WSKAy
NIKI EFEKTYWNOŚCI
TRANSPORTU
MGR KATARZYNA A
OGWINIUK
2
Wskaz
niki efektywności transportu
Wprowadzenie
�� Istota tworzenia wskaz
ników
(wykorzystania majątku)
ń� ocena funkcjonowania systemu
transportowego  diagnoza stanu
aktualnego
ń� księgowość (amortyzacja, zarząd, itp.)
ń� porównanie do konkurentów, ang.
benchmarking
słabe vs. mocne strony systemu
poszukiwanie sposobów i obszarów
poprawy
3
4
5
6
7
WSKAy
NIKI TECHNICZNO 
EKSPLOATACYJNE POJAZDU
Wskaz
niki techniczno  eksploatacyjne pojazdu
Wskaz
niki techniczno 
eksploatacyjne pojazdu
Wskaz
nik Wskaz
nik
Wskaz
nik
wykorzystania wykorzystania
wykorzystania taboru
przebiegu ładowności
Odnoszący się Odnoszący się do
do czasu przebiegu i ładowności
9
�� Współczynnik wykorzystania taboru  stosunek liczby dni pracy samochodu
do całkowitej liczby dni w rozpatrywanym okresie
�� Współczynnik wykorzystania czasu pracy taboru  stosunek czasu pracy
pojazdu bez postojów do całkowitego czasu inwentarzowego
�� Współczynnik wykorzystania przebiegu  stosunek przebiegu samochodu z
lądunkiem do całkowitego przebiegu samochodu w rozpatrywanym okresie,
�� Współczynnik wykorzystania ładowności pojazdu  stosunek masy
przewiezionego ładunku do ładowności samochodu
10
Współczynnik wykorzystania przebiegu pojazdu
Współczynnik wykorzystania przebiegu Qp
�� wskaz
nik określający stopień wykorzystania ogólnego
przebiegu pojazdu lub taboru na jazdę ładowną.
�� Wykorzystanie przebiegów powrotnych jest na krótkich
odległościach przewozu na ogół niemożliwe, toteż na
wysokość tego wskaz
nika wpływa w dużej mierze odległość
przewozu oraz organizacja pracy przewozowej i spedycji.
�� Przy przewozach jednokierunkowych (bez wykorzystania
przebiegu powrotnego) wskaz
nik wykorzystania przebiegu
jest przeważnie mniejszy niż 50% ponieważ straty
spowodowane niewykorzystaniem przebiegu powrotnego
powiększają się o tak zwane przebiegi zerowe
(podstawienie pojazdu pod załadunek i powrót pojazdu do
zajezdni lub garażu po wykonaniu pracy).
12
Współczynnik wykorzystania przebiegu Qp
��stosunek drogi przebytej przez środek
transportu z lądunkiem (V) do całkowitej drogi
przebytej (Vc) w rozpatrywanym okresie
13
Współczynnik wykorzystania ładowności pojazdu
Terminologia w sferze transportowej
�� A
adunek  towary (przedmioty przewozu),
�� Jednostka ładunkowa  ilość ładunku zestawionego
w jedną całość z wykorzystaniem pomocniczych
środków wiążących lub urządzeń transportowych,
�� Naładunek  umieszczenie ładunku na środku
transportowym
15
Przestrzeń ładunkowa
�� Dopuszczalna masa całkowita (dmc.)  według kodeksu drogowego
największa, określona właściwymi warunkami technicznymi, masa
pojazdu, obciążonego osobami i ładunkiem, dopuszczonego do
poruszania się po drodze.
�� ROZPORZ
DZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY z dnia 31 grudnia
2002 r. w sprawie warunków technicznych pojazdów oraz zakresu
ich niezbędnego wyposażenia (Dz. U. z dnia 26 lutego 2003 r.)
16
Wskaz
niki efektywności transportu
Wielkość przewozów towarów (tony), ustala się jako sumę masy wszystkich
przesyłek przyjętych do przewozu. Wielkość przewozów ładunków równa się
więc odpowiednio sumie masy przesyłek przyjętych do przewozu
bezpośrednio od nadawców ładunków do odbiorcy.
Przy obliczaniu ww. wielkości należy stosować następujące zasady:
�� w przypadku przewożenia ładunków w opakowaniach za masę przesyłki
przyjmuje się jej całkowitą masę, a więc sumę mas właściwego ładunku i
masy jego opakowania (tary);
�� w przypadku przewożenia ładunków w kontenerach masę tych kontenerów
wlicza się do wielkości przewozów ładunków;
�� masę kontenerów przewożonych w stanie próżnym wlicza się również do
wielkości przewozów ładunków.
17
Wskaz
niki efektywności transportu
Wykorzystanie zdolności przewozowej określa się za pomocą
wskażników wyrażających proporcję wielkości wykonanych przewozów
i zdolności przewozowej.
Wskaz
nik wykorzystania zdolności przewozowej [t]
Wt = Tprz / Tzp
Tprz  tony przewiezione rzeczywiście
Tzp  tony zdolności przewozowej
Wskaz
nik wykorzystania zdolności przewozowej w pasażerach [p]
Wp = Lppp / Lmaxp
Lppp  liczba przewiezionych pasażerów,
Lmaxp  liczba pasażerów, którą można przewieżć przy pełnym wykorzystaniu
zdolności przewozowej
18
Wskaz
niki wykorzystania taboru
Współczynnik wykorzystania czasu pracy pojazdu
stosunek czasu pracy pojazdu bez postojów do całkowitego czasu
inwentarzowego.
Wwp <0,1>
Zad.
Średniej wielkości przedsiębiorstwo transportowe dysponuje jednym pojazdem
dostawczy. Pod koniec każdego kwartału analizowany jest stopień
wykorzystania pojazdu. Oblicz współczynnik wykorzystania pojazdu.
Przeanalizuj wynik.
�� czas pracy pojazdu: 901 godzin
�� całkowity czas inwentarzowy: 1258 godzin
20
Współczynnik gotowości technicznej (Wgt)
�� określany jest dla ustalonego przedziału czasu, zarówno dla
pojedynczego pojazdu, jak i dla całego taboru.
�� Współczynnik Wgt jest miarą gotowości technicznej pojazdu
/ taboru mówiącą o tym, jakie jest prawdopodobieństwo,
że w dowolnej chwili tabor będzie gotowy do
wykorzystania.
�� Współczynnik ten świadczy również o racjonalności
polityki gospodarowania taborem, wyrażonej proporcją
pomiędzy czasem użytkowania i obsługiwania taboru.
�� Optymalna wartość tego wskaz
nika kształtuje się na
poziomie 80-85%.
21
Współczynnik gotowości technicznej taboru
stosunek czasu użytkowania pojazdu do całkowitego czasu inwentarzowego.
Wgt <0,1>
Zad.
Średniej wielkości przedsiębiorstwo transportowe dysponuje jednym pojazdem
dostawczy. Pod koniec każdego kwartału analizowany jest stopień gotowości
pojazdu. Oblicz współczynnik gotowości technicznej pojazdu. Przeanalizuj
wynik.
�� czas użytkowania środka transportowego: 189 godzin
�� całkowity czas inwentarzowy: 258 godzin
22
23
Współczynnik wykorzystania środka transportu
Współczynnik syntetyczny i jest określony iloczynem
współczynnika nośności (wskaz
nik wykorzystania zdolności
przewozowej) i współczynnika przebiegu pojazdu
Qw = Qp * Wt
//----------------------------------------& & ---------------------------.--------
Wt = Tprz / Tzp (wskaz
nik wykorzystania zdolności przewozowej )
Tprz  tony przewiezione rzeczywiście
Tzp  tony zdolności przewozowej
//------------------------------------------------
stosunek drogi przebytej przez środek transportu z lądunkiem (V) do
całkowitej drogi przebytej (Vc) w rozpatrywanym okresie
24
Współczynnik wykorzystania środka transportu
�� Wartość wykorzystania taboru powinien
kształtować się na poziomie 70% do 80%.
25
Zad:
Jeżeli samochód ciężarowy o nośności 4 t przewiózł w określonym czasie 90 t
towaru wykonując 30 jazd z ładunkiem na trasie 2880 km, a całkowita droga
wyniosła 3600 km, to ile wynoszą poszczególne wskaz
niki ?
Wsp. nośności = (90 t / 4t * 30) = 0,75
Wsp. przebiegu = 2800 / 3600 = 0,8
Wsp. wykorzystania środka transportowego = Qw = 0,75 * 0,8 = 0,6
26
CZASY PRACY POJAZDU
średni dobowy czas pracy
�� iloraz czasu pracy w godzinach (t) i dni pracy (dp). Wysoki wskaz
nik Td
może rekompensować straty wynikające z niskiego wskaz
nika "A (wskaz
nik
wykorzystania taboru). Może być bowiem w pełni uzasadnione posiadanie
pojazdu, który pracuje tylko przez 60% dni w roku, ale za to średnio po
16 godzin. Dlatego też wskaz
niki A i Td należy analizować łącznie.
Śtp= t / dp
t - czasu pracy w godzinach,
dp  dni pracy
Zad: Przedsiębiorstwo transportowe posiada dwa samochody, które w ciągu
dwóch dni przepracowały łącznie 20 godz. Jaki jest średniodobowy czas
pracy pojazdów?
Średnio, każdy samochód pracował ??? Godz.
28
ORGANIZACJA
EKSPLOATACJI POJAZDÓW
SAMOCHODOWYCH
Wskaz
niki efektywności transportu
Praca przewozowa
Wielkości pracy przewozowej (tonokilometry) wykonywanej przy przewozie
towarów oblicza się jako sumę iloczynów masy poszczególnych przesyłek
przewiezionych w wagonach towarowych/ samochodach ciężarowych i
odległości ich przewozu.
�� Zad
�� Pracownik hurtowni zawiózł towar o ciężarze 10,2 [t] do odbiorcy w kraju
na trasie Warszawa  Białystok  190 [km]. Oblicz ile wynosi wykonana
praca przewozowa.
30
Oferowana praca przewozowa (max praca przewozowa)
�� Iloczyn liczby km przebiegu zarobkowego * max
pojemność samochodu
�� Qo = L * qmax
31
Współczynnik wykorzystania pracy przewozowej
Wpp = Q l / Q cal
�� v l  praca przewozowa
�� v poj  całkowita praca przewozowa
�� <1;0>
32
Zadania: ładowność pojazdu i przestrzeni ładunkowej
Współczynnik wykorzystania przestrzeni ładunkowej pojazdu: wvp = v l / v poj
�� v l  objętość ładunku
�� v poj  objętość przestrzeni bagażowej
�� <1;0>
Wskaz
nik wykorzystania ładowności: wł = mł / lpoj
�� mł  masa ładunku (ciężar przewożonego ładunku)
�� lpoj  ładowność maksymalna pojazdu
�� Zad 1: Dana jest - objętość naczepy [m3] = 100,04m3; objętość
przewożonego ładunku = 91,3 m3. Oblicz wskaz
nik wykorzystania
przestrzeni ładunkowej pojazdu.
�� Zad 2: Dana jest  ciężar przewożonego ładunku 23843 [kg]; ładowność
naczepy 29123 kg. Oblicz wskaz
nik wykorzystania ładowności pojazdu.
33
EFEKTYWNOŚĆ POJAZDU
/ TABORU
Wozokilometr
�� jednostka miary długości drogi (km) wykonanej
przez środki transportu (wozy) w określonym czasie
(np. doby, miesiąca, roku, wybranego kursu itp.).
�� Przykład: Dana autobusowa linia komunikacyjna transportu miejskiego ma
trasę długości 10 km, która jest obsługiwana przez 2 autobusy (wozy), z
których każdy wykonuje na dobę po 36 kursów.
�� 10 km � 36 kursów = 360 km
�� 360 km � 2 wozy = 720 wkm
�� Dobowa długość drogi tej linii wynosi 720 wozokilometrów.
35
Wozodzień
Jednostka czasu pracy (dzień) wykonanej przez
środki transportu (wozy) w określonym czasie (np.
doby, miesiąca, roku, wybranego kursu itp.).
�� 100 wozodni (1 wóz * 100 dni)
�� 100 wozodni (100 dni * 1 dzień)
36
37
Efektywność pojazdu / taboru
Wartości wskaz
ników: EF, KW i KT informują nas o efektywności finansowej
realizowanych przewozów. Wszystkie mogą być obliczane dla
pojedynczego pojazdu i/lub całego taboru w określonym przedziale
czasu.
�� Efektywność pojazdu / taboru EF [tkm/wkm]
�� Koszt wozokilometra KW [zł/wkm]
38
�� Koszt tonokilometra KT [zł/tkm]
39
WSKAy
NIKI UMOŻLIWIAJ
CE
OCEN
ŚRODKÓW
TRANSPORTU
Wskaz
niki umożliwiające ocenę środków transportu
�� Prędkość techniczna i eksploatacyjna pojazdu
(średnia prędkość na danym odcinku drogi)
41
ROZMIESZCZENIE
A
ADUNKU
43
Plan rozmieszczenia ładunku w
kontenerze i wybór naczepy
44
Plan rozmieszczenia ładunku w
kontenerze i wybór naczepy
45
46
47
Zad - (każda osoba przygotowuje zadanie, przynosi wydrukowane zadanie
na ćwiczenia)
Firma Y chce zakupić samochód osobowy klasy średniej o pojemności silnika do 1400 cm3. Firma otrzymała
oferty na następujące marki samochodów: Ford Focus, Fiat Punto, Renault Clio, Opel Astra, Skoda Fabia.
Swój wybór firma opiera na sześciu wymiernych kryteriach:
�� X1  cena w tys. zł,
�� X2  moc silnika w km,
�� X3  pojemność bagażnika w dm3,
�� X4 - Przyśpieszenie w s do osiągnięcia prędkości 100 km/h,
�� X5  zużycie paliwa w l na 100 km jazdy,
�� X6  bezpieczeństwo jazdy wyrażone liczbą zainstalowanych poduszek powietrznych,
Samochód x1 x2 x3 x4 x5 x6
Ford Focus,
Fiat Punto
Renault Clio
Opel Astra
Skoda Fabia
48