Rys historyczny zarzÄ…dzania
Rys historyczny zarzÄ…dzania
Wykład 2
Podstawy zarzÄ…dzania 1 Dr in\
. Anna Zarębska
ZarzÄ…dzanie w staro\
ytności
" Sumerowie (3000 p.n.e.)  u\
ywali spisanych przepisów i regulacji w
rzÄ…dzeniu
" Egipcjanie (3000 p.n.e.)  u\
ywali praktyk zarzÄ…dzania przy budowie
piramid
" Babilończycy (2750 p.n.e.)  u\
ywali w rzÄ…dzeniu szerokiego zestawu
aktów prawnych i środków politycznych
" Chińczycy (1500 p.n.e.)  u\
ywali rozległej struktury organizacyjnej dla
agencji rzÄ…dowych i w dziedzinie sztuki
" Grecy (1000 p.n.e.)  u\
ywali ró\
nych systemów rządzenia miastami i
państwami
" Rzymianie (900 p.n.e.)  u\
ywali struktury organizacyjnej w celu
komunikacji i kontroli
" Wenecjanie (500 n.e.)  u\
ywali koncepcji projektowania organizacji i
planowania do panowania na morzu
Podstawy zarzÄ…dzania 2 Dr in\
. Anna Zarębska
1
Rys historyczny zarzÄ…dzania
Pionierzy zarzÄ…dzania (XIX wiek)
" Robert Owen (1771  1858), brytyjski przemysłowiec i
reformator, jako jeden z pierwszych mened\
erów dostrzegł
znaczenie ludzi w organizacji. Głosił, \
e pracownicy majÄ…
prawo do poszanowania ich godności.
" Charles Babbage (1792  1871), angielski matematyk,
koncentrował się na efektywności produkcji. Był
zwolennikiem podziału pracy i zastosowania matematyki
do takich problemów jak efektywne wykorzystanie
pomieszczeń i materiałów, ale te\
chciał, by pracownicy
uczestniczyli w podziale zysków.
Podstawy zarzÄ…dzania 3 Dr in\
. Anna Zarębska
Szkoły zarządzania
" Szkoła klasyczna (1895  połowa lat 30-tych XX wieku oraz obecnie)
 Naukowe zarzÄ…dzanie
 ZarzÄ…dzanie administracyjne
" Szkoła behawioralna (1931  do teraz)
 Eksperymenty Eltona Mayo w zakładzie w Hawthorne
 Ruch na rzecz stosunków międzyludzkich (1931  1949)
 Pojawienie siÄ™ zachowania organizacyjnego (1950  do teraz)
" Szkoła ilościowa (1940  do teraz)
 Ilościowa teoria zarządzania
 ZarzÄ…dzanie operacyjne
" Szkoła integrująca
 Ujęcie systemowe zarządzania
 Ujęcie sytuacyjne zarządzania
 Podejście integrujące do zarządzania
" Szkoła współczesna
Podstawy zarzÄ…dzania 4 Dr in\
. Anna Zarębska
2
Rys historyczny zarzÄ…dzania
Klasyczna szkoła zarządzania
Naukowe zarzÄ…dzanie Taylora
W szybko rozwijającej się gospodarce, przy dostępności kapitału i niedoborze
rąk do pracy problem naukowego zarządzania koncentrował się na
wydajności pojedynczych robotników.
Do wczesnych orędowników naukowego zarządzania zalicza się: Federicka
W. Taylora (1856-1915), Franka Gilbretha (1868-1924), Lilian Gilbreth
(1878  1972), Henry Gantta (1861  1919) i Harringtona Emersona (1853
 1931).
F.W. Taylor był pionierem w dziedzinie wydajności pracy. Wprowadził
liczne innowacje w sposobie projektowania stanowisk pracy i w
sposobach szkolenia pracowników, którzy mieli te funkcje wykonywać.
Innowacje te przyniosły poprawę jakości wyrobów i lepsze morale
pracowników.
Podstawy zarzÄ…dzania 5 Dr in\
. Anna Zarębska
Klasyczna szkoła zarządzania
Naukowe zarzÄ…dzanie Taylora, c.d.
Kroki w naukowym zarzÄ…dzaniu:
1. Naukowo opracować ka\
dy element pracy na danym
stanowisku w miejsce praktykowanych metod typu  mniej
więcej .
2. Naukowo dobrać pracowników i następnie szkolić ich do
wykonywania pracy zgodnie z krokiem 1.
3. Nadzorować pracowników, by mieć pewność, \
e będą się
stosować do przypisanych im metod wykonywania pracy.
4. Dalej planować pracę, ale wykorzystywać robotników do
faktycznego wykonywania pracy.
Podstawy zarzÄ…dzania 6 Dr in\
. Anna Zarębska
3
Rys historyczny zarzÄ…dzania
Klasyczna szkoła zarządzania
ZarzÄ…dzanie administracyjne
W przeciwieństwie do naukowego zarządzania, zarządzanie
administracyjne koncentruje się na zarządzaniu całą
organizacjÄ….
Głównymi twórcami kierunku administracyjnego byli Henri
Fayol (1841  1925), Lyndall Urwick (1891  1983), Max
Weber (1864  1920) i Chester Barnard (1886  1961).
Podstawy zarzÄ…dzania 7 Dr in\
. Anna Zarębska
Zasady sprawnego zarzÄ…dzania Fayola
1. Podział pracy
2. Autorytet
3. Dyscyplina
4. Jedność rozkazodawstwa
5. Jedność kierownictwa
6. Podporządkowanie interesu osobistego interesowi ogółu
7. Wynagrodzenie
8. Centralizacja
9. Hierarchia
10. A
ad
11. Sprawiedliwość
12. Stabilizacja personelu
13. Inicjatywa
14. Esprit de corps (harmonia)
Podstawy zarzÄ…dzania 8 Dr in\
. Anna Zarębska
4
Rys historyczny zarzÄ…dzania
Klasyczna szkoła zarządzania  podsumowanie
Osiągnięcia:
" Stworzyła podstawy do dalszego rozwoju teorii zarządzania.
" Wskazała kluczowe procesy, funkcje i umiejętności kierownicze,
które do dziś są uznawane za istotne.
" Skoncentrowała uwagę na zarządzaniu jako przedmiocie badań
naukowych.
Ograniczenia:
" Bardziej odpowiednia do stabilnych i prostych organizacji ni\
do
współczesnych, dynamicznych i zło\
onych przedsiębiorstw.
" Zalecała uniwersalne procedury, nieodpowiednie jednak w wielu
sytuacjach.
" Mimo, i\
wskazała na znaczenie zasobów ludzkich, to jednak
głównie traktowała pracowników raczej jak narzędzia, ni\
zasoby.
Podstawy zarzÄ…dzania 9 Dr in\
. Anna Zarębska
Behawioralna szkoła zarządzania
Behawioralna szkoła zarządzania kładła znacznie większy
nacisk na indywidualne postawy i zachowania oraz procesy
grupowe, dostrzegając znaczenie procesów behawioralnych w
miejscu pracy. Rozwijała tzw. psychologię przemysłową.
Ojcem psychologii przemysÅ‚owej byÅ‚ Hugo Münsterberg
(1863  1916), wybitny psycholog niemiecki. InnÄ…
przedstawicielką szkoły behawioralnej była Mary Parker
Follet.
Podstawy zarzÄ…dzania 10 Dr in\
. Anna Zarębska
5
Rys historyczny zarzÄ…dzania
Behawioralna szkoła zarządzania
 Elton Mayo i eksperymenty Hawthorne
Badania prowadzono w zakładzie w Hawthorne firmy West
Electric w latach 1927  1932. Wspierała je firma General
Electric Co, a prowadził je Elton Mayo i jego
współpracownicy z Uniwersytetu Harvarda (m. in. wpływ
zmiany oświetlenia na wydajność w miejscu pracy oraz
motywacyjna rola akordowego systemu płac).
Wniosek: procesy indywidualne i grupowe odgrywajÄ…
wa\
ną rolę w kształtowaniu postaw i zachowań
robotników.
Podstawy zarzÄ…dzania 11 Dr in\
. Anna Zarębska
Behawioralna szkoła zarządzania
 Ruch na rzecz stosunków międzyludzkich
Ruch na rzecz stosunków międzyludzkich zakładał, \
e troska
menad\
era o robotników doprowadzi do wzrostu
zadowolenia, które z kolei zaowocuje poprawą wyników.
Prekursorami ruchu na rzecz stosunków międzyludzkich byli
Abraham Maslow (piramida potrzeb) oraz Douglas
McGregor (teoria X i Y).
Podstawy zarzÄ…dzania 12 Dr in\
. Anna Zarębska
6
Rys historyczny zarzÄ…dzania
Behawioralna szkoła zarządzania
 Pojawienie siÄ™ zachowania organizacyjnego
Podejście od strony zachowania organizacyjnego uznaje, \
e
zachowanie jest czymś znacznie bardziej zło\
onym ni\

sądzili zwolennicy na rzecz ruchu stosunków
międzyludzkich, a zadowolenie z pracy pojawia się na
skutek dobrych wyników, ni\
jest ich warunkiem.
Kierunek ten przyjmuje całościowe spojrzenie na zachowanie
i odnosi się do procesów indywidualnych, grupowych i
organizacyjnych. Wa\
nymi tematami sÄ…: zadowolenie z
pracy, stres, motywacja, przywództwo, dynamika grupowa
oraz konflikt międzyludzki.
Podstawy zarzÄ…dzania 13 Dr in\
. Anna Zarębska
Behawioralna szkoła zarządzania  podsumowanie
Osiągnięcia:
" Dostarczenie wiedzy na temat motywacji, dynamiki
grupowej i innych procesów interpersonalnych w
organizacji.
" Podwa\
enie poglÄ…du, \
e pracownicy są narzędziem i
upowszechnienie przekonania, \
e sÄ… oni cennym zasobem.
Ograniczenia:
" ZÅ‚o\
oność zachowania indywidualnego utrudnia jego
trafne przewidywanie.
" Spotyka się ze sporą niechęcią mened\
erów praktyków.
Podstawy zarzÄ…dzania 14 Dr in\
. Anna Zarębska
7
Rys historyczny zarzÄ…dzania
Ilościowa szkoła zarządzania
Podejście to zajmuje się zastosowaniem metod ilościowych
w zarządzaniu, a dokładniej koncentruje się na
podejmowaniu decyzji, efektywności ekonomicznej,
modelach matematycznych oraz wykorzystaniu komputerów.
Podejście ilościowe ma dwie gałęzie: ilościową teorię
zarzÄ…dzania oraz zarzÄ…dzanie operacyjne.
Podstawy zarzÄ…dzania 15 Dr in\
. Anna Zarębska
Ilościowa szkoła zarządzania
 Ilościowa teoria zarządzania
Ilościowa teoria zarządzania koncentruje się na
opracowywaniu modeli matematycznych, które w
uprowadzony sposób odzwierciedlają systemu, procesy lub
relacje.
" Detroit Edison Corp. wykorzystuje modele matematyczne
do określenia najlepszego sposobu zaprojektowania prac ekip
naprawczym w czasie awarii zasilania.
" The Bank of New England Corp. u\
ywa modeli
matematycznych do określenia liczby potrzebnych kasjerów
na poszczególnych stanowiskach w ciągu dnia.
Podstawy zarzÄ…dzania 16 Dr in\
. Anna Zarębska
8
Rys historyczny zarzÄ…dzania
Ilościowa szkoła zarządzania
 ZarzÄ…dzanie operacyjne
ZarzÄ…dzanie operacyjne jest nieco mniej zmatematyzowane i
mniej skomplikowane statystycznie ni\
ilościowa teoria
zarzÄ…dzania i mo\
e być stosowane bezpośrednio do sytuacji
kierowniczych.
" Rubbermaid Incorporated oraz The Home Depot Inc.
u\
ywajÄ… technik z zakresu zarzÄ…dzania operacyjnego do
zarzÄ…dzania zapasami.
" Programowanie liniowe pomaga United Air Lines Inc.
planować harmonogramy lotów.
Podstawy zarzÄ…dzania 17 Dr in\
. Anna Zarębska
Ilościowa szkoła zarządzania  podsumowanie
Osiągnięcia:
" Szkołą ta pomogła w opracowaniu skomplikowanych technik
ilościowych pomocnych w podejmowaniu decyzji.
" Zastosowanie modeli zwiększyło świadomość i zrozumienie dla
zło\
onych procesów i sytuacji organizacyjnych.
" Podejście ilościowe było bardzo u\
yteczne w procesie planowania i
kontroli.
Ograniczenia:
" Modele matematyczne nie są w stanie w pełni przewidzieć ani
wyjaśnić ludzkich zachowań w organizacji.
" Modele nie zawsze w pełni opisują rzeczywistość.
Podstawy zarzÄ…dzania 18 Dr in\
. Anna Zarębska
9
Rys historyczny zarzÄ…dzania
Podejście integrujące w zarządzaniu
Spojrzenie systemowe traktuje organizację jako system zło\
ony z
podsystemów, w którym występują wejścia (nakłady z otoczenia),
procesy transformacji, wyjścia (efekty) oraz sprzę\
enie zwrotne.
Spojrzenie sytuacyjne sugeruje, \
e nie ma ściśle określonych
sztywnych reguł kierowniczych , a właściwe zachowanie menad\
era w
danej sytuacji zale\
y od wielu czynników.
Podstawy zarzÄ…dzania 19 Dr in\
. Anna Zarębska
Schemat integrujący szkoły zarządzania
Podejście systemowe Podejście sytuacyjne
" Uznanie wewnętrznych zale\
ności " Uznanie sytuacyjnego charakteru zarządzania
" Uznanie wpływów otoczenia " Reakcja na szczególne cechy sytuacji
Spojrzenie klasyczne Spojrzenie behawioralne Spojrzenie ilościowe
Bie\
Ä…ca troska o Bie\
Ä…ca troska o zachowanie Bie\
Ä…ca troska o modele
efektywność i wydajność organizacyjne i znaczenie ilościowej teorii zarządzania
zasobów ludzkich i zarządzania operacyjnego
Sprawne i skuteczne zarzÄ…dzanie
Podstawy zarzÄ…dzania 20 Dr in\
. Anna Zarębska
10
Rys historyczny zarzÄ…dzania
Współczesne wyzwania zarządzania
" Globalizacji działalności gospodarczej
" Jakość i wydajność
" Zmniejszenie rozmiarów i redukcja personelu
" Własność
" Etyka i społeczna odpowiedzialność
" Ró\
norodność siły roboczej
Podstawy zarzÄ…dzania 21 Dr in\
. Anna Zarębska
11