Białka



Białka zbudowane są z
pierwiastków: C, H, O, N, S; są podstawowym składnikiem
budulcowym.
Jednostkami strukturalnymi
białka są aminokwasy:
NH2
grupa aminowa,
COOH
grupa karboksylowa,
R
rodnik (wielokrotność
węgli).

Wzór ogólny aminokwasu
Aminokwasy łączą się wiązaniami peptydowymi, tworząc peptyd, a te
łączą się, tworząc polipeptyd oraz kolejno białko
(wiązanie peptydowe powstaje między grupą karboksylową a aminową dwóch sąsiednich aminokwasów).

Powstawanie peptydu
W białkach występujących w organizmie człowieka obecnych jest 20
różnych aminokwasów. Właściwości białek zależą od liczby
aminokwasów, ich rodzaju oraz kolejności ułożenia w
łańcuchu polipeptydowym. Białka wykazują cztery stopnie
złożoności (rzędowości):
Struktura pierwszorzędowa
polegająca na liniowym ułożeniu
aminokwasów w określonej genetycznie kolejności.

Struktura pierwszorzędowa
Struktura
drugorzędowa
powstaje w wyniku przestrzennego zwinięcia
struktury pierwszorzędowej. Białko przyjmuje dzięki wiązaniom
wodorowym jedną z form trójwymiarowych helix, albo
harmonijki.

Struktura drugorzędowa
Struktura trzeciorzędowa
powstaje w wyniku dalszego zwijania się
w przestrzeni cząsteczki białka. Możliwy jest ten etap dzięki
wiązaniom dwusiarczkowym i jonowym.

Struktura trzeciorzędowa
Struktura czwartorzędowa

dotyczy dużych cząsteczek białkowych złożonych z
cząsteczek małych, przestrzennie dopasowanych do siebie.

Struktura czwartorzędowa
hemoglobiny
Rodzaje
białek:

proste
(proteiny)
zbudowane są tylko z aminokwasów, np.
histony, albuminy;
złożone
(proteidy)
zbudowane są z aminokwasów oraz
składników niebiałkowych, np. lipoproteidy, glikoproteidy.

Funkcje
białek:

stanowią główny budulec komórki,
tworzą enzymy i hormony pełniąc funkcje regulatorowe,
w komórkach roślinnych pełnią funkcje zapasowe.


Zobacz też:
Skład chemiczny komórki
Składniki nieorganiczne
Węglowodany
Lipidy
Witaminy
Kwasy nukleinowe