13  14 Ekonomia nowoczesnych technologii
13  14 Ekonomia nowoczesnych technologii
ZarzÄ…dzanie i struktura organizacji
Rafał Derlacz
Zakład Regulacji Metabolizmu, Wydział Biologii, UW
[e-mail]
[e-mail]
Rafał Derlacz   Zakład Regulacji Metabolizmu UW
Rafał Derlacz   Zakład Regulacji Metabolizmu UW
13  14 Ekonomia nowoczesnych technologii
13  14 Ekonomia nowoczesnych technologii
Organizacja = Przedsiębiorstwo = Projekt
ZarzÄ…dzanie = Administracja
Struktura organizacji
Rafał Derlacz   Zakład Regulacji Metabolizmu UW
Rafał Derlacz   Zakład Regulacji Metabolizmu UW
13  14 Ekonomia nowoczesnych technologii
13  14 Ekonomia nowoczesnych technologii
Organizacja   to zorganizowana grupa ludzi funkcjonująca według konkretnych
reguł i zasad, współpracująca ze sobą by zrealizować określony cel. Istotą organizacji
jest świadomość zasad, reguł, misji, celów oraz synergia w działaniu.
http://pl.wikipedia.org/wiki/Organizacja
Organizacja   jest to świadomy, przemyślany i celowy typ współpracy między
ludz
mi a zwłaszcza system świadomie koordynowanej działalności dwóch lub więcej
osób.
Rafał Derlacz   Zakład Regulacji Metabolizmu UW
Rafał Derlacz   Zakład Regulacji Metabolizmu UW
13  14 Ekonomia nowoczesnych technologii
13  14 Ekonomia nowoczesnych technologii
Składniki organizacji:
Ludzie Zasoby
Materialne
surowce i materiały
pieniÄ…dze
maszyny i urzÄ…dzenia
nieruchomości
Niematerialne
patenty i licencje
technologie
reputacja przedsiębiorstwa
unikatowe doświadczenia
informacje
Rafał Derlacz   Zakład Regulacji Metabolizmu UW
Rafał Derlacz   Zakład Regulacji Metabolizmu UW
13  14 Ekonomia nowoczesnych technologii
13  14 Ekonomia nowoczesnych technologii
1. Wspólny cel
Zasadnicze elementy organizacji:
2. Motywy indywidualne
3. Komunikacja zapewniajÄ…ca dynamicznÄ…
równowagę między celem ogólnym a
dążeniami indywidualnymi.
4. Struktura
5. ZarzÄ…dzanie (model)
Składowe struktury:
A. stanowiska pracy
B. stanowiska organizacyjne
C. komórki organizacyjne
D. jednostki organizacyjne
Zależności organizacyjne między elementami struktury:
A. służbowe
B. funkcjonalne
C. techniczne
D. informacyjne
Rafał Derlacz   Zakład Regulacji Metabolizmu UW
Rafał Derlacz   Zakład Regulacji Metabolizmu UW
13  14 Ekonomia nowoczesnych technologii
13  14 Ekonomia nowoczesnych technologii
Organizacja składa się z ludzi i rzeczy, między każdym z tych elementów zachodzą
stałe relacje:
Występują trzy rodzaje relacji:
a. między ludz
mi
b. między ludz
mi i rzeczami
c. między rzeczami
Struktura organizacyjna powstaje w wyniku trzech powiÄ…zanych ze sobÄ…
procesów:
a. podziału pracy (zadań)
b. podziału władzy w organizacji
c. integracji elementów organizacji w całość przez tworzenie różnego rodzaju
powiązań (więzi organizacyjnych) między nimi.
Rafał Derlacz   Zakład Regulacji Metabolizmu UW
Rafał Derlacz   Zakład Regulacji Metabolizmu UW
13  14 Ekonomia nowoczesnych technologii
13  14 Ekonomia nowoczesnych technologii
Struktura a stosunki w organizacji
Formalna struktura organizacji  elementy struktury zawarte w zbiorze
dokumentów. Normatywny porządek, na którym opiera się proces zarządzania.
Nie wyczerpuje jednak pełnego zakresu relacji zachodzących pomiędzy ludz
mi w
procesie funkcjonowania organizacji.
Stosunki nieformalne  odchylajÄ… siÄ™ od struktury formalnej, naruszajÄ…c
normatywny porzÄ…dek
Stosunki niesformalizowane  uzupełniają strukturę formalną
wypełniając margines swobody, świadomie pozostawiony uczestnikom
organizacji. WzbogacajÄ… strukturÄ™ organizacji.
Stosunki pozaformalne (pozaorganizacyjne)  wyraz wspólnych
zainteresowań, przyjaz
ni, niechęci między ludz
mi, obrony wspólnych interesów.
Towarzyszą strukturze ale jej nie dopełniają i nie modyfikują.
Rafał Derlacz   Zakład Regulacji Metabolizmu UW
Rafał Derlacz   Zakład Regulacji Metabolizmu UW
13  14 Ekonomia nowoczesnych technologii
13  14 Ekonomia nowoczesnych technologii
Kiedy potrzebna jest struktura organizacyjna?
A. Gdy realizacja wyznaczonego celu wymaga zaangażowania różnorodnych zasobów
B. Współdziałania osób przy ich wykorzystaniu
C. Powstaje konieczność uzgodnienia miejsca i czasu działań
D. Pozyskania i rozdziału środków
E. Określenie zasad współpracy pomiędzy członkami organizacji
Rafał Derlacz   Zakład Regulacji Metabolizmu UW
Rafał Derlacz   Zakład Regulacji Metabolizmu UW
13  14 Ekonomia nowoczesnych technologii
13  14 Ekonomia nowoczesnych technologii
Schemat organizacyjny jest to graficzna prezentacja struktury organizacyjnej danej
organizacji lub struktury międzyorganizacyjnej w przypadku współdziałania ze sobą kilku
organizacji. Schemat organizacyjny w szczególności obrazuje zależności pomiędzy
komórkami funkcjonalnymi organizacji, którymi mogą być na przykład pojedyncze
stanowiska pracy lub grupy stanowisk wyodrębnionych ze względu na swe funkcje.
Schemat organizacyjny przedstawia model struktury organizacyjnej przyjęty w danej
organizacji.
Układ elementów struktury wraz z wiążącymi je relacjami to statyczna strona struktury
organizacyjnej. Stanowi ona konstrukcję, w której realizowane są podstawowe funkcje
instytucji. Statyczna struktura organizacyjna dopełniana jest strukturą dynamiczną, czyli
logicznym i czasowym podziałem czynności oraz przebiegów procesów pracy
wykonawczej i zarzÄ…dzania.
PodstawowÄ… funkcjÄ… struktury organizacyjnej jest regulacja czyli porzÄ…dkowanie.
Polega ona na strukturyzacji elementów przez rozczłonkowanie organizacji na grupy i
kategorie, a także piony i komórki organizacyjne.
Struktura organizacyjna ma stwarzać takie warunki funkcjonowania by zapewnić ciągły
wzrost efektu organizacyjnego współdziałania elementów składowych organizacji.
Rafał Derlacz   Zakład Regulacji Metabolizmu UW
Rafał Derlacz   Zakład Regulacji Metabolizmu UW
13  14 Ekonomia nowoczesnych technologii
13  14 Ekonomia nowoczesnych technologii
Struktura organizacyjna pełni funkcje regulacyjne  kształtowanie szeroko pojętego
ładu wewnętrznego w systemie organizacyjnym
Określa
Miejsce każdego pracownika  strukturalizacja elementów  czyli ich właściwy układ
(konfiguracja).
Wyznacza pożądane działania indywidualne i zbiorowe  czyli następuje strukturalizacja
działań organizacyjnych (wyznaczanie ram ich funkcjonowania poprzez zastosowanie
odpowiedniego stopnia centralizacji, specjalizacji i formalizacji).
Rafał Derlacz   Zakład Regulacji Metabolizmu UW
Rafał Derlacz   Zakład Regulacji Metabolizmu UW
13  14 Ekonomia nowoczesnych technologii
13  14 Ekonomia nowoczesnych technologii
Zarządzanie   aż do połowy XX wieku zarządzanie pojmowane było jako działanie
kierownicze, obejmujące następujące sekwencje postępowania: Planowanie,
Organizowanie, Motywowanie i Kontrolowanie, nazywane klasycznymi funkcjami
zarzÄ…dzania.
ZarzÄ…dzanie to sztuka bÄ…dz
praktyka rozumnego stosowania środków dla osiągnięcia
wyznaczonych celów.
Rafał Derlacz   Zakład Regulacji Metabolizmu UW
Rafał Derlacz   Zakład Regulacji Metabolizmu UW
13  14 Ekonomia nowoczesnych technologii
13  14 Ekonomia nowoczesnych technologii
Zarządzanie jest sztuką osiągania zamierzonych rezultatów przez innych ludzi,
zarządzający (menedżerowie) osiągają cele organizacji poprzez organizowanie pracy
innych, a nie przez wykonywanie zadań osobiście.
Zarządzanie to działalność kierownicza polegająca na ustalaniu celów i powodowaniu
ich realizacji w organizacjach podległych zarządzającemu, na podstawie własności
środków produkcji lub dyspozycji nimi (wg Gilińskiego).
Zarządzanie to działanie polegające na dysponowaniu zasobami (wg prof.
Pszczołowskiego).
Zarządzanie to zestaw działań (planowanie, organizowanie, motywowanie, kontrola)
skierowanych na zasoby organizacji (ludzkie, finansowe, rzeczowe, informacyjne)
wykorzystywanych z zamiarem osiągnięcia celów organizacji. (wg Griffina).
Rafał Derlacz   Zakład Regulacji Metabolizmu UW
Rafał Derlacz   Zakład Regulacji Metabolizmu UW
13  14 Ekonomia nowoczesnych technologii
13  14 Ekonomia nowoczesnych technologii
Kształt struktury organizacyjnej zależy od:
Strategia Czynniki wewnętrzne Czynniki zewnętrzne
Wpływ tych czynników jest zróżnicowany i może mieć charakter:
 pośredni (określone czynniki wytyczają obszar zbioru dopuszczalnych rozwiązań)
 bezpośredni (jednoznaczna zależność pomiędzy określonym czynnikiem a wybranym
rozwiÄ…zaniem strukturalnym).
Rafał Derlacz   Zakład Regulacji Metabolizmu UW
Rafał Derlacz   Zakład Regulacji Metabolizmu UW
13  14 Ekonomia nowoczesnych technologii
13  14 Ekonomia nowoczesnych technologii
Podstawą wyróżniania modeli struktur organizacyjnych są kryteria
rozczłonkowania organizacji. Zastosowanie konkretnego kryterium decyduje o wyborze
określonej formy konfiguracji organizacyjnej, wskazującej na to jak w danej instytucji
dokonany został podział pracy.
1. KRYTERIUM FUNKCJONALNE
2. KRYTERIUM OBIEKTOWE
3. KRYTERIUM CZYNNOÅšCIOWE
4. KRYTERIUM PROJEKTOWE
Rafał Derlacz   Zakład Regulacji Metabolizmu UW
Rafał Derlacz   Zakład Regulacji Metabolizmu UW
13  14 Ekonomia nowoczesnych technologii
13  14 Ekonomia nowoczesnych technologii
KRYTERIUM FUNKCJONALNE  istotne są obszarów działań (funkcji):
 pozyskiwanie zasobów rzeczowych i zarządzanie nimi
 pozyskiwanie zasobów ludzkich i zarządzanie nimi
 badania i rozwój
 produkcja
 sprzedaż
KRYTERIUM OBIEKTOWE
 produktów lub ich grup
 odbiorców lub ich grup
 regionu geograficznego
Rafał Derlacz   Zakład Regulacji Metabolizmu UW
Rafał Derlacz   Zakład Regulacji Metabolizmu UW
13  14 Ekonomia nowoczesnych technologii
13  14 Ekonomia nowoczesnych technologii
KRYTERIUM CZYNNOŚCIOWE:  Rozczłonkowania organizacji dokonuje się według trzech
podstawowych faz występujących w każdym procesie rozwiązywania problemów:
 planowania (formułowanie celu)
 realizacji
 kontroli
KRYTERIUM PROJEKTOWE:  Rozczłonkowanie następuje według projektów, czyli
przedsięwzięć charakteryzujących się następującymi cechami:
 cel przedsięwzięcia jest z góry jednoznacznie sprecyzowany
 jednoznacznie określony jest moment rozpoczęcia i zakończenia prac
 osiągnięcie celu związane jest z niepewnością i ryzykiem
 w realizację przedsięwzięcia zaangażowanych jest wiele osób o różnych specjalnościach
 przedsięwzięcie ma charakter jednostkowy, kompleksowy, niepowtarzalny i innowacyjny
 środki niezbędne do realizacji celu są ograniczone
Rafał Derlacz   Zakład Regulacji Metabolizmu UW
Rafał Derlacz   Zakład Regulacji Metabolizmu UW
13  14 Ekonomia nowoczesnych technologii
13  14 Ekonomia nowoczesnych technologii
Modele struktur organizacyjnych
Struktura liniowa
Struktura projektowa
Struktura funkcjonalna
Struktura macierzowa
Struktura liniowo sztabowa
Struktura tensorowa
Struktura dywizjonalna
Rafał Derlacz   Zakład Regulacji Metabolizmu UW
Rafał Derlacz   Zakład Regulacji Metabolizmu UW
13  14 Ekonomia nowoczesnych technologii
13  14 Ekonomia nowoczesnych technologii
STRUKTURA LINIOWA
historycznie najstarsza. Jej istotą jest gwarancja zasady jedności kierownictwa, tzn. każdy
pracownik ma jednego bezpośredniego zwierzchnika.
Droga sÅ‚użbowa jest prosta: pracownik óð zwierzchnik. Jest to droga zarówno podejmowania
decyzji jak i przekazywania informacji.
Zalety struktury liniowej:
"  prosto i jasno określone zakresy uprawnień i odpowiedzialności
"  jednoznacznie określona hierarchia organizacyjna
"  Å‚atwa koordynacja i kontrola
"  szybkość podejmowania decyzji
"  poczucie stabilności i pewności na poszczególnych szczeblach
"  możliwość szybkiego awansu efektywnych kierowników liniowych
"  efektywność w rozwiązywaniu konfliktów
Wady struktury liniowej:
"  pomijanie zasady specjalizacji
"  mała elastyczność i podatność na zmiany
"  skłonność do biurokracji
"  niebezpieczeństwo zniekształcania informacji przez nadmiernie wydłużenie kanałów
informacyjnych
"  nadmierna centralizacja
Rafał Derlacz   Zakład Regulacji Metabolizmu UW
Rafał Derlacz   Zakład Regulacji Metabolizmu UW
13  14 Ekonomia nowoczesnych technologii
13  14 Ekonomia nowoczesnych technologii
STRUKTURA LINIOWA
Dyrektor naczelny
Zastępca Zastępca Zastępca Zastępca
dyrektora ds. dyrektora ds. dyrektora ds. dyrektora ds.
badań i rozwoju produkcji handlowych finansowo 
księgowych
Kierownik A Kierownik B
Rafał Derlacz   Zakład Regulacji Metabolizmu UW
Rafał Derlacz   Zakład Regulacji Metabolizmu UW
13  14 Ekonomia nowoczesnych technologii
13  14 Ekonomia nowoczesnych technologii
STRUKTURA FUNKCJONALNA
opiera się na zasadzie specjalizacji pracy kierowniczej. Każdy pracownik podlega wielu
wyspecjalizowanym kierownikom funkcjonalnym, odpowiadajÄ…cym za wÄ…ski, jasno sprecyzowany
obszar działania i ich kompetencje ograniczają się wyłącznie do tego obszaru.
Zalety struktury funkcjonalnej:
"  fachowość podejmowania decyzji
"  skrócenie dróg przesyłania informacji
"  zwiększenie elastyczności organizacji i jej możliwości przystosowywania do zmian otoczenia
"  odbiurokratyzowanie organizacji
Wady struktury funkcjonalnej:
"  nakładanie się i krzyżowanie uprawnień decyzyjnych i odpowiedzialności
"  częste sytuacje konfliktowe
"  skomplikowana sieć komunikacyjna
"  trudności w koordynacji i kontroli
"  brak poczucia stabilności i pewności na poszczególnych szczeblach
Struktura funkcjonalna w swej czystej postaci nie jest wykorzystywana z powodu przewagi wad nad
zaletami.
Rafał Derlacz   Zakład Regulacji Metabolizmu UW
Rafał Derlacz   Zakład Regulacji Metabolizmu UW
13  14 Ekonomia nowoczesnych technologii
13  14 Ekonomia nowoczesnych technologii
STRUKTURA FUNKCJONALNA
Dyrektor naczelny
Zastępca Zastępca
dyrektora ds. dyrektora ds.
produkcji sprzedaży
Kierownik A Kierownik B Kierownik C
Rafał Derlacz   Zakład Regulacji Metabolizmu UW
Rafał Derlacz   Zakład Regulacji Metabolizmu UW
13  14 Ekonomia nowoczesnych technologii
13  14 Ekonomia nowoczesnych technologii
STRUKTURA LINIOWO  SZTABOWA
połączenie struktur liniowej i funkcjonalnej z równoczesnym wyeliminowaniem ich wad.
Opiera siÄ™ na zasadach:
"  jedności kierownictwa
"  specjalizacji czynności kierowniczych
Charakteryzuje się istnieniem powiązanych ze sobą więzami służbowymi komórek liniowych
uzupełnianych organami funkcjonalnymi zwanymi sztabami. To właśnie sztaby grupują wysoko
wykwalifikowanych fachowców nie mających uprawnień decyzyjnych w stosunku do komórek
liniowych. Komórki sztabowe pełnią najczęściej funkcję fachowej porady dla kierownictwa
liniowego danego szczebla, występują na wszystkich szczeblach lecz najważniejszą rolę pełnią na
szczeblu najwyższym.
Struktura liniowo  sztabowa stosowana jest w przedsiębiorstwach wytwarzających ograniczoną
liczbę podobnych produktów i funkcjonujących w otoczeniu względnie stabilnym. Stosowana w
większości polskich przedsiębiorstw
Rafał Derlacz   Zakład Regulacji Metabolizmu UW
Rafał Derlacz   Zakład Regulacji Metabolizmu UW
13  14 Ekonomia nowoczesnych technologii
13  14 Ekonomia nowoczesnych technologii
Zalety struktury liniowo  sztabowej:
"  jasno określony zakres uprawnień i odpowiedzialności dla każdego stanowiska
organizacyjnego
"  fachowo przygotowany proces decyzyjny
"  szybkość podejmowania decyzji
"  odciążenie komórek liniowych
"  prosta i przejrzysta konstrukcja
"  względna łatwość w koordynowaniu działań poszczególnych stanowisk i komórek
organizacyjnych
Wady struktury liniowo  sztabowej:
"  zagrożenie wystąpieniem konfliktów pomiędzy linią i sztabem (sztab posiada wiedzę zaś
komórki liniowe władzę)
"  skłonność do przejmowania przez komórki sztabowe funkcji komórek liniowych bez
ponoszenia przez nie odpowiedzialności
"  zagrożenie przeceniania lub niedoceniania przez komórki liniowe rad i opinii formułowanych
przez komórki sztabowe.
Rafał Derlacz   Zakład Regulacji Metabolizmu UW
Rafał Derlacz   Zakład Regulacji Metabolizmu UW
13  14 Ekonomia nowoczesnych technologii
13  14 Ekonomia nowoczesnych technologii
STRUKTURA LINIOWO  SZTABOWA
Schemat struktury liniowo  sztabowej + sztab kierowniczy i komisja koordynacyjna
Sztab
kierowniczy
Komisja
Dyrektor
koordynacyjna
Zastępca Zastępca Zastępca Zastępca Zastępca
dyrektora ds. dyrektora ds. dyrektora ds. dyrektora ds. dyrektora ds.
badań i rozwoju zaopatrzenia produkcji zbytu finansowo 
księgowych
Rafał Derlacz   Zakład Regulacji Metabolizmu UW
Rafał Derlacz   Zakład Regulacji Metabolizmu UW
13  14 Ekonomia nowoczesnych technologii
13  14 Ekonomia nowoczesnych technologii
STRUKTURA LINIOWO  SZTABOWA
Schemat struktury liniowo  sztabowej (sztaby połączone)
Dyrektor
Sztab
Zastępca Zastępca Zastępca
dyrektora ds. dyrektora ds. dyrektora ds.
Sztab Sztab Sztab
produkcji handlowych finansowo 
księgowych
Rafał Derlacz   Zakład Regulacji Metabolizmu UW
Rafał Derlacz   Zakład Regulacji Metabolizmu UW
13  14 Ekonomia nowoczesnych technologii
13  14 Ekonomia nowoczesnych technologii
STRUKTURA DYWIZJONALNA
Zwiększenie liczby wytwarzanych produktów zwłaszcza w otoczeniu dynamicznym pociąga za sobą
konieczność lepszej koordynacji działań. Uzasadnia to rozczłonkowanie organizacji według kryterium
obiektowego. StosujÄ…c to kryterium na II szczeblu hierarchii organizacyjnej otrzymujemy strukturÄ™
dywizjonalnÄ….
Powstałe obszary działań nazywamy spartami, dywizjonami lub segmentami.
W strukturze dywizjonalnej przestrzegana jest zasada jedności kierownictwa i specjalizacji kierowniczej.
Dywizjony są względnie niezależnymi i samodzielnymi jednostkami a w niektórych przypadkach mogą
mieć nawet osobowość prawną. Kierownicy dywizjonów mają uprawnienia decyzyjne w zakresie funkcji
najsilniej wpływających na sukces ich obszaru działań (najczęściej produkcja, zbyt, zaopatrzenie oraz
badania i rozwój).
Centralizacji podlegajÄ… tylko funkcje strategiczne zaÅ› wszelkie funkcje operacyjne i taktyczne realizowane
sÄ… w autonomicznych dywizjonach.
Zadania kierownictwa naczelnego koncentrujÄ… siÄ™ na :
 formułowaniu strategii dla całej organizacji
 nadzorze i kontroli
 koordynacji funkcjonowania poszczególnych komórek organizacji
 rozdziale ograniczonych zasobów pomiędzy poszczególne dywizjony
Rafał Derlacz   Zakład Regulacji Metabolizmu UW
Rafał Derlacz   Zakład Regulacji Metabolizmu UW
13  14 Ekonomia nowoczesnych technologii
13  14 Ekonomia nowoczesnych technologii
Zalety struktury dywizjonalnej:
 jasno określone obszary uprawnień i odpowiedzialności kierowników dywizjonów
 odciążanie naczelnego kierownictwa od problemów bieżącego zarządzania
 szybkość i trafność podejmowanych decyzji
 zwiększenie aktywności innowacyjnej kierowników i wykonawców
 względnie szybka reakcja na zmiany otoczenia (poprzez łatwość tworzenia nowych
dywizjonów lub przegrupowania już istniejących)
 duża autonomia decyzyjna
Wady struktury dywizjonalnej:
 możliwość występowania konfliktów między poszczególnymi dywizjonami lub między
nimi a organizacją jako całością
 możliwość wystąpienia tendencji do tworzenia zależności hierarchicznych między
dywizjonami
 możliwość niewłaściwego funkcjonowania centralnych komórek sztabowych i
przekształcania się ich w centralne komórki liniowe.
Struktura dywizjonalna stosowana jest w przedsiębiorstwach bardzo dużych, wytwarzających
wiele różnorodnych produktów w oparciu o zróżnicowane technologie zaś otoczenie jest
dynamiczne.
Rafał Derlacz   Zakład Regulacji Metabolizmu UW
Rafał Derlacz   Zakład Regulacji Metabolizmu UW
13  14 Ekonomia nowoczesnych technologii
13  14 Ekonomia nowoczesnych technologii
STRUKTURA DYWIZJONALNA
Dyrektor
Sztab
Planowanie Finanse Kadry
strategiczne
Kierownik Kierownik Kierownik
dywizjonu dywizjonu dywizjonu
Produkt A Produkt B Produkt C
Zastępca Zastępca Zastępca
kierownika ds. kierownika ds. kierownika ds.
badawczo  produkcji zbytu
rozwojowych
Rafał Derlacz   Zakład Regulacji Metabolizmu UW
Rafał Derlacz   Zakład Regulacji Metabolizmu UW
13  14 Ekonomia nowoczesnych technologii
13  14 Ekonomia nowoczesnych technologii
STRUKTURA PROJEKTOWA
składają się na nią zespoły projektowe powoływane do realizacji zadań o niepowtarzalnym,
kompleksowym i innowacyjnym charakterze. Zespoły te mogą spełniać funkcje:
"  analityczno  diagnostycznÄ…
"  wdrożeniową
"  organizatorskÄ…
"  techniczno  ekonomicznÄ…
W zależności od specyfiki i zakresu realizowanego przedsięwzięcia struktura projektowa może przyjąć
dwie podstawowe formy:
"  z kierownikiem  koordynatorem
"  z uprawnieniami komórek liniowych
Rafał Derlacz   Zakład Regulacji Metabolizmu UW
Rafał Derlacz   Zakład Regulacji Metabolizmu UW
13  14 Ekonomia nowoczesnych technologii
13  14 Ekonomia nowoczesnych technologii
Idea struktury projektowej
Projekt to proces, który trwa od chwili pojawienia się pomysłu do momentu jego zrealizowania.
Stworzenie projektu, a póz
niej zrealizowanie go jest ze sobą dokładnie powiązane. Ze względu
technicznych, czasowych i kosztowych często podczas realizacji projektu mogą pojawiać się nawroty i
zmiany. Chcąc im zapobiec przedsiębiorstwa stosują strukturę projektową, która nazywana jest też
czasem zadaniowÄ….
Charakterystyka
Struktury projektowe są modyfikacją typowych struktur organizacyjnych, najczęściej funkcjonalnej.
Ich istotą jest stworzenie zespołów (komórek) zadaniowych do realizacji ściśle określonych zadań.
Zadania te mają kompleksowy i innowacyjny charakter. Są dokładnie określone ze względu na:
A. treść,
B. zakres przedmiotowy,
C. koszt i termin realizacji.
Dla potrzeb realizacji projektu powołuje się kierownika projektu, który jest podporządkowany
kierownictwu przedsiębiorstwa. Kierownik projektu ma odpowiednie uprawnienia decyzyjne i
rozkazodawcze. Jest w pełni odpowiedzialny za wynik projektu. Na wniosek kierownika powołuje się
następnie zespoły wykonawcze, złożone z pracowników różnych komórek organizacyjnych. Są one na
czas projektu wyłączone z obowiązków i zadań przydzielonych im w macierzystych komórkach
organizacyjnych.
Rafał Derlacz   Zakład Regulacji Metabolizmu UW
Rafał Derlacz   Zakład Regulacji Metabolizmu UW
13  14 Ekonomia nowoczesnych technologii
13  14 Ekonomia nowoczesnych technologii
Zalety struktury projektowej:
"  wykorzystanie fachowej wiedzy specjalistów
"  bezpośrednie kontakty między członkami zespołu projektowego
"  krótkie drogi komunikacyjne
"  duża elastyczność i szybkość reagowania na nowe problemy
"  znaczna aktywność członków zespołu projektowego
"  odciążenie kierownictwa naczelnego od problemów bieżącego zarządzania
Wady struktury projektowej:
"  łatwość tworzenia zależności hierarchicznych między grupami projektowymi
"  trudność w jednoznacznym określeniu zakresu uprawnień i odpowiedzialności zespołów
projektowych i organizacji macierzystej
"  łatwość stabilizacji grup projektowych (przedłużanie realizacji projektu)
"  trudności w koordynacji działań
Rafał Derlacz   Zakład Regulacji Metabolizmu UW
Rafał Derlacz   Zakład Regulacji Metabolizmu UW
13  14 Ekonomia nowoczesnych technologii
13  14 Ekonomia nowoczesnych technologii
STRUKTURA PROJEKTOWA
Dyrektor
Kierownik  koordynator Kierownik  koordynator
Projekt A Projekt B
Zastępca dyrektora Zastępca dyrektora Zastępca dyrektora Zastępca dyrektora
ds.badawczo ds. produkcji ds. handlowych ds.finansowo
rozwojowych księgowych
Rafał Derlacz   Zakład Regulacji Metabolizmu UW
Rafał Derlacz   Zakład Regulacji Metabolizmu UW
13  14 Ekonomia nowoczesnych technologii
13  14 Ekonomia nowoczesnych technologii
STRUKTURA MACIERZOWA
Jest strukturą dwuwymiarową. Rozczłonkowanie następuje według następujących kryteriów,
zwanych wymiarami:
"  celowy obszar działań (funkcje)
"  grupa produktów
"  grupa odbiorców
"  region geograficzny
"  projekt
Kierownicy poszczególnych wymiarów posiadają równorzędną i równoprawną pozycję. Jednym z
podstawowych problemów jest podział uprawnień i odpowiedzialności. Ze względu na odmienność
punktów widzenia równych rangą kierowników istnieje duże prawdopodobieństwo występowania
konfliktów (dlatego struktura ta nazywana jest organizacją z celowo wbudowanym konfliktem). Z
tego powodu kadra kierownicza powinna być wysoko wykwalifikowana i nastawiona na współpracę
a nie na rywalizacjÄ™.
Rafał Derlacz   Zakład Regulacji Metabolizmu UW
Rafał Derlacz   Zakład Regulacji Metabolizmu UW
13  14 Ekonomia nowoczesnych technologii
13  14 Ekonomia nowoczesnych technologii
Struktura macierzowa   Charakterystyka
Struktura macierzowa została wprowadzona w latach sześćdziesiątych w przemyśle kosmicznym.
Pionierską role w zastosowaniu tej struktury odegrała NASA (National Aeronautics and Space
Administration). Strukturę macierzową najczęściej buduje się wokół problemów lub projektów, w
których realizację zaangażowana jest organizacja. Są one na ogół ujmowane w wierszach macierzy.
Kolumny macierzy są odpowiednikami stałych, powtarzalnych funkcji, podobnych do funkcji
występujących w strukturze funkcjonalnej.
Zastosowania
Struktura macierzowa ma zastosowanie w przypadku wystÄ…pienia potrzeby realizacji pewnych
przedsięwzięć specjalnych, które wymagają powołania zespołów projektowych. Członkami tych
zespołów są pracownicy stałych komórek organizacyjnych.
Oddelegowanie pracowników może odbywać się na zasadzie:
A. pełnego wyłączenia z macierzystej komórki na czas realizacji przedsięwzięcia i całkowitego
podporządkowania służbowego kierownikowi powołanego zespołu projektowego (mówimy wtedy o
tzw. zespołach projektowych),
B. podwójnego podporządkowania pracowników: zarówno kierownikowi macierzystej komórki, jak i
kierownikowi zespołu (takie rozwiązanie odpowiada typowym strukturom macierzowym).
Macierzowa struktura organizacyjna to dość skomplikowane przedsięwzięcie. Nie każda firma potrafi
ją skutecznie wdrożyć. Stosowanie tej struktury może prowadzić do wielu zjawisk zarówno
pozytywnych jak i negatywnych w danej organizacji.
Rafał Derlacz   Zakład Regulacji Metabolizmu UW
Rafał Derlacz   Zakład Regulacji Metabolizmu UW
13  14 Ekonomia nowoczesnych technologii
13  14 Ekonomia nowoczesnych technologii
Zalety struktury macierzowej:
"  efektywne wykorzystanie specjalistycznej wiedzy pracowników
"  możliwość rozwiązywania złożonych problemów
"  przejrzysta, jasna koordynacja
"  elastyczność i innowacyjność
"  skrócenie dróg przepływu informacji i całego procesu decyzyjnego
"  odciążenie naczelnego kierownictwa od problemów bieżącego zarządzania
"  motywujący charakter współudziału w procesie zespołowego rozwiązywania problemów
Wady struktury macierzowej:
"  wysokie koszty
"  konieczność stałej komunikacji a więc i możliwość przepływu niepotrzebnych informacji
"  zagrożenie wydłużania procesów decyzyjnych
"  wielokrotność podporządkowania może prowadzić do zamieszania i zakłóceń
"  ograniczenie zakresu jednoosobowej odpowiedzialności kierownictwa
"  niebezpieczeństwo autonomizacji poszczególnych wymiarów.
Rafał Derlacz   Zakład Regulacji Metabolizmu UW
Rafał Derlacz   Zakład Regulacji Metabolizmu UW
13  14 Ekonomia nowoczesnych technologii
13  14 Ekonomia nowoczesnych technologii
STRUKTURA MACIERZOWA
Dyrektor
Kierownik Kierownik Kierownik Kierownik
ds. badawczo ds. produkcji ds. ds. finansowo
 handlowych  księgowych
rozwojowych
Kierownik
A
Kierownik
B
Kierownik
C
Rafał Derlacz   Zakład Regulacji Metabolizmu UW
Rafał Derlacz   Zakład Regulacji Metabolizmu UW
13  14 Ekonomia nowoczesnych technologii
13  14 Ekonomia nowoczesnych technologii
STRUKTURA TENSOROWA
Jest to struktura wielowymiarowa. A
Ä…czy kryteria funkcjonalne, obiektowe i regionalne lub
funkcjonalne i obiektowe z komórkami sztabowymi, wspomagającymi kierowników w
wykonywaniu ich funkcji.
Najważniejsze zalety i wady tej struktury są analogiczne z tymi, które charakteryzują strukturę
macierzową, jednak funkcjonowanie struktury tensorowej związane jest z wyższymi kosztami.
Znacznie bardziej rozbudowana jest sieć komunikacyjna.
Jest to jednak struktura elastyczna, innowacyjna i stwarza warunki do kompleksowego i
fachowego rozwiązywania złożonych problemów.
Rafał Derlacz   Zakład Regulacji Metabolizmu UW
Rafał Derlacz   Zakład Regulacji Metabolizmu UW
13  14 Ekonomia nowoczesnych technologii
13  14 Ekonomia nowoczesnych technologii
STRUKTURA TENSOROWA
Dyrektor
Zastępca Zastępca Zastępca Zastępca
dyrektora dyrektora dyrektora dyrektora
Kierownik Kierownik
A 1
Kierownik Kierownik
B 2
Kierownik Kierownik
C 3
Rafał Derlacz   Zakład Regulacji Metabolizmu UW
Rafał Derlacz   Zakład Regulacji Metabolizmu UW
13  14 Ekonomia nowoczesnych technologii
13  14 Ekonomia nowoczesnych technologii
Rafał Derlacz   Zakład Regulacji Metabolizmu UW
Rafał Derlacz   Zakład Regulacji Metabolizmu UW
13  14 Ekonomia nowoczesnych technologii
13  14 Ekonomia nowoczesnych technologii
Rafał Derlacz   Zakład Regulacji Metabolizmu UW
Rafał Derlacz   Zakład Regulacji Metabolizmu UW