strona 1/9
Chemia związków węgla
Dorota Lewandowska, Anna Warchoł, Lidia Wasyłyszyn
Treść podstawy programowej:
Węgiel i jego związki. Proste węglowodory nasycone i nienasycone, alkohole, kwasy karboksy-
lowe, mydła, estry, tłuszcze, cukry, białka jako podstawowe składniki organizmów żywych, tworzy-
wa sztuczne.
Zagadnienia do powtórki
1. Występowanie węgla w przyrodzie
2. Odmiany alotropowe węgla
3. Węglowodory
4. Jednofunkcyjne pochodne węglowodorów
5. Pochodne węglowodorów jako składniki pożywienia
6. Tworzywa sztuczne
Kompendium wiedzy
1. Występowanie węgla w przyrodzie
Węgiel występuje w przyrodzie:
" w stanie wolnym w postaci grafitu i diamentu
" w stanie związanym w postaci
* tlenku węgla(IV) w atmosferze i hydrosferze
* soli kwasu węglowego w litosferze (skały wapienne) i hydrosferze (rozpuszczone wodorowę-
glany zawierające jon HCO  )
3
* paliw kopalnych (antracyt, węgiel kamienny, węgiel brunatny, torf, gaz ziemny, ropa naftowa)
* różnorodnych związków organicznych w organizmach żywych; w biosferze (stanowi około 20%
masy ciała człowieka)
Atomy węgla w związkach organicznych są zawsze IV-wartościowe. Wszystkie substancje pocho-
dzenia organicznego w czasie prażenia zwęglają się. Obecny w nich węgiel można wykryć w reakcji
z tlenkiem miedzi(II):
2 CuO + C 2Cu + CO2.
Tlenek miedzi(II) w postaci czarnego proszku redukuje się do miedzi barwy czerwonej
Data utworzenia: 2008-11-30
strona 2/9
ORGANICZNE ZWI
ZKI W
GLA
POCHODNE
W
GLOWODORY
W
GLOWODORÓW
NASYCONE NIENASYCONE JEDNOFUNKCYJNE WIELOFUNKCYJNE
alkany CnH2n+2 alkohole R-OH aminokwasykwasy
alkeny CnH2n
kwasy R-COOH białka
alkiny CnH2n-2
estry RCOOR cukry CnH2mOm
2. Odmiany alotropowe węgla
Węgiel w stanie wolnym: może występować w trzech odmianach alotropowych: diamentu, grafitu ,
fullerenów
Właściwości fizyczne Zastosowanie
" Najtwardszy minerał, " Jubilerstwo, do wyrobu narzędzi
DIAMENT
" przezroczysty o różnym zabarwieniu, wiertniczych, noży
" gęstość jego 3,5 g/cm3, " do cięcia szkła, proszków
" półprzewodnik. ściernych.
" Miękki minerał, nieprzezroczysty, Produkcja:
GRAFIT
" barwa stalowoczarna, " ołówków, czarnych farb antykoro-
" gęstość 2,3 g/cm3, zyjnych,
" dobry przewodnik, " cegieł ogniotrwałych,
" łamliwy w jednym kierunku, " suchego smaru, do wyrobu prętów
" ścieralny. grafitowych w reaktorach jądrowych.
" Nadprzewodniki, " Do produkcji najcieńszych, najmoc-
FULLERENY
" odporne na działanie wielu związ- niejszych włókien,
ków chemicznych. " w elektronice jako półprzewodniki
i nadprzewodniki,stosowane w su-
perszybkich pojazdach,
" do produkcji rakietowych powłok
jako materiał nie wykazujący tarcia.
Data utworzenia: 2008-11-30
strona 3/9
3. Węglowodory
Węglowodory to związki zbudowane z atomów węgla i wodoru. W zależności od rodzaju wiązań pomię-
dzy atomami węgla mogą mieć charakter nasycony (alkany  pojedyncze wiązania pomiędzy atomami
węgla) lub nienasycony (alkeny  co najmniej jedno podwójne wiązanie pomiędzy atomami węgla, alkiny
 co najmniej jedno potrójne wiązanie pomiędzy atomami węgla). Obecność wiązań wielokrotnych decy-
duje o nienasyconym charakterze węglowodorów oraz o ich większej aktywności chemicznej. Węglowo-
dory nienasycone i obecne w ich cząsteczkach wiązania wielokrotne można wykryć za pomocą wodnego
roztworu manganianu(VII) potasu KMnO4 lub wody bromowej Br2aq. Oba te roztwory zmieniają swoje
zabarwienie w obecności węglowodoru posiadającego wielokrotne wiązania pomiędzy atomami węgla.
Szereg homologiczny tworzą związki organiczne uporządkowane wg wzrastającej liczby atomów węgla,
różniące się o grupę  CH2, posiadające podobne właściwości chemiczne lecz różne właściwości fizyczne.
Wzrost łańcucha węglowego powoduje zmianę stanu skupienia, zmniejszenie lotności i palności
węglowodoru.
NASYCONE NIENASYCONE
Posiadają pomiędzy atomami Posiadają pomiędzy atomami węgla jedno wiązanie wielokrotne
węgla tylko wiązania pojedyncze (podwójne lub potrójne)
Alkany Alkeny Alkiny
Wzór ogólny
CnH2n+2 CnH2n CnH2n-2
Nazwy
końcówka -an końcówka -en końcówka -yn
metan CH4, gaz
eten C2H4, etyn C2H2,
etan C2H6, propen C3H6, propyn C3H4,
propan C3H8, buten C4H8, butyn C4H6,
butan C4H10, penten C5H10, pentyn C5H8,
ciecz
pentan C5H12, heksen C6H12 heksyn C6H10
heksan C6H14
heptadekan C17H36 ciało stałe
Wzór strukturalny
H H H H
H C C H C=C
H  C a" C - H
H H
H H
Wzór półstrukturalny
CH3  CH3 CH2 = CH2 CH a" CH
Przedstawiciele
Metan (zwany gazem błotnym Eten (etylen), można go otrzymać w wyniku Etyn (acetylen) stosowany w palni-
lub kopalnianym) główny skład- termicznego rozkładu folii polietylenowej kach acetylenowo-tlenowych, można
nik gazu ziemnego. (w reakcji depolimeryzacji) go otrzymać z karbidu (węgliku
wapnia) w reakcji:
[-CH2-CH2-]n n CH2=CH2
CaC2 + 2H2O Ca(OH)2 + C2H2ę!
Data utworzenia: 2008-11-30
strona 4/9
Właściwości fizyczne
" gaz bezbarwny, bezwonny, " gaz bezbarwny, " gaz bezbarwny,
" lżejszy od powietrza, " delikatny słodki zapach, " lżejszy od powietrza,
" trudno rozpuszczalny " lżejszy od powietrza, " trudno rozpuszczalny w wodzie
w wodzie, " trudno rozpuszczalny w wodzie
Właściwości chemiczne
wzrost aktywności chemicznej
mało aktywny chemicznie palny, spala się, w zależności od dostępu palny, spala się, w zależności od
palny, spala się, w zależności powietrza: dostępu powietrza:
od dostępu powietrza: " całkowicie do CO2 i H2O:
" całkowicie do CO2 i H2O:
2C2H2+5O2 = 4CO2 + 2H2O
" całkowicie do CO2 i H2O: C2H4 + 3O2 = 2CO2 + 2H2O
CH4 + 2O2 = CO2 + 2H2O " niecałkowicie do CO i H2O
" niecałkowicie do CO i H2O lub C i H2O:
lub C i H2O:
" niecałkowicie do CO i H2O C2H4 + 2O2 = 2CO + 2H2O
2C2H2 + 3O2 = 4CO + 2H2O
lub (C i H2O): C2H4 + O2 = 2C + 2H2O
2C2H2 + O2 = 4C + 2H2O
2CH2 + 3O2 = 2CO + 4H2O
aktywny chemicznie reaguje:
CH4 + O2 = C + 2H2O aktywny chemicznie reaguje:
" z wodnym roztworem manganianu(VII)
" z wodnym roztworem mangania-
zmieszany z powietrzem tworzy potasu KMnO4 powodując zmianę zabarwie-
nu(VII) potasu KMnO4 powodu-
mieszaninę wybuchową. nia z fioletowej na brunatną
jąc zmianę zabarwienia z fioleto-
" z wodą bromową, powodując jej odbarwienie;
wej na brunatną
C2H4 + Br2 = C2H4Br2
" z wodą bromową, powodując jej
eten dibromoetan
odbarwienie;
" ulega reakcji polimeryzacji tworząc polietylen
C2H2 + Br2 = C2H2Br2
n CH2=CH2 [-CH2-CH2-]n
etyn dibromoeten
" ulega reakcji polimeryzacji
4. Jenofunkcyjne pochodne węglowodorów
Jednofunkcyjne pochodne węglowodorów to związki wywodzące się od węglowodorów, w których
jeden bądz
kilka atomów wodoru zostało zastąpione grupą funkcyjną.
Grupa funkcyjna to atom, bądz
grupa atomów nadające cząsteczce związku organicznego charak-
terystyczne właściwości.
JEdNOfuNKCyJNE POChOdNE WęglOWOdOróW
Alkohole Kwasy karboksylowe Estry
-OH, hydroksylowa -COOH, karboksylowa -COO-, wiązanie estrowe
-OH
O O
- C - C
OH O-
Wzór ogólny
R-OH R-COOH R2 COOR
Zasady nazywania
nazwa węglowodoru Kwas + nazwa węglowodoru + końcówka nazwa węglowodoru + końcówka  ian
+ końcówka  ol  owy (część pochodzącą od kwasu) nazwa
węglowodoru bez końcówki -an +
końcówka  ylu (część pochodząca od
alkoholu)
Data utworzenia: 2008-11-30
strona 5/9
Przykłady
Alkohole jednowodorotle- Kwasy nasycone Cnh2n+1COOh: Estry alkoholi jednowodorotlenowych
nowe, nasycone Cnh2n+1OH
" Kwasy niższe (zawierające w cząsteczce
metanian metylu HCOOCH3
metanol CH3OH, kilka atomów węgla)
metanian etylu HCOOC2H5
etanol C2H5OH,
kwas metanowy (mrówkowy) HCOOH
etanian metylu CH3COOCH3
propanol C3H7OH,
kwas etanowy (octowy) CH3COOH
butaol C4H9OH,
kwas propanowy, (propionowy) C2H5COOH
Estry wyższych kwasów karboksylo-
pentol C5H11OH,
kwas butanowy (masłowy) C3H7COOH
wych i gliceryny  tłuszcze
" Kwasy wyższe, tłuszczowe (zawierające
Alkohole wielowodorotleno- Tripalmitynian glicerolu
w cząsteczce kilkanaście atomów węgla)
we nasycone C3H5(C15H31COO)3
kwas heksadekanowy (palmitynowy)
1,2,3  propanotriol
Tristearynian glicerolu
C15H31COOH
(glicerol,gliceryna)
C3H5(C17H35COO)3
kwas oktadekanowy (stearynowy)
C3H5(OH)3
C17H35COOH
Trioleinian glicerolu
CH2 OH
C3H5(C17H33COO)3
Kwasy nienasycone C H2n-1COOh:
n
CH OH
kwas oktadecenowy (oleinowy) C17H33COOH
C H2 OH
Właściwości fizyczne wybranych przedstawicieli
Metanol, etanol Kwas metanowy (mrówkowy) Estry niższych kwasów
karboksylowych to ciecze:
(zawarty w jadzie mrówek,
" mają podobne
liściach pokrzywy) jest:
właściwości fizyczne:
" słabo rozpuszczalne w wodzie
" ciekły stan skupienia " bezbarwną, lotną cieczą o charaktery- " o charakterystycznych, przyjemnych
stycznym zapachu zapachach np. mrówczan etylu ma
" dużą lotność
" bardzo dobrze rozpuszczalny w wodzie zapach rumu, octan butylu bana-
" charakterystyczny ostry
na, maślan metylu jabłka, maślan
zapach
Kwas etanowy (octowy) butylu ananasa
" brak zabarwienia
" ma podobne właściwości do kwasu
" piekący smak
Estry wyższych, nasyconych kwasów
metanowego
" bardzo dobrą
karboksylowych i glicerolu
rozpuszczalność
to tłuszcze nasycone
Kwas palmitynowy jest:
w wodzie
np. tristearynian glicerolu,
" substancją stałą, barwy białej o charakte-
tripalmitynian glicerolu.
rystycznym słabym zapachu wosku
Metanol
" nierozpuszczalny w wodzie
jest toksyczny (trujący),
Są:
" łatwotopiwy
a etanol szkodliwy dla orga-
" nierozpuszczalne w wodzie
nizmu ludzkiego
" lżejsze od wody
Kwas stearynowy
" rozpuszczalne w benzynie
" zwykle ciałami stałymi
glicerol jest:
" ma podobne właściwości do kwasu palmi-
" zawarte zwykle w tłuszczach pocho-
" gęstą, oleistą cieczą
tynowego
dzenia zwierzęcego
" bezbarwną
" łatwo się topią
" bez zapachu
Kwas oleinowy to ciecz:
" ma słodki smak
Estry wyższych, nienasyconych
" barwy kremowo  żółtej
" bardzo dobrze rozpusz- kwasów karboksylowych i glicerolu
" nierozpuszczalna w wodzie
czalną w wodzie to tłuszcze nienasycone.
" o charakterystycznym zapachu
Np. trioleinian glicerolu jest cieczą:
" nierozpuszczalną w wodzie
" lżejszą od wody
" rozpuszczalną w benzynie
" zawartą zwykle w tłuszczach pocho-
dzenia roślinnego
Data utworzenia: 2008-11-30
strona 6/9
Właściwości chemiczne
Metanol i etanol Kwas metanowy i etanowy hydroliza estrów
" maja odczyn kwasowy, ulegają pod wpły- Reakcja estryfikacji jest reakcją odwra-
" mają odczyn obojętny
wem wody procesowi dysocjacji calną tzn., że estry w obecności wody
" ulegają reakcji spalania
rozpadają się na alkohol i kwas np.
HCOOH HCOO + H+
w zależności od dostępu
HCOOCH3 + H2O = CH3OH + HCOOH
powietrza np.
" reagują z metalami nieszlachetnymi two-
Tłuszcze w trakcie procesów trawien-
2CH3OH + 3O2 =
rząc sole np.
= 2CO2 + 4H2O
2CH3COOH + Mg = (CH3COO)2Mg + H2 nych pod wpływem enzymów również
ulegają procesowi hydrolizy
CH3OH + O2 = CO + 2H2O
" reagują z tlenkami metali
(C15H31COO)3C3H5 + 3H2O =
2CH3OH + O2 = 2C + 4H2O
2HCOOH + CuO = (HCOO)2Cu + H2O
= 3C15H31COOH + C3H5(OH)3
" reagują z kwasami
" reagują z zasadami
karboksylowymi tworząc
Zmydlanie tłuszczy:
estry np. NaOH + CH3COOH = CH3COONa + H2O
tłuszcze reagują z stężonymi roztwo-
CH3OH + HCOOH =
" reagują z alkoholami tworząc estry
rami zasady sodowej lub potasowej,
= HCOOCH3 + H2O
w wyniku tej reakcji powstają mydła
C2H5OH + CH3COOH = CH3COOC2H5 + H2O
" mogą utleniać się do  sole wyższych kwasów karboksylo-
" wypierają kwas węglowy z jego soli
kwasów np. wych sodowe lub potasowe np.
Na2CO3 + 2HCOOH = 2HCOONa + CO2 + H2O
C2H5OH + O2 = CH3COOH + (C17H35COO)3C3H5 + 3NaOH =
+ H2O = C3H5(OH)3 + 3C17H35COONa
Kwas palmitynowy i stearynowy :
" nie ulegają procesowi dysocjacji elektro- utwardzanie tłuszczy:
glicerol
litycznej
Tłuszcze pochodzące od kwasów nie-
" ma odczyn obojętny
" reagują z zasadą sodową i potasową two- nasyconych zwykle mają stan skupie-
" reaguje z kwasami rząc sole wyższych kwasów karboksylo- nia ciekły. Najczęściej są to tłuszcze
nieorganicznymi tworząc wych sodowe i potasowe zwane mydłami pochodzenia roślinnego, można je
estry np.:
zestalić w reakcji uwodornienia. Na
C17H35COOH + NaOH = C17H35COONa + H2O
skalę przemysłową otrzymuje się tak
3HNO3 + C3H5(OH)3 =
" reagują w obecności kwasu siarkowego-
na skalę przemysłową z olejów roślin-
= C3H5(ONO2)3 + 3H2O,
(VI) z glicerolem tworząc tłuszcze np.
nych margaryny
" powstały ester
3C17H35COOH + C3H5(OH)3 =
(C17H33COO)3C3H5 + 3H2 =
triazotan(V) glicerolu
= (C17H35COO)3C3H5 + 3H2O
= (C17H35COO)3C3H5
to nitrogliceryna
" reaguje z wyższymi
Kwas oleinowy:
Próba akroleinowa
kwasami karboksylowy-
" ma podobne właściwości jak kwas steary-
W trakcie intensywnego ogrzewania
mi tworząc estry zwane
nowy i palmitynowy,
tłuszczu wydziela się nieprzyjemny
tłuszczami np.
" dodatkowo jeszcze może reagować zapach akroleiny (toksycznej substan-
3C15H31COOH + C3H5(OH)3 =
z wodorem, wodą bromową, roztworem cji, która jest produktem spalania
= (C15H31COO)3C3H5 + 3H2O
KMnO4 gdyż posiada w cząsteczce jedno tłuszczu)
wiązanie podwójne pomiędzy atomami
uwaga!
węgla:
W reakcji estryfikacji
C17H33COOH + H2 = C17H35COOH
cząsteczka wody powsta-
je w wyniku reakcji grupy
OH pochodzącej z kwasu
z atomem wodoru z grupy
wodorotlenowej alkoholu.
Sposoby otrzymywania
Fermentacja alkoholowa: Utlenianie alkoholi: Reakcja estryfikacji:
C6H12O6 drożdże 2C2H5OH Fermentacja octowa C2H5OH + CH3COOH = CH3COOC2H5 +
+ 2CO2 C2H5OH + O2 = CH3COOH + H2O + H2O
Data utworzenia: 2008-11-30
strona 7/9
5. Pochodne węglowodorów jako składniki pożywienia
do prawidłowego funkcjonowania organizmu ludzkiego niezbędne jest dostarczanie mu
następujących składników pokarmowych:
" Wody, ponieważ bierze ona udział w wszystkich procesach zachodzących w organizmie
" Soli mineralnych i witamin, ponieważ regulują one procesy zachodzące w organizmie
" Białek, ponieważ spełniają rolę budulcową; budują tkanki
" Tłuszczy i cukrów, ponieważ spełniają one rolę energetyczną,; dostarczają energii
Właściwości fizyczne i chemiczne, sposoby nazywania i występowanie tłuszczów zostały omówione
we wcześniejszym punkcie Jednofunkcyjne pochodne węglowodorów w kolumnie estry.
Białka to związki wielkocząsteczkowe o skomplikowanej strukturze zbudowane z aminokwasów.
Najprostszym aminokwasem jest kwas aminooctowy (glicyna).
Każdy aminokwas zawiera dwie grupy funkcyjne karboksylową i aminową:
grupa
CH2 COOH
karboksylowa
NH2
grupa
aminowa
W skład białek wchodzą różne pierwiastki, najważniejsze z nich to: węgiel, tlen, wodór, azot,
siarka. Białka są składnikami wszystkich komórek, tkanek, płynów ustrojowych, spełniają różnorodne
funkcje.
Wiele czynników i substancji ma szkodliwy wpływ na białka należą do nich między innymi:
" wysoka temperatura,
" sole metali ciężkich np. ołowiu baru, rtęci,
" stężone roztwory kwasów i zasad,
" alkohole.
Pod wpływem tych czynników struktura białek ulega najczęściej nieodwracalnej zmianie.
Substancje białkowe można wykryć za pomocą dwóch reakcji charakterystycznych:
" reakcji ksantoproteinowej (białko pod wpływem kwasu azotowego(V) zmienia zabarwienie na
pomarańczowe)
Data utworzenia: 2008-11-30
strona 8/9
" biuretowej (białko w obecności świeżo wytrąconego osadu wodorotlenku miedzi(II) zmienia za-
barwienie na fioletowoniebieskie).
Cukry (węglowodany, sacharydy) to związki zbudowane z węgla, tlenu i wodoru. Najważniejsze wia-
domości o cukrach zestawiono w tabeli
Cukry (węglowodany, sacharydy)
złożone
proste
dwucukry wielocukry
Przedstawiciele
glukoza, fruktoza Sacharoza Skrobia (C6H10O5)n Celuloza (C6H10O5)n
C6H12O6 C12H22O11 n od kilkuset do kilku tysięcy n od 2500  1000
Występowanie
Miód, Buraki cukrowe, Ziarna zbóż, ryż, Włókna bawełniane,
owoce trzcina cukrowa bulwy ziemniaków len, drewno
Właściwości fizyczne
" substancje stałe " substancja stała " substancja stała " substancja stała
" krystaliczne " krystaliczna " bezpostaciowa o budowie " bezpostaciowa
" barwy białej " barwy białej ziarnistej o budowie włók-
" rozpuszczalne w wodzie " rozpuszczalna " barwy białej nistej
" posiadają słodki smak w wodzie " bez smaku i zapachu " nierozpuszczalna
" są bez zapachu " posiada słodki smak " nierozpuszczalna w zimnej w wodzie bez
" jest bez zapachu wodzie smaku i zapachu
" w gorącej wodzie pęcznieje
Właściwości chemiczne
" glukoza ma właściwości " nie ma właściwości " nie ma właściwości reduk- " nie ma właściwo-
redukcyjne, w jej obecności redukcyjnych cyjnych ści redukcyjnych
niebieski osad wodorotlen- " pod wpływem kwasów, " jodyna w obecności skrobi " pod wpływem stę-
ku miedzi(II) przechodzi enzymów lub długotrwa- zmienia zabarwienie żonych kwasów
w czerwonobrunatny tlenek łego gotowania rozpada z pomarańczowego na i wysokiej tempe-
miedzi(I) się na cukry proste niebieskie ratury rozkłada
" spala się w trakcie proce- glukozę i fruktozę " pod wpływem kwasu lub się na cząsteczki
sów trawiennych w organi- " pod wpływem ogrzewa- enzymów skrobia rozpada glukozy
zmie ludzkim dostarczając nia topi się, powstaje się na cząsteczki glukozy, " jest palna
mu energii. Produktami brunatny karmel a po- pośrednim etapem rozpadu
spalania są również tlenek tem się zwęgla skrobi są dekstryny
węgla(IV), woda.
6. Tworzywa sztuczne.
Włókna z których produkowana jest odzież można podzielić na naturalne i wytworzone przez człowieka.
Włókna naturalne to:
" bawełna, len (pod względem chemicznym to węglowodany )
" wełna, jedwab (pod względem chemicznym to substancje białkowe)
Włókna wytworzone przez człowieka to:
elana, nylon, sztuczny jedwab
Data utworzenia: 2008-11-30
strona 9/9
Tworzywa sztuczne wykorzystywane do produkcji: odzieży, opakowań, różnego rodzaju plastików
wykładzin, klejów lakierów itp. to mieszaniny chemiczne wytworzone przez człowieka, których głównym
składnikiem są związki zwane polimerami (substancje wielkocząsteczkowe, zbudowane z powtarzają-
cych się elementów)
Ważne pojęcia:1
" Alotropia  zjawisko występowania pierwiastków w dwóch lub kilku odmianach różniących się
liczbą atomów w cząsteczce np. tlen O2 i O3, lub ich ułożeniem w sieci krystalicznej względem
siebie np. diament, grafit, fullereny.
" denaturacja  nieodwracalna zmiana struktury białka i jego koagulacja , zachodząca pod
wpływem ogrzewania, kwasów, alkoholu, formaliny, soli metali ciężkich (ołowiu, rtęci, srebra)
(wg słownika)
" depolimeryzacja  reakcja rozkładu związku wielkocząsteczkowego tzw. polimeru na pojedyncze
cząsteczki zwane monomerami
" Mydła  to sole sodowe, potasowe (wapniowe lub magnezowe) wyższych kwasów karboksylowych.
" Polimeryzacja  reakcja łączenia się cząsteczek tzw. monomerów w związek wielkocząstecz-
kowy polimer.
" Próba akroleinowa  próba pozwalająca odróżnić substancje tłuste od tłuszczów, w trakcie
intensywnego ogrzewania tłuszczu wydziela się nieprzyjemny zapach akroleiny (toksycznej sub-
stancji, która jest produktem spalania tłuszczu)
" reakcja biuretowa  reakcja charakterystyczna dla białek z siarczanem miedzi(II) w obecności
zasady sodowej lub potasowej powstaje związek o skomplikowanej budowie barwy fioletowej.
" reakcja ksantoproteinowa  próba na obecność białek polegająca na zmianie zabarwienia
białka pod wpływem kwasu azotowego(V) na kolor pomarańczowy
" reakcja przyłączania (addycja)  łączenie się dwóch cząsteczek w jedną z równoczesnym
zmniejszeniem krotności wiązania np. CHa"CH + H2 CH2=CH2
" Tłuszcze  estry glicerolu i wyższych kwasów karboksylowych
" utwardzanie tłuszczów (uwodornienie)  to metoda przerobu tłuszczów ciekłych na stałe, przez
uwodornianie w obecności katalizatora
" Węglowodory nasycone  związki zbudowane z atomów wodoru i węgla, posiadające pomiędzy
atomami węgla tylko wiązania pojedyncze.
" Węglowodory nienasycone  związki zbudowane z atomów wodoru i węgla, posiadające pomię-
dzy atomami węgla wiązania wielokrotne.
" Zmydlanie tłuszczów  reakcja tłuszczów z zasadą sodową lub potasową prowadzące do otrzy-
mania mydeł
1
J. Sobczak, K.M.Pazdro, Z.Dobkowska; Szkolny słownik chemiczny, WSiP, Warszawa 1993r
Data utworzenia: 2008-11-30