UNIWERSYTET PRZYRODNICZY WE WROCA
AWIU
INSTYTUT IŻYNIERII KSZTAA
TOWANIA ÅšRODOWISKA I GEODEZJI
BUDOWNICTWO I ROK
GEODEZJA
ĆWICZNIE NR 3
POMIARY W TERENIE
KRZYSZTOF CZECHANOWSKI
nr ALBUMU 81312 ROK AK.
GRUPA I 2007/2008
NIWELATOR
Poziomowanie instrumentu, czyli pionowanie jego osi głównej, przeprowadza się za
pomocą śrub ustawczych spodarki i pudełkowej libelli alidadowej.
Poziomowanie osi celowej wykonuje siÄ™ za pomocÄ… rurkowej libelli niwelacyjnej zamocowanej do
lunety niwelacyjnej, przy czym libelle niwelacyjną możemy obserwować bezpośrednio lub przez
urządzenie pryzmatyczne. Wychylenie obserwujemy wówczas w okularze umieszczonym obok
lunety. Oś libelli jest w poziomie, gdy obraz końców znajduje się w koincydencji. Poziomowanie
lunety niwelacyjnej wykonuje się za pomocą śruby elewacyjnej.
Warunki te uzyskujemy poprzez poziomowanie niwelatora za pomocą libelli pudełkowej i
rurkowej alidady.
Podział:
" "automatyczne" - obecnie bardzo powszechne, wyposażone w automatyczny kompensator
zamiast ręcznie obsługiwanej libelli niwelacyjnej;
" laserowe - realizujące płaszczyznę poziomą poprzez wysyłanie widzialnej wiązki laserowej,
w wersji rotacyjnej - wirujący promień lasera realizuje w przestrzeni powierzchnię poziomą;
" cyfrowe - wykorzystujące specjalne łaty geodezyjne umożliwiające automatyczne
wykonanie odczytu ze specjalnych Å‚at z kodem kreskowym.
" libellowe - przestarzałej konstrukcji, praktycznie już nie wykorzystywane, przed
wykonaniem każdego pojedynczego odczytu z łaty należy dodatkowo poziomować oś
celową lunety przy użyciu libelli kolimacyjnej;
TEODOLIT
Teodolit jest to instrument do pomiarów kątów poziomych i pionowych; składa się z
podstawy (spodarki), umożliwiającej ustawienie teodolitu w pionie, koła poziomego, złożonego z
limbusa (koła z podziałką kątową) i poruszającej się względem niego alidady (koła lub listwy,
zaopatrzonych w kreskÄ™ wskaz
nikową); do alidady jest przymocowana luneta, służąca do
dokładnego nastawienia teodolitu na cel, i koło pionowe, składające się również z limbusa i alidady;
koła poziome i pionowe są wyposażone w poziomice, służące do poziomowania przyrządu, a także
w urządzenia odczytowe (noniusze, mikroskopy lub mikrometry opt.); koła te są wzajemnie
prostopadłe i połączone z lunetą celowniczą w taki sposób, że każdemu położeniu lunety
odpowiadają określone odczyty na obydwu kołach (kątów poziomych na kole poziomym, kątów
pionowych na pionowym).
Budowa i działanie lunety w teodolicie Daje on możliwość obserwacji celów dalekich
zwiększenia dokładności obserwowanych celów bliskich, wyt. płaszczyzny celowej . Główny
element budowy lunety to : - Trzy współ środkowe walce obracające się względem siebie-Okular;
soczewka dwu wypukła znajdująca się w najmniejszym walcu, który porusza się w środkowym
walcu dÇÄ™ki pierÅ›cieniowej nakrÄ™tce. -NajwiÄ™kszy walec zewnÄ™trzny zakÄ…czony jest soczewkÄ…
zwanÄ… obiektywem.
Porusza się także dzięki śrubie zembatej lub nakrętce pierścieniowej na lunecie.
Nastawienie obrazu na ostrość wykonuje się pokręcając zębatką która przesuwa położenie krzyża .
Nieprawidłowe ustawienie difragmy może powstać zjawisko paralaksy tzn.pozornej ostrości obrazu
. Paralaksa występuje jeżeli w czasie obserwacji patrząć okiem w górę i w duł widzimy poruszające
się krzyż nitek . W nowoczesnych teodolitach zjawisko paralksy nie występuje poniewarz posiadają
one dodatkową soczewkę wewnątrzogniskującą która znajduje się pomiędzy krzyżem nitek a
obiektywem i powoduje stałe połorzenie krzyża nitek względem obiektywu.
6. Urządzenia odczytowe w teodolicie. Najprostszym urządzeniem odczytowym na podziałkach
jest tzw. indeks (wskaÇnik) OdlegÅ‚oÅ›ci miÄ™dzy ideksami to dziaÅ‚ki . Jeżeli najmniejsza dziaÅ‚ka
limbusa wynosi 30 a odczyty wykonuje się z dokładnośćią 0,1 działki to oznacza że dokładność
urzÄ…dzenia wynosi 3' UrzÄ…dzenie odczytowe w teodolitach nazywa siÄ™ mikroskopem (mikroskop
kreskowy i skalowy)
7 Błędy I dokładności pomiaru kątów.
a) Czynniki wpływające na dokładność pomiaru teodolitu - błędy instrumentowe - dokładności
ustawienia teodolitu nad wierzchołkiem mierzonego kąta - dokładność poziomowana - dokładność
pionowego ustawienia tyczek - dokładność celowania - dokladność odczytania wynikow ,pomiarów