OCENA DYNAMIKI ZMIAN SPRAWNO�CI
OGÓLNEJ I UKIERUNKOWANEJ
W ROCZNYM CYKLU SZKOLENIOWYM
GRUPY SIATKAREK
Opracowa�:
S�AWOMIR WIżNIEWSKI
GDYNIA 2003r
1
1. WST�P
1.1 Wprowadzenie
Wszechstronna i systematyczna kontrola procesu treningowego jest jednym z
podstawowych czynników warunkuj�cych wzrost poziomu sportowego zawodników.
Trening sportowy powoduje okre�lone zmiany morfo-funkcjonalne w organizmie
cz�owieka, co miśdzy innymi znajduje odbicie w rozwoju sprawno�ci motorycznej.
Dynamikś rozwoju sprawno�ci motorycznej mołna ocenił na podstawie
porównania wyników takich samych testów prowadzonych periodycznie. Ocena dynamiki
rozwoju sprawno�ci motorycznej u dzieci i m�odzieły jest istotna z tego wzglśdu, łe
zaburzenia w rozwoju motoryki mog� stanowił sygna� do weryfikacji procesu
treningowego. Natomiast dułe rozbiełno�ci w rozwoju sprawno�ci motorycznej mog�
stanowił czynnik selekcji. Niezbśdnym warunkiem racjonalnego sterowania procesem
treningowym jest jego kontrola, która obok sprawno�ci fizycznej musi dotyczył techniki,
taktyki i cech wolicjonalnych. Osi�gniście wysokiego poziomu rozwoju powyłszych
elementów mołliwe jest tylko poprzez wieloletni, racjonalnie prowadzony trening, w
którym ocena postśpów stanowi podstawowy warunek sukcesów sportowych
zawodników.
Sta�a, systematyczna, trafna i rzetelna kontrola stanu wytrenowania oraz
oddzia�ywania stosowanych metod i �rodków
na rozwój zawodników odgrywa bardzo istotn� rolś, poniewał wp�ywa na wytyczenie
planów na nastśpny sezon oraz na modyfikacjś metod i �rodków treningowych /l 8/.
W procesie treningowym wytrenowaniu podlegaj � nastśpuj�ce elementy:
cechy motoryczne
- technika
- taktyka
- cechy wolicjonalne
Widoczny obecnie rozwój i poszukiwanie nowych metod i �rodków treningowych
spowodowa�, ił problem rozwoju sprawno�ci fizycznej sta� siś g�ównym zagadnieniem
teorii sportu.
Rozwój sprawno�ci motorycznej przebiega dwukierunkowo:
a/ harmonijny rozwój organizmu i przygotowania do rółnorodnej
dzia�alno�ci sportowej poprzez podniesienie na wyłszy poziom wszechstronnego
przygotowania fizycznego
b/ podniesienie na wyłszy poziom przygotowania specjalnego,
2
celem osi�gniścia wysokich wyników w swojej dyscyplinie sportu. Rozwój cech
motorycznych jest podstaw� rozwoju sprawno�ci fizycznej. Warto�ł poszczególnych
cech motorycznych dla ogólnej sprawno�ci fizycznej. Warto�ł poszczególnych
cech motorycznych dla ogólnej sprawno�ci fizycznej jest rółna Jścz czśsto jako
g�ówne cechy wymienia siś: si�ś, szybko�ł, wytrzyma�o�ł, zwinno�ł Ponadto do cech
motorycznych zalicza siś gibko�ł i zrśczno�ł oraz moc.
Trening sportowy przy trafnym doborze metod pozwala na przyspieszenie rozwoju
potrzebnych w danej dyscyplinie cech motorycznych. Wzrastaj�cy, m�ody organizm
stanowi dobry materia�, który w granicach okre�lonych mołliwo�ciami funkcjonalnymi
mołna kszta�tował tak, aby zawodnik sprosta� wymogom mistrzostwa sportowego.
1.2 Cel pracy.
Celem niniejszej pracy jest dokonanie charakterystyki cech
morfologicznych, ocena poziomu sprawno�ci fizycznej ogólnej i ukierunkowanej na
przestrzeni jednego roku m�odziczek UKS "TREFL" Gdynia uprawiaj�cych grś w pi�kś
siatkow�.
W zwi�zku z tym hipotetycznie zak�ada siś, łe:
1. Dziewczśta z grupy trenuj�cej charakteryzuj� siś budow� cia�a
w�a�ciw� dla uprawianej dyscypliny sportu.
2. Poziom sprawno�ci fizycznej ogólnej badanych siatkarek jest
wyłszy od poziomu nietrenuj�cych.
3. Sprawno�ł fizyczna ogólna i ukierunkowana wzrasta�a w sposób
istotny na przestrzeni jednego roku.
1.3 Problem badawczy w �wietle literatury.
Pi�ka siatkowa jest gr� zespo�owego wspó�dzia�ania, z grupy
dyscyplin sportowych o charakterze walki po�redniej. Czas gry jest nieokre�lony, istnieje
swoisty system zdobywania punktów przy ograniczonym kontakcie z pi�k� i cyklicznych
zmianach ustawienia drułyny. Jest gr� interwa�ow�, kwalifikowan� do gier technicznych,
a pod wzglśdem motorycznym naleł�c� do grupy sportów si�owo-szybko�ciowych.
Siatkówka poprzez swoj� specyfikś stawia przed zawodnikami wysokie wymagania i przy
badaniach dotycz�cych tej dyscypliny sportu, naleły przeprowadził analizy
3
uwzglśdniaj�ce: wiek, budowś morfologiczn�, uzdolnienia ruchowe, sprawno�ł fizyczn�
ogóln� i ukierunkowan� zawodników.
Dynamiczny rozwój bada� rozwoju fizycznego, sprawno�ci fizycznej, zdolno�ci i
umiejśtno�ci ruchowych nast�pi� w latach dwudziestych naszego wieku. Polskim
prekursorem prac z zakresu metodologii pomiarów sprawno�ci ruchowej i twórc�
miernika sprawno�ci fizycznej by� J.Mydlarski. Stwierdziwszy istnienie �pewnego
prawid�owego zwi�zku miśdzy wzrostem a ciśłarem cia�a" i podobnego zwi�zku �miśdzy
budow� cia�a a sprawno�ci�", przyj��, łe wyniki osi�gniśte w biegu, skoku i rzucie, w
zalełno�ci od podstawowych wska�ników rozwoju fizycznego, jakimi s� wzrost, ciśłar
cia�a, wiek kalendarzowy oraz p�eł badanych, do starczaj � odpowiednich danych do oceny
poziomu sprawno�ci fizycznej. Tabele Mydlarskiego pozwalaj� na �ledzenie postśpu w
rozwoju badanych osobników i porównywanie ich ze sob�.
Po II wojnie �wiatowej kontynuatorem bada� J.Mydlarskiego zosta� R.Trze�niowski,
który zmodyfikowa� jego miernik powiśkszaj�c liczbś prób, wprowadzaj�c m�odsze
kategorie wiekowe oraz istotnie zmieniaj�c charakter punktacji za uzyskane wyniki.
Ludwik Denisiuk w pracach nad konstrukcj� testu jako pierwszy zastosowa� postśpowanie
zgodne z teori� testów i przy ułyciu nowoczesnych metod statystyki. Opracowany jeszcze
w 1963 roku test by� wykorzystany przez autora w badaniach eksperymentalnych
Denisiuk twierdzi�, ił ogólna sprawno�ł fizyczna stanowi efekt rozwoju wszystkich cech
motorycznych, które maj� rółn� warto�ł diagnostyczn�. Swój test typu analitycznego
opar� na prostych łwiczeniach obrazuj�cych: szybko�ł, si�ś, zwinno�ł, wytrzyma�o�ł.
Oceny poszczególnych prób s� normowane (T-skala), dziśki czemu mołna je sumował
dla okre�lenia ogólnej sprawno�ci.
Test Denisiuka by� czśsto stosowany w praktyce szkolnej, a takłe w licznych pracach
badawczych, zw�aszcza w ostatnich dwudziestu latach.
W wyniku bada� prowadzonych w latach 1980-1989 nad struktur� podstawowych
cech motorycznych oraz struktur� sprawno�ci fizycznej powsta� Test Sprawno�ci
Fizycznej dla Dzieci i M�odzieły w wieku 8-18 lat autorstwa Stefana Pilicza (1989r). Test
zawiera trzy nastśpuj�ce próby:
1. Pomiar si�y �cisku d�oni za pomoc� dynamometru.
2. Skok w dal z miejsca.
3. Taping r�k.
Naleły wspomnieł jeszcze o Indeksie Sprawno�ci Fizycznej Krzysztofa Zuchory,
który stanowi popularny instrument samooceny i samokontroli w�asnego stanu sprawno�ci
fizycznej.
4
Autor nie zamie�ci� oceny rzetelno�ci i trafno�ci prób. Obiektywnie naleły przyznał, ił
indeks by� bardzo dobrze reklamowany i osi�gn�� sukces propagandowy.
Takłe w latach osiemdziesi�tych funkcjonowa� test opracowany przez Zdzis�awa
Chromi�skiego. Ministerstwo O�wiaty i Wychowania uzna�o go za podstawow� metodś
oceny stanu sprawno�ci fizycznej (udzia� w ocenie z wychowania fizycznego, badania
bilansu sprawno�ci).
Do badania poziomu sprawno�ci ogólnej stosuje siś testy by�ego Instytutu
Naukowego Kultury Fizycznej w opracowaniu T.Ulatowskiego.
W�ród testów sprawno�ci fizycznej szeroko stosuje siś takłe metody oceny
sprawno�ci opracowane poza granicami Polski.
Test Minimalnej Sprawno�ci Fizycznej Krausa-Webera zosta� sporz�dzony dla oceny
stanu si�y i wytrzyma�o�ci miś�ni tu�owia oraz stanu gibko�ci krśgos�upa, te proste
łwiczenia orientuj � ogólnie o stopniu sprawno�ci fizycznej i mog� był stosowane juł od 6
roku łycia. �wiczenia te nie wymagaj� specjalnego przygotowania w kałdych warunkach.
Test AAHPER (American Association for Health, Physical Education and
Recreation) zosta� skonstruowany w roku 1957 i zmodyfikowany w roku 1965 i
przeznaczony jest dla m�odzieły szkolnej w wieku 10-21 lat. Zestaw prób odpowiada
potrzebom szkolnego wychowania fizycznego. To w znacznej mierze przyczyni�o siś do
rozpowszechniania tego testu nie tylko w Stanach Zjednoczonych Ameryki Pó�nocnej, ale
takłe w wielu europejskich krajach.
Prosta instrukcja testu zawiera opis sposobu wykonania poszczególnych prób, tabele
punktowe, normy oraz wzory formularzy dla graficznego przedstawienia zmian w stanie
sprawno�ci. Tabele punktacyjne i normy opracowano wed�ug p�ci i wieku
kalendarzowego.
W wyniku prac licznego zespo�u ameryka�skich specjalistów zajmuj�cych siś
badaniami struktury sprawno�ci fizycznej pod kierownictwem E.A.Fleishmana (1964r)
opracowano test sprawno�ci fizycznej dla ameryka�skiej m�odzieły w wieku 12-18 lat.
Test zawiera 10 prób. Tabele punktowe sporz�dzone na materiale licz�cym 20.000
m�odzieły umołliwiaj� ocenś stanu sprawno�ci wed�ug p�ci i wieku.
Stosowanie rozlicznych metod pomiaru sprawno�ci uniemołliwia skuteczne
porównywanie stanu sprawno�ci nie tylko pomiśdzy rółnymi krajami, ale nawet w
obrśbie jednego kraju.
Aby temu zaradził, na kongresie zorganizowanym z okazji Igrzysk Olimpijskich w Tokio
w 1964 roku podjśto próbś unifikacji metod pomiaru stanu sprawno�ci fizycznej. W
wyniku dyskusji powo�ano Miśdzynarodowy Komitet do Spraw Standaryzacji Testów
Sprawno�ci Fizycznej - ICSPFT , który podj�� pracś nad unifikacj� testów sprawno�ci.
5
Przedstawiony przez ICSPFT test sprawno�ci zalecany jest dla osób w wieku od 6 do 32
lat. Test zawiera osiem prób.
Miernik ten uzyska� znaczn� popularno�ł w Polsce i by� wielokrotnie stosowany w
pracach magisterskich, doktorskich i rółnego rodzaju badaniach naukowych.
Fizyczna sprawno�ł ogólna badana w sposób analityczny b�d� syntetyczny stanowi
tylko czś�ł warto�ci, na jak� sk�ada siś osi�gniście wyniku sportowego. Ocena jej nie jest
jedynym miernikiem poziomu zawodnika, lecz stanowi podstawś sprawno�ci fizycznej
ukierunkowanej w poszczególnych dyscyplinach sportu, któr� równieł ocenia siś w
kontroli pracy treningowej.
Pierwsze próby w pi�ce siatkowej okre�laj�ce ocenś poziomu technicznego w postaci
wymiernej zosta�y przeprowadzone w 1947r. przy egzaminach wstśpnych na AWF w
Warszawie. Szkoleniowcy Polskiego Zwi�zku Pi�ki Siatkowej opracowali drug� czś�ł
sprawdzianu Instytutu Naukowego Kultury Fizycznej. Dotyczy ona sprawno�ci specjalnej
i sk�ada siś z piściu prób dostosowanych do specyfiki siatkówki.
Do oceny i kontroli rozwoju sprawno�ci ukierunkowanej zawodników, w
powszechnym wychowaniu fizycznym i sporcie masowym mołna wykorzystał zestaw
prób opracowany przez G.Grochowskiego /l l/.
Stosunkowo nieliczne prace w polskiej literaturze dotycz�ce zagadnienia sprawno�ci
fizycznej ukierunkowanej, nie tworz� jednolitego systemu kontroli trenerskiej do
poszczególnych etapów zaawansowania, gdył dotycz� rółnego materia�u, nie pozwalaj� w
wiśkszo�ci porównał siś i rółna jest interpretacja uzyskanych wyników /1,12,14,15/
Funkcja pomiarów - najpro�ciej ujśta - ma na celu ustalenie faktycznego stanu,
który musi był stwierdzony przed dokonaniem porównania i wyci�gniściem wniosków.
Mołliwo�ł dok�adnego okre�lenia za pomoc� pomiarów zmian w stanie faktycznym u
tego samego osobnika lub grupy osobników oraz po up�ywie ustalonego czasu jest
wałnym czynnikiem w procesie treningowym, gdył umołliwia �ledzenie postśpów
zawodnika. Powoduje to, ił efekty pracy trenera s� mierzalne.
6
2. MATERIA� I METODY BADAż
2.1 Materiaż
W celu dokonania oceny poziomu sprawno�ci fizycznej
ogólnej i ukierunkowanej w rocznym cyklu szkoleniowym, badaniami objśto zawodniczki
zespo�u m�odziczek UKS �Trefl" Gdynia specjalizuj�cego siś w pi�ce siatkowej. Ogó�em
przebadano 12 dziewcz�t w wieku 14-15 lat, bior�cych udzia� w rozgrywkach
makroregionu pomorskiego.
Zespo�y m�odziczek utworzono poprzez nabór i selekcjś obejmuj�c� najbardziej
uzdolnione ruchowo i posiadaj�ce odpowiednie warunki fizyczne dziewczśta w wieku 10
lat wszystkich szkó� gdy�skich. Dziewczśta objśto treningiem wstśpnym, poddaj�c
kontroli trenerskiej o odstśpach czteromiesiścznych. Po przej�ciu do treningu
wszechstronnego zespo�y startowa�y w rozgrywkach ligi m�odziczek makroregionu
pomorskiego.
żrednio stał zawodniczy kałdej z trenuj�cej dziewcz�t wynosi 4,5 roku. Zespó� trenuje 4
razy w tygodniu po 2 godziny, pod kierunkiem trenera pi�ki siatkowej. Zajścia odbywaj�
siś w hali sportowej Zespo�u Szkó� Sportowych w Gdyni. Badania przeprowadzono
dwukrotnie:
w podokresie specjalnym okresu przygotowawczego dn.07.09.1999r
w ko�cowej czś�ci okresu startowego dn. 03.05.2000r
Próby testowania przeprowadzono w hali sportowej i na biełni lekkoatletycznej,
kałdorazowo miśdzy godzin� 17.30 a 19.30. Zawodniczki zosta�y poinstruowane o
sposobie wykonania próby.
2.1 Metody
W celu okre�lenia typu antropologicznego badanego zespo�u,
przeprowadzono pomiary masy cia�a i wzrostu. Na podstawie tych danych obliczono
wska�nik Rohrera wed�ug wzoru:
masa cia�a (w g)
r = ...................................... x 100
wysoko�ł cia�a (w cm)3
Pomiarów masy cia�a dokonano na wadze lekarskiej z dok�adno�ci� do l 00g.
Wysoko�ł cia�a mierzono z dok�adno�ci� do 0,5 cm.
7
Sprawno�ł fizyczn� ogóln� oceniano przy pomocy testu Instytutu Naukowego Kultury
Fizycznej, który obejmuje nastśpuj�ce próby :
1. szybko�ci biegowej (60 m)
2. mocy (wyskok dosiśłny)
3. zwinno�ci (bieg zygzakiem)
4. wytrzyma�o�ci ogólnej (300 m)
5. si�y - wytrzyma�o�ci si�owej (naginanie i prostowanie ramion w podporze )
Otrzymane wyniki przeliczono na punkty korzystaj�c z tabeli w skali  T".
Sprawno�ł fizyczn� ukierunkowan� oceniono w oparciu o zestaw prób
opracowanych przez G.Grochowskiego /l l/:
1. Poruszanie siś po boisku - mierzono czas nieprzerwanego prawid�owo wykonania
zadania ruchowego.
2. Skoczno�ł specjalna - mierzona ilo�ci� wyskoków w czasie 30 sekund.
3. Zagrywkś oceniano prawid�owo�ci� wykonania dziesiściu zagrywek.
4. Celno�ł zagrywek - oceniana suma punktów w dziesiściu zagrywkach w wyznaczone
sektory boiska.
5. Podanie w przód i do ty�u - mierzono czasem wykonania dwóch powtórze�.
6. Podanie pi�ki z przebiegniściem pod siatk�- mierzono czasem wykonania łwiczenia.
7. Odbicie pi�ki z poruszaniem siś po kwadratach - mierzono czasem wykonania próby.
8. Dok�adno�ł podania (wystawienia) - mierzono czasem wykonania dwudziestu
prawid�owych poda�.
9. Wystawienie pi�ki - mierzono czasem wykonania dwudziestu odbił.
Szczegó�owe instrukcje przeprowadzonych prób sprawno�ci fizycznej ogólnej i
ukierunkowanej zawarte zosta�y w aneksie.
Otrzymane wyniki cz�stkowe przeliczono na punkty w skali  T", korzystają c z
nastśpuj�cych wzorów :
Ui = ------------ T = 50ui + 50
Zebrany materia� opracowano przy pomocy ogólnie przyjśtych metod statystycznych /17/.
Dla kałdej cechy obliczono :
l. żredni� arytmetyczn� wg wzoru :
x = ----� Xi
gdzie : x  �rednia arytmetyczna
8
Xi - warto�ci cechy
N - liczba obserwacji
2. Odchylenie standardowe :
Sx = 1/N �(xi-x)2
gdzie : Sx  �rednie odchylenie standardowe
xi  warto�ł cechy
x  �rednia arytmetyczna
N  liczba obserwacji
3. Wspó�czynnik zmienno�ci Pearsona :
VX = ------ x 100 gdzie: Sx  odchylenie standardowe
X  �rednia arytmetyczna
4. Istotno�ł rółnic miśdzy uzyskanymi wynikami
N -1
t = -----
gdzie : statystyka ma rozk�ad t - Studenta
o df = N- 1 stopniach swobody
z - �rednia arytmetyczna rółnic zi= yi- xi
Sz - odchylenie standardowe warto�ci zi
9
3. ANALIZA WYNIKÓW BADAż
4.1 Charakterystyka wybranych cech morfologicznych
Wysoki poziom sportowego wspó�zawodnictwa wykazuj�cy
nadal tendencje rozwojowe, powoduje, łe przed zawodnikami stawia siś coraz wiśksze
wymagania pod wzglśdem przygotowania kondycyjno-sprawno�ciowego, technicznego,
taktycznego i psychicznego.
Aby sprostał wymogom wspó�czesnego sportu wyczynowego poszukuje siś
nowoczesnych metod i �rodków treningowych, korzystaj�c z najnowszych osi�gniśł
rółnych dziedzin nauki.
Znaczny wp�yw na wyniki sportowe ma budowa somatyczna, któr� rozpatruje siś
w aspektach: wielko�ci cia�a (wzrost, masa), proporcji stosunków wewnśtrznych miśdzy
komponentami tkankowymi.
Budowa cia�a jest tylko jednym z wielu elementów, ale pierwszoplanowym,
warunkuj�cych osi�ganie wysokich wyników w sportowych grach zespo�owych. Panuje
pogl�d, ił w formowaniu siś budowy cia�a zawodników podstawow� rolś odgrywaj�
selekcja naturalna oraz rółnicowanie siś cech pod wp�ywem obci�łe� treningowych
specyficznych dla omawianych gier zespo�owych. Zdaniem Jaskólskiego i Zuchalskiego
budowa cia�a sportowców rółni siś zdecydowanie od budowy osób nie zajmuj�cych siś
sportem, co ma istotne znaczenie w dzia�alno�ci sportowej i w sposób bardzo istotny
warunkuje selekcjś.
W pi�ce siatkowej warunki fizyczne odgrywaj� wałn� rolś, a �model" siatkarki
cechuje wysoki wzrost przy krótkim tu�owiu i d�ugich ko�czynach dolnych, �rednia masa
cia�a w stosunku do wzrostu, stwarza wrałenie smuk�ej sylwetki /l 61.
U badanej populacji dokonano pomiaru masy cia�a i wzrostu, na podstawie którego
okre�lano wska�nik Rohrera.
Tabela nr l. Charakterystyka liczbowa wysoko�ci cia�a.
Wzrost min  max X Sx Vx
w cm
172 - 181 175,3 2,80 2%
żredni� wzrostu badanych zawodniczek mołna zaliczył wed�ug wska�ników rozwoju
fizycznego opracowanych przez J.N.Kleszczowa i A.G.Furmanowa do przedzia�u wzrostu
powyłej �redniego. Rółnica pomiśdzy najwyłsz� a najniłsz� zawodniczk� wynosi D = 9
10
cm, co �wiadczy o ma�ym zrółnicowaniu wzrostu, potwierdzonym warto�ci� odchylenia
standardowego i wspó�czynnika zmienno�ci.
Na podstawie �redniej warto�ci cia�a dziewcz�t z grupy trenuj�cej, która wynios�a 175,3
cm i zestawienia przeciśtnych wzrostu dzieci pozna�skich (wg Malinowskiego i
wspó�pr.), które wynosi�y 160,7 cm, potwierdza siś trafno�ł przeprowadzonego naboru i
selekcji do sekcji pi�ki siatkowej.
Wyniki bada� dotycz�ce masy cia�a przedstawia tabela nr 2.
Tabela nr 2. Charakterystyka liczbowa ciśłaru cia�a.
Masa cia�a Min - max X Sx Vx
(w kg)
52-64 57,7 3,44 5%
Rółnica miśdzy najmniejszym a najwiśkszym ciśłarem cia�a wynosi 12 kg. Odchylenie
standardowe wynosi 3,44 �redniej arytmetycznej wagi cia�a. żredni ciśłar cia�a wg
wska�ników rozwoju fizycznego J.N.Kleszczowa i A.G.Furmanowa mie�ci siś w zakresie
wagowym �rednim.
Okre�laj�c typ antropologiczny budowy cia�a uzyskane wyniki uzupe�niono
�rednim wska�nikiem Rohrera, który wynosi 1,07.
Wed�ug klasyfikacji Kolasy /19/:
- osobnicy smukli x-l,37
- osobnicy �redni 1,38-1,58
- osobnicy tśdzy l, 5 9 - x
Badane zawodniczki reprezentuj � typ lepto somatyczny czyli w�a�ciwy dla siatkarek.
3.2 Charakterystyka sprawno�ci fizycznej ogólnej w
rocznym cyklu szkoleniowym.
Sprawno�ł fizyczna zaleły od genetycznych w�a�ciwo�ci cz�owieka, takich jak :
uzdolnienia ruchowe, konstytucja somatyczna, sprawno�ł zmys�ów, temperament oraz
odpowiednie proporcje cia�a. Jest to zespó� czynników o charakterze endogenny Drugi
zespó� czynników nazywamy egzogennymi, odnosi siś do �rodowiska
zewnśtrznego i trybu łycia.
Oddzia�ywanie na organizm poprzez systematyczny trening powoduje podnoszenie
sprawno�ci fizycznej i utrzymanie jej na wysokim poziomie, konieczne jest jednak ci�g�e
badanie i sta�a kontrola cech motorycznych wychowanka.
Powyłsze sformu�owanie w pe�ni potwierdza def. Bara�skiego �pod pojściem sprawno�ci
ogólnej naleły rozumieł wysoki poziom rozwoju podstawowych cech motorycznych w
11
stosunku do indywidualnych warunków osobnika ( aktualnego wieku, wzrostu, ciśłaru
cia�a), wyra�nie jednak wyłszy od �rednich warto�ci charakteryzuj�cych pod tym
wzglśdem przeciśtn� populacjś" 121.
Poziom sprawno�ci ogólnej kontrolowano w oparciu o test Instytutu Naukowego
Kultury Fizycznej, mierz�c nastśpuj�ce cechy motoryczne :
- si�ś,
- szybko�ł,
- zwinno�ł,
- wytrzyma�o�ł,
- moc.
Si�a.
Si�a jest to zdolno�ł organizmu do pokonywania ciśłaru zewnśtrznego lub ciśłaru
w�asnego cia�a 151.
Tempo rozwoju si�y u dzieci i m�odzieły szkolnej przebiega nierównomiernie od
pierwszych lat szkolnych.
U dziewcz�t dułe przyrosty si�y obserwuje siś w wieku 12-13 lat. Pó�niej w wieku 13-14
lat warto�ci si�y gwa�townie spadaj�.
Tabela nr l. Charakterystyka liczbowa si�y.
Wynik próby
(ilo�ł powtórze�)
Min - max X Sx
v
x
I badanie 15-50 29,6 12,61 42%
II badanie 16-52 31,4 10,84 34%
W próbach si�y zanotowano niewielki wzrost wyników �rednio o 2,3 pkt. w skali �T".
Dułe zrółnicowanie warto�ci si�y potwierdza warto�ł odchylenia standardowego i
wspó�czynnika zmienno�ci Pearsona. Nie stwierdzono istotnych rółnic statystycznych
pomiśdzy poszczególnymi badaniami.
Kszta�towanie si�y siatkarki ma swoisty cel, gdył rozwijana przy pomocy łwicze�
w�a�ciwych i specjalnych tworzy podstawś dla rozwoju szybko�ci, zwinno�ci i
skoczno�ci. Si�a odgrywa duł� rolś w ofensywnych poczynaniach zespo�u.
W te�cie Instytutu Naukowego Kultury Fizycznej zawarto pomiar wytrzyma�o�ci
si�owej na podstawie uginania i prostowania ramion w podporze na �aweczce szwedzkiej.
Wyniki pomiaru przedstawia tabela nr l.
12
Szybko�ś.
Szybko�ł jest w odniesieniu do cz�owieka zdolno�ci� przemieszczania cia�a w
przestrzeni, a takłe poszczególnych jego odcinków wzglśdem siebie wzajemnie. Rozwój
szybko�ci u dziewcz�t ko�czy siś w wieku 15 lat.
Dla okre�lenia poziomu szybko�ci operuje siś najczś�ciej trzema zasadniczymi
elementami:
- czas reakcji,
- czas trwania pojedynczego ruchu,
- czśstotliwo�ł ruchów /l 8/.
Jest cech� decyduj�c� o ko�cowym zwyciśstwie nie tylko w
pi�ce siatkowej, gdzie pozwala na obronś w polu w rółnych postawach, podej�cie do pi�ki
na rółne odleg�o�ci, zbicie i zastawianie.
Wyniki biegu na 60 m przedstawiaj� za��czniki 4 i 5, a �rednie warto�ci próby szybko�ci
podaje tabela nr 2. Tabela nr 2. Charakterystyka liczbowa szybko�ci.
Wynik próby
Min - max X Sx Vx
(w sekundach)
I badanie 10,2-9,1 9,7 0,28 2%
II badanie 9,9 - 9,0 9,4 0,30 3%
Na przestrzeni rocznego cyklu szkoleniowego nast�pi� wzrost warto�ci cechy o 0,3
sśk., który nie by� istotny statystycznie. Grupa jest jednorodna pod wzglśdem tej cechy w
I i II badaniu.
Zwinno�ś.
Okre�lenie zwinno�ci jest bardzo z�ołone i trudno j� dok�adnie zdefiniował, gdył
wystśpuje tu wiele rozbiełno�ci.
Zwinno�ł jest zarówno koordynacj� ruchow� ca�ego aparatu miś�niowego i kostnego, jak
teł wzroku i s�uchu /l 9.
Zwinno�ł jest to zdolno�ł do wykonywania rółnych ruchów, w rółnych
kierunkach i p�aszczyznach, ale zawsze przy udziale ca�ego cia�a.
Wed�ug Denisiuka �zwinno�ł jest to umiejśtno�ł szybkiego i dok�adnego wykonania
ruchów w okre�lonym stopniu ich trudno�ci" / II.
Rozwój tej cechy motoryczno�ci osi�ga u dziewcz�t najwyłsz� warto�ł w wieku 9-
10 lat i rozwija siś do 13 roku łycia.
13
Ci�g�a zmienno�ł sytuacji przy dzia�aniach defensywnych i ofensywnych wymaga
od zawodniczek sta�ej aktywno�ci ruchowej i zwinno�ci ruchów.
żrednie wyniki próby zwinno�ci uzyskane przez badane dziewczśta przedstawia tabela nr
3, a wyniki szczegó�owe zawarto w za��cznikach 4 i 5.
Tabela nr 3. Charakterystyka liczbowa wyników próby zwinno�ci.
Wynik próby
Min - max X Sx
v
x
(w sekundach)
I badanie 23,8-27,1 26 0,93 3%
II badanie 22,1-25,9 24,4 1,09 4%
Na przestrzeni roku nast�pi� bardzo istotny statystycznie wzrost tej cechy o 1,6 sśk.
Odchylenie standardowe i wspó�czynnik zmienno�ci potwierdzi� ma�e zrółnicowanie tej
cechy w grupie, które siś jednak powiśkszy�o w trakcie cyklu szkoleniowego.
Wytrzyma�o�ś.
Jest to zdolno�ł do d�ugotrwa�ego kontynuowania skurczów submaksymalnych i
maksymalnych, przy zaangałowaniu w wysi�ku dostatecznej grupy miś�ni w celu
postawienia znacznych wymaga� funkcjonalnych uk�adom kr�łenia i oddychania /l 8/.
U dziewcz�t rozwój tej cechy osi�ga najwyłsz� warto�ł w 12 roku łycia. W
pó�niejszym okresie widoczny jest regres tej cechy.
W pi�ce siatkowej zawody sk�adaj� siś z kilkuset dzia�a� i przeciwdzia�a�
kompleksowych zmuszaj�cych do bardzo intensywnego wysi�ku angałuj�cego ca�y uk�ad
ruchowy. Bior�c pod uwagś fakt, łe mecze siatkówki trwaj� od oko�o pó� godziny do
trzech godzin, od zawodniczki wymagana jest d�ugotrwa�a odporno�ł na zmśczenie.
Wyniki uzyskane w biegu na 300 m przedstawiaj� za��czniki 4 i 5, a �rednie
wyniki próby wytrzyma�o�ci podaje tabela nr 4.
Tabela nr 4. Charakteryst. liczbowa wyników próby wytrzyma�o�ci.
Wynik próby
Min - max X Sx
(w sekundach) v
x
I badanie 70,0-61,3 65,9 3,44 5%
II badanie 69,8 - 54,3 60,06 4,27 7%
żrednie wyniki uzyskane w dwóch badaniach na powyłej nił przeciśtnym poziomie w
�wietle skali �T". Wzrost warto�ci cechy w ci�gu jednego roku o 4,8 sśk. by� bardzo
istotny statystycznie. Duła warto�ł odchylenia standardowego potwierdza dułe
14
zrółnicowanie w wytrzyma�o�ci poszczególnych zawodniczek, które siś powiśkszy�o w
trakcie cyklu szkoleniowego.
Moc.
Moc jest zaliczana do z�ołonych cech motoryczno�ci.
Pojście mocy zosta�o utworzone dla okre�lenia stosunków zachodz�cych pomiśdzy si�� i
szybko�ci� w z�ołonych czynno�ciach i dzia�aniach ruchowych, w zwi�zku z okre�leniem
funkcji pracy i czasu wystśpuj�cych w tych czynno�ciach.
Moc jest to zdolno�ł do celowego wyzwolenia maksimum si�y w jego najkrótszym
okresie czasu III.
Najwyłsze przyrosty mocy u dziewcz�t notuje siś w wieku oko�o 10 lat.
W poszczególnych dyscyplinach sportowych spotyka siś pewne cechy motoryczne
specyficzne dla kałdej dyscypliny.
W pi�ce siatkowej jest to skoczno�ł traktowana jako sprawno�ł z�ołona. Sk�adaj� siś na
ni�: si�a miś�ni nóg i szybko�ł odbicia (ewentualnie szybko�ł rozbiegu). Wykonywanie
wszystkich akcji ofensywnych jak równieł czś�ciowo defensywnych w siatkówce
wi�łe siś z wykonywaniem wyskoku.
Pomiar mocy opiera siś o ocenś �wyskoku dosiśłnego".
Wyniki szczegó�owe uzyskane przez badan� grupś przedstawiaj� za��czniki 4 i 5, a
�rednie wyniki próby mocy podaje tabela nr 5.
Tabela nr 5. Charakterystyka liczbowa wyników próby mocy.
Wynik próby
Min - max X Sx
v
x
(liczba cyklu)
I badanie 35-46 41,0 3,14
7%
II badanie 40-54 45,0 3,74
8%
Wzrost warto�ci tej cechy w ci�gu roku o 4 cm, bardzo istotny statystycznie. żrednie
wyniki osi�gniśte w dwóch badaniach na dobrym poziomie punktowym po przeliczeniu w
skali  T".
Na podstawie powyłszych danych, zauwałalny jest wzrost �rednich wyników
uzyskanych w wybranych próbach sprawno�ci fizycznej ogólnej na przestrzeni rocznego
cyklu szkoleniowego.
Istotny statystycznie wzrost nast�pi� w takich cechach, jak : zwinno�ł, wytrzyma�o�ł i
moc.
15
Natomiast nieznaczny postśp zanotowano podczas prób si�y i szybko�ci. Poziom
sprawno�ci fizycznej ogólnej badanej grupy dziewcz�t przewyłsza �redni poziom
wyrałany warto�ci� 50 pkt. w skali �T", co �wiadczy o dobrym przygotowaniu zespo�u
pod wzglśdem motoryczno�ci. żrednie ilo�ci punktów okre�laj�ce poziom sprawno�ci
fizycznej ogólnej w poszczególnych badaniach przedstawia tabela nr 6.
Tabela nr 6. żrednia ilo�ł punktów okre�laj�ca poziom sprawno�ci
fizycznej ogólnej w poszczególnych badaniach.
Obszar wytrzy- zwin - si�a szyb- moc �rednia żrednia
bada� ma�o�ł no�ł ko�ł spr.fiz. w skali
ogólna  T
I badanie 53,00 72,50 64,00 64,00 65,40 63,00 50
II badanie 68,00 79,90 66,30 68,40 75,00 70,00 50
3.3 Charakterystyka sprawno�ci fizycznej ukierunkowanej
w rocznym cyklu szkoleniowym.
Fidelus definiuje technikś sportow� jako �sposób wykonania zadania ruchowego
wyznaczonego przez taktykś, uwzglśdniaj�cy poziom rozwoju cech motorycznych i
psychicznych".
Doskona�a technika w sposób celowy i ekonomiczny prowadzi do wysokiego
wyniku/187. Technika na wysokim poziomie charakteryzuje siś :
1. Dobrze zaznaczonym podzia�em przestrzenno-czasowym.
2. Dobrze zaznaczonym podzia�em dynamiczno-czasowym.
3. Dobrym przep�ywem ruchu.
4. Wysok� elastyczno�ci� ruchu.
5. Przewidywaniem ruchów obcych.
6. Wczesnym przewidywaniem ruchu (antycypacja).
7. Dok�adno�ci� ruchu (precyzja ruchu).
16
Zadania oparte o elementy techniki, pozwalaj � ocenił sprawno�ł
fizyczn� specjaln�, któr� Z.Kraus okre�la jako �umiejśtno�ł ekonomicznego poruszania siś
po polu gry, wykonywania skoków, padów, przewrotów, podporów, przy mołliwie
wszechstronnej szybko�ci, gibko�ci, zrśczno�ci, skoczno�ci, zwinno�ci, wytrzyma�o�ci i sile
wszystkich grup miś�niowych" /14/.
Pi�ka siatkowa nie posiada obiektywnych, rzetelnych i trafnych metod oceny
sprawno�ci ukierunkowanej. Tym niemniej w oparciu o literaturś przeprowadzono
badanie sprawno�ci ukierunkowanej drułyny m�odziczek UKS �Trefl" stosuj�c
nastśpuj�ce próby :
a/ poruszania siś po boisku - próba szybko�ci ukierunkowanej,
b/ skoczno�ci specjalnej - wytrzyma�o�ci ukierunkowanej,
c/ wykonywania zagrywki - próby pewno�ci ruchu mierzonej
ilo�ci� skutecznych zagrywek,
d/ celno�ci zagrywki - próby dok�adno�ci ruchu mierzonej
wykonaniem zagrywki w okre�lone miejsce,
e/ podania pi�ki w przód i do ty�u - próba dok�adno�ci ruchu
mierzona podaniem pi�ki sposobem górnym w okre�lone miejsce,
f/ podania pi�ki z przebiegniściem pod siatk�- próba dok�adno�ci
ruchu mierzona przyjściem i nagraniem pi�ki sposobem góra-dó�
w okre�lone miejsce,
g/ odbicia pi�ki z poruszaniem siś po kwadratach - próba
dok�adno�ci ruchu mierzona podaniem pi�ki sposobem górnym w
okre�lone miejsce, h/ dok�adno�ci podania - próba dok�adno�ci
ruchu mierzona
podaniem pi�ki sposobem górnym w okre�lone miejsce,
i/ wystawienia pi�ki - próba dok�adno�ci ruchu mierzona podaniem
pi�ki sposobem górnym w okre�lone miejsce,
Poruszanie siś po boisku.
Poruszanie siś jest czynno�ci� ruchow� siatkarki poprzedzaj�c� odbicie pi�ki, w formie
odpowiedniego doj�cia do niej lub miejsca bezpo�redniej interwencji. Umiejśtno�ł
w�a�ciwego poruszania siś po boisku w trakcie gry u�atwia przyjście prawid�owej
postawy siatkarskiej, która wywiera wp�yw na dok�adno�ł wykonania poszczególnych
elementów techniki.
Wyrółnia siś formś poruszania podstawowego (ogólnego) i poruszania
specjalnego.
17
Wyniki uzyskane w tej próbie przez badany zespó� przedstawia tabela nr l i za��czniki 6 i
7.
Tabela nr l. Liczbowa charakterystyka poruszania siś po boisku.
Wynik próby
S
Min - max X x
v
x
(w sekundach)
I badanie 18,5-14,5 17,00 1,01 5%
II badanie 17,3-14,2 16,00 0,85 5%
Na przestrzeni jednego roku nast�pi� wzrost �rednich wyników o 1,0 sśk. Wzrost ten by�
istotny statystycznie. Niska warto�ł odchylenia standardowego �wiadczy o ma�ym
zrółnicowaniu tej umiejśtno�ci w badanej grupie.
Skoczno�ł specjalna- wytrzyma�o�ł ukierunkowana.
Na podstawie tej próby mołemy prognozował na temat skuteczno�ci gry zawodniczki w
dzia�aniach ofensywnych i czś�ciowo defensywnych.
Przeciśtnie zawodniczka podczas zawodów wykonuje 200-300
Intensywnych wyskoków, atakuj�c lub zastawiaj�c pi�kś.
Wymaga to odpowiedniej podbudowy si�owo-szybko�ciowej i stanowi niezmiernie wałny
element przygotowania specjalistycznego.
Wyniki tej próby zawarto w tabeli nr 2 i za��cznikach 6 i 7.
Tabela nr 2. Liczbowa charakterystyka  skocznoS
ci specjalnej".
Wynik próby
(liczba) Min - max X Sx Vx
I badanie 5-16 9,6 3,54 36%
I badanie 6-22 11,5 5,34 41%
Pomiśdzy pierwszym i drugim badaniem nast�pi� wzrost �rednich wyników o 1,9. Bardzo
duła warto�ł odchylenia standardowego dowodzi o dułym zrółnicowaniu umiejśtno�ci
technicznej w badanej grupie.
Wykonanie zagrywki.
Zagrywka jest wprowadzeniem pi�ki do gry i jedynym samodzielnym dzia�aniem
zawodniczki, do której naleły wybór sposobu zagrywania i technika wykonania, w którym
przeciwnik praktycznie nie przeszkadza.
Zagrywkś powinna cechował pewno�ł czyli takie wykonanie czynno�ci ruchowej,
aby nie pope�nił b�śdu, co podyktowane jest systemem zdobywania punktów. Wyniki tej
próby zawarto w tabeli nr 3 i za��cznikach 6 i 7.
18
Tabela nr 3. Charakterystyka liczbowa  wykonania zagrywki".
Wynik próby
(liczba) Min - max X Sx v
x
I badanie 5- 10 7,73 1,71 22%
II badanie 7 - 1 0 8,9 1,06 11%
Na przestrzeni jednego roku nast�pi� wzrost �rednich wyników o 1,17. Wzrost ten by�
istotny statystycznie. Z warto�ci odchyle� standardowych wynika, łe nastśpuje
wyrównywanie siś tej umiejśtno�ci w badanej grupie (wspó�czynnik zmienno�ci
Pearsona).
Celno�ł zagrywek.
Celno�ł zagrywki jest precyzyjnym umiejscowieniem pi�ki w tym miejscu pola gry, które
jest zgodne z zamiarem zagrywaj�cego. Bardzo wałnym elementem jest nastawienie
psychiczne zawodniczki zagrywaj�cej, które sprowadza siś do pe�nej koncentracji przed i
w czasie wykonywania zagrywki.
Wyniki próby celno�ci zagrywek przedstawiono w tabeli nr 4 i za��cznikach 6 i 7.
Tabela nr 4. Liczbowa charakterystyka próby  celnoS
ci zagrywki".
Wynik próby
(liczba) Min - max X Sx Vx
I badanie 18 -40 28,8 5,82 20%
II badanie 17 -43 33,20 6,93 20%
Na przestrzeni jednego roku nast�pi� wzrost �rednich wyników o 4,4 punktów. Wzrost ten
by� istotny statystycznie. Duła warto�ł odchylenia standardowego �wiadczy o dułym
zrółnicowaniu grupy pod wzglśdem tej umiejśtno�ci.
Podanie pi�ki w przód i do ty�u.
Precyzja odbicia pi�ki sposobem górnym obur�cz zawodniczki bśd�cej w ruchu opiera siś
na wyborze i trafieniu w okre�lony punkt przestrzenny, dlatego w szkoleniu
podstawowym najwiśksz� uwagś zwraca siś na prawid�owo�ł i dok�adno�ł odbicia.
Umiejśtno�ł poruszania siś i odbicia pi�ki sposobem górnym obur�cz w rółnych
kierunkach jest podstaw� do oceny poziomu techniki ułytkowej. Wyniki uzyskane przez
badane dziewczśta przedstawia tabela nr 5 i za��czniki 6 i 7.
19
Tabela nr 5. Liczbowa charakterystyka próby  podania piłki w
przód i do ty�u".
Wynik próby
(w sekundach) Min - max X Sx Vx
I badanie 23,1-18,8 20,8 1,22 5%
II badanie 27,0-16,5 19,7 2,70 13%
Na przestrzeni jednego roku nast�pi� wzrost �rednich wyników o 1,1 sekund. Wzrost ten
nie by� istotny statystycznie. Ma�a warto�ł odchylenia standardowego �wiadczy o ma�ym
zrółnicowaniu tej umiejśtno�ci w badanej grupie w I badaniu, które siś zdecydowanie
powiśkszy�o w cyklu szkoleniowym.
Podanie pi�ki z przebiegniściem pod siatk�.
Ze wzglśdu na duł� dynamikś i szybko�ł prowadzonych akcji, kałda zawodniczka jest w
sta�ej aktywno�ci ruchowej, która w zalełno�ci od aktualnej pozycji zawodnika oraz
sytuacji przybiera rółne formy : od przyjścia sposobem dolnym w polu czyli czynno�ci
typowo obronnej do czynno�ci konstrukcyjnej jak� jest wystawienie. Wymaga to
wysokiego stopnia opanowania techniki odbicia sposobem górnym i dolnym obur�cz, co
by�o przedmiotem oceny w/w próby, wyniki której przedstawia tabela nr 6 i za��czniki 6 i
7.
Tabela nr 6. Liczbowa charakterystyka próby  podania piłki z
przebiegniściem pod siatk�".
Wynik próby
(w sekundach) Min - max X Sx Vx
I badanie 23,2-16,2 20,10 2,16 10%
II badanie 22,0-16,2 19,40 1,92 9%
Na przestrzeni jednego roku nast�pi� wzrost �rednich wyników o 0,7 sekund. Wzrost ten
nie by� istotny statystycznie. Ma�e zrółnicowanie tej umiejśtno�ci w badanej grupie.
Odbicie pi�ki z poruszaniem siś po kwadratach.
Wyk�adnikiem indywidualnego wyszkolenia jest umiejśtno�ł panowania nad pi�k�
zawodniczki zmieniaj�cej kierunek poruszania siś i kierunek odbicia pi�ki.
Szybko�ł poszczególnych akcji zmusza zawodniczki do podejmowania b�yskawicznych
rozwi�za� i d�ugich okresów maksymalnego skupienia. Taki sposób gry jest mołliwy na
bazie odpowiedniego przygotowania szybko�ciowo-zwinno�ciowego w oparciu o
bezb�śdn� technikś poruszania siś i odbicia sposobem górnym obur�cz.
Wyniki próby zawiera tabela nr 7 i za��czniki 6 i 7.
20
Tabela nr 7. Liczbowa charakterystyka próby  odbicia piłki z
poruszaniem siś po kwadratach".
Wynik próby
(w sekundach) Min - max X Sx v
x
I badanie 31,4-23,0 26,20 2,66 10%
II badanie 27,2-21,9 24,30 1,73 7%
Na przestrzeni jednego roku nast�pi� wzrost �rednich wyników o 1,9 sśk. Wzrost ten by�
istotny statystycznie. Ma�e zrółnicowanie tej umiejśtno�ci w badanej grupie.
Dok�adno�ł podania.
Budowanie akcji ataku polegaj�ce na zaskakuj�cym przeciwnika rozegraniu pi�ki,
wymaga od zawodniczek dobrej orientacji przestrzennej i odpowiedniej techniki odbicia
sposobem górnym obur�cz. Im bardziej dok�adnie pi�ka zostanie wystawiona, tym
wiśkszy procent skuteczno�ci dzia�ania ofensywnego.
Wyniki próby dok�adno�ci wystawienia przedstawia tabela nr 8 i za��czniki 6 i 7.
Tabela nr 8. Liczbowa charakterystyka próby  dokładnoS
ci
podania".
Wynik próby
(w sekundach) Min - max X Sx v
x
I badanie 38,2-24,2 29,8 4,14 13%
II badanie 31,1-24,4 27,7 1,92 6%
Na przestrzeni jednego roku nast�pi� wzrost �rednich wyników o 2,1 sśk. Wzrost ten nie
by� istotny statystycznie. Malej�ca warto�ł odchylenia standardowego i wspó�czynnika
zmienno�ci �wiadcz�c zmniejszaniu siś zrółnicowania grupy.
Wystawienie pi�ki.
Jest to próba bśd�ca dobrym odzwierciedleniem technicznych umiejśtno�ci zawodniczek
w zakresie operowania pi�k� w sposób celowy i skuteczny.
Wyniki oceny wysokiego wystawienia pi�ki przedstawia tabela nr 9 i za��czniki 6 i 7.
Tabela nr 9. Liczbowa charakterystyka próby  wystawienia piłki".
Wynik próby
(w sekundach) Min - max X Sx v
x
I badanie 40,0-28,4 34,3 3,41 7%
II badanie 34,0-28,5 31,1 5%
1,80
21
Na przestrzeni jednego roku nast�pi� wzrost �rednich wyników o 3,2 sek. Wzrost ten by�
istotny statystycznie. Zmniejszaj�ca siś warto�ł odchylenia standardowego i
wspó�czynnika zmienno�ci �wiadcz� o wyrównywaniu siś tej umiejśtno�ci w badanej
grupie.
Przeprowadzone badania wykaza�y, łe w okresie od 1.09.1999r do maja 2000r
�rednia sprawno�ł fizyczna ukierunkowana wzros�a z 38,6 punktów w skali T do 48,5
punktów w skali T (rółnica 9,9 punktów) i bardzo zbliły�a siś do �redniej 50 punktów w
skali T.
Brak istotnego statystycznie wzrostu wyst�pi� w próbach �podania pi�ki z przebiegniściem
pod siatk�" i w �podaniach pi�ki w przód i do ty�u". W pozosta�ych próbach wzrost by�
istotny statystycznie.
Najwyłszy wzrost warto�ci wyników na przestrzeni rocznego cyklu szkoleniowego
wyst�pi� w �wystawieniu", a najniłszy w �skoczno�ci specjalnej" i �celno�ci zagrywki",
która by�a najs�abiej rozwiniśt� cech� sprawno�ci fizycznej ukierunkowanej.
żrednie ilo�ci punktów okre�laj�ce poziom sprawno�ci fizycznej ukierunkowanej w
poszczególnych badaniach przedstawia tabela nr 10.
22
Tabela nr 10. żrednia ilo�ł punktów okre�laj�ca poziom sprawno�ci fizycznej ukierunkowanej w
poszczególnych badaniach.
Obszar Poruszanie Skoczno�ł Wykonanie Celno�ł Podanie Podanie Odbicie z Dok�a- Wysta- żrednia żrednia
bada� siś specjalna zagrywki zagrywki w przód, z przebie- porusza- dno�ł wienie spr.fiz. w skali
do ty�u gniściem niem siś podania ukierunk.  T
pkt pkt pkt pkt pkt pkt pkt pkt pkt pkt pkt
I badanie 38,6 42,7 36,7 43,7 36,5 44,7 37,1 38,3 29,6 38,6 50
II badanie 48,6 45,8 49,1 46,0 49,0 48,7 49,0 48,8 47,3 48,5 50
23
3.4 Wzorzec sprawno�ci fizycznej ogólnej
i ukierunkowanej juniorki mżodszej uprawiaj�cej
siatkówk�.
Okre�lenie �wzorzec siatkarki" jest terminem umownym, czś�ciowo tylko
okre�laj�cym jakimi cechami powinna charakteryzował siś zawodniczka, aby w
perspektywie osi�gn�ł mistrzostwo sportowe.
Analiza cech najwybitniejszych zawodniczek w trakcie ich sportowej kariery, kierunek
zmian zachodz�cych w okresie ich rozwoju, miara talentu i predyspozycji, progresja
wyników sportowych pozwala na tworzenie wyobrałeniowego modelu przysz�ego
idealnego sportowca.
Zebrany przez autora niniejszej pracy materia� w postaci przeprowadzonych testów i prób
dotyczy niewielkiej liczbowo populacji i przedstawia wzorzec sprawno�ci fizycznej
ogólnej i ukierunkowanej oparty na najlepszych wynikach uzyskanych przez poszczególne
zawodniczki UKS  TREFL" Gdynia.
Wzorzec oparty na najlepszych wynikach badanych zawodniczek
24
Zaż�cznik L
Instrukcja przeprowadzonych prób sprawno�ci fizycznej ogólnej,
l. Próba si�y. (Uginanie i prostowanie ramion w podporze).
�wicz�ca ugina i prostuje ramiona w podporze na �aweczce
szwedzkiej nie dotykaj�c klatk� piersiow� �aweczki.
Przez ca�y czas trwania próby naleły utrzymał wyprostowany tu�ów. �wiczenie wykonuje
siś w sposób ci�g�y. Na ocenś sk�ada siś ilo�ł poprawnie wykonanych wyprostów ramion
wyrałonych ca�� liczb�.
2. Próba szybko�ci. (Bieg na 60 m).
Próbś przeprowadza siś na biełni lekkoatletycznej.
Obowi�zuje start niski. �wicz�ce biegn� pojedynczo, wykonuj�c próbś dwukrotnie z
przerw� miśdzy nimi nie d�ułsz� nił 15 min. Czas biegu mierz� nie mniej nił 2 osoby
stoperem z dok�adno�ci� do 0,1 sekundy. Do oceny zalicza siś �redni� arytmetyczn�
dwóch pomiarów jednego (lepszego) biegu.
3. Próba zwinno�ci. (Bieg zygzakiem).
�wicz�ca staje obok chor�giewki A i z pozycji wykrocznej startuje, przebiegaj�c
trzykrotnie drogś oznaczon� liniami, omijaj�c przy tym chor�giewki (wysoko�ł 120 cm),
których nie wolno dotkn�ł ładn� czś�ci� cia�a. Ocenś stanowi czas biegu.
4. Próba wytrzyma�o�ci. (Bieg na 300 m).
Próbś wykonuje siś na biełni lekkoatletycznej. �wicz�ce
startuj� z pozycji wysokiej i biegn� pojedynczo. Czas mierz� nie mniej jak dwie osoby z
dok�adno�ci� do 0,1 sekund. Ocenś stanowi �rednia arytmetyczna dwóch pomiarów.
5. Próba mocy. (Wyskok dosiśłny).
�wicz�ca staje przodem do �ciany (w odleg�o�ci 10 cm), na
której umieszczona jest tablica-miara i stoj�c na ca�ych stopach wyci�gniśtym ramieniem
zaznacza palcami �lad dotyku (dosiśgu).
Nastśpnie odsuwa siś od �ciany (na odleg�o�ł nie wiśksz� nił 15 cm), wykonuje przysiad
bokiem do �ciany z zamachem ramion w ty� i podskok wzwył z jednoczesnym
wyci�gniściem ramienia zamachowego w górś, dotyka jak najwyłej tablicy-miary. Próbś
wykonuje siś dwukrotnie z zachowaniem przerwy (1-5 min). Ocenś stanowi wynik
lepszy. Wynikiem tym jest mierzona w centymetrach odleg�o�ł miśdzy �ladami na
tablicy.
25
Zaż�cznik 2.
Instrukcja przeprowadzonych prób sprawno�ci fizycznej ukierunkowanej.
1. Poruszanie siś po boisku.
Próbś wykonujemy w ko�ach. żrednica wszystkich kó� wynosi
l m. żrodek ko�a stanowi linia boiska lub narołnik. Szeroko�ł bramki nad ko�em D
wynosi 1,5 m. Wysoko�ł l,2m. Bramka zamkniśta jest sznurkiem. Na wysoko�ci 30 cm
nad siatk� rozpiśta jest linka.
Sposób wykonania próby: z ko�a A na sygna� bieg do ko�a B i siad bez pomocy r�k,
wstanie dowolne i cwa� boczny do ko�a C i bieg przodem do ko�a D. przej�cie pod
p�otkiem, bieg do ko�a E, dalej cwa� boczny, wyskok w kole F z dotkniściem linki nad
siatk� (jak po bloku), nastśpnie cwa� do ko�a G, gdzie równieł naleły wykonał wyskok.
Odcinek G-A przebiec ty�em do mety. Wynik próby: czas nieprzerwanego prawid�owego
wykonania zadania ruchowego.
2. Próba skoczno�ci. (Skoczno�ł specjalna).
�wicz�ca staje twarz� do tablicy-miary, zaznacza wysoko�ł
dosiśłn�. Do górnej granicy dosiśgu dodajemy 40 cm i zaznaczamy kred�. �wicz�ca z tej
samej pozycji wykonuje jak najwiśksz� liczbś wyskoków dotykaj�c obur�cz zaznaczon�
kred� liniś. Oceniana jest liczba wyskoków powyłej zaznaczonej linii w czasie 30 sekund.
3. Próba pewno�ci wykonania zagrywki.
Na boisku z zawieszon� siatk� łwicz�ca wykonuje l O
zagrywek sposobem tenisowym. Ocena: suma prawid�owo
wykonanych zagrywek.
4. Próba celno�ci zagrywki.
Pó� boiska do siatkówki (9x9) dzielimy liniami. Wysoko�ł
siatki 2,24 cm.
Sposób wykonania: z miejsca zagrywki wykonał 10 zagrywek sposobem tenisowym.
Ocena: suma punktów uzyskanych w 10 zagrywkach.
5. Podanie w przód i do ty�u.
Z linii ko�cowej boiska łwicz�ca porusza siś jak najszybciej
do linii ataku odbijaj�c pi�kś sposobem górnym obur�cz w przód, z kolei odbijaj�c pi�kś
wraca ty�em na liniś ko�cow�. Ca�y manewr powtarza dwa razy nie przerywaj�c odbijania
pi�ki.
26
Ocena: liczy siś czas wykonania dwóch powtórze�. Zgubion� podczas łwiczenia pi�kś
naleły z�apał i kontynuował odbijanie z miejsca pope�nionego b�śdu.
6. Podanie z przebiegniściem pod siatka.
Dane dotycz�ce próby: siatka zawieszona na wysoko�ci 224 cm, dolna jej czś�ł
podci�gniśta w górś na wysoko�ł 170 cm od pod�oła. Sposób wykonania: stoj�c
bokiem do siatki naleły podrzucił pi�kś do góry, przyj�ł sposobem dolnym
obur�cz, potem przebił sposobem górnym obur�cz przez siatkś, nastśpnie przebiec
pod siatk� na drug� stronś boiska, przyj�ł pi�kś do�em i kolejnym podaniem górnym
skierował jaz powrotem na boisko przeciwne.
Nie przerywaj�c odbijania pi�ki naleły 6 razy przebiec pod siatk�. Po szóstym
przebiegniściu odbijamy pi�kś sposobem dolnym i górnym obur�cz. Ocena: czas
wykonania łwiczenia.
7. Odbicie pi�ki z poruszaniem siś po kwadratach.
Na po�owie boiska (9x9) wyznaczamy 9 kwadratów o boku
3 m kałdy i numerujemy je od 1-8 .
Sposób wykonania : łwicz�ca staje na polu nr 1. Na sygna� podrzuca pi�kś i odbija j�
sposobem górnym obur�cz nad g�ow� kolejno na pola nr 2,3,4,5,6,7,8. Wej�cie do pola
naleły akcentował obydwiema stopami. Ocena; czas wykonania próby.
8. Dok�adno�ł podania. (Wystawienia).
Dane dotycz�ce próby: na �cianie zawieszona wyra�nie
narysowana tablica o wymiarach 1,36 x 1,22 m z zaznaczonym w �rodku ko�em o �rednicy
52 cm - na wysoko�ci 2,80 m.
Na pod�odze równolegle do �ciany rysujemy liniś w odleg�o�ci 2,5m. Sposób wykonania :
z pola linii 2,5 m naleły odbił pi�kś sposobem górnym obur�cz do nakre�lonego ko�a.
Ocena : czas wykonania 20 prawid�owych poda�.
9. Wystawienie pi�ki.
Dane dotycz�ce próby: łwiczenia odbywaj� siś na boisku do
siatkówki. Sposób wykonania : w kole o promieniu 150 cm stoi łwicz�ca z pi�k�. Na
sygna� odbijaj� 10 razy sposobem dolnym i górnym na przemian. Pi�ka musi był odbijana
tak wysoko, łeby j� by�o widał nad siatk� po drugiej stronie boiska, gdzie ustawia siś
prowadz�cy próbś. Ocena : czas wykonania 20 odbił.
27
4. DYSKUSJA
Przedstawiona w poprzednich rozdzia�ach charakterystyka badanej grupy
zawodniczek UKS  TREFL" Gdynia pozwala okreS
lić ich budowę somatyczną oraz
poziom sprawno�ci fizycznej ogólnej i ukierunkowanej.
Dla scharakteryzowania rozwoju fizycznego badanych dziewcz�t wybrano
wysoko�ł i masś cia�a. Na podstawie w/w cech obliczono wska�nik Rohrera, za
pomoc� którego okre�lono typ budowy dziewcz�t. Stwierdzono, łe badane
zawodniczki reprezentuj� typ lepto somatyczny czyli w�a�ciwy dla siatkarek.
Poziom rozwoju sprawno�ci fizycznej ogólnej na przestrzeni rocznego cyklu
szkoleniowego by� istotny statystycznie.
Najwiśkszy wzrost poziomu sprawno�ci fizycznej ogólnej nast�pi� w przypadku
wytrzyma�o�ci, mocy i zwinno�ci, natomiast w przypadku si�y i szybko�ci
zanotowano niewielki postśp. Poziom rozwoju cech motorycznych w badanej grupie
wyra�nie przewyłsza przyj et� �redni� i odbiega od poziomu nietrenuj�cych.
Przeprowadzone badania wykaza�y wzrost poziomu sprawno�ci fizycznej
ukierunkowanej, najbardziej dynamiczny w  wystawieniu", a najniższy w  celnoS
ci
zagrywki" i  skocznoS
ci specjalnej".
Wyniki bada� potwierdzi�y prawid�owo�ł pracy treningowej zarówno w zakresie
podwyłszania sprawno�ci fizycznej ogólnej jak i ukierunkowanej.
28
5. SPOSTRZEłENIA I WNIOSKI
W oparciu o analizś zebranego materia�u nasunś�y siś
nastśpuj�ce spostrzełenia i wnioski:
1. Wyniki przeprowadzonych pomiarów cech morfologicznych
na podstawie wska�nika Rohrera stwierdzono, łe dziewczśta objśte badaniami
charakteryzuj � siś budow� cia�a lepto somatyczn� wg klasyfikacji Kolasy.
2. Hipoteza zak�adaj�ca, ił poziom sprawno�ci fizycznej ogólnej
badanych zawodniczek jest wyłszy od poziomu nietrenuj�cych, potwierdzi�a siś.
3. Na przestrzeni jednego roku wzrós� w sposób istotny
statystycznie poziom sprawno�ci fizycznej ogólnej, osi�gaj�c najwiśkszy przyrost
w zakresie wytrzyma�o�ci, nastśpnie mocy, zwinno�ci, szybko�ci i si�y.
4. Istotny statystycznie wzrost nast�pi� w badanych cechach
sprawno�ci fizycznej ukierunkowanej. Najwiśkszy przyrost warto�ci wyników
stwierdzono w  wystawieniu piłki",  wykonaniu zagrywki",  podaniu piłki w
przód i do ty�u", �odbiciu pi�ki z poruszaniem siś po kwadratach", �dok�adno�ci
podania", �poruszaniu siś po boisku", �podaniu pi�ki z przebiegniściem pod
siatk�", �celno�ci zagrywki", a najniłszy wzrost wyników w �skoczno�ci
specjalnej".
5. Na podstawie wyników bada� sprawno�ci ogólnej i specjalnej
naleły zaprogramował nastśpny cykl treningowy, gdzie wiśkszy nacisk po�ołony
bśdzie na doskonalenie elementów, w których nastśpuj� najmniejsze przyrosty
takich jak skoczno�ł specjalna czy celno�ł zagrywki.
29
6. SPIS LITERATURY
1. Abrasymowicz G., Kryteria doboru dzieci i m�odzieły do
szkolenia podstawowego w pi�ce siatkowej. Sport wyczynowy 1972 nr 3.
2. Bara�ski A., Próba klasyfikacji nominalnych definicji
znamion motoryczno�ci cz�owieka. Wychowanie Fizyczne
i Sport 1969, t. XIII, nr 3.
3. Bril M.S., Zagadnienia selekcji w grach zespo�owych.
Kultura Fizyczna 1978 nr 6.
4. Bober T., Obiektywne kryteria techniki ruchu. Zeszyty
Naukowe AWF Wroc�aw 1977.
5. Dzi�sko J., Teoria sportowych gier zespo�owych.
PWN Warszawa 1986.
6. Demel M., Kszta�towanie cech motorycznych sportowca.
Warszawa SIT 1970.
7. Denisiuk L., Metody oceny sprawno�ci fizycznej.
Wychowanie Fizyczne i Sport 1969 nr 3.
8. Denisiuk L., Millerowa H., Rozwój sprawno�ci motorycznej
dzieci i m�odzieły w wieku szkolnym. Warszawa 1969.
9. Drozdowski Z., Antropologia sportowca. Pozna� AWF 1984
10. Grochowski G., Sprawdzian sprawno�ci specjalnej.
Biuletyn informacyjno-szkoleniowy. PZPS nr 8/9 1967.
11. Grz�dziel G., Wysoko�ł cia�a, wiek i skuteczno�ł gry
siatkarzy na Igrzyskach Olimpijskich w Seulu. Sport wyczynowy 1989 nr 9-10.
12. Klocek T., Poziom sportowy m�odych siatkarek,
a budowa cia�a i zdolno�ci motoryczne. Sport wyczynowy 1995 nr 5-6.
13. K�yszejko H., Zrółnicowanie typów konstytucjonalnych
siatkarzy. Kultura Fizyczna 1958 nr 7.
14. KrausZ., Próby sprawno�ci w grach zespo�owych.
Wychowanie Fizyczne 1950 nr 6.
15. Kraus Z., Próby oceny sprawno�ci fizycznej ogólnej
30
i specjalnej na sprawdzianach kadry narodowej. Biuletyn PZPS 1965 nr 4.
16. Krzyłanowski Z., Siatkówka. Warszawa G�ówna Rada
Koordynacyjna ZSZ-AZS 1973.
17. Lewieki C., Wybrane metody statystyczne w naukach o
wychowaniu fizycznym i sporcie. Wydawnictwo O�wiatowe
FOSZE 1998.
18. Mydlarski J., Sprawno�ł fizyczna m�odzieły w Polsce.
Przegl�d Fizjologii Ruchu 1934.
19. Naglak Z., Trening sportowy. Warszawa PWN 1977.
20. Pilicz S., Pomiar sprawno�ci fizycznej w wychowaniu
fizycznym. Wychowanie fizyczne i zdrowie. 1996 nr 2.
21. Trze�niowski R., Miernik sprawno�ci fizycznej .
Warszawa 1963.
22. Trze�niowski R., Tabele sprawno�ci fizycznej m�odzieły
w wieku 7 - 19 lat. Z warsztatów badawczych 1989 AWF
Warszawa.
23. Ulatowski T., Teoria i metodyka sportu. 1979 AWF
Warszawa.
24. Wola�ski N., Sprawno�ł fizyczna a rozwój cz�owieka.
Warszawa SiT 1976.
25. Wy�niklewicz Z., Kobrzy�ski W., Badera J., Ocena
rzetelno�ci pomiarów sprawno�ci w pi�ce siatkowej.
Roczniki naukowe WSWF Gda�sk T.I. 1972.
26. Zaciorski M., Teoretyczne i praktyczne problemy kontroli
w sporcie. Sport wyczynowy 1976 nr 4.
27. �ak S., Tabela punktacji Miśdzynarodowego Testu
Sprawno�ci Fizycznej (ICSPFT) dla m�odzieły w wieku
12-18 lat.