PKP Intercity oraz Przewozy Regionalne. Nale\
y zauwa\
yć, i\
coraz
częściej sprzeda\
biletów realizowana jest za pośrednictwem samoobsługowych
stacjonarnych automatów biletowych. Ich łączna liczba w 2010 roku wyniosła 85 sztuk.
Dodatkowo realizowano sprzeda\
bezpośrednio w pociągach, za pośrednictwem mobilnych
automatów biletowych (653 sztuk) oraz przenośnych terminali (1550 sztuk), głównie
26
w spółkach PKP Intercity oraz Przewozy Regionalne. Czterech przewoz
ników oferowało
zakup lub rezerwację biletów za pośrednictwem drogi elektronicznej.
Obecna struktura dystrybucji biletów w dalszym ciągu nie spełnia w pełni oczekiwań
klientów. Du\
ym mankamentem jest brak wystarczającej liczby punktów sprzeda\
y oraz
brak mo\
liwości dokonania płatności kartą. Pozytywnym aspektem jest mo\
liwość zakupu
biletu oraz rezerwacji miejsc za pośrednictwem mediów elektronicznych, głównie za
pośrednictwem stron internetowych. Dodatkowo dwóch przewoz
ników regionalnych,
w tym Arriva RP oraz WKD Warszawa zapewniajÄ… mo\
liwość zakupu biletu za
pośrednictwem telefonu komórkowego w usługach  moBILET oraz  MPAY . Pozytywnie
nale\
y równie\
ocenić rozbudowę sieci stacjonarnych automatów biletowych,
ułatwiających zakup biletów głównie w ruchu regionalnym. Bardzo wa\
nym elementem
obsługi pasa\
era stało się równie\
wyposa\
enie dru\
yn konduktorskich w mobilne
terminale biletowe, zapewniające zarówno sprzeda\
biletu jak i dokonanie płatności kartą
płatniczą.
3.5. Struktura taboru będącego w dyspozycji przewoz
ników osób.
Analiza ilostanu taboru będącego w posiadaniu przewoz
ników pasa\
erskich w latach
2009-2010 wykazuje nieznaczny wzrost liczby lokomotyw (2,2%), elektrycznych zespołów
trakcyjnych (0,9%) oraz autobusów szynowych (19%). W 2010 roku w porównaniu do
roku poprzedniego nastąpił natomiast spadek liczby wagonów pasa\
erskich z 7 921 do
7 900 sztuk (-0,3%). W ogólnej liczbie uwzględniono wagony w elektrycznych zespołach
trakcyjnych, których liczba na koniec 2010 roku wyniosła 4 037 sztuk. Biorąc pod uwagę
tabor wagonowy z wyłączeniem wchodzącego w skład zespołów trakcyjnych, jego liczba
na koniec ubiegłego roku wyniosła 3 863 sztuk, czyli o około 5% mniej ni\
w roku 2009.
Biorąc pod uwagę tabor trakcyjny będący w dyspozycji przewoz
ników osób,
największy odsetek około 54% stanowiły lokomotywy elektryczne EU07 (168 sztuk) oraz
EP07 (157 sztuk) o prędkości konstrukcyjnej 125 km/h. W dalszym ciągu udział
lokomotyw o prędkości umo\
liwiającej realizację przewozów z prędkością 160 km/h jest
nieznaczny i wyniósł zaledwie 9,5%. Ilostan tego rodzaju taboru wyniósł 57 sztuk,
głównie serii EP05, EP08, EP09. Dodatkowo, spółka PKP Intercity dysponuje
10 lokomotywami serii EU44, umo\
liwiającymi realizację przewozów z prędkością do 230
km/h. Wśród elektrycznych zespołów trakcyjnych dominują jednostki EN57, ich łączna
liczba na koniec 2010 roku wyniosła 1 042 sztuk. Maksymalna prędkość tego typu
pojazdów trakcyjnych nie przekracza 110 km/h. Analizując ilostan wagonów pasa\
erskich
blisko 57% stanowiły wagony typu 111A i 112A pozwalające na realizację przewozów
z prędkością 120-160 km/h.
27
4. Rynek przewozów towarowych transportem kolejowym.
4.1. Struktura podmiotowa polskiego rynku przewozów
towarowych.
W 2010 roku licencjonowane przewozy towarowe realizowało 40 przedsiębiorców,
w tym na liniach normalnotorowych 39 przewoz
ników oraz na linii szerokotorowej
o prześwicie 1520mm jeden. Licencjonowaną działalność przewozową realizowały:
" trzy spółki tzw. Grupy PKP: PKP Cargo S.A., PKP LHS Sp. z o.o. (na wydzielonej
organizacyjnie linii szerokotorowej) oraz PKP Energetyka Sp. z o.o. (przewozy
wyłącznie na własne potrzeby utrzymaniowo-naprawcze infrastruktury
energetycznej),
" sześć spółek Grupy CTL: CTL LOGISTICS S.A., CTL Rail Sp. z o.o., CTL Train Sp.
z o.o., X-TRAIN Sp. z o.o., CTL Express Sp. z o.o., CTL Reggio Sp. z o.o.,
" sześć spółek Grupy DB Schenker: DB Schenker Rail Polska S.A., DB Schenker Rail
SPEDKOL Sp. z o.o., DB Schenker Rail Zabrze S.A., DB Schenker Rail COALTRAN
Sp. z o.o., NZTK Wola Sp. z o.o., DB Schenker Rail Rybnik S.A.,
" osiemnastu przewoz
ników towarowych: PUK KOLPREM Sp. z o.o., POL-MIEDy

TRANS Sp. z o.o., LOTOS KOLEJ Sp. z o.o., TRANSODA Sp. z o.o., KP
"KOTLARNIA" S.A., ZIK Sandomierz S.J., RAIL POLSKA Sp. z o.o., KOLEJ
BAA
TYCKA S.A., ORLEN KOL-TRANS Sp. z o.o., GATX Rail Poland Sp. z o.o.,
EURONAFT TRZEBINIA Sp. z o.o., Lubelski Węgiel Bogdanka S.A., PTK Koltar
Tarnów Sp. z o.o., STK Wrocław S.A., MAJKOLTRANS Sp. z o.o., Freightliner PL
Sp. z o.o., Hagans Logistics Sp. z o.o., ITL Polska Sp. z o.o. oraz CEMET S.A.,
" sześć spółek realizujących wyłącznie przewozy bezpośrednio związane z budową,
utrzymaniem i modernizacjÄ… infrastruktury kolejowej: DOLKOM Sp. z o.o.,
Przedsiębiorstwo Napraw Infrastruktury Warszawa Sp. z o.o., Pomorskie
Przedsiębiorstwo Mechaniczno-Torowe Sp. z o.o., PNiUIK w Krakowie Sp. z o.o.,
PRKiI Wrocław S.A., PRK KRAKÓW S.A..
Dodatkowo na liniach wąskotorowych, działalność polegającą na przewozie
towarów realizowało 6 przewoz
ników.
Ubiegły rok przyniósł widoczne o\
ywienie na rynku kolejowych przewozów
towarowych. A
ącznie w 2010 roku przetransportowano 257,9 mln ton ładunków
i wykonano pracę przewozową równą 48 954 mln tonokilometrów. W stosunku do
analogicznego okresu roku poprzedniego stanowi to wzrost przewiezionej masy ładunków
o 6,15% i pracy przewozowej wyra\
onej w tonokilometrach o 12,3%. Dynamiczny wzrost
przewozów to w głównej mierze zasługa zwiększonej wymiany handlowej pomiędzy
28
krajami, co spowodowało wzrost zapotrzebowania na usługi kolejowe w komunikacji
międzynarodowej. Ten segment rynku zanotował dynamiczny wzrost analogicznie rzędu
30,4% i 39,7%.
Rys. 29 Przewozy towarów koleją w Polsce w latach 1997  2010
350,0
 grupa PKP
293,9
290,3
300,0 283,0
276,3
269,4
257,9
242,9
241,5
250,0
222,9
226,8
200,0
187,3
166,9
150,0
166,6 163,7
161,8
159,7
156,4 127,9
153,5
149,9
142,2
110,1
100,0
1997 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
/y
ródło: opracowania własne UTK/
Rys. 30 Praca przewozowa w transporcie towarów koleją w Polsce
w latach 1997  2010
75 000
 grupa PKP
68 651
65 000
54 448
53 923
53 291
55 000 52 053
51 570
49 664
49 392
48 954
47 913
47 756
43 601
45 000 47 875
47 910 47 406
46 572
44 331
43 831 43 558
39 209
35 000
34 271
29 946
25 000
1997 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
/y
ródło: opracowania własne UTK/
W 2010 roku w dalszym ciągu dominującą pozycję na polskim rynku posiadały
spółki Grupy PKP, które przewiozły 127,9 mln ton towarów, wykonując pracę przewozową
na poziomie 34 270 mln tonokilometrów. Nale\
y zauwa\
yć, i\
w porównaniu z rokiem
poprzednim spółki te zanotowały znaczący wzrost przewozów, analogicznie o 16,1%
i 14,4%. Na koniec 2010 roku udział tych spółek w rynku przewozowym wyniósł
odpowiednio 49,6% oraz 70%. Wśród pozostałych przewoz
ników największy udział
w rynku wg przewiezionej masy, jak i wykonanej pracy przewozowej, posiadały spółki
grupy kapitałowej DB Schenker. Udział ten wyniósł odpowiednio 31,6% i 7,8%.
Największy spadek przewozów w 2010 roku zanotowali przewoz
nicy z Grupy
kapitałowej CTL. Przetransportowali ponad milion ton mniej ni\
przed rokiem (-5,9%).
Spadek pracy przewozowej przekroczył 10%. Spadek przetransportowanej masy dotyczył
równie\
spółek Grupy DB Schenker. W 2010 roku wyniósł 6,9%. Przewieziono 6 mln ton
29
mln ton
mln tono km
mniej ni\
w 2009 roku. W dalszym ciągu dynamiczny wzrost przewozów notują spółki
realizujące wyłącznie przewozy w określonym segmencie rynku lub powiązane kapitałowo
z firmami produkcyjnymi. Jednym z przykładów jest spółka Lotos Kolej, realizująca
przewozy paliw oraz wyrobów pochodzących z ropy naftowej. Spółka przewiozła w 2010
roku o 40,4% większą masę ładunków i wykonała pracę o 38,3% większą ni\
w roku
2009. Na uwagę zasługuje fakt, i\
po okresie spadków w latach 2003-2009 udziałów
spółek Grupy PKP, w roku 2010 nastąpiło odwrócenie tej tendencji. W 2010 roku
spółki zwiększyły wolumen przewozów, jak i udział w rynku zarówno w masie
przetransportowanych ładunków, jak i wykonanej pracy przewozowej, analogicznie
o 4,3% i 1,3%. Dynamiczny wzrost zanotowała spółka PKP LHS realizująca przewozy na
organizacyjnie wyodrębnionej linii szerokotorowej. W porównaniu z rokiem 2009 wzrost
przewozów wyniósł ponad 50%. Spółka zwiększyła udział w rynku do 3,3% (wg masy)
oraz 5,6% (wg pracy).
Dynamiczny wzrost udziałów w rynku notuje spółka Lotos Kolej, główny gracz na
rynku przewozów paliw oraz produktów rafinacji ropy naftowej. Spółka przewiozła
8,5 mln ton towarów i wykonała 3,4 mld tonokilometrów. Na koniec 2010 roku uzyskała
3,3% udział w rynku przewiezionej masy i blisko 7% mierzonego wykonaną pracą netto.
Rys. 31 Udział przewoz
ników w rynku wg masy przewiezionych ładunków
w 2010 roku
Rail Polska
1,04%
Pozostali
Grupa CTL
4,07%
6,18%
Grupa DB Schenker
31,61%
Lotos
Kolej
Inne
3,29%
12,63%
Grupa PKP
49,58%
Freightliner PL
1,22%
Pol-Miedz
Trans
KP Kotlarnia
1,77%
1,23%
/y
ródło: opracowania własne UTK/
30
Rys. 32 Udział przewoz
ników w rynku wg pracy przewozowej w 2010 roku
Grupa CTL
Grupa DB Schenker
6,92%
7,82%
Pozostali
4,22%
Lotos Kolej
6,98%
Inne
Rail Polska
8,27%
Grupa PKP
0,93%
70,01%
Freightliner PL
1,46%
Pol-Miedz
Trans
KP Kotlarnia
1,43%
0,22%
/y
ródło: opracowania własne UTK/
4.2. Struktura przedmiotowa polskiego rynku przewozów
towarowych.
Polski transport kolejowy to w dalszym ciągu przewozy surowców m.in. węgla
kamiennego 40,2% (całości przewiezionej masy ładunków) oraz rud metali, wyrobów
górnictwa i kopalnictwa, w tym kruszyw piasku i \
wiru 18,5%. Nale\
y zaznaczyć, i\
udział
tych ładunków w transporcie kolejowym dynamicznie spada. Według przeprowadzonych
analiz struktury masy ładunków przewo\
onych polskim transportem kolejowym,
w dalszym ciÄ…gu najwy\
szy udział posiadał przewóz węgla kamiennego. Nale\
y
zaznaczyć, i\
przewozy tego surowca zanotowały spory spadek. W 2010 roku
przetransportowano 103,7 mln ton węgla, o 17,6 mln mniej ni\
przed rokiem. Spory
spadek dotyczył równie\
przewozów kruszyw, piasku, \
wiru  blisko 48%.
Największą dynamikę wzrostową mierzoną przewiezioną masą ładunków,
w porównaniu z analogicznym okresem roku ubiegłego, zanotowały przewozy drewna
i wyrobów pochodnych  31%, produktów rolnictwa  27%, w tym zbó\
32%, produktów
chemicznych  19% oraz rud metali  18%. BiorÄ…c pod uwagÄ™ wskaz
niki pracy
przewozowej największą pracę wykonali przewoz
nicy wykonujący przewóz węgla
kamiennego, brunatnego, ropy i gazu  33,8% (16,5 mld tonokilometrów) oraz rud
metali i produktów górnictwa i kopalnictwa 25,4% (12,4 mld tonokilometrów).
Największy wzrost wykonanej pracy odnotowano w przewozach rud \
elaza  50,6%,
produktów rolnictwa  39,1%, pustych opakowań  33,7%, rud metali produktów
górnictwa i kopalnictwa  26,5%, produktów chemicznych  19,9%.
31
Rys. 33 Udział % w przewozie grup towarowych w 2010 roku
0% 10% 20% 30% 40% 50%
1,73%
Produkty rolnictwa
3,20%
masa
0,04%
w tym zbo\
a
0,05%
praca
Węgiel kamienny, brunatny, ropa, gaz
33,83%
49,74%
40,20%
w tym węgiel kamienny
32,77%
18,53%
Rudy metali, produkty górnictwa i kopalnictwa
25,37%
3,67%
w tym rudy \
elaza
6,30%
5,78%
w tym kruszyw o, piasek, \
wir, gliny
5,26%
0,47%
Produkty spo\
ywcze
0,54%
0,00%
Wyroby włókiennicze i odzie\
, skóry
0,00%
0,55%
Drewno wyroby z drewna i korka
0,91%
10,36%
Koks, brykiety
15,71%
6,32%
w tym produkty rafinacji ropy naftowej
10,52%
3,77%
Chemikalia, produkty chemiczne
6,45%
1,57%
Surowce niemetaliczne
2,42%
1,19%
w tym cement, wapno, gips
1,91%
0,31%
w tym pozostałe materiały budow lane
0,40%
3,10%
Metale, w yroby metalowe
3,98%
0,05%
Maszyny, urządzenia, sprzęt elektroniczny
0,08%
0,38%
Sprzęt transportowy
0,41%
0,03%
Meble, pozostałe wyroby gotowe
0,06%
1,75%
Surowce wtórne, odpady komunalne
2,29%
0,00%
Przesyłki listowe oraz paczki
0,00%
0,16%
Puste opakowania
0,37%
0,00%
A
adunki niebędące przedmiotem handlu
0,00%
0,03%
Towary mieszane, bez spo\
ywczych
0,04%
1,30%
Towary nieidentyfikow alne
2,91%
6,49%
Pozostałe tow ary
1,42%
/y
ródło: opracowania własne UTK/
32
4.3. Przewozy w komunikacji międzynarodowej.
W 2010 roku międzynarodowe przewozy ładunków koleją realizowało
15 licencjonowanych przewoz
ników. W 2010 roku w relacjach międzynarodowych
przewieziono ogółem 68,3 mln ton masy ładunkowej i wykonano pracę przewozową na
poziomie 21 mld tonokilometrów. Ten segment rynku zanotował dynamiczny wzrost
analogicznie rzędu 30,4% i 39,7%. Ponad 53% komunikacji międzynarodowej stanowiły
ładunki z importu. W dalszym ciągu zwraca uwagę bardzo niski poziom przewozów
w relacjach tranzytowych i to pomimo dogodnego poło\
enia geograficznego Polski. Udział
tego segmentu rynku w przewozach międzynarodowych masy towarowej wyniósł
zaledwie 7%, a w całym rynku kolejowym niespełna 2%.
Rys. 34 Udział przewozów międzynarodowych wg masy i pracy przewozowej
w 2010 roku
80%
73,51%
w g masy
w g pracy przew ozowej
57,07%
60%
40%
18,83%
17,98%
20%
14,10%
10,44%
6,12%
1,96%
0%
przew ozy w ew nÄ…trz kraju import eksport tranzyt
/y
ródło: opracowania własne UTK/
W 2010 roku największy wzrost zanotował tranzyt, mierzony przewiezioną masą 
55,6% oraz wykonaną pracą przewozową  43,4%. Dynamiczny wzrost zanotowały
równie\
przewozy kolejÄ… w eksporcie i imporcie odpowiednio o: 33,4% i 45,3% oraz
25,4% i 33,2%. Przewozy kolejowe realizowane w relacjach wewnątrz kraju, odnotowały
w analogicznym okresie nieznaczny spadek. Przewieziono 1 mln ton mniej ni\
przed
rokiem, spadek o 0,5% i wykonano pracę mniejszą o 623 mln tonokilometrów, spadek
o 2,2%.
Największą masę ładunków przewieziono w imporcie  36,3 mln ton, co stanowiło
53,2% przewozów w relacjach międzynarodowych. Zdecydowanie najgorszy wynik
zanotował tranzyt. Przewieziono w tych relacjach zaledwie 5 mln ton ładunków.
Największą pracę przewozową wykonano w eksporcie  9,2 mld tonokilometrów,
co stanowiło 43,9% oraz imporcie - 41,9%.
33
W tym segmencie rynku, w dalszym ciÄ…gu najwy\
szy udział posiadały spółki grupy
PKP, który od kilku lat oscyluje na poziomie 85-90%. Nale\
y zaznaczyć, i\
udział
przewoz
ników spoza grupy PKP w ostatnich latach znacząco się nie zmienił. W 2010 roku
wyniósł 86,3% wg masy oraz 88,9% wg pracy. Wśród pozostałych przewoz
ników
największą część rynku posiadały spółki grup kapitałowych CTL i DB Schenker,
analogicznie 4,7%, 4,2% i 3,7% i 2,7% oraz Lotos Kolej 1,7% i 2,2%. Udział pozostałych
spółek nie przekroczył 1%.
Rys. 35 Udział przewoz
ników w komunikacji międzynarodowej w 2010 roku
(wg masy)
LOTOS KOLEJ
RAIL POLSKA
1,76%
1,00%
KOLEJ BAA
TYCKA
0,66%
PKP LHS
12,41%
EURONAFT
0,18%
Grupa DB
Inne
3,73%
13,64%
PKP Cargo
Freightliner
73,95%
0,91%
Grupa CTL
4,71%
ITL Polska
0,69%
/y
ródło: opracowania własne UTK/
Rys. 36 Udział przewoz
ników w komunikacji międzynarodowej w 2010 roku
(wg pracy)
LOTOS KOLEJ
2,22%
RAIL POLSKA
0,51%
PKP LHS
13,04%
KOLEJ BAA
TYCKA
0,73%
Grupa DB
Inne 2,72%
EURONAFT
11,08%
PKP Cargo
0,13%
75,89%
Grupa CTL
Freightliner
4,22%
0,19%
ITL Polska
0,35%
/y
ródło: opracowania własne UTK/
Analizując strukturę przedmiotową w przewozach międzynarodowych, nale\
y
zwrócić uwagę na znaczący udział przewozów węgla kamiennego. W 2010 roku
34
przetransportowano łącznie 22,7 mln ton tego ładunku, z czego blisko 12,1 mln stanowił
import głównie z Rosji oraz krajów Europy Wschodniej. Pozostałą część stanowił eksport
głównie do Niemiec. W tym segmencie rynku w dalszym ciągu dominują przewozy
surowców, głównie węgla, koksu, rud metali, produktów górnictwa i kopalnictwa. Ich
udział to blisko 75%. Udział przewozu ładunków wysokoprzetworzonych oraz ładunków
drobnicowych jest nadal nieznaczny.
Rys. 37 Struktura towarów transportowanych w komunikacji
międzynarodowej w 2010 roku
40%
30%
20%
10%
0%
zbo\
a drewno i artykuły węgiel węgiel wyroby z rudy \
elaza rudy metali wyroby minerały chemikalia pozostałe
korek spo\
ywcze kamienny brunatny ropy metalowe
naftowej
/y
ródło: opracowania własne UTK/
Największymi partnerami Polski w wymianie handlowej pozostają Niemcy, Rosja,
Ukraina oraz Czechy. Z tego powodu równie\
udział przewozów kolejowych w tych
kierunkach jest najwy\
szy. Przewozy pomiędzy Polską i Niemcami stanowiły około 25%
ogólnego wolumenu przewozów przez granice. W 2010 roku pomiędzy tymi krajami
przewieziono blisko 16 mln ton ładunków, wykonując pracę przewozową równą 5,3 mld
tonokilometrów. W przewozach dominował eksport, który stanowił w wykonanej pracy
blisko 62%. W przewozach pomiędzy Polską oraz Rosją i Ukrainą dominował eksport,
który stanowił blisko 95%. Przewozy z tych krajów to głównie transport węgla
kamiennego, rud \
elaza i minerałów. Spory udział posiadały przewozy przez granicę
południową, głównie do Czech i Słowacji. Udział tych krajów w przewozach wyniósł 12%.
4.4. Przewozy intermodalne.
W 2010 roku przewozy intermodalne realizowało 5 licencjonowanych przewoz
ników.
Przewieziono łącznie 4,4 mln ton ładunków i wykonano pracę przewozową równą 1 888
mln tonokilometrów. W porównaniu z rokiem poprzednim stanowiło to wzrost przewozów,
analogicznie o 32,9% oraz o 30,3%. Nale\
y zaznaczyć, i\
pomimo tak du\
ego wzrostu
przewozów ładunków wysokoprzetworzonych w 2010 roku, w dalszym ciągu nie udało się
35
33,28%
31,32%
14,12%
12,49%
12,08%
11,14%
10,71%
10,13%
8,77%
8,09%
7,18%
6,57%
5,03%
4,52%
4,04%
3,47%
3,25%
2,90%
2,61%
2,40%
2,22%
1,47%
1,26%
0,95%
odrobić strat z 2008 roku, w którym tego rodzaju transportem przewieziono blisko 5 mln
ton ładunków.
Rys. 38 Dynamika przewozów intermodalnych w latach 2008  2010
2009/2008 2010/2009
50%
40% 32,9%
32,5%
30,3%
29,1%
30%
20%
10%
0%
-10%
-20%
-30%
-30,5%
-40%
-34,5%
-37,5%
-42,0%
-50%
masa ładunków praca przewozowa liczba jednostek TEU
/y
ródło: opracowania własne UTK/
Przewoz
nicy przetransportowali Å‚Ä…cznie 344 575 sztuk jednostek transportowych, co
stanowiło 569 640 jednostek TEU (twenty-feet equivalent unit - miara odpowiadająca
pojemności jednego kontenera 20 stopowego). Przetransportowano 139 875 jednostek
TEU więcej ni\
w roku 2009 (wzrost 32,5%).
Głównym graczem w tym segmencie rynku pozostają spółki Grupy PKP. Udział PKP
Cargo oraz PKP LHS w masie przetransportowanych jednostek wyniósł blisko 74%.
Największy udział w tych przewozach posiadała spółka PKP Cargo S.A., która w 2010
roku uzyskała 71,6% rynku wg przewiezionej masy ładunków i 74% w wykonanej pracy
przewozowej. Na uwagę zasługuje wynik spółki Lotos Kolej, która w przeciągu dwóch lat
działalności w obszarze przewozów kombinowanych, przejęła blisko 25% rynku.
Rys.39 Udział przewoz
ników w rynku przewozów intermodalnych w 2010 roku
wg pracy przewozowej
wg masy
PKP LHS
PKP LHS
2,32%
1,92%
DB Schenker
Rail Polska
PKP CARGO
DB Schenker
0,86%
PKP CARGO
73,92%
Rail Polska
71,62%
0,76%
CTL Express
0,79%
LOTOS Kolej CTL Express
LOTOS Kolej
24,41% 0,45%
22,94%
/y
ródło: opracowania własne UTK/
Przewozy intermodalne realizowane są głównie w komunikacji międzynarodowej,
która stanowi blisko 81% wszystkich przewozów w tym segmencie rynku. Udział
komunikacji krajowej jest w dalszym ciÄ…gu nieznaczny i nie przekracza 20%.
36
%
Zdecydowanie największy udział stanowił tranzyt, który wyniósł blisko 33,8% oraz import
 29,7%. W transporcie kombinowanym dominują przewozy kontenerów 40 stopowych.
Przewieziono 222,9 tysiąca sztuk, co stanowiło 59% wszystkich przetransportowanych
jednostek. Kontenery 20 stopowe stanowiły około 30% (95,1 tys.).
Rys.40 Udział poszczególnych jednostek transportowych w 2010 roku
kontenery 30'
19 252
5,59%
kontenery 20'
95 157
27,62%
wymienne
nadwozia
samochodowe
kontenery 40'
7 219
222 910
2,10%
64,69%
naczepy i
przyczepy
30
samochody
0,01%
ciÄ™\
arowe
70
0001%
/y
ródło: opracowania własne UTK/
W dalszym ciągu bardzo niski udział stanowi przewóz naczep oraz wymiennych
nadwozi samochodowych. A
Ä…cznie w 2010 roku przetransportowano 7,2 tysiÄ…ca sztuk, co
stanowiło zaledwie 3,1% rynku przewozów w systemie intermodalnym. Wśród wszystkich
transportowanych jednostek przewa\
ały kontenery z ładunkami, blisko 66,5%. Pozostałą
część stanowiły kontenery pró\
ne - 33,5%.
Rys.41 Udział przewozów intermodalnych w rynku wg wykonanej pracy
przewozowej
45%
40%
35%
30%
25%
20%
15%
10%
5%
0%
/y
ródło: opracowania własne UTK/
Obecnie przewozy intermodalne stanowią około 1,7% transportowanej koleją masy
oraz 3,86% wykonanej pracy przewozowej. Niestety w dalszym ciÄ…gu Polska plasuje siÄ™
daleko w stawce krajów europejskich, gdzie przewozy w systemie intermodalnym, biorąc
37
35,8%
33,5%
33,7%
32,2%
29,3%
29,1%
23,8%
23,3%
20,0%
18,3%
18,4%
17,3%
13,9%
13,1%
11,3%
11,0%
6,2%
2,4%
3,8%
2,5%
2,1%
2,1%
1,3%
a
a
y
a
a
a
y
a
a
a
a
a
a
y
E
a
a
i
a
y
a
a
a
a
j
i
i
i
i
i
i
i
i
i
j
i
i
i
r
l
h
c
r
k
h
c
n
d
r
n
U
d
g
w
n
c
n
d
w
n
g
n
a
c
t
l
a
c
t
s
t
a
n
n
a
n
a
a
o
n
m
i
l
e
u
Ä™
a
s
e
g
o
g
t
t
e
o
a
i
a
p
a
Å‚
D
e
Å‚
L
a
o
l
w
l
r
z
u
u
i
y
w
s
l
B
m
A

W
z
n
t
u
r
P
r
o
o
n
F
W
o
E
C
A
I
r
N
u
s
d
Å‚
i
Å‚
i
B
B
H
e
o
S
F
R
S
H
r
a
P
Åš
k
l
e
i
W
pod uwagÄ™ wykonanÄ… pracÄ™ przewozowÄ… stanowiÄ… nawet 35%. Åšrednia w krajach Unii
Europejskiej w tym wskaz
niku oscyluje na poziomie 17,3%.
4.5. Przewozy towarów niebezpiecznych.
W 2010 roku działalność polegającą na przewozie towarów niebezpiecznych
realizowało 22 licencjonowanych przewoz
ników. Przewieziono łącznie 22,1 mln ton
ładunków niebezpiecznych wykonując pracę przewozową na poziomie 6 802 mln
tonokilometrów. W porównaniu z rokiem poprzednim, jest to wzrost przewozów tego
rodzaju ładunków o 11,5% i 6,9%.
Rys. 42 Udział przewozów towarów niebezpiecznych w rynku kolejowym
w latach 2007-2010
15%
14,59%
masa ładunków praca przewozowa
13,89%
11,40%
11,32%
10%
8,57%
8,16%
7,30%
7,03%
5%
0%
2007 2008 2009 2010
/y
ródło: opracowania własne UTK/
Największym przewoz
nikiem w segmencie przewozów towarów niebezpiecznych,
pod względem przetransportowanej masy, pozostaje PKP Cargo. W 2010 roku spółka ta
przewiozła 7,4 mln ton ładunków, co stanowiło 33,5% udziału w rynku. Na drugim
miejscu z udziałem 26,7% uplasowała się spółka Lotos Kolej. Pod względem wykonania
największej pracy przewozowej zaobserwowano odwrotną tendencję. W 2010 roku
liderem została spółka Lotos Kolej, która wykonała 2,4 mld tonokilometrów (udział
w rynku  ok. 35,6%). Spółka PKP Cargo zanotowała udziały na poziomie 32,8%.
Pozostali przewoz
nicy realizujący przewozy materiałów to głównie przewoz
nicy z grup
kapitałowych DB Schenker i CTL oraz spółki zajmujące się transportem paliw płynnych
oraz materiałów ropopochodnych np. Orlen KolTrans.
38
Rys. 43 Udział poszczególnych przewoz
ników w 2010 roku
40%
masa praca przewozow a
35%
30%
25%
20%
15%
10%
5%
0%
PKP Cargo Lotos Orlen CTL CTL Pol-Miedz
STK PKP LHS DB Pozostali
Kolej Koltrans Logistics Express Trans Schenker
Rail Polska
/y
ródło: opracowania własne UTK/
Ponad 70% przewiezionych towarów niebezpiecznych stanowiły materiały ciekłe
zapalne (ropa i produkty ropopochodne - benzyny, oleje napędowe). Według klasyfikacji
materiałów niebezpiecznych zgodnie z regulaminem RID dla międzynarodowych
przewozów kolejowych towarów niebezpiecznych poza materiałami ciekłymi zapalnymi,
największy udział w przewozie posiadały gazy (12% masy i 13,4%) wykonanej pracy
oraz materiały \
rÄ…ce (analogicznie 7,5% i 6,8%).
Rys.44 Udział poszczególnych grup towarów niebezpiecznych w 2010 roku
wg masy
wg pracy przewozowej
Pozostałe
Pozostał
5,05%
4,13%
Materiały
Materiały
Gazy
Gazy
trujÄ…ce
trujÄ…ce
11,98%
13,41%
0,74%
1,00%
Materiały
Materiały
utleniajÄ…ce
utleniajÄ…ce
1,12%
1,33%
Materiały
Materiały
Materiały
ciekłe zapalne
Materiały
ciekłe zapalne
samozapalne
71,03%
samozapalne
69,75%
1,06%
0,37%
Materiały stałe
zapalne
Materiały stałe
2,47%
zapalne
2,32%
Materiały \
rÄ…ce
7,47% Materiały \
rÄ…ce
6,77%
/y
ródło: opracowania własne UTK/
39
35,62%
33,53%
32,77%
26,68%
8,93%
8,72%
7,61%
7,36%
7,18%
4,02%
3,70%
3,62%
3,16%
3,15%
2,83%
2,47%
2,27%
2,32%
2,31%
1,74%
4.6. Struktura taboru kolejowego będącego w dyspozycji
przewoz
ników towarowych.
Analizując dane dotyczące taboru będącego w dyspozycji przewoz
ników
towarowych, w 2010 roku nastąpił dalszy spadek liczby taboru trakcyjnego
i wagonowego. W 2010 roku liczba u\
ytkowanych przez przewoz
ników lokomotyw spadła
o 245 sztuk (6,1%), a wagonów o 6 721 (6,2%).
Wraz ze spadkiem liczby posiadanego przez przewoz
ników taboru wagonowego,
spadajÄ… ich mo\
liwości przewozowe. Mierząc ładownością poszczególnych typów wagonów
w 2010 roku, największą posiadały węglarki  blisko 3,4 mln ton oraz cysterny  780
tysięcy. A
adowność wszystkich wagonów wyniosła 5,4 mln ton, o 365 tys. ton mniej ni\

w roku 2009. Średnia ładowność jednego wagonu wynosiła 53,8 ton. A
adowność taboru
wagonowego będącego w posiadaniu przewoz
ników.
Zmniejszenie ilostanu taboru kolejowego spowodowane było w głównej mierze
dalszym systematycznym wycofywaniem z eksploatacji starego, mocno wysłu\
onego
taboru, którego wiek przekracza często 35-40 lat. Proces wymiany taboru kolejowego
w dalszym ciągu przebiega bardzo powoli, co w konsekwencji nie wpływa znacząco na
poszerzenie oferty przewozowej. W dalszym ciÄ…gu brak jest na polskim rynku
wystarczającej liczby specjalistycznych wagonów słu\
ących do przewozu kontenerów.
Niestety w dalszym ciÄ…gu przewoz
nicy nie inwestujÄ… w tego rodzaju tabor, co
w konsekwencji przyczynić się mo\
e do dalszej marginalizacji tego segmentu rynku.
Zdecydowana większość taboru jest własnością przewoz
ników. Coraz częściej
przedsiębiorcy funkcjonujący na rynku kolejowym decydują się na inną formę
dysponowania taborem, między innymi na leasing lub dzier\
awę. Przykładem mo\
e być
spółka Lotos Kolej, która podpisała umowę z firmą Railpool, dotyczącą leasingu
nowoczesnych lokomotyw elektrycznych Bombardier Traxx. Większość lokomotyw
będących w posiadaniu przewoz
ników to lokomotywy spalinowe (łącznie 2 189 sztuk),
które stanowiły 59,2% wszystkich pojazdów trakcyjnych. Do najbardziej popularnych
nale\
y seria SM42. Na koniec 2010 roku przewoz
nicy posiadali 949 sztuk tych pojazdów.
Udział lokomotyw elektrycznych wyniósł 39,9%. Najbardziej popularnym typem pojazdów
zasilanych trakcjÄ… elektrycznÄ… jest lokomotywa ET22. A
Ä…cznie w dyspozycji przewoz
ników
pozostawało 940 sztuk tej serii. Pozostałą część, stanowiły lokomotywy parowe, na
koniec 2010 r. ich liczba wyniosła 22 sztuki. Wśród wagonów dominują węglarki  58,1%
(58,7 tysiąca sztuk), cysterny  14,9% (15 tysięcy sztuk) oraz platformy  12%
(12,1 tysiÄ…ca sztuk).
40
5. Rynek infrastruktury kolejowej.
5.1. Struktura podmiotowa rynku zarządców infrastruktury
kolejowej.
Na koniec 2010 roku działalność polegającą na zarządzaniu liniową infrastrukturą
kolejową realizowało 10 przedsiębiorców, w tym siedmiu wyłącznie taką działalność:
" PKP Polskie Linie Kolejowe S.A.,
" Infra SILESIA S.A.  od 16 marca 2010 r. (do 16 marca 2010 r. jako DB
Infrastruktura S.A.),
" Kopalnia Piasku  Kotlarnia  Linie Kolejowe Sp. z o.o.,
" Jastrzębska Spółka Kolejowa Sp. z o.o.,
" CTL Maczki-Bór Sp. z o.o.,
" UBB Polska Sp. z o.o.
" PMT Linie Kolejowe Sp. z o.o. (od 12 grudnia 2010 roku).
Dodatkowo spółka PKP SKM w Trójmieście Sp. z o.o., jako jedyna pełniła
jednocześną rolę przewoz
nika i zarządcy ogólnodostępnej infrastruktury kolejowej.
Pozostałe dwa przedsiębiorstwa, w tym WKD Sp. z o.o. oraz PKP LHS Sp. z o.o.
(posiadająca wyłącznie linię szerokotorową o prześwicie 1520 mm), łączyły funkcję
przewoz
nika i zarządcy, przy czym nie udostępniały własnej infrastruktury innym
przewoz
nikom.
Na liniach wąskotorowych funkcjonowało 26 przedsiębiorców, którzy łączyli funkcję
polegającą na realizacji przewozów (w głównej mierze pasa\
erskich) oraz funkcjÄ™
u\
ytkownika/właściciela infrastruktury.
Długość linii kolejowych eksploatowanych w 2010 roku przez wszystkich zarządców
infrastruktury, włączając koleje szeroko i wąskotorowe wyniosła 20 770,37km.
W porównaniu z rokiem poprzednim łączna długość sieci kolejowej zmniejszyła się
o 65,15km. Nale\
y zaznaczyć, i\
blisko 693km stanowiły linie wąskotorowe, o prześwicie
torów nie przekraczającym 1435mm. Ich długość w porównaniu z rokiem poprzednim nie
uległa zmianie. A
ączna długość linii kolejowych eksploatowanych przez głównego
zarządcę infrastruktury - PKP PLK zmalała o 59,63km. A
ączna długość linii będących
w eksploatacji spółki PKP PLK na dzień 31 grudnia 2010 roku wyniosła 19 276,06km.
W tej liczbie 147,8km stanowiły linie o prześwicie 1520 mm. W ogólnej długości polskiej
sieci kolejowej ponad 94% stanowiły linie normalnotorowe.
41
Rys. 45 Struktura linii kolejowych eksploatowanych w Polsce
stan na koniec 2010 roku
normalnotorowe
szerokotorow e
wÄ…skotorowe
19 534,91 km
94,05%
542,50 km
2,61%
692,96 km
3,33%
/y
ródło: opracowania własne UTK/
Linie kolejowe o prześwicie 1520 mm stanowiły 2,6%. Na ich długość składały się
linie kolejowedwóch zarządców, PKP LHS Sp. z o.o. 394,65 km oraz PKP PLK S.A.  147,8
km. Linie kolejowe wąskotorowe posiadały łączną długość 692,9 km, co stanowiło 3,3%
ogółu linii eksploatowanych w Polsce.
Rys. 46 Udział poszczególnych zarządców w rynku wg długości
eksploatowanych linii kolejowych, stan na koniec 2010 roku
WKD; 0,19%
wÄ…skotorowe
3,34%
CTL Maczki
PKP PLK
Inne
0,28%
92,81%
7,19%
PKP LHS
Infra
1,90%
SILESIA
0,56%
Jastrzębska
Spółka
Kolejowa
0,21%
PKP SKM
KP KOTLARNIA
PMT
UBB Polska
0,15%
0,56%
0,01%
0,01%
/y
ródło: opracowania własne UTK/
W zarządzie spółki PKP PLK, w 2010 roku pozostawało 22 002km linii kolejowych.
W tej liczbie 2 725,9km (12,4%) stanowiły linie wyłączone z eksploatacji. Spółka jako
jedyna zarządzała infrastrukturą o znaczeniu państwowym. Na koniec 2010 roku linie te
42
stanowiły 59,6% wszystkich linii eksploatowanych. Ich długość nie uległa zmianie
i wyniosła na koniec 2010 roku 11 429,7 kilometrów. Spółka PKP SKM prowadząca
działalność w aglomeracji trójmiejskiej, realizowała zarówno licencjonowane usługi
przewozowe, jak i zadania polegające na udostępnianiu infrastruktury kolejowej. Spółka
ta eksploatowała i zarządzała 31,1 kilometrowym odcinkiem linii normalnotorowej. Sieć
tego zarządcy jest w całości zelektryfikowana. Spółka PKP LHS, trzecia spółka nale\
Ä…ca
do Grupy PKP, eksploatowała 394,65 km linii o prześwicie 1520 mm. Infrastruktura
będąca w posiadaniu zarządcy infrastruktury nie jest udostępniana innym przewoz
nikom
kolejowym. Pozostali zarzÄ…dcy infrastruktury normalnotorowej (spoza Grupy PKP) w tym:
Infra Silesia, KP Kotlarnia, Jastrzębska Spółka Kolejowa, CTL Maczki-Bór, UBB Polska,
PMT oraz WKD zarzÄ…dzali i eksploatowali Å‚Ä…cznie 375,633km linii kolejowych.
W porównaniu z rokiem poprzednim długość linii eksploatowanych przez tych zarządców
zmniejszyła się o 5,5km. Największą długość posiadały spółki: Kopalnia Piasku
 Kotlarnia  Linie Kolejowe  117,3km oraz Infra Silesia - 115,4km. Długość linii
kolejowych wąskotorowych będących w zarządzie wyniosła 956,56km. Długość linii
zelektryfikowanych, będących w eksploatacji wszystkich zarządców infrastruktury
w Polsce, wyniosła 11 914km, co stanowiło 57,4% łącznej długości linii eksploatowanych.
Blisko 99,5% stanowiły linie będące w posiadaniu spółek Grupy PKP (w tym PKP PLK oraz
PKP SKM). A
ączna długość torów eksploatowanych na liniach wszystkich zarządców
infrastruktury wyniosła 39 388km, w tym zelektryfikowanych 25 294km. W porównaniu
z rokiem 2009 ich długość zmniejszyła się analogicznie o 252km i 36km. A
ączna długość
torów stacyjnych wyniosła 9 776km, torów z blokadą liniową 21 506 km, w tym
samoczynnÄ… 4 829km.
Rys. 47 GÄ™stość sieci kolejowej w Polsce (km / 100 km²) w latach 2004 2010
2
( km / 100 km )
20
2003 2010
18
16
14
12
10
8
6
4
2
/y
ródło: opracowania własne UTK/
43
17,71
17,00
9,22
9,10
9,00
8,88
7,68
7,60
7,50
7,42
7,40
7,40
7,09
6,95
6,91
6,50
6,47
6,20
6,20
5,92
5,94
5,60
5,50
5,49
5,40
5,22
4,88
4,80
4,40
4,31
3,89
3,40
e
e
e
e
e
e
e
e
e
e
e
i
e
e
e
i
i
i
i
e
i
i
i
i
i
i
i
i
e
i
i
k
i
k
k
k
k
k
k
k
k
k
k
k
k
k
k
s
k
z
s
c
s
s
s
s
s
s
c
s
s
s
l
s
l
l
r
Ä…
l
s
d
e
r
u
y
a
r
a
a
l
e
r
l
i
o
l
o
o
o
ó
z
o
Å›
u
b
p
o
Å‚
Å›
b
r
p
p
d
p
w
r
z
u
m
u
m
k
o
o
o
l
o
o
a
o
m
l
a
Å‚
o
o
n
o
z
k
k
p
o
t
l
a
l
p
m
p
a
d
p
Ä™
o
-
-
e
i
m
i
o
o
o
d
m
o
i
w
k
p
w
k
n
Å›
s
s
d
Å„
i
w
o
a
h
j
m
c
r
u
a
a
k
z
w
Gęstość sieci kolejowej w poszczególnych województwach mierzona w km linii/100
km2 powierzchni kształtowała się od 3,89 km/100 km2 w woj. podlaskim do 17,71
km/100 km2 w woj. śląskim. Na koniec 2010 roku średnia krajowa gęstość sieci kolejowej
wyniosła 6,7 km/100 km2.
W 2010 roku na sieci infrastruktury kolejowej zlokalizowanych było 2 634 obiektów
dworcowych, słu\
ących do obsługi podró\
nych (w tym obiektów dworcowych
znajdujących na liniach wyłączonych z eksploatacji oraz przeznaczonych do likwidacji).
W tej liczbie 973 (37%) stanowiły obiekty czynne. Na sieci zarządców infrastruktury
znajdowało się 2 251 przystanków (miejsc przeznaczonych do wsiadania lub wysiadania
pasa\
erów na danej linii komunikacyjnej).W łącznej liczbie 1 488 stanowiły przystanki
czynne.
Na koniec 2010 roku 8% linii dostosowanych było do realizacji przewozów powy\
ej
120 km/h, w porównaniu z rokiem poprzednim ich udział zwiększył się o 0,5%.
Ze względu na ciągle pogarszający się stan infrastruktury kolejowej, a co za tym idzie
wprowadzaniem kolejnych ograniczeń prędkości, zwiększyła się długość linii, na których
prędkość przewozowa wynosi maksymalnie 60 km/h. W 2010 roku ich udział wyniósł
36,3%, o blisko 2% więcej ni\
przed rokiem. Blisko 35% linii kolejowych posiada
dopuszczalną prędkość mieszczącą się w przedziale 80  120 km/h. Udział linii 60-80
km/h był najmniejszy, na koniec 2010 roku stanowił 21,3%.
Rys. 48 Udział długości linii kolejowych wg dopuszczalnych prędkości
maksymalnych w latach 2006-2010
50,00%
2006 2007 2008 2009 2010
40,00%
30,00%
20,00%
10,00%
0,00%
120 < Vmax 80 < Vmax d" 120 60 < Vmax d" 80 Vmax d" 60
/y
ródło: opracowania własne UTK/
W dalszym ciągu na polskiej infrastrukturze nie występują linie pozwalające na
realizację przewozów kolejowych z prędkością przekraczającą 160 km/h. Zaledwie 8%
stanowią linie na których prędkość przewozowa oscyluje na poziomie 120-160 km/h.
Obecnie realizację przewozów z prędkością 160 km/h, realizować mo\
na zaledwie na
kilku linach.
44
36,42%
36,25%
36,37%
35,62%
35,14%
34,46%
34,47%
34,44%
34,12%
33,86%
22,72%
22,36%
21,23%
21,41%
21,31%
udział
8,30%
8,02%
7,97%
7,93%
7,58%
5.2. Udostępnianie infrastruktury podmiotom świadczącym usługi
przewozowe.
W 2010 roku usługi polegające na udostępnianiu infrastruktury kolejowej
przewoz
nikom realizowało 9 zarządców. Głównym i największym podmiotem na rynku
udostępniania infrastruktury kolejowej pozostaje spółka PKP PLK. W 2010 roku zarządcy
infrastruktury sprzedali łącznie 2 688 tysiąca sztuk tras, o łącznej długości 224,6 mln
kilometrów. W porównaniu z rokiem poprzednim uruchomiono 124 tysięcy tras więcej
(wzrost o 4,6%). Ich łączna długość wzrosła o 8,8 mln km (4,1%).
Dominującą pozycję na rynku zarządców infrastruktury posiadała spółka PKP PLK.
Zarządca sprzedał blisko 2,4 mln tras, o łącznej długości 221,2 mln kilometrów.
Większość zrealizowanych tras stanowiły zgłoszone do rocznego rozkładu jazdy (łącznie
1,844 mln sztuk), co stanowiło 74,6% wszystkich uruchomionych. Niespełna 7,5%
stanowiły trasy zrealizowane  ad-hoc , tzn. nie zgłaszane do rocznego lub
indywidualnego rozkładu jazdy. Na koniec 2010 roku udział spółki PKP PLK w rynku
udostępniania infrastruktury i sprzeda\
y tras, mierzony wykonanÄ… na sieci kolejowej
pracą eksploatacyjną, wyniósł 98,5%. Nale\
y zaznaczyć, i\
w ostatnich latach udział PKP
PLK znacząco się nie zmienił i oscyluje na poziomie 97,5-98,5%.
Rys. 49 Długość sprzedanych tras przez zarządcę PKP PLK
w latach 2003  2010
221 246,90
212 279,15
228 205,60
231 890,29
230 740,87
222 704,47
234 615,53
249 350,72
200 000 210 000 220 000 230 000 240 000 250 000 260 000
tys. pociągokilometrów
/y
ródło: opracowania własne UTK/
Biorąc pod uwagę pozostałych zarządców infrastruktury największą liczbę tras
zrealizowała spółka PKP SKM w Trójmieście, łącznie 94,2 tysiąca tras. Nale\
y zaznaczyć,
i\
w tej liczbie 81,5 tys. stanowiły trasy zrealizowane dla własnych potrzeb
przewozowych. A
ączna długość wyniosła 2,1 mln kilometrów, o 6% mniej ni\
w roku
poprzednim. Udział spółki w rynku udostępniania infrastruktury na koniec 2010 roku
45
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
wyniósł 0,97%. Udział pozostałych zarządców infrastruktury mierzony długością
sprzedanych tras był nieznaczny. A
ącznie wyniósł 0,53%.
Rys. 50 Udział w rynku wg długości zrealizowanych tras
przez PKP PLK S.A. w latach 2003  2010
98,50%
2010
98,39%
2009
2008 98,49%
2007 98,50%
2006 97,75%
97,80%
2005
98,27%
2004
2003 98,59%
96,00% 96,50% 97,00% 97,50% 98,00% 98,50% 99,00%
/y
ródło: opracowania własne UTK/
W 2010 roku przewoz
nicy zamówili, zgłaszając do rocznych oraz indywidualnych
rozkładów jazdy 3,2 mln tras (2,4% więcej ni\
w roku poprzednim) o łącznej długości
268 mln km (wzrost o 3,6%). W porównaniu z łączną liczbą oraz długością tras
zakupionych, współczynnik wykorzystania wyniósł odpowiednio 87,4% i 84,8%.
Porównując z rokiem poprzednim współczynnik wykorzystania tras wzrósł analogicznie
o 1,8 i 6,4%. Zdecydowany wzrost realizacji, majÄ…cy miejsce w 2007 roku, spowodowany
był w głównej mierze wprowadzeniem przez zarządców infrastruktury opłaty
rezerwacyjnej za zamówione i niewykorzystane trasy przez przewoz
ników.
Rys. 51 Udział tras sprzedanych w ogólnej liczbie zamówionych przez
przewoz
ników w latach 2005-2010
100%
długość tras liczba tras
90%
88,98%
86,34%
84,46%
85,41%
84,09%
80%
81,38%
79,37%
77,63%
70%
66,73%
64,91%
64,07%
60%
59,81%
50%
2005 2006 2007 2008 2009 2010
/y
ródło: opracowania własne UTK/
46
Åšrednie obciÄ…\
enie 1km linii wykonaną pracą wyniosło 6,2 mln ton brutto.
W porównaniu z rokiem poprzednim zanotowano wzrost tego współczynnika o 7,3%.
Wzrost dotyczył głównie przewozów towarowych. W przeliczeniu na 1 km linii
przewoz
nicy wykonali pracę przewozową brutto większą o 544 tysięcy ton. W 2010
średnie obcią\
enie dla tego typu przejazdów wyniosło 4,78 mln ton brutto na 1 kilometr
linii. W przewozach pasa\
erskich współczynnik ten wyniósł 1,45 mln tono/km. Nale\
y
zaznaczyć, i\
w ostatnich latach występuje niewielka tendencja spadkowa wskaz
nika dla
przewozów pasa\
erskich, głównie za sprawą uruchamiania l\
ejszych składów pociągów
w relacjach regionalnych (z wykorzystanie szynobusów oraz lekkich zespołów
trakcyjnych) oraz krótszych składów w relacjach międzywojewódzkich.
Rys. 52 ObciÄ…\
enie km linii kolejowej wielkością pracy przewozowej
(mln btkm/na 1 km linii)
6
Przewozy pasa\
erskie Przewozy tow arowe
5
4
3
2
1
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
/y
ródło: opracowania własne UTK/
5.3. Opłaty za dostęp do infrastruktury kolejowej.
Na koniec 2010 roku zarządzaniem infrastrukturą kolejową zajmowało się
11 przedsiębiorców, z czego wyłącznie tą działalnością  8. Spółka PKP LHS, która
eksploatuje linię o prześwicie 1520 mm, nie udostępnia własnej infrastruktury innym
przewoz
nikom kolejowym. Spółka PKP SKM w Trójmieście, jako jedyna pełniła
jednocześnie rolę przewoz
nika i zarządcy ogólnodostępnej infrastruktury kolejowej. Od
wejścia w \
ycie rozkładu jazdy pociągów 2010/2011, działalność polegającą na
zarządzaniu i udostępnianiu infrastruktury kolejowej, rozpoczął nowy przedsiębiorca 
PMT Linie Kolejowe. Na koniec 2010 roku 9 przedsiębiorców zobowiązanych było do
przedkładania Prezesowi UTK do zatwierdzenia stawek jednostkowych opłat za dostęp do
47
5,377
5,232
5,161
5,111
4,916
4,950
4,785
4,240
mln brutto tono-km
2,061
1,787
1,606
1,622
1,625
1,573
1,621
1,456
infrastruktury kolejowej. We wrześniu 2010 roku podpisana została umowa
o przeniesieniu aportem do Jastrzębskiej Spółki Kolejowej własności nieruchomości,
prawa wieczystego u\
ytkowania gruntów oraz budynków i urządzeń zorganizowanej
części przedsiębiorstwa Jastrzębskiej Spółki Węglowej w postaci infrastruktury kolejowej
KWK Budryk. W zwiÄ…zku z powy\
szym, z dniem 31 grudnia 2010 roku zarzÄ…dca KWK
 Budryk zakończył działalność jako przedsiębiorca udostępniający infrastrukturę
kolejowÄ….
W roku 2010 nastąpił wzrost o 3,48% (z 10,56 na 10,93 zł/pockm), średniego
kosztu pociągokilometra za minimalny dostęp do infrastruktury PKP PLK w stosunku do
analogicznej wielkości w 2009 roku. Stawki dostępu do infrastruktury wzrosły dla
pociągów pasa\
erskich o 8,84% (z 6,45 do 7,02 zł/pockm), a dla pociągów towarowych
zmalały o 10,90% (z 19,55 na 17,42 zł/pockm).
W związku z dodatkowymi środkami finansowymi, w wysokości 20 mln zł jakie
otrzymał zarządca PKP PLK S.A. z Funduszu Kolejowego zarząd spółki przyznał na okres
od 1 stycznia do 11 grudnia 2010 roku 25% ulgę w stawkach dla pociągów realizujących
przewozy intermodalne. Nale\
y zaznaczyć, i\
ulga była udzielona wyłącznie w przypadku
realizacji przewozów w zwartych składach całopociągowych. Z tego powodu uzyskanie
ulgi przez przewoz
ników dla części pociągów intermodalnych stało się niemo\
liwe.
Rys. 53 Średni koszt poc-km za minimalny dostęp do infrastruktury na rozkład
jazdy 2009/2010
120
Ruch pasa\
erski Ruch towarowy Åšrednia sieciowa
100
80
60
40
20
0
PKP SKM PKP PLK S.A. UBB Polska KP Kotlarnia Jastrzębska SK CTL Maczki-Bór KWK "BUDRYK" Infra SILESIA
/y
ródło: opracowania własne UTK/
48
98,30
98,30
68,61
68,63
68,63
61,04
61,04
56,04
56,04
48,22
48,22
Koszt 1 pockm [zł]
31,86
31,86
17,42
10,93
7,02
6,27
6,27
Rys. 54 Średni koszt poc-km za dostęp do infrastruktury PKP PLK
30
PociÄ…gi pasa\
erskie PociÄ…gi towarowe PociÄ…gi intermodalne Åšrednia sieciowa
23,96 24,00
25
23,55 23,50
21,71
21,52
23,96
23,55 24,00
19,55
21,71
21,52
20 18,76
17,78
17,70
17,42 17,38
16,04
13,28
15
12,81
12,55
12,57
12,27
11,76
10,93
10,59 10,70
10,56 10,56
10,14 10,06
10,59
10
10,37
7,02
9,57 6,63 6,83 6,91
9,05
8,97 6,45
9,14 6,14
8,95
8,35
6,75
5
6,15
5,57
4,92
0
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
/y
ródło: opracowania własne UTK/
Dla porównania, poni\
ej przedstawiono przeciętne stawki za dostęp do
infrastruktury w krajach UE w stosunku do stawek obowiÄ…zujÄ…cych w Polsce.
Z analizy porównawczej wynika, \
e poziom polskich stawek w ruchu towarowym
zasadniczo sytuuje Polskę w strefie średnich poziomów lub nieznacznie powy\
ej średniej
i tylko nieznacznie odbiega od krajów o du\
ym poziomie przewozów i liberalizacji rynku,
takich jak np. Niemcy. Najwy\
szy poziom stawek za dostęp do infrastruktury kolejowej
wystąpił w takich krajach jak Irlandia, A
otwa i Słowacja. W 2010 roku oscylował średnio
na poziomie 10 euro za wykonany na sieci pociÄ…gokilometr. Najni\
szy poziom stawek
odnotowano w Hiszpanii i Szwecji  ok. 0,5 euro za 1 kilometr.
Rys. 55 Przeciętne stawki jednostkowe opłat dla pociągów towarowych
w krajach UE w 2010 roku
Ź 12
10,3
9,6
9,4
Ź 10
Ź 8
6,9
6,5
5,4
Ź 6
4,4
4,3
3,5
Ź 4
3,3
2,7 2,7
2,5
2,4 2,5
2,3
2,2
2,1
2,0
1,6
Ź 2
1,1
0,7
0,4 0,4
Ź -
/y
ródło: Opracowania własne UTK na podstawie RMMS questionnaire i Rail Liberalisation
Index 2011/
49
Stawka jednostkowa opłaty za dost
Ä™
p do infrastruktury w zł / pockm
euro / pockm
a
a
a
y
a
a
a
a
a
a
y
a
a
y
a
a
a
i
a
a
y
a
a
a
i
j
i
i
i
i
i
j
i
i
j
i
j
i
i
r
l
h
c
r
g
h
k
c
d
n
r
n
c
d
g
n
c
w
c
d
g
n
w
r
n
a
c
l
t
a
c
t
s
t
a
e
n
n
n
a
a
m
o
n
e
l
i
e
u
Ä™
u
e
s
r
g
o
g
e
t
o
a
a
p
a
Å‚
D
e
Å‚
a
o
L
l
b
w
l
w
r
u
i
z
u
w
B
s
l
m
z
G
W
A

t
u
r
z
P
o
o
n
F
W
o
A
N
C
E
I
r
s
m
u
i
Å‚
Å‚
i
B
S
H
e
o
F
R
S
S
H
s
P
k
u
L
Rys. 56 Przeciętne stawki jednostkowe opłat dla pociągów pasa\
erskich
w krajach UE w 2010 roku
Ź 6
5,3
5,0
Ź 5
4,5
4,0
3,8
Ź 4
3,2
2,7
Ź 3
2,5 2,5
2,4
2,2
2,1
2,0
1,9
1,8
1,7
Ź 2
1,6 1,6
1,4
1,1
0,8
Ź 1 0,7
0,7
0,3
0,0
Ź -
/y
ródło: Opracowania własne UTK na podstawie RMMS questionnaire i Rail Liberalisation
Index 2011/
6. Wielkość oraz wskaz
niki efektywności rynku transportu
kolejowego.
Polski rynek transportu kolejowego jest jednym z największych w Europie, zarówno
pod względem liczby podmiotów funkcjonujących na rynku i zatrudnienia, jak i długości
infrastruktury, wykonanej pracy eksploatacyjnej oraz pracy przewozowej. Wielkość
polskiego rynku transportu kolejowego w 2010 roku scharakteryzować mo\
na
następującymi parametrami:
" roczne przychody rynku kolejowego - 15,6 mld zł,
" roczne koszty realizacji usług kolejowych - 16,3 mld zł,
" zatrudnienie przez sektor kolejowy - 103 609 osób,
" przewiezionych towarów koleją - 257,9 mln ton,
" przewieziona liczba pasa\
erów koleją - 262,3 mln,
" sprzedanych przez zarządców tras pociągów - 227,7 mln poc-km.
W 2010 roku nastąpił dalszy spadek liczby pracowników zatrudnionych przez sektor
kolejowy, który wyniósł 4,1%. Na koniec 2010 roku liczba pracowników zatrudnionych
przez zarządców i przewoz
ników kolejowych wyniosła 103,6 tysiąca osób, o 4,4 tysiąca
mniej ni\
w 2009 roku. Nale\
y zaznaczyć, i\
w latach 2003-2010 liczba osób
zatrudnionych przez przedsiębiorców spadła o blisko 18%. Redukcja zatrudnienia
50
euro / pockm
a
i
a
a
y
a
a
a
a
a
a
a
y
a
y
a
i
a
a
a
y
a
a
a
j
a
i
i
i
j
i
i
i
r
i
j
j
i
i
i
r
d
l
h
c
r
g
t
h
k
n
i
c
n
c
d
n
g
w
c
c
d
g
g
w
n
r
n
a
c
l
a
s
c
s
t
t
a
e
n
n
a
n
a
o
l
n
i
m
e
e
e
Ä™
u
u
e
g
r
o
g
u
e
t
o
a
a
p
D
a
Å‚
e
Å‚
o
a
L
l
b
w
l
w
r
z
u
i
w
w
s
B
l
m
G
z
W
A
A

r
t
u
P
r
z
o
n
o
F
W
o
C
E
I
N
r
s
u
m
i
Å‚
Å‚
o
i
S
B
H
e
o
F
S
R
S
N
H
s
P
k
u
L
spowodowana była w głównej mierze trwającym procesem restrukturyzacji, w tym
koniecznością dalszej minimalizacji kosztów zatrudnienia przez przewoz
ników, głównie
przez spółkę PKP Cargo (o około 7,1%), PKP Intercity  9,2% oraz Przewozy Regionalne
- 6,5%. Redukcja zatrudnienia w sektorze przewozów kolejowych nieznacznie wpłynęła
na obni\
enie kosztów oraz wzrost rentowności realizacji działalności przewozowej.
Na koniec 2010 roku w ogólnej liczbie zatrudnionych pracowników - 7,9% stanowili
maszyniści. Ich liczba wyniosła 8 202, w tym 5 009 pracowników zatrudniano
bezpośrednio przy realizacji przewozów pasa\
erskich.
Rys. 57 Struktura zatrudnienia w 2010 roku (liczba pracowników, udział)
Pozostali GRUPA CTL
5 020 970
GRUPA DB Schenker
4,85% 0,94%
2 822
POL-MIEDy

2,72%
PKP PLK
TRANS
39 817
648
38,43%
0,63%
Inne
9 558
LOTOS
PKP LHS
9,22%
KOLEJ
1 262
PKP CARGO
584
1,22%
26 750
0,56%
25,82%
PKP SKM
PKP INTERCITY
686
8 270
0,66%
7,98%
Koleje Mazowieckie
2 586
Przewozy Regionalne
2,50%
14 195
13,70%
/y
ródło: opracowania własne UTK/
W 2010 roku przedsiębiorcy funkcjonujący na rynku transportu kolejowego, tym
przewoz
nicy kolejowi oraz zarządcy infrastruktury, zanotowali wzrost wysokości obrotów
wynikający w głównej mierze ze zwiększenia wielkości przewozów towarowych (pracy
eksploatacyjnej i przewozowej). W porównaniu z 2009 rokiem, przychody przedsiębiorstw
wzrosły o 11,1% (1,5 mld zł). W tym samym okresie koszty operacyjne realizacji
działalności kolejowej wzrosły o 5,5% (0,8 mld zł). A
ącznie cały rynek zanotował stratę
w wysokości 0,6 mld zł, ok. 50% mniej ni\
w roku poprzednim, kiedy wyniosła około
1,3 mld złotych. Jedynym segmentem rynku generującym zyski były przewozy towarowe.
W 2010 roku zanotował zyski na poziomie 180 mln zł, ok. 15% więcej ni\
w 2009 roku.
51
Rys. 58 Wyniki działalności podmiotów rynku kolejowego (mld zł)
w latach 2003-2010
17
Koszty działalności operacyjnej Przychody
16
15
14
13
12
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
/y
ródło: opracowania własne UTK/
Rys. 59 Rentowność działalności operacyjnej w latach 2003-2010
1,0
Przewoz
nicy osób Przew oz
nicy rzeczy ZarzÄ…dcy infrastruktury
0,8
0,42
0,5
0,33
0,28 0,28 0,27
0,18
0,16
0,3
0,05
-0,03
0,0 -0,15
-0,17
0,05
-0,308
-0,3 -0,340 -0,311
-0,157
-0,230
-0,25
-0,5
-0,712
-0,76
-0,560
-0,8 -0,60
-1,0
-1,004
-1,3
-1,17
-1,5
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
/y
ródło: opracowania własne UTK/
Rynek przewozu osób i zarządzania oraz udostępniania infrastruktury kolejowej
zanotował stratę. Zarządcy infrastruktury, w tym PKP PLK w 2010 roku stracili na
działalności operacyjnej około 150 mln złotych. W segmencie pasa\
erskim strata
wyniosła ponad 700 mln. Nale\
y zaznaczyć, i\
do przychodów przewoz
ników pasa\
erskich
zaliczono dotacje przedmiotowe i podmiotowe otrzymane z bud\
etu Państwa oraz
samorządów.
W 2010 roku nastąpiła nieznaczna poprawa rentowności sektora kolejowych
przewozów pasa\
erskich. Przewoz
nicy w porównaniu z rokiem poprzednim zanotowali
stratę mniejszą o około 100 mln złotych. Przychody z działalności operacyjnej wzrosły do
poziomu 4,4 mld złotych (5,2%). W tym samym czasie koszty działalności wzrosły tylko
nieznacznie do poziomu 4,58 mld (2,7%). W ogólnej kwocie przychodów 38,5%
stanowiły dotacje na świadczenie usług publicznych oraz przedmiotowe do ulg
ustawowych. Przewoz
nicy otrzymali na ten cel 1,7 mld złotych, o blisko 15% więcej ni\

przed rokiem. W tej kwocie 301 mln stanowiły dotacje pokrywające stratę ze sprzeda\
y
biletów z ulgą ustawową. Przychody z działalności operacyjnej, w tym sprzeda\
y usług
52
16,32
16,08
15,69
15,64
15,46
15,52
15,23
15,18
15,23
mld zł
14,65
14,58
14,45
14,07
13,95
13,85
13,22
mld zł
przewozowych (biletów), utrzymały się na poziomie z 2009 roku i wyniosły 2,7 mld
złotych.
W 2010 roku przychód przewoz
ników pasa\
erskich w przeliczeniu na
1 zatrudnionego pracownika wyniósł 166 tysięcy złotych, 11,4% więcej ni\
przed rokiem.
Wszyscy przewoz
nicy zanotowali wzrost przychodu na 1 przewiezionego pasa\
era, który
w 2010 roku wyniósł 16,89 zł. W porównaniu z rokiem poprzednim o 2 zł więcej tj.
13,9%. Przychód uzyskany z wykonania 1 pasa\
erokilometra w stosunku do roku
poprzedniego wzrósł o około 9,7% (0,022 zł). W 2010 roku wyniósł 0,247 zł za
1 wykonany na sieci infrastruktury kolejowej pasa\
erokilometr.
W 2010 roku przewoz
nicy zanotowali dalszy wzrost kosztów generowanych przez
działalność operacyjną. W przeliczeniu na 1 przewiezionego pasa\
era koszty wzrosły do
poziomu 17,45zł, czyli o blisko 12%. Jest to efekt spadku liczby pasa\
erów, który w 2010
roku wyniósł 7,6%. Nale\
y zaznaczyć, i\
przewoz
nicy utrzymali poda\
na poziomie z roku
2009, co generowało wysokie koszty stałe. W przeliczeniu na wykonany pasa\
erokilometr
wzrost kosztów był nieznacznie mniejszy i wyniósł w 2010 roku 7,1%. Głównie za sprawą
ok. 4% wzrostu średniej odległości na jaką podró\
owali pasa\
erowie.
W przewozach towarowych dzięki dynamicznemu wzrostowi zapotrzebowania na
usługi transportowe, ten segment rynku zanotował zysk na poziomie 180 mln złotych,
o 20 mln więcej ni\
w 2009 roku. A
Ä…czne przychody przewoz
ników towarowych
przekroczyły poziom 7,5 mld złotych. Nale\
y zaznaczyć, i\
ubiegły rok charakteryzował
się niskim poziomem cen taryf przewozowych, co nie bez znaczenia było dla płynności
finansowej większości przedsiębiorstw kolejowych. Bie\
ący rok przyniósł znaczący wzrost
cen za usługi transportowe towarów masowych (głównie węgla kamiennego i kruszyw).
Wzrost cen w tym segmencie rynku wyniósł od 10 do nawet 25%. Ze względu na dalszy
wzrost zapotrzebowania na usługi przewozowe oraz koniec wojny cenowej mającej
miejsce w ostatnich latach na rynku kolejowym nale\
y spodziewać się, i\
przychody
przedsiębiorstw z tytułu realizacji przewozów wzrosną w 2011 roku nawet o trzydzieści
procent.
Większość przewoz
ników osiągnęła wzrost wydajności pracy mierzony jako przychód
na 1 zatrudnionego pracownika. W 2010 roku współczynnik ten wyniósł 220 tysięcy
zł/osobę, o 9,3% więcej ni\
w 2009 roku. Biorąc pod uwagę przychody przedsiębiorców
w przeliczeniu na 1 tonę ładunku, 2010 rok przyniósł spadek tego wskaz
nika o 3,5% do
poziomu 29,38 zł/tonę. Poziom ww. wskaz
nika uzale\
niony jest od odległości na jakie
poszczególni przewoz
nicy realizujÄ… przewozy. Przychody w przeliczeniu na 1 tonokilometr
spadły w analogicznym okresie średnio o 8,3% co oznacza, \
e niektórzy przewoz
nicy
chcąc zwiększyć poziom przewozów znacząco obni\
yli stawki za usługi transportowe.
Średni koszt przewiezienia 1 tony ładunku transportem kolejowym spadł w 2010
roku o 3,7% do poziomu 28,67 zł. Poziom średniego kosztu wykonania 1 tonokilometra
53
przez przewoz
ników wyniósł w roku 2010 - 0,151 zł i w stosunku do roku poprzedniego
spadł o blisko 8,5%.
Na rynku udostępniania infrastruktury, pomimo utrzymania stawek na poziomie
z roku poprzedniego nastąpił znaczący wzrost przychodów zarządców. Przychody wzrosły
do poziomu 3,6 mld złotych, tj. o ponad 13%, głównie za sprawą zwiększenia pracy
eksploatacyjnej wykonanej na sieci. Ró\
nica pomiędzy kosztami, a przychodami
z działalności operacyjnej wzrosła z 0,56 mld zł w 2009 roku do poziomu 0,71 mld zł
w roku 2010.
Pomimo nieznacznego spadku poziomu zatrudnienia o 1,3%, (głównie w spółce PKP
PLK) zanotowano wzrosty wykonanej na sieci infrastruktury pracy eksploatacyjnej
o 4,3%. Nale\
y zwrócić uwagę, i\
w dalszym ciągu wydajność pracy w spółkach Grupy
PKP była zdecydowanie wy\
sza ni\
u pozostałych zarządców infrastruktury. Wią\
e siÄ™ to
w głównej mierze z wysokim wskaz
nikiem wykorzystania tras przez przewoz
ników, tj.
liczbą uruchamianych pociągów na liniach i wielkością wykonanej na nich pracy.
7. Licencjonowanie transportu kolejowego.
Zgodnie treścią art. 10 ust. 1 pkt. 2 ustawy z dnia 28 marca 2003 roku (Dz. U.
z 2007 r. Nr 16, poz. 94 z póz
n. zm.) centralnym organem administracji rzÄ…dowej,
właściwym w sprawach licencjonowania transportu kolejowego jest Prezes UTK.
Licencjonowanie transportu kolejowego ma na celu zapewnić dostęp do rynku transportu
kolejowego w sposób jednakowy i nie dyskryminujący wszystkim przedsiębiorcom, którzy
chcą na tym rynku realizować usługi przewozu osób, rzeczy lub świadczyć usługę
trakcyjnÄ….
W roku 2010 Prezes UTK udzielił łącznie 14 licencji na wykonywanie przewozów
kolejowych osób i rzeczy oraz na świadczenie usług trakcyjnych, w tym:
" na wykonywanie przewozów kolejowych osób  5 licencji,
" na wykonywanie przewozów kolejowych rzeczy  7 licencji,
" na świadczenie usług trakcyjnych  2 licencje.
Od początku funkcjonowania Urzędu Transportu Kolejowego Prezes wydał 194
licencji. Na koniec 2010 roku ogólna liczba dokumentów uprawniających do realizacji
przewozów, w tym na przewozy rzeczy, osób oraz świadczenie usług trakcyjnych
wyniosła - 151.
54
Rys. 60 Liczba wydanych licencji w latach 2003-2010
35
32
przew óz osób przewóz rzeczy świadczenie usługi trakcyjnej
30
25
20
19
20
18
16
14
15
9
8
10
7 7
6
5
5
5
5
4
5
3
3
2
2
1 1
0
0
0
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
/y
ródło: Opracowania własne UTK/
Rys. 61 Liczba licencji uprawniających do realizacji przewozów
160
świadczący usługę trakcyjną przewoz
nicy rzeczy przewoz
nicy osób
140
34
30
29
26
27
120 27
100
71
66 68
80 65
18
62
61
60
45
40
46
44 46 47
43 46
20
14
24
8
0
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
/y
ródło: opracowania własne UTK/
W efekcie przeprowadzonych z urzędu postępowań administracyjnych w okresie od
dnia 1 stycznia do 31 grudnia 2010 roku Prezes UTK wydał decyzje w sprawach z zakresu
licencjonowania transportu kolejowego, w tym:
" stwierdzające niewystępowanie zagro\
enia bezpieczeństwa związanego
z prowadzoną działalnością na podstawie licencji na wykonywanie przewozów
kolejowych osób i rzeczy oraz na świadczenie usług trakcyjnych - 19 decyzji,
" zmieniające licencje na wykonywanie przewozów kolejowych osób i rzeczy oraz na
udostępnianie pojazdów trakcyjnych / świadczenie usług trakcyjnych  25 decyzji,
55
" stwierdzające wygaśnięcie licencji na wykonywanie przewozów kolejowych rzeczy
oraz na udostępnianie pojazdów trakcyjnych / świadczenie usług trakcyjnych 
2 decyzje,
" zawieszające licencję na wykonywanie przewozów kolejowych osób (1 decyzja)
i rzeczy (2 decyzje) oraz udostępnianie pojazdów trakcyjnych / świadczenie usług
trakcyjnych (3 decyzje)  6 decyzji,
" przyznajÄ…ce przewoz
nikom kolejowym dłu\
szy o 6 miesięcy okres na rozpoczęcie
prowadzenia działalności licencyjnej  11 decyzji.
Liczba licencji uprawniających do wykonywania przewozów kolejowych po
infrastrukturze normalno i szerokotorowej wyniosła 133, w tym:
" na wykonywanie przewozów kolejowych osób  21 licencji,
" na wykonywanie przewozów kolejowych rzeczy  66 licencji,
" na świadczenie usług trakcyjnych  46 licencji.
Liczba licencji uprawniających do wykonywania przewozów kolejowych po
infrastrukturze wÄ…skotorowej  18, w tym:
" na wykonywanie przewozów kolejowych osób  13 licencji,
" na wykonywanie przewozów kolejowych rzeczy  5 licencji.
8. Ochrona praw pasa\
erów.
Od 4 grudnia 2009 roku w Unii Europejskiej obowiÄ…zujÄ… przepisy rozporzÄ…dzenia
(WE) nr 1371/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 paz
dziernika 2007 roku
dotyczące praw i obowiązków pasa\
erów w ruchu kolejowym. Na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej zakres ich stosowania w odniesieniu do przewozów regionalnych
i pozostałych przewozów krajowych, a tak\
e połączeń ze stacjami poło\
onymi poza
terytorium Unii Europejskiej, obejmuje następujące zagadnienia:
" zawieranie i sposób wykonania umowy przewozu wg międzynarodowych
przepisów CIV,
" zapewnienie mo\
liwości przewozu rowerów,
" obowiÄ…zek udzielania \
Ä…danej przez pasa\
era informacji przed rozpoczęciem
podró\
y,
" zapewnienie mo\
liwości nabycia biletu na dworcu lub w pociągu,
" odpowiedzialności za pasa\
erów i ich baga\
wg międzynarodowych przepisów
CIV,
" obowiÄ…zek posiadania ubezpieczenia  OC przez przewoz
nika,
" zapewnienie pasa\
erowi prawa do rezygnacji z podró\
y (z prawem do
bezpłatnego powrotu do stacji wyjazdu), zmiany jej terminu lub trasy
w przypadku przewidywanego opóz
nienia o ponad 60 minut,
56
" stosowanie niedyskryminujących zasad przewozu osób niepełnosprawnych,
" zapewnienie informacji dla osób niepełnosprawnych,
" podejmowanie starań w celu zapewnienia osobom niepełnosprawnym pomocy
podczas podró\
y,
" warunki udzielania pomocy osobom niepełnosprawnym,
" obowiązek dbałości o bezpieczeństwo osobiste pasa\
erów,
" obowiÄ…zek przyjmowania i rozpatrywania skarg przez przewoz
ników,
" obowiązek określenia i monitorowania norm jakości usług oraz wdra\
ania
systemu zarządzania jakością,
" obowiÄ…zek informowania pasa\
erów o przysługujących im prawach, w tym
o mo\
liwości składania skarg,
" prawo pasa\
erów do składania skarg do wyznaczonego organu (w Polsce jest nim
Prezes UTK).
Porównując sytuację w poszczególnych państwach UE nale\
y zauwa\
yć, \
e na
stosowanie wszystkich przepisów rozporządzenia 1371/2007/WE zdecydowały się:
Austria, Dania, Litwa, Luksemburg, Holandia, Niemcy, SÅ‚owenia, Szwecja i WÅ‚ochy. Na
przeciwnym biegunie znajdują się Bułgaria, Francja, Irlandia, A
otwa, Rumunia i Wielka
Brytania, które w przewozach krajowych zastosowały wszystkie mo\
liwe wyłączenia.
Polska znajduje się grupie pozostałych państw, w których zakres stosowania przepisów
stanowi kompromis między oczekiwaniami pasa\
erów, a mo\
liwościami przewoz
ników,
zarządców infrastruktury i właścicieli dworców. Zdecydowana większość przepisów
rozporzÄ…dzenia 1371/2007/WE w zakresie, w jakim obowiÄ…zujÄ… one na terytorium Polski,
została wdro\
ona przez wszystkich przewoz
ników wykonujących regularne przewozy
pasa\
erskie. Prowadzone działania nadzorcze ujawniły jedynie nieliczne przypadki:
" nieudzielania pasa\
erom informacji o rozkładzie jazdy przed rozpoczęciem
podró\
y,
" udzielenia nieprawdziwej informacji o warunkach umowy przewozu,
" odmowy sprzeda\
y biletu z rezerwacjÄ… miejsca,
" nieudostępnienia informacji o prawach pasa\
erów, sposobie składania skarg
i danych umo\
liwiających kontakt z Urzędem Transportu Kolejowego,
" niepodjęcia starań w celu zapewnienia pomocy osobie niepełnosprawnej.
Nale\
y zaznaczyć, i\
chroniÄ…c interesy pasa\
erów Prezes UTK w 2010 roku
korzystając ze swych uprawnień wynikających z przepisów rozporządzenia
1371/2007/WE zdecydował o konieczności wszczęcia z urzędu 6 postępowań.
W przypadku postępowań wszczętych wskutek uchybień stwierdzonych w zakresie
informowania podró\
nych podczas zmiany rozkładu jazdy 2010/2011 w grudniu 2010
roku. W 2011 roku dwa z nich zakończyły się nało\
eniem na przewoz
ników kolejowych
PKP Intercity oraz Przewozy Regionalne, kar pieniÄ™\
nych.
57
Niska jakość usług przewozowych znalazła odzwierciedlenie w liczbie skarg
i reklamacji kierowanych przez pasa\
erów do przewoz
ników kolejowych. A
Ä…cznie w 2010
roku pasa\
erowie zło\
yli 6 301 skarg i 27 385 reklamacji.
Rys. 62 Liczba skarg i reklamacji (na 1 mln przewiezionych pasa\
erów)
skierowanych do przewoz
ników w 2010 roku
400
350
300
250
200
150
100
50
0
PKP Intercity PKP SKM Przewozy Koleje DB Koleje SKM Warszawa WKD
Regionalne Dolnośląskie Schenker/Arriva Mazowieckie
/y
ródło: opracowania własne UTK/
Nale\
y zaznaczyć, i\
jako skargÄ™ przewoz
nicy uznają pismo, które nie zawiera
roszczeń finansowych pasa\
era. Odpowiedz
na skargę nie zawiera rozstrzygnięcia,
a wyłącznie wyjaśnienia lub informuję o podjętych działaniach. Z tego powodu w takich
spółkach jak PKP Intercity czy Koleje Mazowieckie w liczbie skarg rozpatrzonych na
korzyść klienta nie uwzględniono odpowiedzi przewoz
nika w ww. kwestiach.
Du\
a liczba skarg i reklamacji wpływających do PKP Intercity świadczy o braku
akceptacji jakości usług (przede wszystkim punktualności) przez pasa\
erów tej spółki.
Największa część reklamacji otrzymanych przez przewoz
ników regionalnych dotyczy
wystawionych wezwań do zapłaty nale\
ności za przejazd bez wa\
nego biletu. Po
rozpatrzeniu reklamacji przewoz
nicy wypłacili pasa\
erom odszkodowania w Å‚Ä…cznej
wysokości 532 tys. złotych.
W roku 2010 do Prezesa Urzędu Transportu Kolejowego wpłynęło 16 skarg na
naruszenie przepisów rozporządzenia 1371/2007/WE, spełniających warunki określone
w ustawie o transporcie kolejowym, dotyczących spraw rozpatrywanych wcześniej przez
przewoz
ników. Stosunkowo niska liczba skarg wpływających do Prezesa UTK mo\
e
świadczyć o prawidłowym funkcjonowaniu mechanizmów rozpatrywania skarg przez
przewoz
ników, ale mo\
e te\
być efektem braku wiedzy pasa\
erów o mo\
liwości
dochodzenia swoich praw po negatywnym rozpatrzeniu sprawy przez przewoz
nika
kolejowego.
58
371
157
66
62
52
38
33
23
15
14
14
9
9
4
2
0
9. Spis tabel i infografik.
Tabele:
Udział przewozów pasa\
erskich w rynku wg pracy przewozowej w krajach
1. 5
UE w latach 1995  2009.
Udział w rynku wg pracy przewozowej w przewozach towarowych UE
2. 8
w latach 1995  2009.
3. Świadczenie usług o charakterze u\
yteczności publicznej w 2010 roku. 20
4. Struktura opóz
nień pociągów w 2010 roku. 26
Infografiki:
1. Udział gałęzi transportu w runku pasa\
erskim w krajach UE w 2009 roku. 5
Liczba pasa\
erów w kolejowych przewozach osób w krajach UE w latach
2. 6
2000  2010.
Praca przewozowa w kolejowych przewozach osób w krajach UE w latach
3. 7
2000  2010.
Dynamika kolejowych przewozów pasa\
erskich w krajach UE w 2010
4. 7
roku.
5. Udział gałęzi transportu w rynku towarowym krajów UE w 2009 roku. 8
Liczba licencjonowanych przewoz
ników kolejowych rzeczy w UE  stan na
6. 9
koniec 2010 roku.
Masa towarów w przewozach kolejowych w krajach UE w latach 2000 
7. 10
2010.
Praca przewozowa w przewozach kolejowych w krajach UE w latach
8. 10
2000 2010.
9. Dynamika przewozów towarowych w krajach UE w 2010 roku. 11
10. GÄ™stość sieci kolejowej w paÅ„stwach UE (km / 100 km²) w 2010 roku. 11
Przewozy pasa\
erów transportem samochodowym i kolejowym w latach
11. 12
2001-2010.
Praca przewozowa w transporcie samochodowym i kolejowym w latach
12. 13
2001-2010.
Przewóz towarów transportem samochodowym i kolejowym w latach
13. 14
2001-2010.
Praca przewozowa w transporcie samochodowym i kolejowym w latach
14. 14
2001-2010.
15. Liczba pasa\
erów w Polsce w latach 1997  2010. 16
16. Praca przewozowa w przewozie pasa\
erów w latach 1997  2010. 16
17. Liczba pasa\
erów z poszczególnymi rodzajami biletów w 2010 roku. 17
Udział liczby pasa\
erów w poszczególnych województwach w 2010 roku
18. 17
(wg liczby odprawionych pasa\
erów).
Udział przewoz
ników pasa\
erskich w rynku wg liczby pasa\
erów w 2010
19. 18
roku.
Udział przewoz
ników pasa\
erskich w rynku wg pracy przewozowej
20. 19
w 2010 roku.
Udział pracy przewozowej wykonanej na podstawie umów
21. 19
o świadczenie usług publicznych w latach 2006-2010.
Udział liczby pasa\
erów w poszczególnych pociągach (tys.pas./udział)
22. 21
w 2010 roku.
59
Udział pracy przewozowej w poszczególnych pociągach (tys.
23. 21
pas-km/udział) w 2010 roku.
Udział przewoz
ników w rynku przewozów regionalnych wg liczby
24. 22
pasa\
erów w 2010 roku.
Udział przewoz
ników w rynku przewozów międzywojewódzkich wg liczby
25. 23
pasa\
erów w 2010 roku.
26. Liczba pasa\
erów w komunikacji międzynarodowej w latach 2007-2010. 24
27. Praca przewozowa w komunikacji międzynarodowej w latach 2007-2010. 24
Udział województw wg liczby pasa\
erów rozpoczynających podró\

28. 25
w relacjach międzynarodowych w 2010 roku.
29. Przewozy towarów koleją w Polsce w latach 1997  2010. 29
Praca przewozowa w transporcie towarów koleją w Polsce w latach 1997 
30. 29
2010.
Udział przewoz
ników w rynku wg masy przewiezionych ładunków w 2010
31. 30
roku.
32. Udział przewoz
ników w rynku wg pracy przewozowej w 2010 roku. 31
33. Udział % w przewozie grup towarowych w 2010 roku. 32
Udział przewozów międzynarodowych wg masy i pracy przewozowej
34. 33
w 2010 roku.
Udział przewoz
ników w komunikacji międzynarodowej w 2010 roku
35. 34
(wg masy).
Udział przewoz
ników w komunikacji międzynarodowej w 2010 roku
36. 34
(wg pracy).
Struktura towarów transportowanych w komunikacji międzynarodowej
37. 35
w 2010 roku.
38. Dynamika przewozów intermodalnych w latach 2008  2010. 36
39. Udział przewoz
ników w rynku przewozów intermodalnych w 2010 roku. 36
40. Udział poszczególnych jednostek transportowych w 2010 roku. 37
Udział przewozów intermodalnych w rynku wg wykonanej pracy
41. 37
przewozowe.
Udział przewozów towarów niebezpiecznych w rynku kolejowym
42. 38
w latach 2007-2010.
43. Udział poszczególnych przewoz
ników w 2010 roku. 39
44. Udział poszczególnych grup towarów niebezpiecznych w 2010 roku. 39
Struktura linii kolejowych eksploatowanych w Polsce, stan na koniec 2010
45. 42
roku.
Udział poszczególnych zarządców w rynku wg długości eksploatowanych
46. 42
linii kolejowych, stan na koniec 2010 roku.
47. GÄ™stość sieci kolejowej w Polsce (km / 100 km²) w latach 2004 2010 . 43
Udział długości linii kolejowych wg dopuszczalnych prędkości
48. 44
maksymalnych w latach 2006-2010.
49. Długość sprzedanych tras przez zarządcę PKP PLK w latach 2003  2010. 45
Udział w rynku wg długości zrealizowanych tras przez PKP PLK S.A. latach
50. 46
2003  2010.
Udział tras sprzedanych w ogólnej liczbie zamówionych przez
51. 46
przewoz
ników w latach 2005-2010.
ObciÄ…\
enie km linii kolejowej wielkością pracy przewozowej (mln btkm/
52. 47
na 1 km linii).
Średni koszt poc-km za minimalny dostęp do infrastruktury na rozkład
53. 48
jazdy 2009/2010.
60
Średni koszt poc-km za minimalny dostęp do infrastruktury
54. 49
PKP PLK 2000-2011.
Przeciętne stawki jednostkowe opłat dla pociągów towarowych
55. 49
w krajach UE w 2010 roku.
Przeciętne stawki jednostkowe opłat dla pociągów pasa\
erskich
56. 50
w krajach UE w 2010 roku.
57. Struktura zatrudnienia w 2010 roku (liczba pracowników, udział). 51
Wyniki działalności podmiotów rynku kolejowego (mld zł) w latach 2003-
58. 52
2010.
59. Rentowność działalności operacyjnej w latach 2003-2010. 52
60. Liczba wydanych licencji w latach 2003-2010. 55
61. Liczba licencji uprawniających do realizacji przewozów. 55
Liczba skarg i reklamacji (na 1 mln przewiezionych pasa\
erów)
62. 58
skierowanych do przewoz
ników w 2010 roku.
61