HI-END
HI-END
HI-END - Zespoły głośnikowe
HI-END
HI-END
AMERYKAC
SKI MEBEL ELEKTRYCZNY
LEGACY
Focus20/20
Kiedy ilość zamienia się w jakość (i niską impedancję...),
może zacząć dymić
ciąż są firmy, które
do tej pory nie były
w Polsce obecne,
i wcale nie będą to
firmy trzecioligowe -
W
o ile do trzeciej ligi nie zaliczy się
generalnie producentów hi-endu,
z natury rzeczy mniejszych od
producentów sprzętu obliczonego
na sprzedaż masową. Legacy to
firma amerykańska, znana dość
dobrze, i to właśnie przede
wszystkim dzięki niekonwencjo-
nalnym, wręcz niesamowitym
superkolumnom Whisper i Helix.
Te kolosy mogą stanowić ciekawy
przyczynek do toczącej się dy-
skusji, czy hi-end to tylko wysy-
pisko cenowo poronionych lub
oszukańczych pomysłów. Otóż
ich potężne konstrukcje tylko bez
wiedzy na temat ich tajemnic
mogą wydawać się przejawem
manii wielkości i liczby głośników.
Są to układy działające wedle
zasady dipola akustycznego, któ-
ry dla uzyskania nawet  normal-
nych poziomów natężenia dz
wię-
ku wymaga uruchomienia znacz-
nie większej powierzchni drgają-
cej niż konwencjonalne konstruk-
cje z obudowami bass-reflex czy
zamkniętymi. Akustyczne zalety
dipola są znane i niezaprzeczalne
- znaczna redukcja fal rozprasza-
nych i odbijanych w pomieszcze-
niu, zwłaszcza w zakresie niskich
tonów, które generują zwykle tak
wiele rezonansów. O dipolu sze-
roko niegdyś pisaliśmy, przy
okazji testu Gradienta Revolution
- proszę tam zajrzeć i poczytać,
kto chce poznać więcej szczegó-
łów. Ujemną stroną dipola jest
bardzo niska sprawność energe-
tyczna. Ujmując rzecz skrótowo,
wysoką jakość dz
więku o cechach
niespotykanych w innych układach
możemy tutaj osiągnąć tylko za
pomocą wielokrotnie wyższych
nakładów technicznych, i oczywiś-
cie wskutek tego bardzo wysokich
nakładów finansowych. Dipol ze
swej natury nie może być mały
i tani. Kto chce na własne oczy
zobaczyć Ziemię z Księżyca, musi
polecieć na Księżyc. A to kosztuje
majątek. Kto twierdzi, że już z pu-
łapu samolotu pasażerskiego wi-
dok jest piękny, a nawet widać
krzywiznę Ziemi, też ma rację. My
tym razem też nie polecimy na
Księżyc, bo testowany Focus 20/
20 wcale dipolem nie jest.
Chociaż tak wielki, nie osiągnął
skali wymaganej przez konstruk-
tora, aby nim się stać.
6/2003
6/2003
109
109
HI-END
HI-END
HI-END- Zespoły głośnikowe
HI-END
HI-END
Focus 20/20 to jednak największa z konwencjonalnych konstrukcji Legacy.
Pręży się rozbudowanym systemem głośników, a to, co widzimy z przodu, to jeszcze nie wszysko!
rakterystyczna dla Focusa niż jeden z
Odkrywając na tylnej ściance kolejny nych różnic. Dlaczego? Wraz z jednym
głośników niskotonowych z tyłu, co się
(trzeci!) dwunastocalowy głośnik, moż- głośnikiem z przodu pracuje w zakresie
zdarza tu i ówdzie. Tak jak i głośniki
na było przez moment podejrzewać, że bardzo niskich częstotliwości, do około
z tak ustawionymi przetwornikami nis- 80Hz. Dla fal tak długich (dłuższych od subniskotonowe, midbass ma membra-
kotonowymi sprzężono specjalny spo- 4 metrów), nawet obudowa o szerokości nę celulozową, ale wyraz
nie lżejszą (tu-
sób ich współdziałania, wprowadzający 40 cm nie stanowi przeszkody - opływa- taj nie była konieczna niska częstotli-
wość rezonansowa). Membrany subba-
poprzez filtry precyzyjnie obliczone prze- ją ją swobodnie, niezależnie czy głośnik
sunięcia fazowe, zmienne w funkcji częs- jest z przodu, czy z tyłu. Natomiast głę- sów są bardzo grube i przez to też sztyw-
totliwości, dając w rezultacie charakte- bokość obudowy tylko ok. 30 cm wprowa- ne. W tym obszarze nastąpiła zresztą
rystykę kierunkową dla niskich częstotli- dza między ich promieniowaniem bardzo zmiana - pierwsza wersja Focusa miała
wości inną niż kołowa, mającą pewne małe przesunięcie fazowe (znów należy membrany polipropylenowe, a nie celu-
lozowe. Wykręcenie głośników niskoto-
cechy wspólne z działaniem dipola (re- odnieść tę odległość do długości fali),
dukcja ciśnienia na kierunkach innych niezależnie od kierunku. Efekt współ- nowych pokazuje kolejne różnice, które
nie mają już ścisłego związku z różnym
niż oś główna - poprawienie relacji mię- działania tak ustawionych głośników w
przeznaczeniem głośników - midbas ma
dzy falą bezpośrednią a odbitą), co zna- zakresie bardzo niskich częstotliwości
my z niektórych konstrukcji Martina Lo- sprowadza się do wytworzenia większe- kosz stalowy, a subbasy kosze odlewa-
gana (szeroko opisywaliśmy ten patent go ciśnienia niż od jednego z nich, ale ne. I chociaż midbas może pochwalić
przy okazji testu Prodigy). Ale dłużej podobnego do ciśnienia, jakie otrzymali- się układem magnetycznym o średnicy
nad tym konceptem też nie ma sensu byśmy przy dwóch głośnikach umiesz- 15,5 cm, to w tej dziedzienie osiągi sub-
specjalistów są imponujące - średnica
się pastwić, ponieważ pomiary jedno- czonych obok siebie, z przodu lub z tyłu.
znacznie wykazały, że w Focusie 20/20 Piszemy o dwóch głośnikach, a ma- magnesów to 17,5 cm, przy aż 4 cm łącz-
nie zaangażowano żadnej tego typu cie- my przecież w Focusie aż trzy 12-calo- nej grubości ferrytowych plastrów. W oby-
kawostki. Na pytanie, dlaczego w takim we. Ten trzeci - górny z dwóch przednich dwu typach zastosowano natomiast cew-
razie jeden z głośników niskotonowych - jest jednak zupełnie inny. Już z ze- ki o podobnej średnicy (choć na pewno
znajduje się na tylnej ściance, mam od- wnątrz dostrzec można inny kształt na- nie długości) - 75 mm. Widać, że sys-
powiedz
prostą, może zbyt prostą - bo kładki przeciwpyłowej, a także - co bar- tem jest obliczony na przyjęcie dużych
nie zmieścił się z przodu. Oczywiście by- dziej istotne - inny rodzaj górnego za- mocy. Obydwa głośniki subniskotonowe
łoby trochę - troszeczkę inaczej - pod wieszenia. Dolny i tylny mają mięsiste, pracują we wspólnej komorze bass-re-
względem charakterystyk i brzmienia - 1-calowej grubości gumowe zawiesze- flex, której wyloty zlokaliowane są z tyłu.
Tutaj jednak wymiary po raz pierwszy
gdyby jednak zmieścił się z przodu, ale nia wskazujące na ich przystosowanie
jego pozycja z tyłu nie wprowadza istot- do działania w warunkach bardzo du- są zaskakująco skromne - dwa otwory o
średnicach 4,5-cm w relacji do powierz-
żych amplitud, na jakie narażone są
chni membran (i ich możliwości amplitu-
Po byku - na drugim planie subwoofery - i rzeczywiście działają one
w zakresie subwooferowym. Górny głoś- dowych) dwóch 30-cm głośników... wy-
12-calowy midbas, na pierwszym -
nik ma natomiast rzadko spotykane,  ma- daje się, że nie unikniemy  przeciąże-
tej samej średnicy głośnik subnisko-
nia układu rezonansowego obudowy,
teriałowe zawieszenie, wskazujące na
tonowy, ale z jeszcze większym
spokojnie, to nie grozi uszkodzeniem ja-
wyspecjalizowanie głośnika, mimo że
układem magnetycznym, odlewanym
kiegokolwiek elementu, ale nieliniową
dużego, do przetwarzania  mid-basu .
12-calowy mid-bas - no no, w zasadzie pracą i wynikającymi stąd zniekształce-
koszem i ciężką membraną.
jak w wielodrożnych instalacjach profes- niami - przy wysokich poziomach wyste-
Mało?...
jonalnych, dużych kolumnach estrado- rowania. Wytłumaczeniem tego kom-
wych. Ta rzecz jest nawet bardziej cha- promisu jest, jak to często bywa, zamiar
dostrojenia do bardzo niskiej częstotli-
wości rezonansowej, na co wskazują
...Drugi taki głośnik
24-cm tunele otworów. Większe powierz-
zainstalowano na tylnej
chnie wymagałyby jeszcze dłuższych
ściance. W ten sposób,
tuneli, a na takie nie można już było
w za-kresie niskotonowym
sobie pozwolić ze względu na umiarko-
(do 300Hz), promieniuje
waną głębokość obudowy.
łącznie po-wierzchnia
około 1500cm2. Tyle nie
pokazała nawet
Grande Utopia Be.
6/2003
6/2003
110
110
Objętość komory głośnika midbasowego to tylko ok. 10 litrów.
Bardzo mało, jak na 30-cm jednostkę, ale żadnych kłopotów nie musi to
oznaczać, o ile silny układ magnetyczny wyznacza głośnikowi bardzo niską
wartość dobroci, to nawet w małej objętości nie przekroczy ona wartości
krytycznych, choć częstotliwość rezonansowa na pewno pójdzie mocno
w górę.
Przekraczając częstotliwość 300Hz,
ry dla średniotonowych stworzono z
przenosimy się do sekcji średnio-wyso- dwóch walców o średnicach 15 cm, się-
kotonowej. Tutaj też jest ciekawie. Śred- gających aż do tylnej ścianki.
nie tony przetwarza para głośników 18- A korzyści z zastosowania tandemu
cm, mając między sobą dwa różne wy- różnych głośników wysokotonowych?
Sekcja niskotonowa zwrotnicy - bez
sokotonowe - przetwarzające oczywiś- Dzisiaj mamy z takimi układami do czy-
szaleństw - cewki rdzeniowe i kondensa-
cie różne podzakresy. Ustawienie śred- nienia coraz częściej, w związku z wy-
niotonowych sugeruje związki z koncep- maganiami nowych formatów konstruk- tory elektrolityczne.
cją d'Appolito, i choć  rozbicie sekcji
torzy udoskonalają swoje projekty o do-
wysokotonowej trochę oddala nas od
datkowy superwysokotonowy, dla kon-
ideału z
ródła punktowego, to wiele z
struktorów Legacy powody są jednak in-
cech brzmieniowych układu symetrycz- ne, i zaistniały one wcześniej. Głośnik
nego powinno zostać zachowanych.
pracujący od 2,8kHz do 8kHz (jak na-
Jedną z tych cech, wynikającą już tylko
zwać ten zakres: dolną górą?) to 38-mm
z odseparowania głośników średnioto- kopułka tekstylna (Made in France -
nowych na znaczną odległość (nieza- prawdopodobnie wyprodukowana przez
leżnie od tego, co się między nimi znaj- Audaxa), powyżej działa 55-mm długoś-
duje), jest zawężenie charakterystyki
ci przetwornik wstęgowy (Made in Ja-
kierunkowej w płaszczyz
nie pionowej - pan - Fostex?).
dla jednych konstruktorów powód do
Zwrotnica jest bardzo rozbudowana
zmartwień, dla innych do radości. Bill
i podzielona na dwie sekcje - niskoto-
Dudleston należy do tych drugich, sen- nową i średnio-wysokotonową - przymo-
tencja o zastosowaniu  kontrolowanej
cowane do bocznych ścian, na wyso-
kierunkowości dla poprawy obrazu
kości dolnego głośnika niskotonowego.
dz
więkowego to pierwsze zdanie roz- Gniazdo przyłączeniowe jest podwój-
działu  Od konstruktora . Podobne po- ne, a ponad nim znajdują się trzy  he-
dejście do tego tematu przedstawiliśmy
belki - dwupozycyjne przełączniki, tutaj
miesiąc temu w teście Dynaudio C2.
nieoznaczone. Wskazówki dotyczące
Zresztą idea dipola to przecież także
ich zastosowania znajdziemy jednak w
 kontrolowanie kierunkowości , ale w in- instrukcji, a rzeczywiste efekty ujawnia-
Sekcja średnio-wysokotonowa - więcej
nej płaszczyz
nie, i zupełnie innymi spo- ją nasze własne pomiary - przedstawio-
tego, mniejszych, ale lepszych - cewki już
sobami. Tymczasem para mocno odsu- ne w rubryce laboratorium. Tutaj w skró-
powietrzne, kondensatory w większości
niętych od siebie średniotonowych, na
cie - lewy przełącznik zmienia charakte-
foliowe. Tak powinno być.
skutek powstających między ich pro- rystykę w zakresie najniższych częs-
mieniowaniem fazowych przesunięć,
totliwości, środkowy - poziom
ma powodować osłabienie fal odbitych
średnich tonów, prawy - wy-
od podłogi i sufitu. Średniotonowce to
sokich.
niemieckie Etony, z warstwowymi mem-
branami kevlarowymi. Oddzielne komo-
Zakres średnio-wysokotonowy oddano
tercetowi egzotycznemu - średnioto-
nowe od Niemców, wysokoto-
nowa kopułka z Francji,
wreszcie wstęgowy -
- japoński. Ale
jaka to oś?
6/2003
6/2003
111
111
HI-END
HI-END
HI-END- Zespoły głośnikowe
HI-END
HI-END
Dostępne dla użytkownika regulacje nie są zbyt rozbudowane, ale to tylko część - i to ta mniej frapująca -
możliwości dopasowania brzmienia do warunków akustycznych, a nawet upodobań użytkownika, jakie oferuje
producent, przynajmniej na rynku amerykańskim.
Jeżeli klient zechce obniżyć poziom od strony technicznej czy brzmieniowej. wają się porównania, kto płaci za tran-
w zakresie 3-8kHz, gdzie słuch jest naj- Wymaga przy tym nadzwyczajnych sta- sport, jedzie Servisco czy Stolica, itd.),
czulszy na wrażenie agresywności rań o zadowolenie klienta, na jego sa- ale w sumie brzmi niez
le. Trzeba być
brzmienia, mogące się pojawiać wraz tysfakcji, a zwłaszcza początkowym za- otwartym na wszelkie pytania i za-
z niektórymi nagraniami nawet przy li- ufaniu, opiera się bowiem sukces. Jak chcianki klientów, gdzie tylko można,
niowej charakterystyce przetwarzania, sprzedawać kolumny, których wcześniej oferować im więcej możliwości, niż mo-
przysłany mu zostanie głośnik kopułko- nigdzie nie można posłuchać? Było to że to zrobić regularny dealer. Stąd moż-
wy (przetwarzający ten zakres w Focu- możliwe w Polsce w latach 80., w latach liwa dyskusja o wszelkich modyfika-
sach) zmodyfikowany za pomocą zesta- braku wszystkiego, okazuje się, że jest cjach i adaptacjach, co jest przecież wy-
wu tłumików, pozwalającego w kilku możliwe dzisiaj w Ameryce, ale oczy- kluczone w regularnej sprzedaży w sieci
subtelnych krokach dostroić poziom do wiście na zupełnie innych zasadach. dealerskiej. Dudleston wspomina, że na
osobistych wymagań. A jeżeli  jedna ko- Pierwsze hasło reklamowe firmy było początku działalności eksperymetnował
lumna w narożniku, druga w wejściu do bardzo odważne, ale i ponoć skuteczne z dealerami, ale ci stwarzali wręcz ba-
jadalni - bez paniki, uspokaja produ- -  Znajdz
kolumnę, jaka ci się najbar- rierę w kontakcie z klientami, którzy i tak
cent, zbudujemy filtr bierny - pułapkę na dziej podoba, niezależnie od ceny, a my poszukiwali kontaktu bezpośrednio z
rezonans powstający w narożniku. Pora dostarczymy ci naszą. Jeśli ci się nie producentem - konstruktorem, z natury
na wyjaśnienie - firma Legacy uprawia spodoba, odeślesz ją! Szczegółów rzeczy najbardziej kompetentnym. Ow-
na swoim rodzimym rynku rzadko spoty- operacji nie podano (kto wykłada kasę szem, tak można sprzedawać kolumny
kaną politykę sprzedaży bezpośredniej. na kaucję na tę najlepszą, gdzie odby- na małą skalę, tworząc ciekawą alterna-
Ta metoda wyróżnia producenta nie tywnę dla klienta ze względu na inny
mniej niż same jego konstrukcje sposób obsługi, nie będąc skazanym na
rozpychanie się w zatłoczonych przez
konkurencję salonach, oszczędzając
całą, wysoką przecież marżę detalicz-
ną. Niewielka popularność tego syste-
mu na świecie dowodzi jednak, że jego
uruchomienie nie jest wcale takie łatwe.
Firma Legacy szczyci się wreszcie
najwyższą jakością  stolarki .
Meble ozdobione głośnikami. Prze-
sada, aby podkreślić meblowy styl wy-
kończenia i samą wielkość obudowy?
To jednak przede wszystkim urządzenie
elektroakustyczne, zespół głośnikowy?
Jak dla kogo. Sam Bill Dudleston powie-
dział w wywiadzie dla Audio (amerykań-
skiego...), że zna jednego faceta w Kali-
fornii, dekoratora, który kupił  jedną
(sztukę?!) kolumnę Whisper tylko po to,
aby na nią patrzeć. Gość nie posiada
nawet wzmacniacza. Ale czy ma gust?
Pod presją takich relacji trudno ne-
gować piękno kolumn Legacy, zresztą o
gustach się ponoć nie dyskutuje (ponoć
- bo dlaczego by nie?), ale ja ten temat
ryzykownie podejmę. Dla mnie są one
zbyt klasyczne i bez finezji. Tylko tyle.
Natomiast nie neguję staranności ich
wykonania, użycia najlepszych fornirów,
nadania wyrazistego stylu - doskonale
pasującego do obszernych pomiesz-
czeń urządzonych dużymi, tradycyjnymi
meblami. Wspaniale będą prezentowały
się na tle szaf pełnych książek albo na
tle ściany z portetami przodków. Niez
le
mogą też wyglądać jako wyposażenie
podobnie stylowej restauracji, tym bar-
dziej że ich możliwości natężeniowe po-
zwolą nie tylko tworzyć nastrój, ale
i urządzić dla gości zabawę sylwestro-
wą. Dla gości po czterdziestce. Usta-
wionych tak jak kolumny, czyli dobrze.
Tylny głośnik niskotonowy nie
odnosi się tutaj do jakiejkolwiek
oryginalnej koncepcji promieniowania
- po prostu zgodnie fazowo i w tym
samym zakresie współpracuje
z przednim głośnikiem niskotono-
wym, powiększając możliwości
natężeniowo-mocowe. I sprowa-
dzając impedancję do poziomu
&!
poniżej 1,5&!
&!.
&!
&!
6/2003
112
Taki obraz
części średnio-
wysokotonowej
- właśnie z jednym
średniotonowym,
ale nadal z tande-
mem wysokotono-
wych - znajduje się
w kolumnie Classic,
będącej następczynią
Legacy 1, powstałej
na początku lat 80.,
u zarania historii
firmy. Podział
zakresu wysoko-
tonowego między
dużą kopułkę
i wstęgę (ich typy
ulegały zmianom)
jest dla firmy
tradycyjny, i liczy
sobie nie tyle lat,
co  nowe formaty ,
ale tyle, ile CD.
Amerykańskie kolumny nie cho- dzo wysokie noty. Kolumny te mają ze-
wają głowy w piasek. Podejmują staw trzech dwupozycyjnych przełączni-
wyzwanie i odpowiedzialność. Ta- ków. Nasz główny odsłuch odbywał się
ka konstrukcja uprawnia do oczekiwań, w położeniu górnym (neutralnym)
że wyda z siebie potężny dz
więk.  Po- wszystkich. Zmiana położenia każdego
tężny - to może znaczyć w naszym dawała stosunkowo niewielką, raczej
żargonie wiele różnych rzeczy, począw- kosmetycznej natury zmianę. Siła i au-
szy od nawałnicy niesionej na lawinie torytet Focusa pozostają niewzruszone;
basowej magmy, kończąc na piorunują- zakodowane są nie w subtelnych wypro-
cych atakach dynamiki związanych filowaniach charakterystyki przetwarza-
z twardym przetwarzaniem niskich re- nia, ale we wrodzonym potencjale roz-
jestrów. Focus 20/20 zmierza zdecydo- budowanego systemu głośników, dyspo-
wanie w stronę tego drugiego bieguna. nującego ogromnymi zapasami dynami-
Natychmiast przygważdża słuchacza ki. Utrzymanie dobrej neutralności po-
brzmieniem niesłychanie zwięzłym, zwala natomiast przedstawiać wszystkie
dz
więkami bezpośrednimi, jednoznacz- wydarzenia nie tylko w pełnej skali, ale i
nymi. Twardy, zwarty, wręcz żylasty bas, właściwych wzajemnych proporcjach.
skondensowana średnica i czyste, choć Zwłaszcza w związku z ciekawymi
powściągliwie dawkowane, neutralne w wynikami pomiaru impedancji wypada
barwie wysokie tony współtworzyły dob- wspomnieć, jaki wzmacniacz partnero-
ry balans tonalny, ale o wyraz
nie okreś- wał tym kolumnom. Oficjalne odsłuchy
lonym, zdecydowanym charakterze i na- przeprowadzono w udziałem pary mo-
stroju dalekim od romantycznego. Właś- nobloków Krell FPB250, ale warto też za-
ciwa równowaga owocowała głęboką, znaczyć, że z utrzymaniem tego obciąże-
całkowicie oderwaną od kolumn i czytel- nia nie miał również kłopotów NAD S200.
nie rozplanowaną sceną dz
więkową. Nie taki diabeł straszny, jak go malują?
Jednocześnie owa zwięzłość i tylko J.A.
J.A.
J.A.
J.A.
J.A.
umiarkowna dawka aury i blasku powo-
dowały wrażenie, że dz
więk w sali na-
graniowej jakby rozchodził się w gęst-
szym powietrzu. Cechą dość oczywistą,
biorąc pod uwagę wymiary i zawartość
tych kolumn, było poczucie całkowicie
FOCUS 20/20
nieskrępowanej dynamiki. Szczególnie
Cena (za parę) [zł] 45360,-
spektakularne efekty osiągaliśmy pod-
Dystrybutor: VOXAL
czas odtwarzania płyt z instrumentami
perkusyjnymi, gdzie szybkość w oddaniu
WYKONANIE i KOMPONENTY: Nawalone i na
impulsów i potęga skali dynamicznej po-
bogato. Zwłaszcza imponujące przetworniki
trafiły rzeczywiście zadziwić. Jednak w
sekcji niskotonowej. Wykonanie obudowy
muzyce klasycznej (np. fortepian czy
staranne, ale śmiertelnie klasyczne.
wiolonczela solo) zwartość i zarazem
Głośnikowy McIntosh. Kwestia gustu.
wstrzemięz
liwość, inaczej pewna su-
chość brzmienia, powodowały lekki nie-
dosyt w oddaniu pełnych, nasyconych LABORATORIUM: Uff, już po wszystkim. Impe-
barw tych instrumentów. Prawidłowe wy- dancja z półtoraomowymi minimami w zakre-
ważenie wszystkich podzakresów i dob- sie basowym. W zamian bardzo wysoka efek-
re oddanie mikrodynamiki nie wystarczy- tywność. Doskonała liniowość głównego zakre-
ły, by wiolonczela zmaterializowała się w
su, wzmocnione skraje, nisko sięgający bas.
naszej sali odsłuchowej, ale instrumenty
mniej wymagające w tej materii, a także
BRZMIENIE: Wreszcie pierwszy prawdziwy
nawet bardzo trudne materiały - gdy
amerykański głośnik w naszych testach.
trudność polega na przedstawieniu (upo-
Niezwykła moc i dynamika. Szukasz TAKIEGO
rządkowanym) spiętrzonych warstw i
głośnika  to właśnie ON.
faktur, i towarzyszących im zmian dyna-
miki - pozwalają wystawić Focusowi bar-
6/2003
113
HI-END
HI-END
HI-END- Zespoły głośnikowe
HI-END
HI-END
Laboratorium
Już pierwsze wyniki zaparły dech w widać jednak istotnej różnicy w nachyle-
piersiach... Zaprze się też wiele wzmac- niu, a zgodnie z teorią jedna powinno
niaczy. Wartość modułu impedancji Fo- dążyć do 24dB/okt, a druga do 36dB/
cusa 20 spada w zakresie niskich częs- okt (4. rzędu - 6. rzędu). Rys. 2b ujaw-
totliwości w pewnych miejscach poniżej nia charakterystyki samych głośników,
1,5&!, a w szerokich podzakresach loku- otworów (wspólna), i charakterystykę
je się poniżej 2&!. Nie mieliśmy z tak wypadkową - dla przełącznika w pozycji
żarłocznym smokiem dotąd do czynie- B6. Charakterystyki obydwu głośników
nia. Zje nie tylko amplitunerowe dziewi- niskotonowych różnią się nieznacznie
ce, ale i mocniejsze od nich egzempla- (pewne różnice powodowane są innym
rze normalnych wzmacniaczy, które ich ulokowaniem w obudowie), głośniki
przygotowano na spotkanie 4&! (tak ofi- są podłączone przez ten sam filtr i pra-
cjalnie przedstawia Focusa producent), cują w tym samym układzie rezonanso- rys. 1. Charakterystyka modułu impedancji.
rys. 2a. Charakterystyki dla różnych pozycji regulatora rys. 2b. Działanie głośników subniskotonowych rys. 2c. Współpraca sekcji subniskotonowej
poziomu basu, pomiar w polu bliskim. i bass-reflexu. z midbasem.
nawet w trudnych wydaniach, jednak
czegoś podobnego się nie spodziewają.
Podłączać do samych Krelopodobnych,
a raczej nie do wrażliwych lamp, choć
96dB efektywności będzie kusić. W
rzeczywistości jest około 93dB, i tak
bardzo dużo. Żre dużo, ale i ognia
daje.
Charakterystyka modułu impedancji
(rys. 1) jest minimalnie rozdwojona w
okolicach rezonansu przy 50Hz, bo-
wiem nałożono na siebie pomiary dla
obydwu pozycji przełącznika rodzaju
rys. 3a. Zakres 200Hz - 20kHz, na osi głównej i pod kątami
rys. 3b. Zakres 200Hz - 20kHz, na osi głównej i pod kątami
pracy w zakresie niskich tonów. Jak po-
15O i 30O w płaszczyz
nie pionowej, pomiar metodą MLS
+/- 7O w płaszczyz
nie pionowej.
daje producent, jedna z tych pozycji de-
z odległości 1,5 m.
dykowana jest do współpracy ze
wzmacniaczami o wysokiej wydajności
prądowej, drugą będą preferować amp-
litunery małej mocy. Doprawdy, która
konkretnie jest tą odpowiednią, nie ma
chyba znaczenia. Amplitunery zawsze
będą preferować inną niż ta, którą włą-
czymy. Taki konstrukcyjny żart. Kto się
da nabrać, że do takich kolumn w ogóle
wypada podłączać amplitunery, jego
problem.
Jak jednak działa wprowadzona re-
gulacja w dziedzinie charakterystyk
przetwarzania?
rys. 3c. Działanie regulatorów średnich i wysokich
rys. 3d. Wpływ maskownicy.
Pokazujemy to na rys. 2a. Są to cha-
częstotliwości.
rakterystyki pracy całych sekcji niskoto- wym bass-reflex (dostrojonym do ok. okolicach częstotliwości podziału z sek-
nowych. Największą, choć w sumie nie 22Hz). Skoki wszystkich charakterystyk cją już średniotonową.
dramatyczną różnicę widać przy 40- przy 90Hz wynikają z pasożytniczych Ale ocena zjawisk w tym zakresie
50Hz; wzmocnienie tego zakresu doty- zjawisk rezonansowych. Przejście mię- wymaga przejścia na rysunki MLS (po-
czy pozycji przełącznika w dół, tego de- dzy sekcją niskotonową a nisko-śred- miary z większej odległości, a nie w polu
dykowanemu amplitunerom, natomiast niotonową ilustruje rys. 2c. Charakte- bliskim). Rys. 3a rozwiewa obawy, i w
przy hebelku do góry charakterystyka rystyki przecinają się w okolicach ogóle wystawia konstruktorom Focusa
jest bardziej wyrównana. Z nią wiąże się 100Hz, ale filtrowanie z obydwu stron bardzo dobre świadectwo - w zakresie
minimalnie niższy rezonans na charak- jest łagodne, to znaczy mid-woofer pra- tutaj przedstawianym (powyżej 200Hz)
terystyce impedancji - prawdopodobnie cuje dość efektywnie do 50Hz, a para mieszczą się trzy częstotliwości podzia-
zastosowano delikatną linearyzację im- niskotonowych aż do 600Hz, gdzie zresz- łu, a nie widać śladu żadnej z nich. Ry-
pedancji w tym zakresie, dającą przed- tą swoje przetwarzanie kończy już rów- sunek przedstawia jak zwykle trzy cha-
stawiony wpływ na charakterystykę nież midwoofer. Zapewniono dobrą ko- rakterystyki, zmierzone na osi głównej,
O O
O O
O O
O O
przetwarzania. Producent przedsta- relację fazową w szerokim zakresie pod kątem 15O i 30O w płaszczyz
nie po-
wia obydwie charakterystyki jako trady- współdziałania obydwu sekcji, można ziomej. Dwie pierwsze leżą bardzo blis-
cyjną B4 (ta z podbitym zakresem tylko obawiać się, czy pik na charakte- ko siebie i dają się zmieścić w polu +/-
50Hz) oraz  bardziej zaawansowaną rystyce midwoofera przy 600Hz nie od- 2dB do 8kHz - powyżej następuje wzrost
B6. Na zboczach poniżej rezonansu nie bije się z kolei na charakterystyce w ciśnienia, wstążce superwysokotonowej
6/2003
114
Laboratorium
pozwolono grać głośniej od reszty ze- Większe niż zazwyczaj znaczenie
O
O
O
O
społu. Pod kątem 30O już obniża się za- ma kolejny pomiar - pokazujący wpływ,
kres wysokotonowy, nie tylko w obrębie zwykle przykry, maskownicy. Większe,
działania wstążki (powyżej 8kHz), ale bowiem wygląd Focusa bez maskowni-
i kopułki, a także górnego skraju śred- cy jest kontrowersyjny, ale mamy w
nich tonów przetwarzanego przez dwie związku z tym dobrą wiadomość, ilu-
 siedemnastki . Pomiary powyższe wy- strowaną rys. 3d - nie wyrządza ona
konano na wysokości 110 cm, na pros- poważnych szkód charakterystyce.
topadłej wyprowadzonej spomiędzy ko- W całym pasmie (rys. 4) charakte-
pułki i wstążki. Jest to jednak wysokość rystyka Focusa prezentuje się w sposób
dość duża, zwykle uszy słuchacza nie już oczekiwany. Bardzo liniowo prze-
znajdują się wyżej niż na wysokości 1m. twarzany szeroki zakres 200-8000Hz,
Rys. 3b pokazuje, jak charakterystyka wzmocnione zakresy skrajne - z pew-
ukształtuje się dla wysokości 100cm, nością z premedytacją, ale nie przesad-
i przy okazji, dla wysokości 120cm. W nie. Ot, około 6 decybeli w maksymal-
plątaninie trzech charakterystyk (trzecia nych punktach. Jak w takim razie wy-
należy do osi 110-cm), które generalnie znaczyć spadek -6dB w zakresie niskich
leżą blisko siebie (to dobrze), dostrzec tonów? Względem poziomu maksymal-
można dwa osłabienia - przy ok. 3kHz nego przy 60Hz leży on przy 32Hz,
i 8kHz, najwyraz
niej ujawniające częs- względem poziomu średnich tonów przy
totliwości podziału (według deklara- 28Hz. Takie wyniki gwarantują, w po-
cji producenta - 2,8kHz i 8kHz). Ale nie mieszczeniu odsłuchowym, wrażenie
należą one do jednej charakterystyki - pełnego rozciągnięcia do skraju pasma
pierwsze osłabienie pojawia się na osi akustycznego, choć na pomiarach spa-
100cm, niestety będziemy na nie skaza- dek przy 16Hz znajduje na poziomie ok.
ni, siedząc na takiej wysokości, ale -20dB. Dlaczego wspominam o ultraso-
 stety jest to osłabienie nieznaczne, nie nicznych 16Hz? Ponieważ sam produ-
należy tylko siedzieć jeszcze niżej, gdyż cent deklaruje, że do tej częstotliwości
prawdopodobnie będzie się pogłębiać. charakterystyka biegnie z tolerancją +/-
Pomiar na wysokości 120 cm, przy któ- 2dB! Taka rzecz się chyba nikomu nie
rej powstaje dziura między działaniem udała i nikt inny o niej nie pisał z taką
kopułki a wstążki, nie ma już takiego precyzją. Na Altusach 140 w wersji eks-
znaczenia praktycznego. Rys. 3c poka- portowej miałem niegdyś napisane, że
zuje, na tle charakterystyki z osi głównej od 25Hz, ale przynajmniej brakowało in-
(110 cm), działanie regulatorów śred- formacji, z jakim spadkiem...
nich i wysokich częstotliwości. Pierwszy Śmichy chichy, ale Focus 20/20, mi-
działa na pewno, choć w wąskim zakre- mo pewnych niespodzianek i niebezpie-
sie - widać 3-dB obniżenie wokół 1kHz. czeństw (iluzoryczne działanie niektó-
Drugi natomiast to chyba kolejny żart rych regulatorów, dramatycznie niska
konstrukcyjny, ma działać na zasadzie impedancja), jest konstrukcją solidną,
autosugestii - w pomiarach bowiem ra- poprawnie zestrojoną, o szerokim pas-
czej nie działa, w każdym razie nie w mie i bardzo wysokiej efektywności, pa-
dziedzinie charakterystyk przetwarzania rametrycznie wyraz
nie adresowaną do
w pasmie akustycznym. posiadczy wysokiej klasy systemów
100
95
90
85
80
75
70
65
60
10 100 1000 10000
Częstotliwość w Hz
rys. 4. Charakterystyka przetwarzania w całym pasmie akustycznym, złożona z pomiarów sinusoidą i MLS.
bazujących na silnych wzmacniaczach
Impedancja znamionowa [&!]2
i korzystających z możliwości akustycz-
Efektywność (2,83V/1m) [dB] 93
nych dużych pomieszczeń. Przecież już
*
Rek. moc wzmacniacza*
* [W] 10-500
*
*
sam wygląd to sugeruje, a potem wszys-
Wymiary (WxSxG)[cm] 141x38x33
Masa [kg] - tko to potwierdza.
* wg danych producenta
*
*
*
*
6/2003
115
Ci
ś
nienie w dB