Krótki rys historyczny
Słowo STATYSTYKA wywodzi się od łacińskiego słowa STATUS oznaczającego
 stan rzeczy . W łacinie średniowiecznej słowa status używano dla opisania
politycznego stanu rzeczy.
Termin STATYSTYKA został wprowadzony w połowie XVII w. przez Gotfrieda
Achenwalla, który rozumiał statystykę jako PAC
STWOZNAWSTWO, tzn.
naukę o państwie prezentującą podstawowe wiadomości niezbędne dla tych,
którzy kierowali państwem. Nauka ta wyrosła z potrzeb administracji
państwowej- zajmowała się gromadzeniem danych liczbowych i opisem stanu
państwa na podstawie tych danych.
Podobną działalność prowadzono już w starożytności. W Egipcie, Babilonii,
Persji, Rzymie czy Indiach sporządzano spisy ludności na potrzeby władających
tymi państwami (patrz historia narodzin Jezusa z Nazaretu). W średniowieczu
oprócz spisów ludności gromadzono również dane dotyczące dóbr kościelnych
lub klasztornych.
Rozbudowa struktur państwowych i rozwój gospodarczy spowodowały, że
znaczenie terminu STATYSTYKA uległo istotnym zmianom:
- Wyodrębniły się ze STATYSTYKI nauki zajmujące się opisem i analizą
działalności państwa takie jak EKONOMIA, FINANSE,
RACHUNKOWOŚĆ;
- Statystycy w opisie państwa zaczęli posługiwać się różnego rodzaju
rozbudowanymi zestawieniami liczbowymi, prezentowanymi głównie w
postaci graficznej TABLIC I WYKRESÓW. Zawierały one w miarę
szczegółowe informacje dotyczące ludności, majątku, sił zbrojnych i
przemysłu danego państwa.
Sprawiło to, że wszelkie zestawienia liczbowe zaczęto obejmować nazwą
STATYSTYKA. Nacisk na liczbowe ujmowanie zjawisk spowodował, że punkt
ciężkości zainteresowań statystyków i statystyki jako nauki przesunął się ku
problemom związanym z GROMADZENIEM, OBRÓBK
I ODPOWIEDNI

PREZENTACJ
DANYCH ORAZ WYSUWANIEM WNIOSKÓW NA
PODASTAWIE WIELKOŚCI LICZBOWYCH.
Za twórców statystyki we współczesnym rozumieniu tego słowa uznaje się
Anglików Johna Graunta i Williama Petty ego (XVII w. Prowadzili badania na
potrzeby powstających wówczas towarzystw ubezpieczeniowych). Podwaliny
pod metody współczesnej statystyki położył Carl Gauss, który stworzył teorię
według której na podstawie szeregu pomiarów można oszacować
rzeczywisty wymiar jakiegoś obiektu. (im większa liczba pomiarów, tym
mniejszy błąd)
Przedmiot i zadania statystyki
Współcześnie terminu STATYSTYKA używa się w czterech różnych znaczeniach:
1. nazwa zbioru danych liczbowych prezentujących kształtowanie się
określonych zjawisk i procesów;
2. nazwa wszelkich prac związanych z gromadzeniem i opracowywaniem
danych liczbowych;
3. nazwa pewnych charakterystyk liczbowych obliczanych ze zbiorowości
próbnych (np. średnia arytmetyczna z próby, odchylenie standardowe z
próby);
4. nazwa dyscypliny naukowej, mającej własne, zróżnicowane metody
badawcze.
Metody służące do badań zjawisk masowych mogą w zależności od rodzaju
posiadanych informacji i preferencji stawianych przez użytkownika służyć
różnym celom, dlatego też wyróżnia się: STATYSTYK
OPISOW
,
MATEMATYCZN
, EKONOMICZN
oraz tzw. STATYSTYKI BRANŻOWE
(przemysłu, rolnictwa, transportu, piłki nożnej).
S. OPISOWA  zajmuje się problemami badań statystycznych, metodami
obserwacji statystycznej, sposobami opracowywania i prezentacji materiału
statystycznego oraz sumarycznym opisem danych statystycznych.
S. MATEMATYCZNA  jest nauką zajmującą się metodami wnioskowania o całej
zbiorowości na podstawie zbadania wybranej, w sposób losowy pewnej części
całości zwanej próbą.
S. EKONOMICZNA  przedmiotem jej badań są zjawiska i procesy zachodzące w
gospodarce na różnych szczeblach jej agregacji. Do ich opisu i analizy
wykorzystuje ona metody wypracowane przez S. Opisową i Matematyczną.
S. BRANŻOWE (STOSOWANE)  zajmują się badaniem poszczególnych działów
lub gałęzi gospodarki wykorzystując do tego celu metody wypracowane przez
ww. statystyki.
Zastosowanie metod statystycznych od badania zjawisk masowych
(występujących w dużej liczbie przypadków) pozwala na wykrycie
prawidłowości statystycznych. Prawidłowości te są wypadkową
oddziaływania na zbiorowość przyczyn głównych (oddziałujących
systematycznie) i ubocznych (przypadkowych).
STATYSTYKA JEST NAUK
TRAKTUJ
C
O ILOŚCIOWYCH METODACH
BADANIA ZJAWISK (PROCESÓW) MASOWYCH.
SPEA
NIA ONA TRZY PODSTAWOWE FUNKCJE:
INFORMACYJN
(pełny i obiektywny obraz badanych zjawisk),
ANALITYCZN
(możliwe jest określenie czynników kształtujących
procesy i zjawiska),
PROGNOSTYCZN
(pozwala na przewidywanie poziomu i struktury
zjawisk w przyszłości)
Podstawowe pojęcia statystyczne
ZBIOROWOŚĆ STATYSTYCZNA (populacja, masa statystyczna) zbiór
dowolnych elementów (osób, przedmiotów, faktów) podobnych  ale nie
identycznych  pod względem właściwości objętych badaniem.
JEDNOSTKA STATYSTYCZNA (j. badania) element składowy zbiorowości
poddany obserwacji lub pomiarowi. W tej samej zbiorowości mogą wystąpić
różne jednostki statystyczne  wybór jednostki zależy od celu badania.
Zbiorowości statystyczne powinny być ściśle określone pod względem
rzeczowym (kto lub co jest przedmiotem badania), przestrzennym (gdzie
znajduje się zbiorowość) oraz czasowym (jakiego momentu dotyczy badanie).
Jeżeli przedmiotem badania są wszystkie jednostki statystyczne, co do których
chcemy formułować wnioski, to zbiorowość tą nazywamy generalną. Podzbiór
http://notatek.pl/krotki-rys-historyczny?notatka
zbiorowość generalnej, obejmujący część jej elementów wybranych w
określony sposób nazywamy zbiorowością próbną (próbą). Wnioski
uzyskane z badania próby uogólniamy na całą zbiorowość generalną jeżeli
próba była reprezentatywna. Zależy to od: 1) sposobu doboru próby
(losowy, celowy); 2) liczebności grupy. Jeżeli próba została wybrana w sposób
losowy i jest dostatecznie liczna - jest próbą reprezentatywną.
CECHY STATYSTYCZNE  właściwości jednostek statystycznych. Właściwości
jednakowe dla wszystkich jednostek nazywamy cechami stałymi (rzeczowe
co?, przestrzenne gdzie? i czasowe kiedy?). Nie podlegają one badaniu a
decydują jedynie o zaliczeniu do określonej zbiorowości. Właściwości
różnicujące poszczególne elementy zbiorowości nazywamy cechami
zmiennymi. Dzielimy je na jakościowe (niezmierzalne) i ilościowe
(mierzalne). Cechy jakościowe można tylko określić słownie (płeć, kolor
włosów), cechy ilościowe można wyrazić za pomocą liczb o różnych mianach
(cm, lata, euro). Dzielimy je na quasi-ilościowe, skokowe i ciągłe. Cecha
quasi-ilościowa (porządkowa) określa natężenia badanej właściwości w
sposób opisowy, porządkując w ten sposób badaną zbiorowość (oceny z
egzaminu  można je wyrazić słownie lub liczbowo). Cecha skokowa może być
wyrażona wyłącznie liczbami zmieniającymi się skokami, bez wartości
pośrednich (liczba studentów w grupie). Cecha ciągła może przyjmować każdą
wartość z określonego przedziału liczbowego (wzrost, wiek, waga). W praktyce
podział na cechy skokowe i ciągłe jest płynny ponieważ pomiaru dokonuje się z
określoną dokładnością. Cechy charakteryzujące poszczególne zbiorowości
mogą mieć różne warianty (rodzaje)  cecha płeć  może mieć dwa warianty:
kobieta, mężczyzna. Liczba wariantów danej cechy może być najwyżej równa
liczbie jednostek wchodzących w skład określonej zbiorowości, a w praktyce
jest niższa gdyż te same warianty mogą występować u kilku jednostek.
Stosując to kryterium zbiorowości statystyczne możemy podzielić na
jednowymiarowe (jednocechowe) i wielowymiarowe (wielocechowe).
Wielkość (nasilenie) badanej cechy określana jest w procesie POMIARU,
polega on na przyporządkowaniu cechom statystycznym określonych symboli,
którymi mogą być: liczby, litery, formy geometryczny itp. W naukach
społecznych wyróżnia się różne poziomy pomiaru tzw. skale pomiarowe, S.
Stevens wyróżnił cztery:
Nominalną  najmniej precyzyjna, liczby pełnią tu rolę znaków umownych
służących do identyfikacji jednostek statystycznych i ich klasyfikacji do
wyróżnionych kategorii. Podstawą do zaliczenia jednostki do danej kategorii
jest wyłącznie fakt posiadania określonego wariantu cech. Np. numery pokoi w
hotelu, gatunek sera, numer na koszulce piłkarza.
Porządkowa (rangowa)  posiada wszystkie cechy skali nominalnej i pozwala
dodatkowo na porządkowanie jednostek w ramach wyróżnionych kategorii pod