Jednostronne pomijanie (hemineglekt)
Procesy uwagi z perspektywy
niezauważanie, ignorowanie obiektów z lewej strony
neuropsychologii
Dla pacjentów z hemineglektem świat ma tylko
jedną - prawą stronę. O istnieniu lewej nic nie wiedzą bo:
niedostrzegają niczego z lewej strony
nie mają świadomości, że coś tam powinno być
Pacjenci widzą (bodz
ce docierają do mózgu) i nie widzą (brak
odpowiednich doznań psychicznych) i nie wiedzą, że nie widzą
widząc
Copyright Copyright
prof..Anna prof..Anna
Grabowska Grabowska
Copyright Copyright
M. Gazzaniga, Cognitetive Neuroscience 1998, str. 238
prof..Anna prof..Anna
Grabowska Grabowska
Co zaburzone jest u pacjentów
Hemineglekt: lokalizacja uszkodzenia
z hemineglektem?
percepcja (NIE)
tylna część płata ciemieniowego prawej półkuli
prawy płat czołowy (frontal eye field)
pomijają lewą stronę nie tylko przy
zakręt obręczy  prawostronnie i wyspa
kopiowaniu, ale odtwarzaniu z pamięci i
rysowaniu z zamkniętymi oczami
uwaga (?)
Copyright Copyright
prof..Anna prof..Anna
Grabowska Grabowska
1
Copyright Copyright
prof..Anna prof..Anna
Grabowska Grabowska
Odtwarzanie rysunków
pomijanie lewej strony
niemożność zauważenia braków
Copyright Copyright
prof..Anna prof..Anna M. Gazzaniga, Cognitetive Neuroscience 1998, str. 238
Grabowska Grabowska
Copyright Copyright
prof..Anna prof..Anna
Grabowska Grabowska
2
Co dzieje się z informacją z pozornie
Hemineglect cd. niewidzącego pola?
Zachowana zdolność rozpoznawania obiektów
Czy mózg ją odbiera i potem traci?
Czy tkwi ona w mózgu a trudność polega na dotarciu do
niej?
Informacje z "niewidzącego" pola trafiają do mózgu
i, choć nieświadomie, są wykorzystywane do
rozpoznawania
Copyright Copyright
prof..Anna prof..Anna
Grabowska Grabowska
Copyright Copyright
prof..Anna prof..Anna
Grabowska Grabowska
Badania Bisiacha
zaburzenia nie leżą w sferze percepcyjnej bo
Badania Marshalla
dotyczą też wyobrażeń
informacje z lewego pola są przechowywane w
pamięci
Zaburzenia mają charakter uwagowy
("nieuwaga stronna")
Copyright Copyright
prof..Anna prof..Anna
Grabowska Grabowska
3
Badania Marshalla
"Czy rysunki są identyczne ?"
"Czy z którymś z domów jest coś nie w porządku ?"
"W którym domu wolałbyś zamieszkać ?"
Copyright Copyright
prof..Anna prof..Anna
Grabowska Grabowska
Pacjenci konsekwentnie wybierali dom bez płomieni
Anozognozja = ignorowanie, negowanie
własnych zaburzeń (paraliżu lewostronnego)
Podświadomie zdawali sobie sprawę z tego, że jest
on bardziej atrakcyjny
Występuje po uszkodzeniach prawej półkuli
Pacjenci mogą "widzieć" poruszającą się sparaliżowaną
rękę
Mogą też znajdować dziwaczne lecz nieprawdziwe
wyjaśnienia braku wykonania polecenia lekarza
Mózg "zauważył" dym i płomienie i prawidłowo
zinterpretował ich znaczenie
Cały proces nieuświadomiony
Copyright Copyright
prof..Anna prof..Anna
Grabowska Grabowska
L: Pani Mario, jak się pani czuje?
M: Dobrze, tylko boli mnie głowa. Miałam wylew i zabrali mnie do szpitala.
L: Czy może pani chodzić?
Anozognozja
M: Tak (pacjentka z powodu niewładnej nogi od dwóch tygodni porusza się wyłącznie na
wózku)
L: Czy może pani poruszać obiema rękami?
M: Tak
L: Czy może Pani poruszać prawą ręką?
brak zaburzeń psychiatrycznych
M: Tak
dobry poziom intelektualny
L: Czy może pani poruszać lewą ręką?
M: Tak
brak zaburzeń wzrokowych czy hemineglectu
L: Czy może pani wycelować prawa ręką w mój nos? (pacjentka wykonuje polecenie).
L: Czy może pani wycelować lewą ręką w mój nos? (ręka zwisa bezwładnie)
L: Pani Mario, czy pani celuje w mój nos?
M: Tak
L: Czy pani dobrze widzi, że ręka celuje w mój nos?
M: Tak, znajduje się ona 50cm od pańskiego nosa (ręka pacjentki cały czas zwisa
bezwładnie)
Copyright Copyright
prof..Anna prof..Anna
Grabowska Grabowska
4
L: Czy może pani chodzić?
Anozognozja
P: Tak
L: Czy obie pani ręce są sprawne?
Dziwaczne i nieprawdziwe (choć logiczne) wyjaśnienia
P: Tak
Racjonalizacja sytuacji, której pacjent nie chce
zaakceptować
L: Czy może pani wycelować we mnie prawą ręką?
(pacjentka wykonuje polecenie)
L: Proszę wycelować we mnie lewą ręką (ręka leży
bezwładnie na stole)
L: Czy pani celuje we mnie?
P: Mam silny artretyzm ramienia, pan wie doktorze, to
boli...
Copyright Copyright
prof..Anna prof..Anna
Grabowska Grabowska
U każdego człowieka zachodzi proces dopasowywania
napływającej informacji i korygowania jej (zaprzeczanie i
Anozognozja - hipoteza Ramachandrana konfabulacje) zgodnie z posiadaną wiedzą. Utrzymanie
dotychczasowego obrazu rzeczywistości
Założenia:
anozognozja opiera się na mechanizmach obronnych,
Przystosowawcze znaczenie: zapewnienie stabilności działania
które występują u wszystkich ludzi
mechanizmy te działają z większym natężeniem u
U pacjentów działają podobne mechanizmy obronne. Dlaczego
pacjentów z anozognozją
są one tak wyostrzone?
Copyright Copyright
prof..Anna prof..Anna
Grabowska Grabowska
U pacjentów z anozognozją:
Hipoteza Ramachandrana cd
lewa półkula działa sprawnie: wykonuje swoją pracę
(zaprzecza, konfabuluje)
Dwie półkule pełnią odmienne funkcje
lewa półkula tworzy wewnętrznie spójne modele świata i
prawa półkula jest uszkodzona, co prowadzi do utraty
zapewnia ich stabilność
mechanizmów umożliwiających dostrzeżenie "niepasujących"
włącza mechanizmy obronne (konfabulacje,
informacji i zmianę obrazu świata i siebie samych
ignorowanie, zaprzeczanie) w przypadku niewielkich
niespójności
pacjenci wpadają w pułapkę konfabulacji bez możliwości
prawa półkula zawiera mechanizmy umożliwiające zmianę
przełączenia się na taki wariant obrazu samych siebie, zgodnie
modelu i strategii działania
z którym są oni sparaliżowani
zapewnia dostrzeżenie "niepasujących" informacji pod
warunkiem, że stopień ich "nieprzystawania" do modelu
jest b. duży (przekracza pewien próg)
Copyright Copyright
prof..Anna prof..Anna
Grabowska Grabowska
5
Anozognozja
Jak głebokie jest przekonanie pacjentów żeichniewładna
ręka jest sprawna?
eksperyment z kieliszkami
Copyright Copyright
prof..Anna prof..Anna
Grabowska Grabowska
Anozognozja
Eksperymenty Ramachandrana
Informacje o tym jaka jest rzeczywistość tkwią w mózgu
chwytanie tacy z kieliszkami
pacjenta ale dostęp do nich jest zablokowany
pacjenci chwytają tace tak jakby mieli dwie sprawne ręce
eksperymenty Bisiacha i Vallara: irygacje zimnej wody do
lewego ucha (aktywizacja prawej półkuli - zwracanie uwagi
irygacje zimnej wody do lewego ucha
na lewą stronę przestrzeni): przywrócenie świadomości
przywrócenie świadomości paraliżu
paraliżu
świadomość czasu trwania zaburzenia
istnienie  dwóch świadomości pacjenta
Copyright Copyright
prof..Anna prof..Anna
Grabowska Grabowska
Mechanizm działania zimnej wody
Zarówno w zdrowym, jak i uszkodzonym mózgu
spostrzeganie rzeczywistości oparte jest na podobnych
mechanizmach, zapewniających spójność obrazu świata i
zimna woda aktywizuje prawą półkulę
obrazu siebie samego.
Badania pacjentów z uszkodzonym mózgiem dają wgląd w
to, jak funkcjonuje mózg u zdrowego człowieka.
zwrócenie uwagi na lewą stronę przestrzeni
(i na sparaliżowaną rękę)
Copyright Copyright
prof..Anna prof..Anna
Grabowska Grabowska
6
Podsumowanie
Percepcja nie jest procesem odtwarzania a raczej tworzenia
postrzegany obraz rzeczywistości nie jest jej odzwierciedleniem
Świadomość
a interpretacją
interpretacja ta odbywa się w oparciu o dotychczasową wiedzę
mózg zmienia napływające informacje tak, by zgadzały się z
istniejącym modelem świata
w przypadku dużych niezgodności następuje zmiana modelu i
odpowiednia zmiana zachowań
Copyright Copyright
prof..Anna prof..Anna
Grabowska Grabowska
Czy możliwe jest poznanie świadomości?
If the human brain
Sceptycy sądzą, że
was so simple
nie możemy poznać samych siebie za pomocą własnego
that we understood it,
umysłu
we would be so simple
świadomość dotyczy subiektywnych doznań, których nie
that we coudn t...
da się poznać metodami naukowymi
ale
Emerson Pugh
Możemy badać procesy mózgowe zachodzące podczas
procesów świadomych vs nieświadomych
Copyright Copyright
prof..Anna prof..Anna
Grabowska Grabowska
Subliminalne (nieświadome) percepcje
Relacje pomiędzy świadomością i
mają wpływ na nasze decyzje
nieświadomością
Możemy na poziomie behawioralnym działać zgodnie z
Większość procesów mózgowych, które prowadzą do
informacją, której nie jesteśmy świadomi
świadomych doznań zachodzi w sposób nieświadomy
prymowanie
Jesteśmy świadomi tylko zawartości naszych odczuć ale
nie procesów je wytwarzających jednostronne pomijanie
ślepowidzenie
Copyright Copyright
prof..Anna prof..Anna
Grabowska Grabowska
7
Prymowanie
Schemat badania
ekspozycja na krótki czas słowa (prymy) vs pustego pola
osoby nie widziały słów a skłonione do zgadywania
odpowiadały na poziomie przypadku czy bodziec był czy
nie
ekspozycja słów powiązanych lub nie powiązanych
znaczeniowo z poprzednimi
zadanie: ocena czy prezentowano słowo czy nie-słowo
wyniki: szybsze czasy reakcji na słowa powiązane
wniosek: słowa-prymy były przetwarzane na poziomie
językowym ale w sposób nieświadomy
Copyright Copyright
prof..Anna prof..Anna
Grabowska Grabowska
Czy możemy nieświadomie przetwarzać
Jednostronne pomijanie
złożone informacje (np. dotyczące pojęć?)
Badania pacjentów z neglektem
Pacjenci nie rejestrujący obecności w lewym polu bodz
ca
krótkotrwała prezentacja obiektu (np. kota) w lewym polu
są w stanie dokonywać oceny:  taki sam  różny w
prezentacja innego bodz
ca (z tej samej lub innej kategorii
odniesieniu do dwóch bodz
ców, z których jeden
(np. psa) w prawym polu
prezentowany jest w lewym polu a drugi w prawym
pacjent ma ocenić do jakiej kategorii należy drugi bodziec
Wyniki: czas potrzebny na podjęcie decyzji był krótszy jeśli
bodz
ce były ze sobą znaczeniowo powiązane
Wniosek: Analiza wymagająca informacji  wysokiego rzędu
może zachodzić poza świadomością
Copyright Copyright
prof..Anna prof..Anna
Grabowska Grabowska
Ślepowidzenie  schemat badań
Prezentacja bodz
ców wzrokowych w niewidomym
obszarze
Pytanie:  Czy coś widziałeś? . Odpowiedz
z reguły
negatywna. Jeśli skłonić ich do zgadywania czy bodziec był
czy nie, odpowiadają powyżej poziomu przypadku.
Oceny zgodne z rzeczywistością dotyczą:
obecności bodz
ca
jego ruchu
Brak dostępu do informacji pozwalających identyfikować
bodziec
Copyright Copyright
prof..Anna prof..Anna
Grabowska Grabowska
8
Gdzie zachodzą procesy nieświadome
Ślepowidzenie (blindsight)
dotyczące zjawisk percepcyjnych i
poznawczych?
Osoby z uszkodzoną korą wzrokową, niewidzący w
pewnym obszarze są w stanie odpowiadać na bodz
ce
najprawdopodobniej w korze (np. badania
znajdujące się w tym obszarze
neuroobrazowania pacjentów z neglectem wskazują na
pobudzenia korowe w czasie nieświadomego
przetwarzania bodz
ców wzrokowych)
pacjenci mają dostęp do informacji o bodz
cu, na podstawie
których dokonują decyzji bez doświadczania obecności
samego bodz
ca
założenie o podkorowym z
ródle zjawisk
nieświadomych nie jest słuszne!
Copyright Copyright
prof..Anna prof..Anna
Grabowska Grabowska
Neuronalne korelaty świadomych percepcji Jednostronne pomijanie: schemat badania
(u pacjentów z zespołem jednostronnego
Prezentacja lateralna (w lewym i prawym polu widzenia)
pomijania)
fotografii emocjonalnych i neutralnych
Zadaniem osób badanych było stwierdzenie czy bodziec był
obecny czy nie (detekcja)
Pytanie: jaka aktywność mózgu decyduje o świadomym
Porównanie aktywności w próbach, gdy bodziec został
charakterze doznań percepcyjnych
świadomie dostrzeżony i tych, w których nie został
zarejestrowany
Copyright Copyright
prof..Anna prof..Anna
Grabowska Grabowska
Wyniki fMRI  kontrast pomiędzy świadomą
Wyniki: dane behawioralne
percepcją a nieświadomym przetwarzaniem
bodz
ca (bodz
ce dostrzeżone vs niedostrzeżone)
% detekcji
Prawe pole widzenia Lewe pole widzenia
Right Precuneus,
100
BA 7
* p<0.01
90
80
Right Middle Occipital
70
Gyrus, BA 19
*
60
*
50
Right Posterior
40
Cingulate,BA 31
30
20
10
91 %
90 % 44 % 50 %
0
Left Medial Frontal
Gyrus, BA 9
emo_lvf
Bodz
ce neutralne
Bodz
ce emocjonalne
Procesy świadomości zależą od aktywności struktur związanych z
Copyright Copyright
prof..Anna prof..Anna
uwagą i sensoryczną obróbką informacji
Grabowska Grabowska
9
Wnioski
Emocjonalność bodz
ców sprzyja przezwyciężeniu neglektu
i przedostaniu się reprezentacji bodz
ca do świadomości
Nie ma w mózgu jednego miejsca odpowiedzialnego za
świadomość. Świadomy odbiór bodz
ców wiąże się z
aktywacją struktur zaangażowanych w procesy percepcji i
uwagi.
Copyright
prof..Anna
Grabowska
10