W przypadku pytań
lub wątpliwości skontaktuj
Rusztowania
się z najbliższym specjalistą
BHP lub wejdz
na:
2.2
www.skanska.pl/bhp,
one.skanska/bhp
Standard pracy
Standard ten:
Standard ten zawiera minimum wymagań, jakie należy spełnić dla zapewnienia
bezpieczeństwa podczas eksploatacji rusztowań.
" zawiera wymagania
wynikajÄ…ce z prawa
i norm polskich
Z rusztowaniami mamy do czynienia niemal na każdej budowie. Roboty wykonywane
oraz wewnętrznych
z rusztowań, jako prace na wysokości, związane są z dużymi zagrożeniami, które mogą
uregulowań Skanska S.A.
skutkować poważnymi wypadkami pracowników i osób postronnych. Dlatego ważne jest,
" jest obligatoryjny dla
aby rusztowania montować i użytkować w sposób poprawny, redukując w ten sposób
wszystkich jednostek
Skanska S.A.
ryzyko wypadku i zapewniając bezpieczeństwo realizacji robót na budowie i przylegającym
do niej terenie.
" pomaga zapewnić
bezpieczne i skuteczne
praktyki podczas prac.
A. Wstęp do prac szczególnie niebezpiecznych
lub jeżeli w Ocenie Ryzyka dla Zadania
1. Rusztowania dzielimy w oparciu ryzyka przed zastosowaniem sposobów
o następujące kryteria: ich zmniejszenia będą duże   D lub
" konstrukcję średnie   S , należy dla tego zadania
" sposób użytkowania opracować Ocenę Ryzyka dla Zadania oraz
" materiały, z których zostały wykonane Instrukcję Bezpiecznego Wykonywania
" sposób przenoszenia obciążeń. Robót (IBWR). Z dokumentami tymi należy
2. Szczegóły dotyczące podziału rusztowań zapoznać pracowników przed montażem
zawarto w tabeli (Rys. 1): lub demontażem rusztowania.
3. Montaż lub demontaż rusztowania mogą
wykonywać jedynie pracownicy posiadający
Podzia rusztowa
uprawnienia operatora w zakresie
Przenoszenie
Budowa Sposób Zastosowanie
rusztowań budowlano-montażowych
obci e ,
konstrukcji u ytkowania materia ów
konstrukcji u ytkowania materia ów
kotwienie
metalowych.
4. Montażu lub demontażu rusztowań
ramowe nieruchome drewniane wolnostoj ce
j
systemowych, gdy wymiary siatki
modu owe ruchome stalowe przy cienne
konstrukcyjnej sÄ… jednoznacznie narzucone
poprzez wymiary elementów rusztowania,
stojakowe aluminiowe podwieszone
dokonuje siÄ™ na podstawie dokumentacji
inne
techniczno-ruchowej.
specjalne np. z w ókna
szklanego
szklanego
5. Montażu lub demontażu rusztowań
koz owe
niesystemowych, gdy wymiary siatki
konstrukcyjnej nie sÄ… jednoznacznie
wspornikowe
narzucone przez ściśle powiązane z tymi
elementami części złączne, dokonuje się
Rys. 1 Podział rusztowań
na podstawie opracowanego projektu
B. Montaż rusztowań  wymagania ogólne montażu lub demontażu (Rys. 2).
6. Dokumentacja techniczno  ruchowa
1. Wszędzie tam, gdzie pozwalają na to lub projekt montażu czy demontażu
warunki lokalne, należy w pierwszej powinien znajdować się u pracowników
kolejności stosować rusztowania nadzorujących prace rusztowaniowe na
robocze zamiast drabin. Ma to na celu terenie budowy.
zapewnienie pracownikom pracy zgodnej 7. Montaż, eksploatacja i demontaż
z zasadami ergonomii i większego poziomu rusztowań usytuowanych w sąsiedztwie
bezpieczeństwa. napowietrznych linii elektroenergetycznych
2. Jeżeli prace związane z montażem lub są dopuszczalne, jeżeli linie znajdują się
Wersja 1.1 demontażem rusztowań zaliczone zostaną poza strefą niebezpieczną.
Standard 2.2 1
Rys. 2 Schemat rusztowania systemowego
8. Planując pracę na rusztowaniu " ograniczonej widoczności oraz bez
zlokalizowanym w sąsiedztwie linii dostatecznego oświetlenia o zmroku
energetycznych należy uwzględnić wymogi i w nocy
zawarte w standardzie szczegółowym " w czasie opadów deszczu i śniegu
 4.4 Praca w sąsiedztwie linii " podczas gołoledzi
energetycznych . " podczas burzy i wiatru o prędkości
9. Wszystkie prace związane z montażem lub przekraczającej 10 m/s.
demontażem rusztowań, zaliczane do prac
szczególnie niebezpiecznych, powinny być C. Montaż rusztowania  konstrukcja
wykonywane przez co najmniej dwie osoby.
10. Pracownicy wykonujący montaż lub Zasady ogólne
demontaż rusztowania są zobowiązani 1. Rusztowania i ruchome podesty robocze
do używania sprzętu ochrony osobistej, powinny posiadać:
zabezpieczajÄ…cego przed upadkiem " pomost o powierzchni roboczej
z wysokości. wystarczającej dla osób wykonujących
11. Montażyści rusztowań muszą posiadać roboty oraz do składowania narzędzi
badania lekarskie zezwalające na prace na i niezbędnej ilości materiałów
wysokości. " stabilną konstrukcję dostosowaną do
12. W czasie montażu i demontażu obowiązuje przenoszenia obciążeń
zakaz wstępu na rusztowania, z wyjątkiem " poręcz ochronną o wytrzymałości
pracowników wykonujących te czynności. określonej w przepisach szczegółowych
Rys. 3 Elementy rusztowania
13. Korzystanie z rusztowań jest dozwolone i polskich normach
ramowego
dopiero po ich odebraniu przez kierownika " piony komunikacyjne
budowy lub inną, wyznaczoną przez niego oraz zapewniać:
osobÄ™. " bezpiecznÄ… komunikacjÄ™ i swobodny
14. Osoby dokonujące odbiorów rusztowań dostęp do stanowisk pracy
muszą posiadać wymagane w tym zakresie " możliwość wykonywania robót w pozycji
uprawnienia. niepowodującej nadmiernego wysiłku.
15. Wokół miejsca montażu lub demontażu 2. Każde rusztowanie składa się z sześciu,
rusztowania oraz zamontowanej wciągarki podstawowych elementów:
rusztowaniowej należy wyznaczyć " stóp
strefę niebezpieczną i zwiesić tablice " ram
ostrzegawcze. " stężeń
16. Każdorazowo przed rozpoczęciem prac na " poręczy
rusztowaniu należy opracować i wdrożyć " podestów
bezpieczny sposób ewakuacji pracowników " burt (Rys. 3).
z rusztowania. 3. W przypadku odsunięcia rusztowania od
17. Zabrania się montażu lub demontażu ściany na odległość ponad 0,2 m, od strony
Rys. 4 Rusztowanie
elewacyjne rusztowania podczas: tej ściany należy stosować balustrady (Rys. 4).
2
Stateczność konstrukcji zamocowane do rygli ram i zabezpieczone
1. Obciążenie użytkowe rusztowania jest przed przypadkowym demontażem.
to maksymalne obciążenie jednostkowe, 8. Stężenia pionowe w konstrukcji
jakiemu może być poddany pomost roboczy, rusztowania pełnią rolę usztywnień
na którym znajdują się ludzie, materiały, konstrukcji w płaszczyz
nie pionowej.
maszyny, urządzenia i narzędzia. Podstawowe zasady budowy stężenia
2. Wartość obciążenia użytkowego pionowego dla rusztowań fasadowych:
rusztowania waha się zależnie od jego " stężenia pionowe rusztowań
rodzaju od 0,75 kN/m2 do 6,0 kN/m2. rurowych i ramowych (systemowych)
Najczęściej stosowane są rusztowania przyściennych należy wykonywać po
o nośności 2-3 kN/m2, czyli 200-300 kg/m2 zewnętrznej stronie rusztowania
(Rys. 5). " stężenia pionowe należy montować
3. Dla określenia obciążeń z tytułu działania bezpośrednio nad podłożem
wiatru na konstrukcję rusztowania i doprowadzić bez przerw do ostatniego
postępuje się według ogólnych zasad podestu rusztowania
i korzysta z normy wiatrowej. " na długości rusztowania muszą się
4. W przypadku zamontowania na konstrukcji znalez
ć przynajmniej dwa pola stężeń
rusztowania dodatkowych elementów " odległość pomiędzy stężonymi polami
zwiększających siłę parcia wiatru tj. siatek nie może przekraczać 10 m
ochronnych, należy każdorazowo wykonać " w przypadku rusztowań rurowych
dodatkowe obliczenia, mające na celu (niesystemowych) o wysokości większej
sprawdzenie możliwości zastosowania niż pięciokrotna szerokość podstawy
tego rozwiązania. Trzeba także dokonać należy dodatkowo stosować stężenia
dodatkowych kotwień rusztowania. pionowe prostopadłe do ściany
5. Zasady prawidłowo przygotowanego " pozostałe rusztowania należy stężać
Rys. 5 Dopuszczalne
podłoża/posadowienia: według wytycznych zawartych
obciążenie pomostów
" nośność podłoża nie mniejsza niż 10 kPa w dokumentacji techniczno-ruchowej
roboczych
" podłoże gruntowe musi być wyrównane dla rusztowań systemowych lub
i zagęszczone  nie należy wyrównywać dokumentacji projektowej dla
podłoża przez zasypywanie lub rusztowań niesystemowych (Rys. 8).
przekopywanie gruntu, ponieważ
może to spowodować nierównomierne
osiadanie
" podłoże należy kształtować tak, aby
wody opadowe były odprowadzane
poza szerokość rusztowania
" ustawienie rusztowania na
zamarzniętym podłożu wymaga
usunięcia warstwy śniegu i lodu oraz
wyrównania warstwa rozmarzniętego
piasku
Rys. 6 Prawidłowe
" wszelkie nawierzchnie z płyt
posadowienie rusztowania
chodnikowych, kostki itp. przed
ustawieniem rusztowania powinny
być sprawdzone, pod kątem równej
i stabilnej nawierzchni
" na wcześniej przygotowanym podłożu
należy ułożyć podkłady
" należy używać podkładów drewnianych,
niespękanych, o odpowiednich
wymiarach
Rys. 8 Stężenie płaszczyzny pionowej (przykład)
" stopy ram należy ułożyć w centralnej
części podkładu
9. Sposób kotwienia rusztowania określa
" dwie stopy powinny opierać się
dokumentacja techniczno-ruchowa lub
na jednym podkładzie ułożonym
projekt montażu rusztowania.
prostopadle do ściany (Rys. 6).
10. Sprawdzenie zakotwienia polega na
" droga przemieszczania rusztowań
porównaniu siatki kotwień ze szkicem,
przejezdnych powinna być wyrównana,
sprawdzeniu usytuowania kotwień oraz
utwardzona, odwodniona, a jej spadek
dokonaniu pomiaru siły wyrywającej
nie może przekraczać 1%
kotwy. Pomiary te dokonuje siÄ™ za pomocÄ…
" rusztowania przejezdne powinny być
specjalistycznego przyrządu, a wyniki badań
zabezpieczone przed przypadkowym
zamieszcza siÄ™ w protokole.
przemieszczeniem w co najmniej dwóch
11. Liczbę i rozmieszczenie zakotwień
Rys. 7 Przesuwność
miejscach.
rusztowania oraz wielkość siły kotwiącej
i nieprzesuwność prostokąta
6. Montując rusztowanie należy stosować
należy określić w projekcie rusztowania lub
regułę stężenia w trójkąt (Rys. 7).
dokumentacji producenta (Rys. 9).
7. Stężenia poziome w konstrukcji rusztowania
12. Podstawowe zasady wykonywania kotwień:
pełnią rolę usztywnień konstrukcji
" kotwienie stosuje siÄ™, gdy konstrukcja
w płaszczyz
nie poziomej. W rusztowaniach
rusztowania jest czterokrotnie wyższa
ramowych rolę tę pełnią płyty pomostu,
od mniejszego wymiaru podstawy
Wersja 1.1
Standard 2.2 3
" składowa pozioma jednego
zamocowania rusztowania nie powinna
być mniejsza niż 2,5 kN
" kotwienie rozpoczyna siÄ™ od drugiego
poziomu
" zakotwienia rozmieszcza siÄ™
równomiernie na całej powierzchni
rusztowania
" kotwy rozmieszcza siÄ™ co drugie pole
w poziomie oraz co drugÄ… kondygnacjÄ™,
przy czym sąsiednie rzędy zakotwień
są przesunięte w stosunku do siebie
o jedno pole
Rys. 9 Kotwy rusztowań
" pion komunikacyjny należy zakotwić
z każdej ze stron co 4 m
" najwyższą kondygnację należy kotwić
w co drugim polu
" konstrukcja rusztowania nie powinna
wystawać poza najwyżej położoną linię
kotew więcej niż 3 m, a pomost roboczy
umieszcza się nie wyżej niż 1,5 m ponad
tÄ… liniÄ…
" kotwy powinny być usytuowane na
skrajnych pionach rusztowania
" skrajne ciÄ…gi pionowe ram kotwione sÄ…
co 4 m
" kotwy w skrajnych pionach rusztowania
powinny być zamocowane w sposób
umożliwiający przeniesienie obciążeń
równoległych do ściany
" wszystkie ramy, do których
przymocowane są szerokie, zewnętrzne
konsole rozszerzające, muszą być
kotwione, a w przypadku stosowania
pomostów o długości 3 m kotwić należy
również ramy znajdujące się o jedną
kondygnację niżej
" usytuowanie kotew powinno
umożliwiać swobodne poruszanie się po
rusztowaniu i być możliwie blisko węzła
rusztowania tj. miejsca połączenia ramy
pionowej i poziomej rusztowania
" w przypadku obudowania konstrukcji
rusztowania osłonami, takimi jak: siatki
ochronne, plandeki lub folie, następuje
wyraz
na zmiana obciążeń i należy Rys. 10 Rodzaje kotew
wykonać dodatkowe obliczenia określające
niezbędną liczbę kotwień (Rys. 10).
2. Oporność uziemienia mierzona prądem
13. Nośność kotwienia rusztowania ze ścianą
przemiennym o częstotliwości 50 Hz nie
budynku musi być sprawdzona poprzez
powinna przekraczać 10 ©.
wykonanie prób. Obciążenie próbne
3. Odległość pomiędzy uziomami nie powinna
powinno stanowić 1,2 - krotność siły
przekraczać 12 m.
zakotwienia.
4. Uprawniony elektryk powinien sporządzić
14. Sprawdzenie zakotwień powinno być
protokół z pomiaru rezystencji uziemień.
wykonywane sukcesywnie w czasie
montażu rusztowania. Wyniki prób powinny
Daszki ochronne
być zapisane w protokole z pomiarów
1. W przypadku ciągów komunikacyjnych,
i przechowywane przez okres użytkowania
chodników lub przejazdów zlokalizowanych
rusztowania.
bezpośrednio przy rusztowaniach należy
15. Ilość prób kotwienia:
stosować daszki ochronne, w celu
" 20% przy ścianie betonowej
zabezpieczenia otoczenia i ludzi przed
" 40% przy innych ścianach
upadkiem przedmiotów z wysokości
" minimalna liczba sprawdzanych
(Rys. 11).
zakotwień  5.
2. Daszki ochronne stanowiÄ…ce zabezpieczenie
rusztowań typowych nie mogą być łączone
Uziemienie
z konstrukcją rusztowania w sposób
1. Każde rusztowanie wykonane z elementów
wpływający na wytrzymałość i stateczność
metalowych i ustawione na zewnÄ…trz
konstrukcji rusztowania.
powinno być uziemione i posiadać instalację
3. Daszki ochronne można montować po
piorunochronnÄ….
zewnętrznej stronie rusztowania na
4
20 m. Piony komunikacyjne muszą być
zamontowane w odległości nie większej niż
20 m od końców rusztowania, a odległość
pomiędzy nimi nie może przekraczać 40 m.
3. Podstawowe wyposażenie pionów
komunikacyjnych stanowiÄ… drabinki oraz
płyty pomostowe z poręczami (Rys. 12).
4. Udz
wig urzÄ…dzenia do transportu
materiałów na wysięgnikach mocowanych
do konstrukcji rusztowania nie może
przekraczać 1,5 kN.
5. Rusztowania w miejscu zamocowania
wysięgników transportowych należy
dodatkowo kotwić w co najmniej dwóch
miejscach: pod podestem, na którym
zamocowano wciÄ…garkÄ™ oraz na poziomie
rygla zamocowanej wciÄ…garki.
6. Stanowisko pracy wciągarki lub człowieka
powinno znajdować się w odległości min.
4 m od osi liny pionowej. Należy wyznaczyć
strefa niebezpiecznÄ….
7. Wysięgniki transportowe lub wciągarki
należy mocować w odległościach nie
większych niż 15 m od końca rusztowania
i nie więcej niż 30 m pomiędzy
wysięgnikami.
8. Wysokość od poziomu do punktu
zaczepienia zblocza nie powinna być
mniejsza niż 1,6 m.
9. W przypadku konieczności dostarczenia na
rusztowanie elementów o masie powyżej
150 kg należy do tego celu wykorzystać
ruchome podesty masztowe lub wieże
transportowe. Ich montaż powinien odbyć
siÄ™ zgodnie z dokumentacjÄ… techniczno-
ruchową, z uwzględnieniem poniższych
zasad:
" każdorazowe ustawienie pomostu
w nowym miejscu wymaga ponownego
Rys. 11 Daszki ochronne
odbioru przez UrzÄ…d Dozoru
Technicznego
" urządzenia powinny przylegać do
wysokości nie mniejszej niż 2,4 m od
konstrukcji rusztowania i być od niej
poziomu terenu i w taki sposób, aby były
wyższe o co najmniej 1,80 m
nachylone pod kÄ…tem 45o w kierunku
" maszt musi być kotwiony do ściany
rusztowania.
budynku lub rusztowania w odstępach
4. Daszki nad przejazdami i przejściami
nie większych niż 7,5 m, maksymalnie co
powinny być szczelne, wykonane z desek
piÄ…ta sekcjÄ™ masztowÄ…
o grubości co najmniej 24 mm. Pokrycie
" w przypadku konieczności transportu
daszków powinno być szczelne i odporne
materiałów o masie powyżej 250 kg
na przebicie przez spadajÄ…ce przedmioty.
nie można łączyć konstrukcyjnie wież
5. W miejscach przejść i przejazdów minimalna
transportowych z rusztowaniem.
szerokość daszka ochronnego to 0,5 m
10. W celu określenia maksymalnej nośności
więcej z każdej strony niż szerokość
dz
wigów budowlano-towarowych lub
przejścia lub przejazdu.
towarowo-osobowych, wykonując montaż
6. Wysięg daszków ochronnych powinien
i kotwienie należy korzystać z dokumentacji
Rys. 12 Pion komunikacyjny
wynosić co najmniej 2,2 m dla rusztowań
techniczno-ruchowej danego urzÄ…dzenia.
o wysokości 20 m i 3,5 dla rusztowań
Urządzenia te podlegają Urzędowi Dozoru
wyższych, licząc od zewnętrznego rzędu
Technicznego. Pracownicy obsługujący
stojaków rusztowania.
dz
wigi zobowiÄ…zani sÄ… do posiadania
stosownych uprawnień.
Komunikacja
1. Piony komunikacyjne należy wykonywać
D. Odbiór rusztowania
Å‚Ä…cznie z wznoszeniem konstrukcji
rusztowania, wewnÄ…trz konstrukcji
1. Rusztowanie po zmontowaniu lub zmianie
lub jako bezpośrednio przylegające do
lokalizacji musi być odebrane przez
montowanego rusztowania.
kierownika budowy lub osobÄ™ posiadajÄ…cÄ…
2. Maksymalna długość drogi dojścia do
odpowiednie uprawnienia budowlane.
pionu komunikacyjnego z dowolnego
2. Osoba dokonujÄ…ca odbioru rusztowania na
punktu rusztowania nie może przekraczać
poziomie powyżej 1 m zobowiązana jest
Wersja 1.1
Standard 2.2 5
do posiadania aktualnych badań lekarskich, F. Kontrole stanu technicznego
zezwalających na pracę na wysokości.
3. Podczas odbioru rusztowania należy 1. Należy zapewnić dokonanie przeglądów:
korzystać z  Listy kontrolnej . " doraz
nych - po silnym wietrze, opadach
4. Odbiór rusztowania potwierdza się wpisem atmosferycznych i działaniu innych
w  Dzienniku budowy lub w  Protokole czynników stwarzających zagrożenie dla
odbioru technicznego . Konieczne jest, aby bezpieczeństwa wykonania prac oraz
w zapisie znalazły się wszystkie wymagane po przerwach roboczych dłuższych niż
informacje. Zaleca się użycie gotowego 10 dni
 Formularza protokołu odbioru . " okresowych  nie rzadziej niż raz
5. Protokół odbioru rusztowania należy w miesiącu przez kierownika budowy
przechowywać wraz z dokumentacją lub uprawnioną osobę
budowy. " codziennych  przez pracowników
6. Po dokonaniu odbioru rusztowanie należy pracujących na rusztowaniu.
oznaczyć. Zaleca się wykorzystanie tablicy, 2. Zaleca się, aby przeglądy doraz
ne
usytuowanej w widocznym miejscu, np. i okresowe były dokonywane na podstawie
w pionach komunikacyjnych rusztowania.  Listy kontrolnej . KopiÄ™  Listy kontrolnej
należy przechowywać wraz z dokumentacją
E. Prace na rusztowaniu budowy.
3. PrzeglÄ…d codzienny polega na sprawdzeniu,
1. WykonujÄ…c prace na rusztowaniu roboczym czy:
nie należy przekraczać maksymalnego " rusztowanie nie doznało uszkodzeń lub
obciążenia roboczego pomostu. odkształceń
2. Materiały należy składować na pomostach " rusztowanie jest prawidłowo
w sposób uniemożliwiający ich wypadnięcie zakotwione
przez bortnicę lub stosować dodatkowe " przewody elektryczne są dobrze
zabezpieczenia, np. specjalne siatki stalowe. podwieszone i nie stykajÄ… siÄ™
3. Równoczesne wykonywanie robót na z konstrukcją rusztowania
różnych poziomach rusztowania jest " stan powierzchni pomostów
dopuszczalne pod warunkiem zachowania roboczych i komunikacyjnych jest
wymaganych odstępów między właściwy: czystość, zabezpieczenie
stanowiskami pracy: antypoślizgowe
" w poziomie co najmniej 5 m " nie zaszły zjawiska mające ujemny
" w pionie z zachowaniem co najmniej wpływ na bezpieczeństwo użytkowania
jednego szczelnego pomostu, nie rusztowania.
licząc pomostu, na którym roboty są
wykonywane. G. Demontaż rusztowania
4. Zabrania siÄ™:
" gromadzenia i pozostawiania na 1. Podczas demontażu należy postępować
rusztowaniach na noc i dłuższe przerwy zgodnie z dokumentacją techniczno-
w pracy materiałów lub narzędzi ruchową lub projektem rusztowania
" wchodzenia i schodzenia z rusztowań pamiętając o:
w miejscach do tego nieprzeznaczonych, " wygrodzeniu strefy demontażu
" wspinania siÄ™ po stojakach, " zakazie zrzucania demontowanych
podłużnicach, leżniach i poręczach elementów rusztowania
" użytkowanie rusztowania " zakazie składowania demontowanych
z uszkodzonymi elementami elementów rusztowania na podestach
konstrukcyjnymi " zakazie rozkotwiania więcej niż jednego
" przemieszczania rusztowań poziomu demontowanego rusztowania
przejezdnych, gdy przebywają na nich " prawidłowym zamocowywaniu/
ludzie transporcie zdemontowanych
" używania rusztowań ochronnych jako elementów przy użyciu wciągarek
rusztowań roboczych lub odpowiednich urządzeń
" używania daszków ochronnych jako transportowych.
rusztowań lub miejsc składowania 2. Po zdemontowaniu rusztowania fakt ten
narzędzi, sprzętu, materiałów należy zaznaczyć w  Protokole odbioru
" pracy na rusztowaniu podczas rusztowania : komórka  Data demontażu
ograniczonej widoczności oraz o zmroku lub wpisać do  Dziennika budowy .
i w nocy bez dostatecznego oświetlenia, 3. Pozostałe wymogi odnośnie demontażu
w czasie opadów deszczu i śniegu, rusztowania pozostają w zgodzie
podczas gołoledzi, burzy i wiatru z punktami A1-14.
o prędkości przekraczającej 10 m/s.
6