plik


ÿþZ dziejów kulturoznawstwa i antropologii kulturowej ¡ð Najwa|niejsi badacze: SzkoBa Franza Boasa: Franz Boas, Alfred Louis Kroeber, Kazimierz MoszyDski (inni uczniowie: Ruth Benedict, Melville John Herskovits) Z dziejów kulturoznawstwa i antropologii kulturowej ¡ð SBowa kluczowe: vðbadania historyczne vðkultury vðrelatywizm kulturowy vðbadania terenowe Z dziejów kulturoznawstwa i antropologii kulturowej ¡ð Podstawowe zagadnienia: vðbrak podstaw do formuBowania uogólnieD na temat zjawisk kulturowych vðdystrybutywne rozumienie kultury vðwielo[ kultur vðkrytyka ewolucjonizmu i dyfuzjonizmu vðodrzucenie porównywania kultur vðempiria i indukcyjne dochodzenie prawdy Z dziejów kulturoznawstwa i antropologii kulturowej ¡ð HasBo przewodnie historyzmu: Badania terenowe jako podstawa empirycznej nauki o kulturze rozumianej dystrybutywnie, czyli o kulturach. Badanie dziejów konkretnych kultur . Z dziejów kulturoznawstwa i antropologii kulturowej ¡ð Franz Boas (1858-1942)  vðwybitny uczony i pedagog, wychowaB si i zdobyB wyksztaBcenie przyrodnicze w Niemczech; vðartykuBy: Cele badaD antropologicznych, Ewolucja czy dyfuzja, Ograniczenia antropologicznej metody porównawcze, 1896; ksi|ka: Race, Language and Culture, 1948; Z dziejów kulturoznawstwa i antropologii kulturowej vðprowadziB badania terenowe  pierwszy to wielomiesiczny pobyt w[ród tubylczych mieszkaDców Ziemi Baffina, Innuitów (Eskimosów); badaB te| Indian PóBnocno-Zachodniego Wybrze|a; std badanie terenowe pojawia si po raz pierwszy jako podstawa empirycznej nauki o kulturze; vðzajmowaB si: archeologi, antropologi fizyczn, jzykoznawstwem porównawczym oraz wytworami my[lenia  w tym gBównie mitologi; vðjego prace byBy inspiracj dla AmerykaDskiej SzkoBy Kultury i Osobowo[ci. Z dziejów kulturoznawstwa i antropologii kulturowej Historyzm faktograficzny  zaBo|enia: vðbadania antropologiczne s przede wszystkim badaniami historycznymi, ich istota wi|e si z rekonstrukcj historyczn, a nie formuBowaniem praw; vðjest realizowany empirycznie  wymaga badaD terenowych (konieczno[ znajomo[ci jzyka badanych kultur, ludy niepi[mienne maj histori tak dBug jak spoBeczeDstwa cywilizowane, posiadaj wewntrzn logik); Z dziejów kulturoznawstwa i antropologii kulturowej vðprzedmiotem badaD powinno by caBo[ciowe ujmowanie kultur, ujmowanie spoBeczno[ci jako systemów na tle ich historii; vðpracowa nale|y metod historyczn  ka|de zjawisko jest osadzone w konkretnym miejscu i czasie i jako takie ma by badane, podstawy tej metody tkwi w historii konkretnych kultur; vðhistoryczny partykularyzm  je[li ma doj[ do odkrycia praw rzdzcych [wiatem kultury, musimy zbada poszczególne historie konkretnych kultur; badania maj mie z zaBo|enia ograniczone ramy czasowe i przestrzenne; Z dziejów kulturoznawstwa i antropologii kulturowej vðfakty kulturowe nale|y bada jako elementy konkretnej kultury okre[lonego ludu, zajmujcego okre[lony obszar geograficzny i pozostajcego w stosunkach oddziaBywania wzajemnego z innymi ludami, badanie poszczególnych kultur; vðzwalczanie ewolucjonistycznego sposobu podej[cia do badania kultury  tworzenia schematów o wysokim stopniu ogólno[ci i nie opartych na empirycznej wiedzy o konkretnych spoBeczeDstwach; vðw[ród ludzi istniej identyczne struktury poznawcze, natomiast proces prowadzcy do tego samego efektu kulturowego nie musi przebiega tak samo, czyli identyczne wytwory nie s efektem identycznych procesów. Z dziejów kulturoznawstwa i antropologii kulturowej Monografizm historyczny: vð wBa[ciwym kontekstem kultury jest historia, która dostarcza informacji na temat bardziej czy mniej zBo|onych elementów kultury; vðtylko historia mo|e dostarczy wyja[nieD na temat zBo|onych systemów kultury i to ona odró|nia [wiat ludzki od natury; vðnauki spoBeczne musz trzyma si faktów historycznych, nie przyrodniczych. Z dziejów kulturoznawstwa i antropologii kulturowej Kultura wg historyzmu: vðrozumiana w sposób dystrybutywny jako produkt historycznych do[wiadczeD danego ludu; vðantropologia zajmuje si badaniem faktów kulturowych jako elementów kultury; vðkultura to caBo[ umysBowych i fizycznych reakcji oraz dziaBaD, które zbiorowo i indywidualnie charakteryzuj zachowania jednostek tworzcych grup spoBeczn w stosunku do [rodowiska naturalnego, innych grup, wBasnej grupy i samego siebie; vðkultura obejmuje te| wytwory tych dziaBaD i role, jest konfiguracj ró|nych aspektów rzeczywisto[ci odziaBujcych na siebie; vðka|da kultura reprezentuje specyficzny rozwój ksztaBtowany przez [rodowisko przyrodnicze. Z dziejów kulturoznawstwa i antropologii kulturowej ZaBo|enia metodologiczne: vð strategia indukcyjna  od szczegóBu do ogóBu; vð atomizm  do zrozumienia kultury potrzebna jest skompletowana lista jej cech, konieczno[ badania genezy poszczególnych cech kultury; vð psychologizm  wszelkie zjawiska kulturowe winny by wyja[nione – przez odwoBanie si do stanów [wiadomo[ci czBowieka, indywidualne aspekty (reakcje na przestrzeD kulturow) nie powinny by lekcewa|one, gdy| caBa dziaBalno[ czBowieka ostatecznie decyduje o charakterze danej kultury; vð relatywizm  kultur nale|y mierzy jej wBasn miar, nale|y j bada od – wewntrz, wnikn w jej specyfik i nie warto[ciowa przez pryzmat kultury wBasnej; vð antydeterminizm  nie mo|emy wyja[nia rzeczywisto[ci w sposób – jednokierunkowy, nie buduje si schematów ewolucyjnych, gdy| w kulturze wszystko na siebie oddziaBuje, nie istniej prawa dotyczce wewntrznej budowy kultury. Z dziejów kulturoznawstwa i antropologii kulturowej ¡ð SzkoBa Boasa skBaniaBa si ku badaniu idei, warto[ci i postaw, podczas gdy problematyk organizacji spoBecznej i wyposa|enia materialnego poszczególnych spoBeczeDstw zostawiaBa na uboczu swych rozwa|aD. ¡ð Antropologia amerykaDska  to antropologia kulturowa, a antropologia europejska  antropologia spoBeczna. Z dziejów kulturoznawstwa i antropologii kulturowej Aspekt psychologiczny: Øðbadajc kulturow histori poszczególnych spoBeczeDstw i intelektualnych wytworów my[lenia przedstawicieli tych zbiorowo[ci (mitów, legend, rytuaBów), wskazywano na zwizki midzy psychik jednostki a kultur  std pocztki kierunku culture and personality approach; Øðpostulat poszerzenia zainteresowaD psychologii o kontekst kulturowy oraz badania kultury z uwzgldnieniem aspektu psychologicznego. Z dziejów kulturoznawstwa i antropologii kulturowej Relatywizm kulturowy : vðzasada traktowania wszystkich kultur jako równorzdnych; vðniezale|ne badanie ka|dej kultury i badanie jej od wewntrz. Z dziejów kulturoznawstwa i antropologii kulturowej Kwestia rasy: vðdefinicja rasy oraz zwizki cech biologicznych i kulturowych czBowieka; vð[rodki przezwyci|ania rasizmu i etnocentryzmu; vðbrak zwizku midzy rasow (biologiczn) konstytucj czBowieka a osigniciami poszczególnych kultur; vðrozwój kultur dokonuje si poprzez: dyfuzj (ale nie w skali historii caBej ludzko[ci, tylko w skali poszczególnych spoBeczeDstw) i krzy|owanie si wpBywów wielu tradycji kulturowych. Z dziejów kulturoznawstwa i antropologii kulturowej Alfred Louis Kroeber (1876-1960)  vð The Configuration of Culture Growth, 1944 Øð koncepcja konfiguracjonizmu  próbowaB wykry czasowo- przestrzennie ograniczone wzory w rozwoju kultury; Øð jego koncepcja to kulturalizm. vð rozró|niaB trzy poziomy zjawisk: 1. nieorganiczne, 2. organiczne, 3. ponadorganiczne  zjawiska spoBeczne i kultura; Øð kultura to rzeczywisto[ sui generis i dzieli si na: kultur warto[ci i kultur rzeczywisto[ci; Øð kultura to zespóB zobiektywizowanych warto[ci , zatem badamy zjawiska kultury w terminach jej samej, a nie w jednostkach czy w |yciu spoBecznym (jak chciaB Durkheim). Z dziejów kulturoznawstwa i antropologii kulturowej ¡ð Kazimierz MoszyDski (1887-1959)  vð polski przedstawiciel historyzmu z krgu etnologów europejskich; vð dzieBa: Øð Kultura ludowa SBowian; Øð Ludy zbieracko-Bowieckie: ich kultura materialna oraz podstawowe wiadomo[ci o formach wspóB|ycia zbiorowego, o wiedzy, |yciu religijnym i sztuce; Øð Ludy pasterskie: ich kultura materialna oraz podstawowe wiadomo[ci o formach wspóB|ycia zbiorowego, o wiedzy, |yciu religijnym i sztuce; vð prowadziB etnograficzne badania terenowe (dziki pracy wiejskiego nauczyciela)  w ró|nych cz[ciach Polski i SBowiaDszczyzny, od 1914 r. na Polesiu. Z dziejów kulturoznawstwa i antropologii kulturowej ¡ð Najwa|niejsi badacze: Friedrich Ratzel, Fritz Graebner, Bernhard Ankermann, Alfred Louis Kroeber, Wilhelm Schmidt, Grafton E. Smith, William J. Perry, amerykaDska szkoBa akulturacji: Melville J. Herskovits, Ralph Linton, Edward Spicer, Paul Radin Z dziejów kulturoznawstwa i antropologii kulturowej ¡ð SBowa kluczowe: vðdyfuzja vðgeografia czBowieka vðkontakt kulturowy vðkrg kulturowy vðobszar kulturowy vðprze|ytki peryferyjne Z dziejów kulturoznawstwa i antropologii kulturowej ¡ð Podstawowe zagadnienia: vðpowstawanie wynalazków kulturowych vðprzebieg kontaktu kulturowego i prawa nim rzdzce vðrozprzestrzenianie si elementów kulturowych vðprawa rzdzce dyfuzj Z dziejów kulturoznawstwa i antropologii kulturowej ¡ð HasBo przewodnie dyfuzjonizmu: Stan kultury ludzko[ci powstaje poprzez dyfuzj, czyli proces przenoszenia si, rozchodzenia w przestrzeni elementów kulturowych. Z dziejów kulturoznawstwa i antropologii kulturowej §ð Dyfuzja: vð z jz. Bac. diffusio  rozlanie, od diffundere, diffusum  rozla, rozszerzy; vð najpro[ciej mo|na je okre[li jako zjawisko przenikania si kultur, które stanowi o ich postpie i ewolucji; vð to proces przedostawania si elementów jednej kultury do innej, w efekcie czego zmienia si system warto[ci tej pierwszej; vð kultura formuje si zwBaszcza poprzez przenikanie si pierwiastków kulturowych spoBeczeDstw |yjcych w bliskiej styczno[ci ze sob; vð dyfuzjonizm to nurt badawczy w antropologii spoBecznej i kulturowej, zapocztkowany pod koniec XVIII wieku; vð dostrzega on w dyfuzji kulturowej czynnik obja[niajcy istnienie podobieDstw objawiajcych si w zachowaniach, wierzeniach oraz szeroko pojtych elementach kultury materialnej. Z dziejów kulturoznawstwa i antropologii kulturowej §ð GBówne zaBo|enia dyfuzjonizmu: Øð Dyfuzjonizm powstaB jako reakcja na ewolucjonizm  zarzucaB mu przyjcie szeregu dogmatycznych pogldów i korzystania z niegodnych zaufania materiaBów; Øð dyfuzjoni[ci chcieli przeobrazi antropologi kulturow w nauk empiryczn poprzez przej[cie od gabinetów i bibliotek, przez muzea, a| do pracy badawczej w terenie; Øð odrzucili ewolucjonistyczn koncepcj rozwoju od form ni|szych do wy|szych. Kultura nie rozwija si bowiem liniowo i zgodnie z ide postpu, lecz w ró|nych kierunkach; Øð uznali zapo|yczenia i przenikanie wytworów kulturowych z jednej grupy do drugiej za gBówny czynnik rozwoju kultury; Z dziejów kulturoznawstwa i antropologii kulturowej Øðdyfuzjoni[ci odchodz od budowania wielkich schematów ewolucyjnych; Øðbudowali wielkie cigi dyfuzyjne, maBo interesujc si rzeczywistymi historycznymi przebiegami zjawisk; ØðposBugiwali si olbrzymimi schematami kolejnych warstw nakBadajcych si na siebie, poszerzajcych si krgów, bez dostrze|enia indywidualno[ci poszczególnych kultur czy obszarów kulturowych  interesowaBy ich wielkie uogólnienia; Øðkoncentrowali si na materialnym aspekcie kultury, a nie na jej strukturze, organizacji politycznej czy obyczajowo[ci. Z dziejów kulturoznawstwa i antropologii kulturowej Øðrozwój dokonuje si nie poprzez wynalazki, lecz przez powielanie wzorów kultury, o dynamice zmian decyduje przede wszystkim intensywno[ kontaktów midzykulturowych, kultury izolowane skazane s na stagnacj; Øð przedmiotem badaD antropologii jest wdrówka elementów kulturowych w czasie i przestrzeni  podobieDstwo kultur jest dowodem nie powszechno[ci praw ewolucji, lecz migracji elementów kultury, im cz[ciej kultury si ze sob kontaktuj, tym staj si do siebie bardziej podobne; Z dziejów kulturoznawstwa i antropologii kulturowej Øð odstpienie od caBo[ciowego ujmowania kultury  przeniesienie uwagi ze spoBecznych caBo[ci na ich poszczególne elementy, kultura jest zbiorem elementów, a nie  organiczn caBo[ci czy wewntrznie powizanym systemem; Øð dystrybutywne rozumienie kultury  kultura jest nie tylko atrybutem ludzko[ci, ale stanowi wBasno[ zbiorowo[ci okre[lonych czasowo i przestrzennie i ró|nicych si od siebie; jednak szukali nadal wielkich uogólnieD (krgi kulturowe); Øð antropologia jest nauk idiograficzn  nauki spoBeczne zajmuj si nie wykrywaniem ogólnych praw rozwoju kulturowego, lecz poznawaniem konkretnych procesów i zdarzeD, std nastawienie na badania empiryczne i przej[cie od przyrodniczej nauki o kulturze do humanistycznej historii kultury. Z dziejów kulturoznawstwa i antropologii kulturowej ¡ð NIEMIECKO-AUSTRIACKA SZKOAA KRGÓW KULTUROWYCH (KULTUROWO-HISTORYCZNA) 1. Friedrich Ratzel (1844-1904)  vð badaB formy Buków na Melanezji i w Afryce, doszukujc si podobieDstw tych przedmiotów w kontaktach i w zapo|yczeniach (np. migracje, przesiedlenia); vð opowiadaB si za dziejowo twórczymi procesami kulturowymi w oparciu nie o ludzk wynalazczo[, lecz o dyfuzj; vð wprowadziB tez o dyfuzji elementów kultury jako podstawowej zasady wyja[niajcej zró|nicowanie kulturowe na [wiecie; vð podobieDstwa midzy kulturami warunkowane s przez wdrówki i kontakty umo|liwiajce zapo|yczenia i na[ladownictwo; vð migracje i kontakt kulturowy warunkuj rozwój spoBeczeDstw, ich brak oznacza stagnacj; Z dziejów kulturoznawstwa i antropologii kulturowej vð [rodowisko geograficzne wpBywa na kultur ró|nicujco  Ratzel przesuwa tym samym zainteresowania z procesów uniwersalnych na procesy swoiste dla poszczególnych regionów; vð koncepcja granic geograficznych  kultura w sposób unikalny dostosowuje si do [rodowiska naturalnego (Ratzel wykorzystaB tutaj kategori  prowincji geograficznych Adolfa Bastiona, który wyja[niaB przy jej pomocy ró|norodno[ci kulturowe); vð nie byB zwolennikiem dyfuzjonizmu geograficznego, ale zapocztkowaB ksztaBtowanie si metody badania procesów dyfuzji jako zjawiska przestrzennego i historycznego zarazem, charakteryzujcego si wdrówk i zapo|yczeniem elementów i cech kultury; vð zakBadaB istnienie pradawnej kultury, której charakterystyczne elementy kulturowe w cigu tysicleci rozpowszechniBy si po caBym [wiecie. Z dziejów kulturoznawstwa i antropologii kulturowej 2. Leo Frobenius (1873-1938)  vðkontynuowaB badania Ratzla (jako jego uczeD)  nad Bukami, domami, maskami i ubiorem na obszarach Melanezji, Indonezji i w zachodniej Afryce; vðpodjB problem nie tylko oddzielnych elementów kultury, ale caBych ich zespoBów  procesowi dyfuzji podlegaj caBe kompleksy kulturowe, a wic kultura, gospodarka, religia, obyczaje, styl |ycia itp.; vðwprowadziB pojcie krgu kulturowego. Z dziejów kulturoznawstwa i antropologii kulturowej 3. Fritz Graebner (1877-1943) i Bernhard Ankermann  BerliDska szkoBa historyczna  vðbadania spoBeczeDstw Oceanii i Afryki; vðw 1911 roku wydaB prac Metoda etnologii, w której badaB sposoby pojawiania si dyfuzji; vðzajmowaB si kategori krgu kulturowego (kulturkreis)  konkurencyjne o[rodki rozmieszczone w ró|nych punktach globu i promieniujce na ludy |yjce midzy nimi, ograniczone liczebnie  kultury zasadnicze ; Z dziejów kulturoznawstwa i antropologii kulturowej vðokre[liB kryteria przebiegu wdrówki poszczególnych elementów kulturowych lub ich kompleksów: Øð formy  podobieDstwo drugorzdnych (zewntrznych) cech wytworów kulturowych wskazuje na ich wspólne pochodzenie, je[li wytwory w kulturach s do siebie podobne, mo|emy zaBo|y, |e maj wspólne pochodzenie; Øð ilo[ci  podobieDstwo wielu wytworów kulturowych funkcjonujcych w porównywalnych kulturach wskazuje na ich wspólne pochodzenie, wzrost liczby podobnych cech kulturowych zwiksza prawdopodobieDstwo pokrewieDstwa obiektów noszcych te cechy; Øð cigBo[ci  wystpowanie na drodze Bczcej dwie kultury elementów charakterystycznych dla jednej i drugiej, wskazuje na ich wspólne pochodzenie. Z dziejów kulturoznawstwa i antropologii kulturowej 4. Wilhelm Schmidt (1864-1954)  SzkoBa wiedeDska  vðwzbogaciB kryteria formy i cigBo[ci o kryterium stopnia pokrewieDstwa  je[li odseparowane, podobne kompleksy kulturowe maj wspólne cechy, to wzmacnia to ich historyczne powizania; vðkultury zasadnicze rozprzestrzeniajc si na podobieDstwo wodnych krgów, nakBadaj si na siebie i krzy|ujc, daj pocztek wielu kulturom wtórnym; vðodtwarzanie faz rozwojowych kultur dokonuje si poprzez analiz rozprzestrzeniania si i zasigu migracji i elementów kulturowych, eliminacja nawarstwieD pózniejszych umo|liwia identyfikacj najstarszych krgów kulturowych. Z dziejów kulturoznawstwa i antropologii kulturowej vðkryteria nastpczo[ci wystpowania kultur: Øðmieszane formy graniczne kultur s mBodsze od kultur stanowicych ich skBadniki; Øðkultura przecinajca inn kultur jest w istocie mBodsza od kultur rozdzielonych; Øðkultura napotykajca ruiny innej kultury jest mBodsza od tej napotkanej. Z dziejów kulturoznawstwa i antropologii kulturowej vðteza o monogenezie (jednorodno[ pochodzenia) czBowieka i kultury : Øðkolebk caBej cywilizacji jest Azja, std ludzko[ wraz z jej charakterystycznymi kulturami zaczBa si rozprzestrzenia we wszystkich kierunkach, ØðmBodsze nawarstwienie kulturowe spychaBo najpierwotniejsze krgi kulturowe, najstarsze kultury zajBy tereny najbardziej odlegBe, Øðz biegiem czasu migracje nastpowaBy w ró|nych kierunkach, komplikujc istniejce zró|nicowanie kulturowe na [wiecie, Øðnajstarszym nawarstwieniem jest krg kultury tasmaDskiej i pigmejskiej. Z dziejów kulturoznawstwa i antropologii kulturowej vðpodziaB kultury [wiata: ØðwBa[ciwa prakultura  brak [ladów, zródBo rozwoju wszystkich krgów kultury; Øðkultury prymarne  wersje: egzogamia wy|szych spoBeczno[ci Bowieckich, pasterski patriarchat, rolniczy matriarchat; Øðkultury [rednie  kultura dwuklasowa i kultury powstaBe z poBczenia kultury rolniczej z kultur wy|sz Bowców i kultur pastersk; Øðkultura wy|sza  powstaBa z poBczenia rolnictwa, rzemiosBa i pasterstwa. Z dziejów kulturoznawstwa i antropologii kulturowej vðschemat rozwoju religii: Øðmonoteizm (monogamiczna kultura pigmejska)  najstarsza forma religii, wiara w jedn istot najwy|sz, kult twórcy [wiata i prawodawcy moralnego; Øðpramonoteizm  wBa[ciw form religii jest monoteizm; Schmidt wyodrbniB wspólne elementy religii ró|nych krgów prakultury i wskazaB na podobieDstwa najstarszych wierzeD do kultur istniejcych obecnie. Z dziejów kulturoznawstwa i antropologii kulturowej ¡ð DYFUZJONIZM BRYTYJSKI 1. William Henry Rivers (1864-1922)  vðtwórca dyfuzjonizmu brytyjskiego; vðpodstawow zasad porzdkujc zró|nicowanie kulturowe jest przyjcie hipotez o: rozprzestrzenianiu si cech kulturowych poprzez migracje i wspólne zapo|yczenia, mieszaniu si i integracji kultur jako czynnika powstania nowych jako[ci spoBeczno- kulturowych; Z dziejów kulturoznawstwa i antropologii kulturowej vðzwracaB uwag na konieczno[ prowadzenia intensywnych badaD terenowych, zamiast prac gabinetowo-muzealnych; vðstworzyB genealogiczn metod wykrywania i badania struktur pokrewieDstw: Øðpolega na konstruowaniu tablic genealogicznych dziki informacjom dostarczonym przez tubylców  na pytanie o imi osoby bdcej w stosunku do nich w której[ z relacji pokrewieDstwa (ojciec, matka, dziecko, m|, |ona); ØðmiaBa sBu|y odtworzeniu struktury klanowej i relacji midzyludzkich w danym spoBeczeDstwie; Z dziejów kulturoznawstwa i antropologii kulturowej Øðproblem z metod polegaB na tym, |e ludzie z badanego spoBeczeDstwa mog sobie nie u[wiadamia relacji, a je[li nawet sobie je u[wiadamiaj to informuj badacza o tym, o czym chc go poinformowa, nie zawsze wskazujc na wszystko, co faktycznie zachodzi; Øðmetod zastosowaB po raz pierwszy w czasie wyprawy do Cie[niny Torresa, a nastpnie w trakcie badaD ludu Toda w poBudniowych Indiach. Z dziejów kulturoznawstwa i antropologii kulturowej 2. Grafton Elliot Smith (1871-1937) i William James Perry (1868-1949)  skrajny dyfuzjonizm  vðstworzyli monogenetyczn teori kulturow, wyprowadzajc caB kultur z egipskiej (panegipcjanizm): Øð okoBo 6000 r. p.n.e. w Egipcie, dziki szczególnym warunkom geograficznym i klimatycznym, wytworzyBa si kultura, która 2000 lat pózniej osignBa bardzo wysoki poziom cywilizacji; Øð dziki wynalazkom komunikacyjnym, kolonizacji i kontaktom z innymi spoBeczeDstwami, spowodowanymi wdrówkami Egipcjan, cywilizacja ta rozprzestrzeniBa si na caBy [wiat, przy czym w jednych regionach ulegBa dalszemu rozwojowi, w innych za[ caBkowitej lub cz[ciowej degeneracji; Z dziejów kulturoznawstwa i antropologii kulturowej ØðSmith wierzyB, |e gBównym impulsem do rozwoju cywilizacji byBa religia  wiara w przyszBe |ycie i praktyka balsamowania byBy kryteriami i bodzcami skBaniajcymi czBowieka do walki o co[ wicej ni| proste prze|ycie; ØðtwierdziB, |e kult sBoDca, piramidy i mumifikacja  elementy kultury, które mo|na spotka u wszystkich spoBeczeDstw Nowego Zwiata, w Andach i Ameryce Zrodkowej  byBy dowodem wielkiego BaDcucha dyfuzji, jaki rozpoczB si w Egipcie; vðró|norodno[ kultur to rezultat procesów przekazywania cech, ich transmisji i regresji kulturowej. Z dziejów kulturoznawstwa i antropologii kulturowej ¡ð AMERYKACSKI DYFUZJONIZM 1. Otis Tufton Mason (1838-1908)  vðwprowadziB pojcie [rodowiska etnicznego (ethnic environments), zwanego tak|e areaBem kulturowym (culture areas)  termin to|samy z pojciem krgu kulturowego stworzonego przez niemieckich dyfuzjonistów, przy czym areaB dziaBa na okre[lonym terytorium; vðwyró|niB 18 areaBów kulturowych w[ród Indian amerykaDskich. Z dziejów kulturoznawstwa i antropologii kulturowej 2. Clark Wissler (1870-1947)  vð rozwinB teori areaBów  obszarów, w obrbie których kultury wykazuj zasadnicze podobieDstwo; vð opierajc si na kryterium wspólnych podstaw egzystencji dokonaB podziaBu kultur obu Ameryk na 7 areaBów kulturowych: 1. obszar polowaD na karibu  dorzecze McKenzie i terytoria eskimoskie, 2. obszar uprawy kukurydzy  póBnocny wschód póBnocnej cz[ci USA, 3. region Bososia  póBnocne wybrze|e Pacyfiku, 4. region zbieraczy dzikich nasion  Kalifornia, 5. obszar bizonów  od Wielkich Jezior do Zatoki MeksykaDskiej, 6. obszar uprawy manioku  dorzecze Amazonki i Antyle, 7. obszar guanaco (lama)  Andy. Z dziejów kulturoznawstwa i antropologii kulturowej vðkoncepcja centrum kulturowego: Øðteren o najwikszej koncentracji elementów kultury najbardziej typowych dla danego areaBu; Øðje[li odnajdziemy centrum areaBu bdziemy wiedzie, |e jest to najstarszy jego punkt, a im dalej od centrum tym mniej typowe staj si zestawy cech kulturowych; Øðkoncepcja ta miaBa umo|liwi ustalenie chronologii kultur zgodnie z zasad, |e najstarsze elementy kulturowe maj najszerszy zasig, podczas gdy elementy o w|szym zasigu s nowsze. Z dziejów kulturoznawstwa i antropologii kulturowej 3. Robert Lowie (1883-1947)  vð krytykowaB koncepcje ewolucji jako jednoliniowego i cigBego procesu kulturowego i wyró|niB wieloliniowe ujmowanie procesu ewolucji; vð w miejsce dedukcyjnych zaBo|eD opartych na prawie ewolucji zaproponowaB indukcyjne badanie historyczne konkretnych obszarów; vð wykorzystujc koncepcj areaBów kulturowych udowadniaB, |e rodzina nuklearna jest wcze[niejsza od klanu w rozwoju spoBecznej organizacji  rodzina jest obecna na ka|dym stadium rozwoju spoBecznego, czego nie mo|na powiedzie o klanie (który np. nie wystpuje w[ród ni|szych ludów Bowieckich w Australii); skoro zatem rodzina stanowi zasadnicz form rozwoju spoBecznego najni|szych kultur, a tak|e skoro rodzina i klan wystpuj w kulturach wy|szych, oznacza to, |e rodzina jest chronologicznie wcze[niejsz form organizacji spoBecznej ni| klan. Z dziejów kulturoznawstwa i antropologii kulturowej ¡ð AMERYKACSKA SZKOAA AKULTURACJI vðBadacze: Melville J. Herskovits, Ralph Linton, Edward Spicer, Paul Radin; vðbadali gwaBtowne, lawinowe przemiany, którym ulegBy kultury indiaDskie w wyniku kontaktu z instytucjami spoBeczeDstwa amerykaDskiego i jego kultur; vðpodejmowali dziaBania, które miaBy powstrzyma kulturow, spoBeczn i biologiczn destrukcj zbiorowo[ci rdzennej ludno[ci Ameryki. Z dziejów kulturoznawstwa i antropologii kulturowej

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Wyklad 2 rys historyczny
WYKLAD IV 09
Wykład IV Style kierowania
Controlling Wyklad IV 10
wyklad IV miany w nerkach
Fizjologia i anatomia wyklad IV
Wykład IV (7 XI, 21XI 2010r )
Wykład IV 3
Wyklad IV 2008
Choroby cywilizacyjne wyklad IV L
wykład IV
Wyklad IV materialy
wykład IV Rynek kapitałowy

więcej podobnych podstron