MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Jerzy Jon
Ocenianie ryzyka zawodowego 315[01].Z4.02
Poradnik dla nauczyciela
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
mgr in\
. Kinga Piotrowska
mgr in\
. Jan Siek
Opracowanie redakcyjne:
mgr in\
. Jerzy Jon
Konsultacja:
mgr in\
. Wanda Bukała
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 315[01].Z4.02
,,Ocenianie ryzyka zawodowego , zawartego w programie nauczania dla zawodu technik
bezpieczeństwa i higieny pracy.




Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 4
3. Cele kształcenia 5
4. Przykładowe scenariusze zajęć 6
5. Ćwiczenia 10
5.1. Podstawowe pojęcia dotyczące ryzyka 10
5.1.1 Ćwiczenia 10
5.2. Kryteria i metody oceny ryzyka zawodowego 12
5.2.1 Ćwiczenia 12
5.3. Metody redukcji ryzyka zawodowego 14
5.3.1 Ćwiczenia 14
5.4. Ocena ryzyka zawodowego na podstawie analizy i oceny zagro\
eń 16
5.4.1 Ćwiczenia 16
5.5. Ocena ryzyka zawodowego w określonych procesach pracy 18
5.5.1 Ćwiczenia 18
6. Ewaluacja osiągnięć ucznia 20
7. Literatura 34
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu
zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie technik bezpieczeństwa i higieny pracy
w zakresie jednostki modułowej dotyczącej oceniania ryzyka zawodowego.
W poradniku zamieszczone są:
 wymagania wstępne  wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć opanowane, aby
bez mógł problemów korzystać z poradnika dla ucznia do tej jednostki modułowej,
 cele kształcenia  wykaz umiejętności, jakie uczeń zdobędzie podczas pracy
z poradnikiem,
 przykładowe scenariusze zajęć,
 przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do ich realizacji, zalecanymi metodami
nauczania oraz propozycją środków dydaktycznych umo\
liwiających ich realizację,
 ewaluacja osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzia pomiaru dydaktycznego,
 literatura.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne prowadzone były ró\
nymi metodami ze
szczególnym uwzględnieniem metody ćwiczeń i pokazu z wyjaśnieniem, a wykład powinien
ograniczać się tylko do wyjaśnienia organizacji, zadań i uprawnień słu\
by bezpieczeństwa
i higieny pracy.
Formy pracy uczniów powinny być zró\
nicowane: praca indywidualna oraz zespołowa.
Jednostka modułowa  Ocenianie ryzyka zawodowego zawarta jest w module
315[01].Z4  Zarządzanie systemem bezpieczeństwa i higieny pracy i przedstawiona jest na
schemacie.
315[01].Z4
Zarządzanie systemem bezpieczeństwa
i higieny pracy
315[01].Z4.01 315[01].Z4.03
315[01].Z4.02
Wykonywanie Postępowanie
obowiązków słu\
by Ocenianie ryzyka w sprawach
bezpieczeństwa wypadków przy pracy
zawodowego
i higieny pracy i chorób zawodowych
Schemat układu jednostek modułowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
 stosować przepisy bhp i ochrony przeciwpo\
arowej,
 formułować i opracowywać opinie oraz wnioski na podstawie obserwacji i sprawozdań
zdarzeń,
 charakteryzować struktury organizacyjne w zakładzie pracy,
 korzystać z ró\
nych z
ródeł informacji: dokumentacji technicznej, norm, katalogów
zapisywanych w formie papierowej i elektronicznej,
 posługiwać się komputerowym oprogramowaniem biurowym: edytorami tekstu
i arkuszem kalkulacyjnym,
 korzystać z zasobów Internetu,
 współpracować w grupie,
 prezentować efekty swojej pracy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
 określić kryteria i metody ryzyka zawodowego z zagro\
eniami występującymi w procesie
pracy,
 rozró\
nić metody redukcji ryzyka zawodowego,
 dobrać metodę szacowania ryzyka zawodowego dla określonego stanowiska pracy,
 ocenić ryzyko zawodowe w zale\
ności od rodzajów procesów pracy i zagro\
eń oraz
wskazać metody jego redukcji,
 ocenić poziom ryzyka zawodowego,
 ocenić przewidywane skutki określonego poziomu ryzyka zawodowego w procesach
pracy,
 zastosować programy komputerowe do oceny zagro\
eń i oceny ryzyka.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
4. PRZYKA
ADOWE SCENARIUSZE ZAJ
Ć
Scenariusz zajęć 1
Osoba prowadząca:& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ...
Modułowy program nauczania: Technik bezpieczeństwa i higieny pracy 315{01}
Moduł: Zarządzanie systemem bezpieczeństwa i higieny pracy
315[01].Z4
Jednostka modułowa: Ocena ryzyka zawodowego 315[01].Z4.02
Temat: Planowanie redukcji ryzyka zawodowego na określonym stanowisku pracy.
Cel ogólny: Opanowanie umiejętności ustalania metod redukcji ryzyka zawodowego.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
 rozró\
nić metody redukcji ryzyka zawodowego,
 określić czynniki wpływające na ograniczania ryzyka zawodowego,
 określić osoby odpowiedzialne za redukcję ryzyka zawodowego,
 scharakteryzować zale\
ność między procesem ograniczania ryzyka zawodowego
a odpowiedzialnością struktur organizacyjnych firmy
Metody nauczania uczenia się:
 wykład,
 pokaz,
 dyskusja dydaktyczna wielokrotna,
 ćwiczenia.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
 indywidualna,
 grupowa.
Czas trwania:
 2 godz. dydaktyczne.
Środki dydaktyczne:
 prezentacja multimedialna,
 stanowisko komputerowe z rzutnikiem,
 akty prawne: Kodeks pracy, rozporządzenie Rady Ministrów z 2września 1997 r.
w sprawie słu\
by bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. nr109, poz704 ze zm.),
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 2 marca 2007 r.(Dz.U. z 2007 r. nr
49, poz.330) zmieniające rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września
1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. z 2003 r. nr
169, poz. 1650 z póz
n. zm.).
Przebieg zajęć:
1. Wprowadzenie.
2. Przedstawienie celów zajęć.
3. Realizacja tematu:
 nauczyciel przedstawia pojęcie redukcji ryzyka zawodowego i omawia jego
znaczenie,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
 nauczyciel dzieli grupę na dwuosobowe zespoły, ka\
dy zespół określa tok
postępowania podczas wykonywania ćwiczenia,
 zespoły wykonują ćwiczenie polegające na zaplanowaniu redukcji ryzyka
zawodowego na określonym stanowisku pracy (ka\
dy zespół otrzymuje dokumentację
innego miejsca pracy),
 zespoły prezentują swoje propozycje,
 nauczyciel sprawdza poprawność wykonanego zadania, omawia popełnione błędy.
4. Po wykonaniu zadania uczniowie porządkują swoje stanowiska pracy.
5. Dyskusja na temat wykonanych ćwiczeń, trudności i ewentualnie popełnionych błędów 
ewaluacja.
6. Zakończenie zajęć.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
Scenariusz zajęć 2
Osoba prowadząca:& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ...
Modułowy program nauczania: Technik bezpieczeństwa i higieny pracy 315{01}
Moduł: Zarządzanie systemem bezpieczeństwa i higieny pracy
315[01].Z4
Jednostka modułowa: Ocena ryzyka zawodowego 315[01].Z4.02
Temat: Ocena ryzyka zawodowego na określonym stanowisku pracy metodą PHA.
Cel ogólny: Opanowanie umiejętności oceny ryzyka zawodowego w zale\
ności od rodzajów
procesów pracy i zagro\
eń oraz metod jego redukcji.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
 rozró\
nić metody oceny ryzyka zawodowego,
 określić czynniki wpływające zagro\
enie,
 określić poziom ryzyka zawodowego,
 ocenić ryzyko zawodowe metodą wstępnej analizy zagro\
eń PHA,
 określić sposoby redukcji ryzyka zawodowego.
Metody nauczania uczenia się:
 wykład,
 pokaz,
 dyskusja dydaktyczna wielokrotna,
 ćwiczenia.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
 indywidualna,
 grupowa .
Czas trwania:
 2 godz. dydaktyczne.
Środki dydaktyczne:
 prezentacja multimedialna,
 stanowisko komputerowe z rzutnikiem.
Przebieg zajęć:
1. Wprowadzenie.
2. Przedstawienie celów zajęć.
3. Realizacja tematu:
 nauczyciel przypomina sposób ocenia ryzyka zawodowego metodą wstępnej analizy
zagro\
eń PHA  wykorzystuje prezentację multimedialną,
 nauczyciel prezentuje kartę oceny zagro\
eń i ryzyka zawodowego na stanowisku
pracy konwojenta  prezentacja polega: na wyświetlaniu slajdów (prezentacji
multimedialnej) z poszczególnymi etapami przygotowywania oceny ryzyka
zawodowego i wyjaśnianiu słownym przedstawionych na slajdach informacji,
 pierwszy etap  slajd z charakterystyką wykonywanych zadań przez konwojenta,
 slajd z wyposa\
eniem konwojenta (środki pracy i odzie\
ochronna),
 etap tworzenia tabeli oceny zagro\
eń i ryzyka zawodowego. Uczniowie widzą
plan tabeli 11 kolumn i 7 wierszy z wypełnioną pierwszą kolumną Lp.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
i wypełnioną drugą kolumną zadanie (opisanych zadań wykonywanych przez
konwojenta jest sześć) i pustymi kolumnami do wypełnienia: zagro\
enie,
S, P, W, redukcja ryzyka, S, P, W, poziom ryzyka,
 przed pojawieniem się następnego slajdu w którym pojawią się nazwy zagro\
eń
mogących wystąpić przy wykonywaniu przez konwojenta pierwszego zadania
nauczyciel prosi uczniów o określenie i zapisanie na tablicy ich propozycji
zagro\
eń jakie wska\
ą do tego zadania,
 uczniowie zapisują na tablicy swoje propozycje zagro\
eń,
 nauczyciel wyświetla następny slajd  pojawiają się nazwy trzech zagro\
eń
mogących wystąpić przy wykonywaniu przez konwojenta pierwszego zadania,
 uczniowie dla ka\
dego zagro\
enia określają stopień szkód (S),
prawdopodobieństwo szkód zdarzenia (P) i liczą wskaz
nik ryzyka (W), oceniają
poziom ryzyka i proponują sposób redukcji ryzyka,
 nauczyciel wyświetla kolejno slajdy z uzupełnieniami tabeli z zaproponowaną
oceną S, P, W redukcją ryzyka i ponownie oszacowanymi S, P, i obliczonym
W po zastosowaniu redukcji ryzyka, poziomem ryzyka,
 uczniowie dyskutują na temat zaproponowanej przez nauczyciela oceny ryzyka
dla pierwszego zadania, określają przyczyny ró\
nic pomiędzy ich propozycjami
ocen ryzyka zawodowego a oceną ryzyka zaproponowana przez nauczyciela,
 w taki sam sposób przebiega prezentacja oceny ryzyka zawodowego dla
następnych pięciu zadań wykonywanych przez konwojenta,
 koniec pokazu.
4. Po wykonaniu zakończeniu pokazu uczniowie porządkują swoje stanowiska pracy.
5. Dyskusja na temat wykonanych ćwiczeń, trudności i ewentualnie popełnionych błędów 
ewaluacja.
6. Zakończenie zajęć.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
5. ĆWICZENIA
5.1. Podstawowe pojęcia dotyczące ryzyka
5.1.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Sformułuj definicje pojęć wykorzystywanych przy ocenie ryzyka zawodowego.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien wyjaśnić zasady
wykonania ćwiczenia. Ćwiczenie powinno być wykonane indywidualnie i w zespołach kilku
osobowych.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować podstawowe pojęcia stosowane przy ocenie ryzyka zawodowego,
2) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bhp i ergonomii pracy,
3) przedstawić  uło\
yć z puzzli określenia pojęć: ryzyko zawodowe, ryzyko początkowe,
ryzyko resztkowe, zagro\
enie, zagro\
enie znaczące, stanowisko pracy, środowisko pracy,
i inne,
4) przeprowadzić w zespole analizę ćwiczenia,
5) zaprezentować pracę indywidualną i w zespole na forum grupy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 dyskusja dydaktyczna wielokrotna,
 ćwiczenia.
Środki dydaktyczne:
 puzzle z pojęciami 1 egzemplarz dla ucznia, puzzle pocięte w określony sposób kartki
z zapisanymi na nich określeniami (określenie jednego pojęcia mo\
e znajdować się na
dwu lub większej ilości części puzzli), kartki wszystkich pojęć powinny być tak samo
pocięte aby pasowały do siebie i nie ułatwiały swoją formą wykonania ćwiczenia,
 przybory do pisania,
 foliogramy lub plakaty z zapisanymi pojęciami,
 rzutnik pisma do foliogramów.
Ćwiczenie 2
Scharakteryzuj środowisko pracy dowolnego stanowiska pracy.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien wyjaśnić zasady
wykonania ćwiczenia. Ćwiczenie powinno być wykonane indywidualnie i w zespołach kilku
osobowych.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) dokonać wyboru stanowiska pracy,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
2) przeprowadzić analizę warunków środowiska, określając czynniki fizyczne występujące
na stanowisku pracy,
3) przeprowadzić analizę warunków środowiska określając czynniki biologiczne
występujące na stanowisku pracy,
4) przeprowadzić analizę warunków środowiska określając zapylenie powietrza na
stanowisku pracy,
5) przedstawić opis stanowiska pracy określając warunki panujące w pobli\
u i na
stanowisku pracy  w opisie powinny pojawić się określenia: poziomu hałasu,
temperatury i wilgotności powietrza, natę\
enia oświetlenia, wielkości zapylenia
powietrza,
6) przeprowadzić w zespole analizę ćwiczenia,
7) zaprezentować pracę indywidualną i w zespole na forum grupy,
8) ocenić umiejętność charakteryzowania środowiska pracy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 dyskusja dydaktyczna wielokrotna,
 ćwiczenia.
Środki dydaktyczne:
 film przedstawiający pracę na stanowisku pracy (np. fryzjera, kasjerki w supermarkecie,
tokarza na wydziale obróbki skrawaniem, pracownika odlewni, i innych zawodów),
 odtwarzacz DVD i telewizor lub stanowisko komputerowe z rzutnikiem multimedialnym,
 przybory do pisania.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
5.2. Kryteria i metody oceny ryzyka zawodowego
5.2.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Zaproponuj metodę do oceny ryzyka zawodowego w określonym miejscu pracy.
Przedstaw tok postępowania podczas wykonywania oceny wybraną metodą.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien wyjaśnić zasady
wykonania ćwiczenia. Ćwiczenie powinno być wykonane w zespołach kilku osobowych.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) opisać miejsce pracy,
2) sporządzić listę mo\
liwych zagro\
eń,
3) dokonać analizy skutków zagro\
eń,
4) wybrać metodę oceny ryzyka zawodowego,
5) przedstawić tok postępowania przy ocenianiu ryzyka zawodowego wybrana metodą,
6) przeprowadzić w zespole analizę ćwiczenia,
7) zaprezentować pracę indywidualną i zespołu na forum grupy,
8) podsumować wykonane ćwiczenie.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 ćwiczenia praktyczne,
 dyskusja dydaktyczna.
Środki dydaktyczne:
 karta z opisem miejsca pracy 1 egzemplarz dla ucznia (lub grupy 2 3 osobowej),
 przybory do pisania.
Ćwiczenie 2
Dokonaj oceny ryzyka zawodowego w określonym miejscu pracy szacując ryzyko
zawodowe wg PN-N-18002.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien wyjaśnić zasady
wykonania ćwiczenia, ćwiczenie powinno być wykonane w zespołach kilku osobowych.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zgromadzić materiały i narzędzia do wykonania ćwiczenia,
2) dokonać analizy warunków w miejscu pracy,
3) wykonać wstępną analizę zagro\
eń,
4) określić cię\
kość następstw i prawdopodobieństwo wystąpienia zagro\
eń,
5) oszacować ryzyko zawodowe,
6) przedstawić tok postępowania przy wykonywaniu oceny zawodowego wg PN-N-18002,
7) przeprowadzić w zespole analizę ćwiczenia,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
8) zaprezentować pracę zespołu na forum grupy,
9) podsumować wykonane ćwiczenie.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 praca z materiałami z
ródłowymi,
 dyskusja dydaktyczna wielokrotna,
 ćwiczenia.
Środki dydaktyczne:
 karta z opisem miejsca pracy 1 egzemplarz dla ucznia (lub grupy 2 3 osobowej),
 karta oceny ryzyka zawodowego według Polskiej Normy PN-N-18002:2000
(1 egzemplarz dla ucznia lub 2-3 osobowej grupy),
 przybory do pisania.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
5.3. Metody redukcji ryzyka zawodowego
5.3.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Zaproponuj działania redukujące ryzyko zawodowe związane z wykonywaną pracą na
określonym stanowisku pracy na podstawie analizy karty oceny ryzyka zawodowego,
protokołu kontroli kompleksowej stanu bhp w zakładzie, protokołów kontroli stanowiska
i innych powierzonych dokumentów charakteryzujących pracę i stanowisko.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien wyjaśnić zasady
wykonania ćwiczenia. Ćwiczenie powinno być wykonane indywidualnie.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zgromadzić materiały do narzędzia do wykonania ćwiczenia,
2) przeanalizować powierzone dokumenty,
3) zaplanować tok postępowania,
4) sporządzić plan działań,
5) zaprezentować plan działań,
6) przeprowadzić w zespole analizę ćwiczenia,
7) podsumować wykonane ćwiczenie.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 projektu,
 dyskusja dydaktyczna.
Środki dydaktyczne:
 dokumenty: karta oceny ryzyka zawodowego, protokoły kontroli kompleksowej stanu bhp
w zakładzie, kontroli stanowiska i inne dokumentów charakteryzujących pracę
i stanowisko,
 przybory do pisania.
Ćwiczenie 2
Dokonaj wyboru odzie\
y ochronnej dla pracownika leśnego  pilarza na okres letni
i zimowy. Uzasadnij swój wybór analizując ofertę sprzeda\
y.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien wyjaśnić zasady
wykonania ćwiczenia. Ćwiczenie powinno być wykonane indywidualnie.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zgromadzić materiały i narzędzia do wykonania ćwiczenia,
2) dokonać analizy warunków pracy w miejscu pracy pilarza  pracownika leśnego,
3) wykonać wstępną analizę ofert sprzeda\
y odzie\
y ochronnej,
4) dokonać wyboru odzie\
y ochronnej dla pilarza  pracownika leśnego,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
5) zaprezentować swój wybór na forum grupy,
6) podsumować wykonane ćwiczenie.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 dyskusja dydaktyczna wielokrotna,
 ćwiczenia.
Środki dydaktyczne:
 oferta sprzeda\
y odzie\
y ochronnej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
5.4. Ocena ryzyka zawodowego na podstawie analizy i oceny
zagro\
eń
5.4.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wykonaj kartę oceny ryzyka zawodowego na określonym stanowisku pracy posługując
się dostępnym programem komputerowym.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien wyjaśnić zasady
wykonania ćwiczenia. Ćwiczenie powinno być wykonane w zespołach 2 3 osobowych lub
indywidualnie. Nauczyciel w drodze losowania przydziela zespołom lub uczniom
indywidualnie pracującym stanowiska pracy (woz
na w szkole, nauczyciel informatyki
pracujący w pracowni komputerowej, sprzedawca w kiosku z gazetami, sprzedawca w sklepie
obuwniczym, bibliotekarz, pilarz  pracownik leśny i inne), dla których mają wykonać kartę
oceny ryzyka.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zgromadzić materiały i narzędzia do wykonania ćwiczenia,
2) uruchomić program,
3) wprowadzić do formularzy dane charakteryzujące stanowisko pracy,
4) wprowadzić ewentualne korekty danych,
5) przeanalizować otrzymane wyniki oceny ryzyka zawodowego,
6) wprowadzić ponownie ewentualne korekty danych,
7) wydrukować kartę oceny ryzyka zawodowego zawierającą odpowiednio zaplanowaną
charakterystykę stanowiska pracy, ocenę zagro\
eń, ocenę ryzyka zawodowego,
8) przeprowadzić analizę ćwiczenia,
9) wyjaśnić korzyści wynikające z rzetelnie przeprowadzonej oceny ryzyka zawodowego,
10) zaprezentować pracę indywidualną forum grupy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 projektów,
 dyskusja dydaktyczna.
Środki dydaktyczne:
 stanowiska komputerowe ze stosownym oprogramowaniem,
 drukarka.
Ćwiczenie 2
Dokonaj oceny ryzyka zawodowego na określonym stanowisku pracy posługując wstępną
analiza zagro\
eń PHA. Zaprojektuj i uzupełnij wynikami oceny kartę oceny ryzyka
zawodowego.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien wyjaśnić zasady
wykonania ćwiczenia. Ćwiczenie powinno być wykonane w zespołach 2 3 osobowych lub
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
indywidualnie. Nauczyciel w drodze losowania przydziela zespołom lub uczniom
indywidualnie pracującym stanowiska pracy (konwojent, pracownik ochrony w super
markecie, murarz, tynkarz, posadzkarz, kierowca autobusu komun akacji miejskiej, kierowca
autobusu komunikacji dalekobie\
nej, operator koparki i inne), dla których mają wykonać
kartę oceny ryzyka. Proszę zwrócić uwagę, aby przydzielane uczniom stanowiska pracy przy
wykonywaniu innych ćwiczeń z zakresu tej jednostki modułowe nie były takie same.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zgromadzić materiały i narzędzia do wykonania ćwiczenia,
2) zaplanować tok postępowania,
3) zaprojektować kartę oceny ryzyka zawodowego zawierającą odpowiednio zaplanowaną
charakterystykę stanowiska pracy, listę zadań, zagro\
eń, stopień szkód (S),
prawdopodobieństwo szkód zdarzenia (P), ocenę ryzyka zawodowego (W), poziom
ryzyka,
4) dokonać obliczeń i oceny poziomu ryzyka,
5) wypełnić tabelę danymi,
6) przeprowadzić analizę ćwiczenia,
7) wyjaśnić korzyści wynikające z rzetelnie przeprowadzonej oceny ryzyka zawodowego,
8) zaprezentować pracę indywidualną forum grupy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 projektów,
 dyskusja dydaktyczna.
Środki dydaktyczne:
 stanowiska komputerowe ze stosownym oprogramowaniem,
 drukarka.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
5.5. Ocena ryzyka zawodowego w określonych procesach pracy
5.5.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Dokonaj oceny ryzyka zawodowego na określonym stanowisku pracy posługując się
metodą Risk score. Zaprojektuj i uzupełnij wynikami oceny kartę oceny ryzyka zawodowego.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien wyjaśnić zasady
wykonania ćwiczenia. Ćwiczenie powinno być wykonane w zespołach 2 3 osobowych lub
indywidualnie. Nauczyciel w drodze losowania przydziela zespołom lub uczniom
indywidualnie pracującym stanowiska pracy (kierowca cysterny przewo\
ącej benzynę Lub
inne substancje niebezpieczne, kierowca samochodów przewo\
ących materiały
niebezpieczne, pracownik stacji benzynowej, i inne stanowiska związane z transportem
i dystrybucją substancji niebezpiecznych), dla których mają wykonać kartę oceny ryzyka.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zgromadzić materiały i narzędzia do wykonania ćwiczenia,
2) zaplanować tok postępowania,
3) zaprojektować kartę oceny ryzyka zawodowego zawierającą odpowiednio zaplanowaną
charakterystykę stanowiska pracy, listę zadań, zagro\
eń, potencjalne skutki zagro\
enia
(S), potencjalne skutki zagro\
enia (E), prawdopodobieństwo wystąpienia zagro\
enia (P),
ocenę ryzyka zawodowego (R), poziom ryzyka,
4) dokonać obliczeń i oceny poziomu ryzyka,
5) wypełnić tabelę danymi,
6) przeprowadzić analizę ćwiczenia,
7) wyjaśnić korzyści wynikające z rzetelnie przeprowadzonej oceny ryzyka zawodowego.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 projektów,
 dyskusja dydaktyczna wielokrotna.
Środki dydaktyczne:
 stanowiska komputerowe ze stosownym oprogramowaniem,
 drukarka.
Ćwiczenie 2
Dokonaj oceny ryzyka zawodowego na określonym stanowisku pracy posługując się
metodą kalkulatora ryzyka. Zaprojektuj i uzupełnij wynikami oceny kartę oceny ryzyka
zawodowego.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien wyjaśnić zasady
wykonania ćwiczenia. Ćwiczenie powinno być wykonane w zespołach 2 3 osobowych lub
indywidualnie. Nauczyciel w drodze losowania przydziela zespołom lub uczniom
indywidualnie pracującym stanowiska pracy (magazynier narzędzi skrawających
i przyrządów obróbkowych do obrabiarek skrawających, pakowacz/sortowacz klocków
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
hamulcowych, pakowacz czekolady, kierowca samochodu wywo\
ącego odpady komunalne,
sortowacz odpadów komunalnych w zakładzie utylizacyjnym inne), dla których mają
wykonać kartę oceny ryzyka
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zgromadzić materiały i narzędzia do wykonania ćwiczenia,
2) zaplanować tok postępowania,
3) zaprojektować kartę oceny ryzyka zawodowego zawierającą odpowiednio zaplanowaną
charakterystykę stanowiska pracy, listę zadań, zagro\
eń, prawdopodobieństwa zdarzenia
(częstotliwości dostępu do strefy niebezpiecznej), czas przebywania w tej strefie, zało\
one
skutków zdarzenia, poziom ryzyka, ocenę ryzyka zawodowego,
4) dokonać oceny poziomu ryzyka posługując się nomogramem  kalkulator ryzyka,
5) wypełnić tabelę danymi,
6) przeprowadzić analizę ćwiczenia,
7) wyjaśnić korzyści wynikające z rzetelnie przeprowadzonej oceny ryzyka zawodowego.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 projektów,
 dyskusja dydaktyczna.
Środki dydaktyczne:
 nomogram  kalkulator ryzyka,
 przybory do pisania.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
6. EWALUACJA OSI
GNI
Ć UCZNIA
Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego
Test dwustopniowy do jednostki modułowej  Ocenianie ryzyka
zawodowego
Test składa się z 20 zadań testowych jednokrotnego wyboru, z których:
 zadania 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 11, 14, 15, 16, 18, 19, 20 są z poziomu podstawowego,
 zadania 10, 12, 13, 17 są z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za ka\
dą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzyma następujące
oceny:
 dopuszczający  za poprawne rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,
 dostateczny  za poprawne rozwiązanie co najmniej 12 zadań,
 dobry  za poprawne rozwiązanie 16 zadań z czego 2 są z poziomu ponadpodstawowego,
 bardzo dobry  za poprawne rozwiązanie 18 zadań z czego co najmniej 3 są z poziomu
ponadpodstawowego.
Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. a, 3. a, 4. c, 5. b, 6. d, 7. a, 8. a, 9. a, 10. a, 11. c,
12. a, 13. b, 14. a, 15. a, 16. a, 17. a, 18. d, 19. c, 20. c.
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zadania (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz

1 Zdefiniować pojęcie ryzyko zawodowe A P b
2 Zdefiniować pojęcie stanowisko pracy A P a
3 Określić obowiązki B P a
4 Określić metodę oceny ryzyka B P c
5 Określić działania po ocenie ryzyka B P b
Określić działania po stwierdzeniu ryzyka
6 B P d
powa\
nego
Zinterpretować proces oceny ryzyka
7 B P a
zawodowego
Określić formę przekazania pracodawcy
8 B P a
informacji o zagro\
eniach zawodowych
Określić narzędzie do obliczeń
9 B P a
statystycznych
Scharakteryzować sposób ograniczania
10 C PP a
ryzyka zawodowego
Określić konieczność istnienia
11 B P c
dokumentów
Ustalić rodzaje jednostek organizacyjnych,
12 które mogą wykonywać badania i pomiary C PP a
czynników szkodliwych dla zdrowia
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
Scharakteryzować działania w sytuacjach
13 C PP b
nietypowych
Zinterpretować sposób i okoliczności
14 B P a
wykrywania zagro\
eń zawodowych
Określić skład zespołu powypadkowego w
15 B P a
zale\
ności od rodzaju wypadku
Określić zakres obowiązków przy
kompletowaniu i przechowywaniu
16 B P a
dokumentacji dotyczącej chorób
zawodowych
Scharakteryzować zarządzanie
17 C PP a
bezpieczeństwem
18 Zdefiniować pojęcie zagro\
enia. A P d
Określić cel wykonywania oceny ryzyka
19 B P c
zawodowego
Wyjaśnić mo\
liwe następstwa
20 B P c
nieprzestrzegania ergonomii
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem, co najmniej
jednotygodniowym.
2. Wyjaśnij uczniom cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Poinformuj uczniów o rodzaju zadań podanych w zestawie oraz o zasadach punktowania.
4. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
5. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
6. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
7. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
8. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.
9. Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbli\
ającym się czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uwa\
nie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do ka\
dego zadania dołączone są 4 mo\
liwe odpowiedzi. Tylko
jedna jest prawidłowa.
5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki nale\
y błędną odpowiedz
zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedz
prawidłową.
6. Pracuj samodzielnie, wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłó\
jego rozwiązanie
na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.
8. Na rozwiązanie testu masz 35 min.
Powodzenia
Materiały dla ucznia:
 instrukcja,
 zestaw zadań testowych,
 karta odpowiedzi.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Ryzyko zawodowe to
a) zorganizowane działanie pracowników.
b) prawdopodobieństwo zaistnienia niepo\
ądanych zdarzeń związanych z wykonywaną
pracą, które powodują straty wewnątrz zakładowa słu\
ba pracodawcy.
c) częstotliwość i czas nara\
enia pracownika na działanie zagro\
eń.
d) zgodność uniknięcia skutków zagro\
enia ze standardami bezpieczeństwa.
2. Stanowisko pracy to
a) przestrzeń pracy, wraz z wyposa\
eniem w środki i przedmioty pracy, w której
pracownik lub zespół pracowników wykonują pracę.
b) rodzaj miejsca pracy.
c) rodzaj miejsca pracy wyznaczony przez zakładową słu\
bę bhp.
d) zespól maszyn urządzeń potrzebnych pracownikowi.
3. Za dokonanie oceny ryzyka zawodowego w zakładzie pracy odpowiedzialny jest
a) pracodawca.
b) przedstawiciel pracowników.
c) pracownicy słu\
by bhp.
d) osoba, która ukończyła niezbędne szkolenie.
4. Metody ilościowe oceny ryzyka zawodowego opierają się na
a) konieczności ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku.
b) ustaleniu strat materialnych.
c) odpowiedniej liczbie danych statystycznych dotyczących ilości, rodzaju wypadków
przy pracy, zdarzeń niebezpiecznych, chorób zawodowych itd.
d) zasadzie wynikania logicznego, czyli ka\
de następne stwierdzenie wynika
z poprzedniego.
5. Po stwierdzeniu istnienia ryzyka akceptowalnego
a) \
adne działanie nie jest potrzebne.
b) działania profilaktyczne nie są potrzebne.
c) działania profilaktyczne są wskazane.
d) ryzyko powinno zostać zredukowane w okresie 1-3 miesięcy.
6. Po stwierdzeniu występowania ryzyka powa\
nego
a) \
adne działanie nie jest potrzebne.
b) działania profilaktyczne nie są potrzebne.
c) działania profilaktyczne są wskazane.
d) ryzyko powinno zostać zredukowane w okresie 1-3 miesięcy.
7. Ocena ryzyka zawodowego jest
a) procesem ciągłym.
b) przeprowadzana jest tyko raz przed przekazaniem stanowiska pracy do eksploatacji.
c) przeprowadzana jest tylko po wystąpieniu wypadku przy pracy.
d) nale\
y do obowiązków inspektora pracy PIP.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
8. Najbardziej trafna ze względów dowodowych forma przekazania pracodawcy informacji
o zagro\
eniach zawodowych jest przekazanie
a) ustne w obecności świadków.
b) najlepiej listem poleconym.
c) na piśmie w postaci sprawozdania.
d) w postaci nagrania DVD.
9. Sposobem ograniczania ryzyka zawodowego jest
a) instruowanie pracowników w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy.
b) arkusz kalkulacyjny.
c) prowadzenie badań zagro\
eń.
d) suwak logarytmiczny.
10. Celem okresowych analiz stanu bhp w zakładzie pracy jest
a) wykazanie stanu przestrzegania przepisów i zasad bhp przez pracowników i przez
pracodawcę.
b) wykazanie stanu przestrzegania przepisów i zasad bhp przez pracodawcę.
c) wykazanie stanu przestrzegania przepisów i zasad bhp przez pracowników.
d) archiwizowanie informacji związanych z bezpieczeństwem i higieną pracy
w zakładzie pracy.
11. Nie zarejestrowanie w firmie wypadków przy pracy i chorób zawodowych w przyjętym
do oceny ryzyka zawodowego okresie oznacza, \
e
a) praca w tym zakładzie jest bezpieczna.
b) wystąpiły ra\
ące zaniedbania.
c) nale\
y stworzyć brakującą dokumentację.
d) nie nale\
y zamieszczać w karcie ryzyka \
adnych informacji o wypadkach przy
pracy i chorobach zawodowych.
12. Jednostki organizacyjne, które mogą wykonywać badania i pomiary czynników
szkodliwych dla zdrowia to
a) laboratoria, które posiadają akredytację na podstawie przepisów ustawy z 30 sierpnia
2002 r. o systemie oceny zgodności.
b) laboratoria Państwowej Inspekcji Pracy.
c) laboratoria jednostek badawczo-rozwojowych działających w dziedzinie medycyny
pracy.
d) laboratoria upowa\
nione przez państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego.
13. Prace przy których pomimo przekroczenia dopuszczalnych wartości normatywnych
hałasu stosowanie środków ochrony indywidualnej słuchu nie obowiązują to
a) nie istnieją.
b) akcje ratownicze w celu ochrony \
ycia lub zdrowia ludzkiego.
c) prace określone przez słu\
by bhp.
d) prace mo\
liwe do wykonywania w czasie określonym normami.
14. Zagro\
enia zawodowe w zakładzie pracy mogą być stwierdzone przez pracownika słu\
by
bhp
a) w wyniku ró\
nych czynności i w ró\
nych okolicznościach.
b) tylko w czasie wykonywania zadań zawodowych przez pracownika.
c) tylko w obecności pracownika na stanowisku pracy.
d) tylko na podstawie przeprowadzonych badań laboratoryjnych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
15. W skład zespołu powypadkowego, który ma określić okoliczności i przyczyny wypadku
śmiertelnego przy pracy wchodzi
a) pracownik kierujący komórką słu\
by bhp oraz zakładowy społeczny inspektor pracy.
b) pracownik słu\
by bhp oraz społeczny inspektor pracy.
c) pracownik słu\
by bhp oraz pracodawca.
d) pracownik słu\
by bhp i przedstawiciel świadków wypadku je\
eli takowi istnieją.
16. Kompletowanie oraz przechowywanie dokumentacji dotyczącej stwierdzonych chorób
zawodowych i podejrzeń o takie choroby nale\
y do obowiązków
a) słu\
by bhp.
b) pracownika.
c) zespołu kierowniczego.
d) lekarza sprawującego profilaktyczną opiekę zdrowotna nad pracownikami.
17. Wdro\
enie zarządzania bezpieczeństwem pracy wią\
e się z
a) dokumentowaniem wszystkich działań.
b) opracowywaniem dodatkowych instrukcji bhp na stanowiskach pracy.
c) wydawaniem certyfikatów pracownikom.
d) dokonywaniem pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia nie tylko na
stanowisku pracy ale i w jego pobli\
u.
18. Zagro\
enie w procesie pracy definiowane jest jako
a) stan stanowiska pracy.
b) zjawisko wywołane działaniem człowieka.
c) przebywanie w miejscu niebezpiecznym.
d) stan środowiska pracy, który mo\
e spowodować wypadek lub chorobę.
19. Obowiązek dokonywania przez oceny ryzyka zawodowego ma na celu
a) wykazanie stanu przestrzegania przepisów i zasad bhp przez pracowników.
b) wykazanie stanu przestrzegania przepisów i zasad bhp przez pracodawcę.
c) oszacowanie prawdopodobieństwa wystąpienia niepo\
ądanych zdarzeń związanych
z wykonywaną pracą.
d) zebrania informacji związanych z bezpieczeństwem i higieną pracy w zakładzie pracy.
20. Nieprzestrzeganie zasad ergonomii na stanowisku pracy mo\
e być przyczyną
a) wypadków przy pracy i chorób zawodowych.
b) dobrej organizacji przestrzeni pracy na stanowisku.
c) odcią\
enia układu ruchu pracownika.
d) dostosowania warunków pracy do potrzeb pracownika.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko:& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .....
Ocenianie ryzyka zawodowego
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedzi Punkty
zadania
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
Test nr 2
Test dwustopniowy do jednostki modułowej  Ocenianie ryzyka
zawodowego
Test składa się z 20 zadań testowych jednokrotnego wyboru, z których:
 zadania 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7,8, 9, 10, 16, 17, 18, 19, 20 są z poziomu podstawowego,
 zadania 11, 12, 13, 14, 15, są z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za ka\
dą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzyma następujące
oceny:
 dopuszczający  za poprawne rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,
 dostateczny  za poprawne rozwiązanie co najmniej 12 zadań,
 dobry  za poprawne rozwiązanie 16 zadań z czego 3 są z poziomu ponadpodstawowego,
 bardzo dobry  za poprawne rozwiązanie 18 zadań z czego co najmniej 4 są z poziomu
ponadpodstawowego.
Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. a, 3. a, 4. c, 5. b, 6. a, 7. d, 8. a, 9. b, 10. a, 11. b,
12. b, 13. b, 14. c, 15. a, 16. a, 17. b, 18. a, 19. b, 20. a.
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz

1 Określić oznaczenie normy B P c
2 Zdefiniować pojęcie środowisko pracy A P a
3 Określić metodę oceny ryzyka zawodowego B P a
4 Sklasyfikować środki ochrony indywidualnej B P c
5 Wyjaśnić znaczenie pojęcia ryzyka średniego B P b
Wyjaśnić znaczenie pojęcia mały stopień
6 B P a
szkodliwości następstwa zdarzenia
Zinterpretować proces oceny ryzyka
7 B P d
zawodowego
Określić dane wpisywane do karty ryzyka
8 B P a
zawodowego
Określić właściwe narzędzie do obliczeń
9 B P b
stosowanych w ocenie ryzyka zawodowego
10 Zinterpretować cel oceny ryzyka zawodowego B P a
Scharakteryzować sposób ograniczania ryzyka
11 B PP b
zawodowego
Scharakteryzować rodzaje jednostek
organizacyjnych, które mogą wykonywać
12 C PP b
badania i pomiary czynników szkodliwych dla
zdrowia
Ustalić sposób zmniejszania
13 prawdopodobieństwa zdarzenia C PP b
niebezpiecznego
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
Scharakteryzować sposób i okoliczności
14 C PP c
wykrywania zagro\
eń zawodowych
Określić współzale\
ność prawdopodobieństwa
15 wystąpienia zdarzenia niebezpiecznego z C PP a
określonymi działaniami
16 Określić pojęcie zagro\
enia B P a
Określić zale\
ność wyboru metody oceny
17 ryzyka zawodowego od określonych B P b
czynników
Zdefiniować pojęcie proceduralne środki
18 A P a
ochrony
Określić obowiązki pracodawcy
19 B P b
w sytuacji typowej
20 Określić pojęcie zagro\
enia mechanicznego B P a
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.
2. Wyjaśnij uczniom cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Poinformuj uczniów o rodzaju zadań podanych w zestawie oraz o zasadach punktowania.
4. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
5. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
6. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
7. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
8. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.
9. Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbli\
ającym się czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uwa\
nie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do ka\
dego zadania dołączone są 4 mo\
liwe odpowiedzi. Tylko
jedna jest prawidłowa.
5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki nale\
y błędną odpowiedz
zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedz
prawidłową.
6. Pracuj samodzielnie, wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłó\
jego rozwiązanie
na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.
8. Na rozwiązanie testu masz 35 min.
Powodzenia!
Materiały dla ucznia:
 instrukcja,
 zestaw zadań testowych,
 karta odpowiedzi.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Zapis PN-N-18002 oznacza
a) chorobę zawodową.
b) notatkę słu\
bową.
c) Polską Normę.
d) ryzyko zawodowe.
2. Środowisko pracy to
a) warunki środowiska materialnego określonego czynnikami fizycznymi, chemicznymi
i biologicznymi, w których odbywa się proces pracy.
b) to przestrzeń pracy, wraz z wyposa\
eniem w środki i przedmioty.
c) stanowisko pracy.
d) system zarządzania bezpieczeństwem higieną pracy.
3. Metoda kalkulatora ryzyka polega na
a) odczytaniu poziomu ryzyka z nomogramu po umieszczeniu na nim
charakterystycznych punktów.
b) u\
yciu do obliczeń kalkulatora.
c) obliczaniu ryzyka za pomocą programu wpisanego do kalkulatora naukowego.
d) wykorzystaniu programu komputerowego zastępującego skomplikowane obliczenia
matematyczne.
4. Pracownicy w czasie wykonywania czynności zawodowych, powinni stosować
odpowiednie środki ochrony indywidualnej. Podczas pracy na budowie zobowiązani są do
u\
ywania
a) osłon odgradzających.
b) ochronników słuchu.
c) kasków ochronnych.
d) okularów ochronnych.
5. Po stwierdzeniu występowania ryzyka średniego
a) ryzyko powinno zostać zredukowane w okresie 1 3 miesięcy.
b) działania profilaktyczne są wskazane.
c) działania profilaktyczne nie są potrzebne.
d) \
adne działanie nie jest potrzebne.
6. Do następstw zdarzeń o małym stopniu szkodliwości zalicza się
a) zaburzenia stanu zdrowia nie powodujące długotrwałych dolegliwości i absencji
w pracy.
b) oparzenia I i II stopnia na niewielkiej powierzchni ciała.
c) zranienia.
d) dolegliwości związane z krótkimi okresami absencji.
7. Ocena ryzyka zawodowego jest
a) procesem jednokrotnym.
b) przeprowadzana tyko raz przed przekazaniem stanowiska pracy do eksploatacji.
c) obowiązkiem inspektora pracy PIP.
d) przeprowadzana powtórnie po wystąpieniu wypadku przy pracy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
8. W karcie oceny ryzyka zawodowego nale\
y wpisywać
a) tylko te środki profilaktyczne, które w firmie są wprowadzone do stosowania i są
dostępne dla tych pracowników, którym są niezbędne do bezpiecznego wykonywania
pracy.
b) datę zaistnienia wypadku.
c) wszystkie środki ochrony indywidualnej stosowane w zakładzie pracy.
d) czas nieobecności chorego pracownika je\
eli ona wynosi powy\
ej 1 miesiąca.
9. Najodpowiedniejszym narzędziem do wykonywania obliczeń wskaz
ników ryzyka
zawodowego w dowolnej metodzie oceny ryzyka zawodowego jest
a) dowolny edytor tekstu.
b) arkusz kalkulacyjny.
c) kalkulator ryzyka.
d) suwak logarytmiczny.
10. Wybrana metoda oceny ryzyka zawodowego powinna
a) dawać wyniki weryfikowalne i powtarzalne.
b) określać wielkość i typ obiektu.
c) być oparta na obliczeniach statystycznych.
d) eliminować wydarzenia krytyczne.
11. Redukcja ryzyka polega na
a) wyeliminowaniu całkowitym zagro\
enia.
b) ograniczeniu oddziaływania poszczególnych elementów ryzyka i zapewnieniu jego
zmniejszenia do poziomu akceptowalnego.
c) skierowaniu pracowników na inne stanowiska pracy.
d) oszacowaniu powtórnym ryzyka oraz dokonaniu jego oceny.
12. Jednostki organizacyjne, które mogą wykonywać badania i pomiary czynników
szkodliwych dla zdrowia to
a) laboratoria upowa\
nione przez państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego.
b) laboratoria, które posiadają akredytację na podstawie przepisów ustawy z 30 sierpnia
2002 r. o systemie oceny zgodności.
c) laboratoria Państwowej Inspekcji Pracy.
d) laboratoria jednostek badawczo-rozwojowych działających w dziedzinie medycyny
pracy.
13. Urządzenia odgradzające
a) nie stanowią fizycznych barier przed dostępem do stref niebezpiecznych.
b) są realizowane w postaci barier i osłon: nastawnych, prostych blokujących,
blokujących z ryglowaniem, stałych i ruchomych.
c) są realizowane za pomocą elektro-czułych urządzeń ochronnych np. kurtyn
świetlnych.
d) to proceduralna ochrona przed zagro\
eniami.
14. Zagro\
enia zawodowe w zakładzie pracy mogą być stwierdzone
a) tylko w czasie wykonywania zadań zawodowych przez pracownika.
b) tylko w obecności pracownika na stanowisku pracy.
c) w wyniku ró\
nych czynności i w ró\
nych okolicznościach.
d) tylko na podstawie przeprowadzonych badań laboratoryjnych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
15. Zmniejszenie prawdopodobieństwa wystąpienia zdarzenia niebezpiecznego polega na
a) wydłu\
eniu czasu ekspozycji pracowników na zagro\
enia podczas procesu pracy.
b) ograniczeniu dostępu osób nie związanych funkcjonalnie z procesem produkcji.
c) zwiększeniu częstotliwości ekspozycji pracowników na zagro\
enia podczas procesu
pracy.
d) zwiększeniu dostępności pracownika do stref niebezpiecznych.
16. Zagro\
enie w procesie pracy to
a) stan środowiska pracy, który mo\
e spowodować wypadek lub chorobę.
b) stan stanowiska pracy.
c) zjawisko wywołane działaniem człowieka.
d) przebywanie w miejscu niebezpiecznym.
17. Dobór metod oceny ryzyka zawodowego jest zale\
ny od
a) lekarza sprawującego profilaktyczną opiekę zdrowotna nad pracownikami.
b) wielkości obiektu, liczby analizowanych obszarów, procesów, stanowisk pracy
kierowniczego.
c) monitorowaniu skuteczności stosowanych środków ochrony.
d) zapewnienia niezbędnych informacji i szkolenia członkom zespołu oceniającego.
18. Proceduralne środki ochrony przed zagro\
eniami to
a) instrukcje obsługi urządzeń.
b) środki ochrony indywidualnej.
c) osłony samoryglujące.
d) urządzenia odgradzające.
19. Je\
eli mimo zastosowania na stanowiskach pracy wszelkich mo\
liwych rozwiązań
technicznych i organizacyjnych poziom hałasu przekracza dopuszczalne normy,
pracodawca musi
a) odgrodzić stanowisko osłoną od innych stanowisk.
b) oznakować strefy zagro\
one hałasem.
c) bezwzględnie wstrzymać prace do momentu wyeliminowania z
ródła nadmiernych
dz
więków.
d) zastosować urządzenia odgradzające.
20. Zagro\
enia mechaniczne to
a) rozcięcie, starcie lub otarcie.
b) poślizgnięcia, potknięcia, hałas, upadki.
c) wytrysk cieczy pod wysokim ciśnieniem, promieniowanie cieplne.
d) wciągnięcie lub pochwycenie, zapylenie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko:& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .....
Ocenianie ryzyka zawodowego
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedzi Punkty
zadania
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33
7. LITERATURA
1. Gałusza M., Langer W.: Wypadki nie tylko przy pracy i choroby zawodowe. Tarbonus,
Tarnobrzeg 2004
2. Gałusza M.: Materiały dydaktyczne do szkoleń w zakresie bezpieczeństwa i hieny pracy.
Tarbonus, Tarnobrzeg 2005
3. Grądziel P.: Wypadki przy pracy i choroby zawodowe. Świadczenia odszkodowawcze.
Ośrodek szkolenia PIP, Wrocław 2005
4. Hansen A.: Bezpieczeństwo i higiena pracy. WSiP, Warszawa 1998
5. Kodeks pracy. Państwowa Inspekcja Pracy, Bezpieczeństwo i higiena pracy / Edycja
sądowa. Beck C.H, 2007
6. Koradecka D.: Bezpieczeństwo pracy i ergonomia. Tom I i II. CIOP Warszawa 1999
7. Materiały literaturowe zamieszczone na stronie internetowej - Centralny Instytut Ochrony
Pracy (http://www.ciop.pl)
8. PN-EN-1050: 1999 Maszyny. Bezpieczeństwo. Zasady oceny ryzyka
9. PN-N-18002: 2000 Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Ogólne
wytyczne do oceny ryzyka zawodowego.
10. Rączkowski B.: BHP w praktyce. ODDK, Gdańsk 2007
11. Stefaniak E., i inni: Poradnik Inspektora BHP. Techniki i metody pracy. CEK sp.z o.o.,
Świecie 1999
12. Szkolenia bhp w firmie. Wydawnictwo Wiedza i Praktyka aktualizacja 19, grudzień
2007 r
13. Szkolenia bhp w firmie. Wydawnictwo Wiedza i Praktyka aktualizacja 17, paz
dziernik
2007 r
14. Rozporządzenia i ustawy wymienione w materiałach nauczania zamieszczone
w Internetowym systemie aktów prawnych: http://isip.sejm.gov.pl/prawo/index.html
15. www.ciop.pl
Literatura metodyczna
1. Ornatowski T., Figurski J.: Praktyczna nauka zawodu. ITeE, Radom 2000
2. Szlosek F. :Wstęp do dydaktyki przedmiotów zawodowych. ITeE, Radom 2002
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
34