Charakterystyka
hydrologiczna zlewni
Parametry charakterystyczne
zlewni i cieków
ZlewniÄ™ i ciek charakteryzujÄ…
następujące charakterystyki:
Kształt zlewni
1. Powierzchnia zlewni (powierzchnia ograniczona
topograficznym działem wodnym)
2. Wzrost powierzchni zlewni
3. Długość zlewni
4. Maksymalna długość zlewni
5. Średnia szerokość zlewni
6. Obwód zlewni
7. Wskaz
nik wydłużenia zlewni
8. Wskaz
nik kolistości zlewni
9. Współczynniki asymetrii zlewni
10. Współczynnik szerokości zlewni
11. Współczynnik rozwinięcia działu wodnego zlewni
ZlewniÄ™ i ciek charakteryzujÄ…
następujące charakterystyki:
Rzez
ba zlewni
1. Wysokość maksymalna
2. Wysokość minimalna
3. Deniwelacja terenu
4. Średnia wysokość zlewni
5. Wysokość środkowa (mediana)
6. Åšredni spadek zlewni
7. Średni spadek działu wodnego
8. Wskaz
nik rzez
by Strahlera
ZlewniÄ™ i ciek charakteryzujÄ…
następujące charakterystyki:
Warunki hydrograficzne (ciek)
1. Długość cieku
2. Wskaz
nik rozwinięcia cieku
3. Spadek podłużny cieku
4. Gęstość sieci rzecznej
ZlewniÄ™ i ciek charakteryzujÄ…
następujące charakterystyki:
Użytkowanie terenu
Najczęściej stosowanymi parametrami w hydrologii,
które charakteryzują użytkowanie terenu są:
1. Udział powierzchni leśnej
2. Wskaz
nik rozwinięcia lesistości
Topograficzny dział wodny:
pð Topograficzny dziaÅ‚ wodny przebiega wzdÅ‚uż
grzbietów najwyższych wzniesień, przecina
wierzchołki przełęcze i biegnie zawsze
prostopadle do poziomic (rys. A).
pð Niekiedy pojedyncza kulminacja terenu
o znacznej wysokości nie leży na dziale wodnym
(rys. B).
pð Na obszarach o sÅ‚abo urozmaiconej rzez
bie
terenu (rys. E), przy wyznaczaniu na mapie,
mamy do czynienia z tzw. niepewnym działem
wodnym (linia przerywana), którego przebieg jest
weryfikowany na podstawie badań terenowych.
Topograficzny dział wodny:
Błędy przy wyznaczaniu działu wodnego
1. Prowadzenie działu wodnego dnem doliny zamiast
grzbietem (rys. F)
2. Skośne przecinanie warstwic terenu linią działu wodnego
(rys. G)
3. Przecięcie lub odcięcie suchej doliny od głównej linii
spływu wód (rys. H)
Powierzchnia zlewni
pð PowierzchniÄ™ zlewni A [km2]
określa się przez pomiar na
mapie (planimetrem lub przy
pomocy siatki kwadratów)
pð W przypadku obszarów
górskich, powierzchnia
rzeczywista może się różnić od
powierzchni rzutowanej (mapa).
Powierzchnie zlewni oblicza siÄ™
A
stosując wzór:
m
A =ð
cosað
Gdzie:
A  powierzchnia rzecz. [km2]
Am  powierzchnia z mapy [km2]
að - Å›rednie nachylenie zlewni [0]
Schemat wzrostu
powierzchni zlewni
pð Przedstawia zwiÄ™kszanie
siÄ™ powierzchni zlewni
wraz z biegiem cieku.
Schemat sporzÄ…dza siÄ™
oddzielnie dla zlewni
leżącej po prawej stronie
jak i po lewej stronie
cieku. Wykres rozpoczyna
siÄ™ od naniesienia w skali
cieku głównego
(oś odciętych)
Długość zlewni
pð L  [km]
Największa odległość
w linii prostej między
ujściem a najdalej
oddalonym punktem
na dziale wodnym
Maksymalna długość zlewni
pð Lm - [km]
Długość doliny cieku
głównego od ujścia
do punktu na dziale
wodnym
w przedłużeniu
odcinka z
ródłowego
Średnia szerokość zlewni
pð B  [km]
Jest to stosunek powierzchni
zlewni do jej maksymalnej
A
długości określony wzorem:
B =ð
Lm
Gdzie:
B  średnia szerokość zlewni
[km],
A  powierzchnia zlewni [km2],
Lm maksymalna długość
zlewni [km].
Obwód zlewni
pð S  [km]
Długość działu wodnego określona na podstawie
mapy topograficznej
Wskaz
nik wydłużenia zlewni
pð Cw
Iloraz średnicy koła
o powierzchni równej
powierzchni zlewni do
maksymalnej powierzchni
zlewni. Obliczany według
wzoru:
A
2
Cw =ð
Lm
Gdzie:
pð
Cw  wskaz
nik wydłużenia
zlewni,
A  powierzchnia zlewni
[km2],
Lm- maksymalna długość
zlewni [km].
Wskaz
nik kolistości zlewni
pð Ck
Stosunek pola powierzchni
zlewni do pola koła o tym
samym obwodzie, co
obwód zlewni, wyrażony
A A
wzorem:
Ck =ð =ð 4pð
Ak S2
Gdzie:
Ck- wskaz
nik kolistości
zlewni,
A  powierzchnia zlewni
[km2],
Ak- powierzchnia koła o polu
równym powierzchni zlewni
[km2],
S  obwód zlewni [km].
Współczynnik asymetrii zlewni
pð að
Współczynnik asymetrii
zlewni zależy od położenia
cieku głównego. Określa
siÄ™ go wzorem:
(ð )ð
2 Al -ð Ap
að =ð
Gdzie:
A
að - współczynnik asymetrii
zlewni
A  powierzchnia zlewni
[km2],
Al.- powierzchna zlewni z
lewej strony [km2],
Ap- powierzchnia zlewni z
prawej strony cieku [km2].
Współczynnik szerokości zlewni
pð dð
Współczynnik określa
wzór:
A
dð =ð
l2
Gdzie:
dð - współczynnik
szerokości zlewni,
A  powierzchnia zlewni
[km2],
l  długość cieku [km].
Współczynnik rozwinięcia działu wodnego
pð bð
Wskaz
nik ten jest
określony stosunkiem
długości linii
wododziałowej S do
obwodu koła, którego
powierzchnia jest równa
S S
powierzchni zlewni.
bð =ð =ð 0,282
Określony jest wzorem:
2 pð ×ð A A
Gdzie:
bð - współczynnik rozwiniÄ™cia
działu wodnego,
S  obwód zlewni [km],
A  powierzchnia zlewni
[km2].
Rzez
ba zlewni
pð Wysokość maksymalna  Hmax [m n.p.m.] maksymalna
rzędna terenu na obszarze zlewni
pð Wysokość minimalna  Hmin [m n.p.m.] minimalna rzÄ™dna
terenu na obszarze zlewni.
pð Deniwelacja terenu - "H [m] różnica wysokoÅ›ci
maksymalnej i minimalnej
pð Åšrednia wysokość zlewni HÅ›r [m n.p.m.] Å›rednia
arytmetyczna wysokości maksymalnej i minimalnej.
Wysokość średnią można wyznaczyć na podstawie krzywej
hipsometrycznej (hipsograficznej) zlewni
Średnia wysokość zlewni wyznaczona na podstawie
krzywej hipsograficznej (hipsometrycznej)
F
HÅ›r =ð
A
Gdzie:
Hśr  średnia wysokość zlewni
[m n.p.m.],
F  powierzchnia ograniczona
krzywÄ… hipsograficznÄ… i osiami
Współrzędnych
A  podstawa wykresu
Wysokość środkowa (mediana)
pð Hm - wysokość Å›rodkowa
(mediana)
Wysokość powyżej (lub
poniżej) której położona jest
połowa powierzchni.
Miara ta dobrze odzwierciedla
przeciętne warunki
wysokościowe zlewni.
Rzez
ba zlewni
pð IÅ›r- Å›redni spadek zlewni
Hmax -ð Hmin
wyraża wzór:
IÅ›r =ð ×ð100
Gdzie:
A
Iśr- średni spadek zlewni [%]
Hmax- maksymalne wyniesienie
wododziału n.p.m. [km],
Hmin- wzniesienie rozważanego
profilu n.p.m. [km],
A  powierzchnia zlewni [km2].
pð Id  Å›redni spadek wododziaÅ‚u
DðHd
wyraża wzór:
Id =ð
S
Gdzie:
Id  średni spadek wododziału
[m/km],
"Hd- deniwelacja wododziału
[m],
S  obwód zlewni [km].
Rzez
ba zlewni
pð Cf  wskaz
nik rzez
by
Strahlera reprezentuje
Hmax -ð Hmin
średnie nachylenie zlewni.
Cf =ð
Wyrażony jest wzorem:
Lm
Gdzie:
Cf- wskaz
nik rzez
by Strahlera
[m/km],
Hmax maksymalna rzędna terenu
na obszarze zlewni
[m n.p.m.],
Hmin minimalna rzędna terenu na
obszarze zlewni [m n.p.m.],
Lm  maksymalna długość zlewni
[km].
Długość cieku
pð l  dÅ‚ugość cieku to
odległość od ujścia do
z
ródeł cieku [km]
Spadek podłużny cieku
pð iÅ›r [0 ]
jest to stosunek różnicy
wysokości zwierciadła
wody w dwóch
poprzecznych profilach
cieku do odległości między
Dðh
tymi profilami.
iÅ›r =ð
l
Gdzie:
iśr - spadek podłużny cieku [0 ],
"h - różnica wysokości
zwierciadła wody w dwóch
poprzecznych profilach
cieku [m],
l - odległości między profilami
[km].
Wskaz
nik rozwinięcia cieku
pð r  to stosunek
l
długości cieku do
r =ð ×ð100
długości linii prostej
p
łączącej ujście ze
z
ródłem. Wyrażony:
Gdzie:
r  wskaz
nik rozwinięcia
cieku [%],
l  długość cieku [km],
p  długość linii prostej
[km].
Gęstość sieci rzecznej
pð D  iloraz sumy
długości wszystkich
cieków w zlewni i
n
powierzchni zlewni.
Wyrażony:
åðl
i=ð1
D =ð
Gdzie:
A
D  gęstość sieci
rzecznej [km/km2],
"l  łączna długość
cieków [km],
A  powierzchnia zlewni
[km2].
Udział powierzchni leśnej
pð lð [%]
Udział powierzchni
leśnej w ogólnej
powierzchni zlewni
jest wyrażona:
Az
lð =ð ×ð100
Gdzie:
A
lð - udziaÅ‚ powierzchni
leśnej w zlewni [%],
Az- powierzchnia zlewni
zalesiona [km2],
A  powierzchnia zlewni
[km2].
Metoda wielokątów równomiernego
zadeszczenia zlewni
Obliczanie średniego opadu dla zlewni
Metoda wielokątów równomiernego
zadeszczenia zlewni
pð Naniesione na mapie stacje
opadowe Å‚Ä…czy siÄ™
prostymi tak, aby powstała
sieć trójkątów. Następnie
wyznacza siÄ™ symetralne
boków trójkątów. Wzdłuż
symetralnych zamyka siÄ™
åðP ×ð Fi
i
obwód trójkąta. Opad
PÅ›r =ð
oblicza się według wzoru:
åðF
i
Gdzie:
Pśr- średnia wysokość opadu
dla zlewni [mm],
Pi- wysokość opadu na stacji
znajdujÄ…cej siÄ™ w
wielokÄ…cie [mm],
Fi- powierzchnia wielokÄ…ta
[km2].