Drumlin w R
wierczynkach
Domasławek
Lokalizacja:
województwo kujawsko-pomorskie
powiat brodnicki
gmina Grążawy
5904
miejscowoS
ć R
wierczynki
Rejon geograficzny:
Pojezierza Południowobałtyckie
Pojezierze Chełmińsko-Dobrzyńskie
Pojezierze Dobrzyńskie
Jednostka geologiczna:
platforma wschodnioeuropejska
pokrywa czwartorzędowa
4400 4402
Obiektem geoturystycznym jest drumlin na Koziarskim warstw piasków S
rednio- i drobnoziarnistych ze strukturami
Polu Drumlinowym, znajdujący się na północnych krańcach warstwowania przekątnego rynnowego i riplemarkowe-
osady R
wierczynki w północno-wschodniej częS
ci Pojezierza go. Interpretowany jest on jako zdeponowany w obrębie
Dobrzyńskiego, około 7 km na wschód od Brodnicy. płaskodennych koryt rzek roztokowych w S
rodowisku
Drumliny są to wydłużone (elongacja co najmniej 5:1), proglacjalnym. Powyżej zalegają ławice żwirów i żwirów
na ogół niskie pagórki pochodzenia glacjalnego powstałe piaszczystych, niekiedy warstwowanych poziomo, które 4
pod aktywnym lądolodem w wyniku jego przesuwania się. Z prawdopodobnie zdeponowane zostały z wysokoenerge-
reguły zbudowane są z okrywy gliniastej na wierzchu i różnego tycznych przepływów subglacjalnych wód roztopowych.
typu osadów wewnątrz. Są to zazwyczaj gliny polodowcowe i Ponad nimi widoczna jest glina morenowa o miąższoS
ci
osady fluwioglacjalne, niekiedy także materiał podłoża odkłuty do 2 m, z soczewkami piasku S
rednio i gruboziarnistego,
lub wyciS
nięty przez lodowiec. Występują grupowo, w iloS
ci pocięta licznymi uskokami normalnymi. Glina ta powstała w
od kilkudziesięciu do nawet ponad tysiąca form ułożonych następstwie procesów subglacjalnej deformacji oraz depozy-
równolegle do siebie. W Polsce rozpoznanych i opisanych cji z odłożenia i wytopienia. Kolejny pakiet stanowią warstwy
dotąd jest zaledwie pięć pól drumlinowych. masywnych żwirów o zwartym szkielecie ziarnowym oraz
Drumliny na Koziarskim Polu Drumlinowym położone piasków grubo i S
rednioziarnistych o płaskim i rynnowym
1
są w łukowato wygiętej rynnie glacjalnej o szerokoS
ci 0,8 warstwowaniu. Osady te akumulowane były w żwirowo- i
km i długoS
ci 3 km na wysokoS
ci 100-115 m n.p.m. Od płaskodennych korytach rzek roztokowych w warunkach
północy oddzielone są od doliny Drwęcy stromym zboczem przepływów wysokoenergetycznych. Na nich zalega glina
o wysokoS
ci 15-20 m. Na południe od tego pola znajduje się morenowa o miąższoS
ci 120 cm. Jest to osad zdeponowany
płaska równina moreny dennej o wysokoS
ci 10-15 m. w podobnych warunkach jak glina niżej leżąca. Powyżej
Koziarski Zespół Drumlinowi liczy 138 form. Są to występuje kilka pakietów osadów o różnych cechach lito-
2 przeważnie wąskie i długie wały o nierównej linii grzbietowej facjalnych. Jest to masywna glina z dużymi głazami przykryta
lub krótkie owalne pagórki. Dominują formy o długoS
ci 50- przez piaszczyste osady masywne i warstwowane poziomo ze
100 m, szerokoS
ci 25-50 m oraz wysokoS
ci 2-5 m. Najlepiej strukturami pogrązowymi. Te z kolei przykrywa glina masyw-
wykształcone formy występują w zewnętrznej i proksymal- na silnie ilasta, powyżej której zalegają piaski o warstwowaniu
nej, północno-zachodniej częS
ci zespołu drumlinowego. przekątnym rynnowym i laminacji riplemarkowej oraz mułki
Pod względem budowy wewnętrznej drumliny koziarskie o laminacji poziomej. Osady te tworzyły się w następstwie
reprezentują charakterystyczne dla wschodniodobrzyńskiego gruboziarnistych i drobnoziarnistych subglacjalnych spływów
obszaru drumlinowego formy z rdzeniem zbudowanym z grawitacyjnych, depozycji prądowej i sedymentacji zawiesino-
osadów glacjofluwialnych oraz jednego, a miejscami dwóch wej w płytkim efemerycznym zbiorniku. Wszystkie te osady
poziomów glin morenowych. Do takich form należy drumlin przykrywa do 1,5 m miąższoS
ci warstwa gliny morenowej.
w R
wierczynkach. Drumlin w R
wierczynkach pozwala na zajrzenie do
3 Jest to owalny wydłużony pagórek o długoS
ci 130 m, szerokoS
ci wnętrza drumlinu i zapoznania się z jego skomplikowana bu-
70 m i wysokoS
ci 5 m. Wznosi się do wysokoS
ci 116 m n.p.m. dową geologiczną. Jest to szczególna okazja, ponieważ bardzo
W S
cianach rozkopanego drumlinu możemy wyróżnić rzadko zdarza się aby drumliny były rozkopywane. Obiekt
szereg pakietów osadów. Profil zaczyna pakiet złożony z posiada duże walory naukowe i edukacyjne. Może być prezen-
48
Lidzbark
Brodnica
R
wierczynki
towany podczas ćwiczeń terenowych ze studentami geologii i separates the field from the Drwęca River valley. From the
geografii z zakresu geomorfologii i geologii czwartorzędu.Przy south the field is bordered by a flatland covered with bottom
odpowiednim wyeksponowaniu i zagospodarowaniu (S
cieżka moraine, 10-15 meters high.
dojS
cia i tablice informacyjne) może stanowić nie lada atrakcję The Koziarski drumlin field includes 139 forms. These
dla turystów interesujących się dziejami Ziemi. are mostly narrow, long ridges of irregular ridgelines or
short, oval mounds. Dominating are forms 50-100 me-
ters long, 25-50 meters wide and 2-5 meters high. The
The R
wierczynki drumlin
R
wierczynki drumlin is an oval mound, 130 meters long, 70
The touristic attraction is a drumlin, which belongs to a meters wide and 5 meters high, reaching an altitude of 116
drumlin field located at the northern margin of R
wierczynki meters a.s.l. The drumlin was excavated in order to disclose
settlement, in the northeastern part of the Dobrzyń Lake- the internal structure. Such excavation of drumlin is a rare
land. In Poland only five drumlin fields were identified and case and allows to look inside the complicated geological
described, all formed during the expansion of the Scandina- structure of this glacial form. The site is well-documented
vian ice sheet onto the area of northern Poland. One of these as it was successfully presented during several (also inter-
fields is the Koziarski field with the R
wierczynki drumlin. national) conferences. Its scientific and educational values
The drumlins of the Koziarski field occur in a arched are very high. It can be useful for field training sessions in
glacial channel, 3 kilometers long, 0.8 kilometer wide and geomorphology and Quaternary geology held for students
located at the altiude of 100-115 meters a.s.l. The north- of geology and geography. If properly exposed and devel-
ern boundary is a steep, 15-20-meters-high slope, which oped, it can be also a remarkable touristic amenity.
1 3
2 4
Wybrana literatura: 309, 468, 469, 470, 471,
472, 473
Autor karty stanowiska dokumentacyjnego i fotografii:
R. Sokołowski (2005)
49