Odpowiedzialność odszkodowawcza
- wprowadzenie
Odpowiedzialność prawna
Odpowiedzialność cywilna
ObowiÄ…zek
naprawienia szkody
Odpowiedzialność odszkodowawcza
Odpowiedzialnośd prawna
ð pojÄ™cie:
zasada ponoszenia przez podmiot przewidzianych
prawem ujemnych konsekwencji
za zdarzenia lub stany rzeczy podlegajÄ…ce ujemnej
kwalifikacji normatywnej
i przypisywalne prawnie określonemu podmiotowi w
danym porzÄ…dku prawnym
Odpowiedzialnośd cywilna
ð pojÄ™cie wieloznaczne :
ð przypadki ponoszenia ujemnych nastÄ™pstw naruszenia
porzÄ…dku prawnego
ð przypadki wykonania zobowiÄ…zania w sytuacji, gdy nie
dochodzi do naruszenia porzÄ…dku prawnego
ð wg. A. Stelmachowskiego - ujÄ™cie szerokie
 zobowiązanie określonego podmiotu, zagrożone sankcją
cywilnÄ… .
ð cecha istotna: możliwość uruchomienia sankcji w postaci
przymusowego wykonania zobowiÄ…zania
W tym ujęciu odpowiedzialność cywilna jest koherentna z
pojęciem zobowiązania!
Odpowiedzialnośd odszkodowawcza
a odpowiedzialnośd cywilna
ð dwie konkurujÄ…ce koncepcje:
1. zakres odpowiedzialności odszkodowawczej zawiera się w
odpowiedzialności cywilnej
- istota
- argumenty
- konsekwencje
2. zakres odpowiedzialności odszkodowawczej krzyżuje się z
zakresem odpowiedzialności cywilnej
Podsumowanie:
Stosunek odszkodowawczy ma zawsze charakter cywilnoprawny,
a odpowiedzialność odszkodowawcza jest elementem
odpowiedzialności cywilnej
Odpowiedzialnośd odszkodowawcza w konstrukcji stosunku
zobowiÄ…zaniowego
ð stosunek zobowiÄ…zaniowy - CHARAKTER WZGL
DNY
ð podmioty:
- dłużnik, jako podmiot odpowiedzialny
- wierzyciel , jako podmiot uprawiony
ð przedmiot
- świadczenie odszkodowawcze
ð Treść
- obowiÄ…zek naprawienia szkody
- Konsekwencje: problematyka odpowiedzialności
odszkodowawczej należy do prawa zobowiązań i podlega
regulacji Księgi III KC, w szczególności art. 361-363 kc.
Typy odpowiedzialności odszkodowawczej
ð ze wzglÄ™du na z
ródło powstania obowiązku
1) z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania
przez dłużnika (zwany także ex contractu);
2) z tytułu czynów niedozwolonych (zwany odpowiedzialnością ex
delicto);
3) z tytułu wyrządzenia szkody przy wykonywaniu funkcji
publicznych;
4) z tytułu wyrządzenia szkody przy wykonywaniu praw
podmiotowych;
5) gwarancyjnej, obejmujÄ…cego m.in. ubezpieczenia gospodarcze;
6) z tytułu poniesienia szkody w cudzym lub wspólnym interesie.
Typy odpowiedzialności odszkodowawczej, cd.
ð ze wzglÄ™du na kryterium zasady odpowiedzialnoÅ›ci
uzasadniającej odpowiedzialność
ð odp. na zasadzie winy
ð odp. na zasadzie ryzyka
ð odp. na zasadzie sÅ‚usznoÅ›ci,
i inne.
ð ze wzglÄ™du na kryterium peÅ‚noÅ›ci odszkodowania
ð odp. oparta na zasadzie peÅ‚nego odszkodowania
ð odp. z niepeÅ‚nym wyrównaniem szkody
ð ze wzglÄ™du na kryterium podmiotowe sprawstwa
ð odpowiedzialność tzw. sprawcza
ð odpowiedzialność gwarancyjna
Podstawowe różnice
między odpowiedzialnością kontraktową a deliktową
ð regulacja prawna
ð sposób powstania
ð sposób uregulowania przesÅ‚anek odpowiedzialnoÅ›ci
ð treść stosunku zobowiÄ…zaniowego
ð różnice w zakresie przysÅ‚ugujÄ…cych roszczeÅ„
ð odmienne terminy przedawnienia
ð zakres odpowiedzialnoÅ›ci
Przepisy ogólne regulujące odpowiedzialnośd
odszkodowawczÄ…  przedmiot regulacji
ð dla wszystkich typów odp. odszkodowawczej
1) związek przyczynowy (art. 361 ż 1 KC);
2) zakres szkody podlegającej naprawieniu (art. 361 ż 2 KC);
3) przyczynienie poszkodowanego do powstania lub zwiększenia
szkody (art. 362 KC);
4) sposoby naprawienia szkody (art. 363 ż 1 KC);
5) chwilę miarodajną dla ustalenia wysokości odszkodowania (art.
363 ż 2 KC).
ð dla odp. deliktowej
1) miarkowanie odszkodowania (art. 440 KC);
2) solidarność dłużników oraz rozliczeń regresowych między nimi
(art. 441 KC);
3) przedawnienie roszczeń(art. 4421 KC);
4) naprawienie szkody na osobie (art. 444 449 KC).
Przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej
ð fakt sprawstwa szkody, z którym ustawa wiąże obowiÄ…zek
odszkodowawczy
ð szkoda
ð adekwatny zwiÄ…zek przyczynowy miÄ™dzy szkodÄ… a faktem
jej wyrzÄ…dzenia
Problem ciężaru dowodu - przy odpowiedzialności
deliktowej i przy odpowiedzialności kontraktowej
Zdarzenie,
z którym ustawa wiąże powstanie odpowiedzialności
ð może przybierać różnorodnÄ… postać
ð regulowane przez poszczególne przepisy, bÄ™dÄ…ce podstawÄ…
odpowiedzialności odszkodowawczej
ð element, w stosunku do którego ocenia siÄ™ takie
okoliczności jak: bezprawność i zasady odpowiedzialności
(odpowiedzialność oparta na zasadzie winy, czy niezależna
od winy)  tzw. podmiotowe i przedmiotowe znamiona
czynu
ð podziaÅ‚ zdarzeÅ„ ze wzglÄ™du na rodzaj odpowiedzialnoÅ›ci:
ð niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiÄ…zania
ð czyn niedozwolony (delikt)
Delikt, jako podstawowe zdarzenie skutkujÄ…ce
odpowiedzialnością odszkodowawczą
ð stan faktyczny, stanowiÄ…cy samoistne z
ródło zobowiązania
ð ewolucja pojÄ™cia deliktu od prawa rzymskiego do
współczesności
ð wg. prawa rzymskiego  delikt stanowiÅ‚ wyÅ‚Ä…cznie zawinione i
niedozwolone działanie człowieka
ð współczeÅ›nie  delikt ma znaczenie technicznoprawne;
obejmuje zarówno:
ð zawinione czyny ludzkie (np. art. 415, 416, art. 427, 431, 429, 436 par.
2 kc)
ð niezawinione czyny ludzkie (np. art. 430 kc.)
ð zdarzenia nie stanowiÄ…ce zachowaÅ„ ludzkich (np. art. 435 kc)
Szkoda i jej rodzaje
ð definicja szkody:
uszczerbek w dobrach i interesach prawnie chronionych
powstały wbrew woli poszkodowanego
ð podstawowe rodzaje szkody:
ð kryterium przedmiotu ochrony odszkodowawczej:
-szkoda na mieniu  przedmiotem naruszenia są wyłącznie
składniki majątkowe
- szkoda na osobie  przedmiotem naruszenia sÄ… dobra
osobiste (szczególna regulacja prawna: art. 444-449 kc
ð kryterium nastÄ™pstw w dobrach prawnie chronionych:
- szkoda majÄ…tkowa
- szkoda niemajÄ…tkowa  tzw. krzywda
Postaci szkody majÄ…tkowej
ð Straty
ð PojÄ™cie
ð przykÅ‚ady
ð Utracone korzyÅ›ci
ð PojÄ™cie
ð Utrata korzyÅ›ci a szkoda obecna i przyszÅ‚a
ð Utracone korzyÅ›ci a szkoda ewentualna
ZwiÄ…zek przyczynowy
ð pojÄ™cie adekwatnego zwiÄ…zku przyczynowego  art. 361 k.c.
ð zwiÄ…zek przyczynowy, jako ciÄ…g przyczynowo skutkowy
ð normalność nastÄ™pstw
ð podwójna funkcja adekwatnego zwiÄ…zku przyczynowego
ð przesÅ‚anka odpowiedzialnoÅ›ci odszkodowawczej
ð okoliczność wpÅ‚ywajÄ…ca na zakres odszkodowania
ð podstawowe odstÄ™pstwa od zasady adekwatnego zwiÄ…zku
przyczynowego
ð odpowiedzialność za przypadek mieszany (casus mixtus)  art.
478, 714, 739 kc
ð umowne modyfikowanie konstrukcji zwiÄ…zku przyczynowego