Instytut Religioznawstwa
Uniwersytet Jagieloński
Justyna Kowalska
Fenomenologia według G. Van der Leeuwa
Gerardus van der Leeuw urodził się w Utrecht, 18 III 1890r.,
zmarł 18 XI 1950r. Był holenderskim teologiem i religioznawcą,a
także pastorem ewangelicko reformowanym. Od roku 1918 profesor
uniwersytetu w Groningen. Był także członkiem Holenderskiej
Akademii Nauki i Sztuki, przewodniczącym Międzynarodowego
Stowarzyszenia Badań Historii Religi (od 1955 p.n. Międzynarodowe
Stowarzyszenie Historyków Religii).1
Geradus van der Leeuw dał się poznać przede wszystkim jako
najważniejszy przedstawiciel fenomenologii religii. Chodziło mu nie
tyle o stworzenie jednolitego pod względem metodologicznym
systemu, ile raczej o zrozumienie treści przeżycia religijnego z
uwzględnieniem przesłanek psychologicznych i teologicznych.
Zanim przejdziemy do sposobu widzenia fenomenologii religi,
samego van der Leeuwa , należy się zastanowić czym w ogóle jest
fenomenologia, jak można ją rozpatrywać, i jak do niej podchodzić.
1 Encyklopedia PWN, wersja elektroniczna
 Czym jest fenomenologi religii?
Odpowiedz
na to pytanie nie jest jednoznaczna gdyż sami
uczeni zaliczani do tego nurtu różnią się między sobą w podejściu
metodologicznym jak i w określeniu swojego przedmiotu badań.
Dodatkowo całą sprawę komplikuje fakt że fenomenologów na ogół
niewiele łączy z fenomenologią w ujęciu filozoficznym.
Oto kilka sposobów na określenie fenomenologii religii:
1) jest to klasyfikacja tradycji religijnych, związaną z ze studiami
porównawczymi , najistotniejsza jest możliwość wyodrębnienia
ogólnych kategorii klasyfikacyjnych.(wiedza
encyklopedyczna )
2) poszukiwanie charakterystycznych cech lub fundamentalnych
idei występujących w różnych tradycjach religijnych.
3) Klasyfikacja takich fenomów religijnych, które w przekonaniu
fenomenologa tworzą podstawową strukturę religii.
Podane powyżej przykłady na określenie fenomenologii , nie
wyczerpują tematu gdyż, praktycznie każdy uczony odmiennie
określa przedmiot i metodę swoich badań.
W skrócie fenomenologię religii można określić w następujący
sposób, jest to termin oznaczający zastosowanie metody
fenomenologicznej do badania religii lub określający wyodrębnioną
dziedzinę badań religioznawczych. Zastosowanie metody
fenomenologicznej pozwala wyraz
niej odróżnić zjawiska religijne od
innych dziedzin kultury, uchwycić ich istotę, ukazując
nieredukowalny charakter tych zjawisk. Fenomenologa religii jako
dziedzina badań religioznawczych jest bliska (choć nie tożsama)
typologii religii i porównawczej historii religii.
Jak zostało zaznaczone powyżej każdy z uczonych , ma zupełnie
inną wizję swojej pracy, określając ją fenomenologiczną, przejdz
my
zatem do fenomenologii religii w ujęciu Gerardusa van der Leeuwa.
Fenomenologia szuka fenomenu, fenomenem jest to, to co się
ukazuje. Kolejno oznacza to więc że:
1) istnieje coś
2) to coś się ukazuje
3) jest ono fenomenem właśnie przez to że się ukazuje.
Cala istota fenomenu dana jest w tym że jawi się komuś .
Kiedy ów ktoś zaczyna mówić o tym co się jawi, wówczas mamy do
czynienia z fenomenologią.
Wskutek tego że fenomen jawi się  komuś , jego
zjawiskowość ma 3 warstwy:
 ukrycie (względne)
 stopniowe ujawnianie się
 przejrzystość (względną )
Warstwy te są korelatywne , choć nie identyczne względem
trzech warstw życia: przeżywania, rozumienia i tworzenia.
Dwie ostatnie jeśli mają charakter naukowy składają się na
działalność fenomenologiczną.
W ten oto sposób w najkrótszy i najprostszy sposób można
ukazać fenomenologię w ujęciu Van der Leeuwa.
Uprawiane fenomenologii, rozpada się na kilka etapów i
wygląda wobec powyższego następująco :
Najpierw temu co się pojawiło nadajemy nazwę, następnie
włączamy fenomen we własne życie zawsze naszą  rzeczywistością, my stanowimy punkt odniesienia>,
potem staramy się wczuć w to co nam się ukazuje, a możliwość lub
raczej umiejętność takiego wczucia stanowi warunek zrozumienia
interesującego nas zjawiska.
Dalszym zabiegiem jest poszukiwanie związków, relacji tworzących
strukturę zjawisk.
Wszystkie powyższe etapy łączą się ostatecznie w to co autor
fenomenologii religii nazywa rozumieniem, przy czym nie ma ono
charakteru absolutnego, fenomenologia wymaga ciągłej nieustannej
korekty.
Ostatecznym celem jak twierdzi Van der Leeuw jest  danie
świadectwa temu co zostało ukazane .
Bibliografia:
Gerardus van der Leeuw: Fenomenologia religii, Książka i Wiedza,
Warszawa 1978.
Encyklopedia Religia, red. T. Gadacz, B. Milerski, t. I-IX, [PWN]
Warszawa, 2001-2003
Wprowadzenie do Etnologii Religii, Jolanta Swolkień, A
ukasz
Trzciński, Kraków 1987