SYTUCJA POLSKIEJ RADIOLOGII
WOBEC NOWYCH PRZEPISÓW
UNII EUROPEJSKIEJ
dr nauk techn. Edward Araszkiewicz
Dyrektywa Rady Unii Europejskiej Nr 97/43/ Euratom z
dnia 30 czerwca 1997r. dotyczy ochrony sanitarnej
ludności przed ryzykiem związanym z promieniowaniem
jonizującym przy naświetlaniach dla celów medycznych,
wprowadza ogólne zasady ochrony ludzi przed
promieniowaniem w przypadku naświetlań:
a. pacjentów w ramach diagnostyki lub leczenia
indywidualnego,
b. medycznej kontroli zawodowej,
c. w ramach programów wczesnego wykrywania
chorób,
d. w programach wsparcia i opieki nad osobami
poddanymi napromieniowaniom dla celów medycznych.
ROZPORZ
DZENIE MINISTRA ZDROWIA
ROZPORZ
DZENIE MINISTRA ZDROWIA
z dnia 1 grudnia 2004 r.
"
w sprawie substancji, preparatów, czynników lub
procesów technologicznych o działaniu
rakotwórczym lub mutagennym w środowisku
pracy
"
(Dz. U. z dnia 29 grudnia 2004 r.)
"
" Na podstawie art. 222 ż 3 ustawy z dnia 26
czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z
1998 r. Nr 21, poz. 94).
Obowiązki pracodawcy
wynikające z rozporządzenia:
" wykonywanie pomiarów substancji, preparatów,
czynników lub procesów technologicznych o
działaniu rakotwórczym lub mutagennym;
" w szczególności stosowanie metody wczesnego
wykrywania narażenia podczas awarii lub w
przypadku wystąpienia innych nieprzewidzianych
okoliczności;
prowadzenie rejestru prac
" prowadzenie rejestru pracowników narażonych na działanie
substancji, preparatów, czynników lub procesów
technologicznych o działaniu rakotwórczym lub
mutagennym i przechowywać go przez okres 40 lat po
ustaniu narażenia, a w przypadku likwidacji zakładu pracy
- przekazać właściwemu państwowemu wojewódzkiemu
inspektorowi sanitarnemu, lub w przypadku jednostek
organizacyjnych Ministerstwa Obrony Narodowej
i Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji rejestr-
właściwemu komendantowi wojskowego ośrodka medycyny
prewencyjnej i właściwemu państwowemu inspektorowi
sanitarnemu Ministerstwa Spraw Wewnętrznych
i Administracji;
" przekazywanie wszystkich danych, o których
mowa w rozporządzeniu właściwemu
państwowemu wojewódzkiemu inspektorowi
sanitarnemu oraz właściwemu okręgowemu
inspektorowi pracy niezwłocznie po rozpoczęciu
działalności oraz corocznie w terminie do dnia
15 stycznia na druku "Informacji o substancjach,
preparatach, czynnikach lub procesach
technologicznych o działaniu rakotwórczym lub
mutagennym", według wzoru stanowiącego
załącznik nr 2 do rozporządzenia;
szkolenie pracownika w
zakresie:
" wymagań higienicznych, które powinny być
spełnione w celu ograniczenia narażenia;
" konieczności używania środków ochrony
indywidualnej, w tym noszenia ubrania
ochronnego;
" działań zapobiegających wypadkom oraz
koniecznych do podjęcia przez pracowników, w
tym pełniących obowiązki ratownicze, podczas
wypadków oraz działań ratowniczych;
" zapewnianie udziału pracownikom lub ich
przedstawicielom w projektowaniu i realizacji
działań zapobiegających narażeniu na
substancje, preparaty, czynniki lub procesy
technologiczne o działaniu rakotwórczym lub
mutagennym lub ograniczających jego poziom;
" tworzenie warunków do dokonania wyboru
rodzaju środków ochrony indywidualnej,
zapewniających bezpieczeństwo i zdrowie
pracowników;
" umożliwianie pracownikom i ich przedstawicielom
kontrolę stosowania wymagań określonych w
rozporządzeniu i innych przepisach regulujących zasady
bezpieczeństwa i higieny pracy;
" informowanie na bieżąco pracowników i ich
przedstawicieli o narażeniu na substancje, preparaty,
czynniki lub procesy technologiczne o działaniu
rakotwórczym lub mutagennym, a w przypadkach
narażenia powstałego w wyniku awarii i innych zakłóceń
procesu technologicznego lub w wyniku podejmowanych
prac remontowych, konserwacyjnych i w innych
okolicznościach - o przyczynach powstałego narażenia
oraz o środkach zapobiegawczych, jakie już zostały lub
które będą podjęte w celu poprawy sytuacji;
" zlecenie przeprowadzenia dodatkowych badań
stanu zdrowia pracowników, dokonywanie
weryfikacji uprzedniej oceny narażenia
zawodowego, a w razie potrzeby zastosować
odpowiednie dodatkowe środki zapobiegawcze w
przypadku rozpoznania lub podejrzenia u
jednego z pracowników zmian w stanie
zdrowia, o których można przypuszczać, że
powstały w wyniku narażenia zawodowego
" Obowiązki lekarza sprawującego profilaktyczną
opiekę zdrowotną nad pracownikami (narażonymi
na działanie substancji, preparatów, czynników
lub procesów technologicznych o działaniu
rakotwórczym lub mutagennym) wynikające z
rozporządzenia:
" zapoznawanie się z warunkami pracy
pracowników i posiadanie udokumentowa-
nych informacji dotyczące rodzaju
i wielkości narażenia
udzielanie informacji:
" każdemu pracownikowi - o wynikach badań i ocenie
jego stanu zdrowia oraz o zakresie profilaktycznej
opieki zdrowotnej, jakiej powinien się poddać po ustaniu
pracy w warunkach narażenia na działanie substancji,
preparatów, czynników lub procesów technologicznych o
działaniu rakotwórczym lub mutagennym;
" pracodawcy, przedstawicielom pracowników oraz
działającej w zakładzie pracy komisji bezpieczeństwa i
higieny pracy - o ocenie stanu zdrowia pracowników,
dokonanej z uwzględnieniem tajemnicy lekarskiej;
Dane, o których mowa w
rozporządzeniu są:
przechowywane przez:
" centralny rejestr danych o narażeniu na substancje, preparaty, czynniki lub
procesy technologiczne o działaniu rakotwórczym lub mutagennym
prowadzony przez Instytut Medycyny Pracy im. prof. dr J. Nofera w
A
odzi na podstawie danych przekazanych przez państwowych wojewódzkich
inspektorów sanitarnych;
" Wojskowy Instytut Medyczny, gdy substancje, preparaty, czynniki lub
procesy technologiczne o działaniu rakotwórczym lub mutagennym występują
w jednostkach organizacyjnych Ministerstwa Obrony Narodowej;
" Głównego Inspektora Sanitarnego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i
Administracji, gdy w/w substancje znajdują się w jednostkach
organizacyjnych Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji;
udostępniane:
" lekarzom sprawującym profilaktyczną opiekę zdrowotną
nad pracownikami, których dane dotyczą, oraz
przedstawicielom instytucji wykonujących z mocy
odrębnych przepisów nadzór nad realizacją zadań z
zakresu bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia
pracowników - bez ograniczeń;
" pracownikom - w zakresie informacji, które dotyczą ich
osobiście, oraz przedstawicielom pracowników - w
zakresie anonimowych informacji zbiorowych.
Załącznik nr 2
Załącznik nr 2
WZÓR
INFORMACJA O SUBSTANCJACH, PREPARATACH,
CZYNNIKACH LUB PROCESACH TECHNOLOGICZNYCH O
DZIAA
ANIU RAKOTWÓRCZYM LUB MUTAGENNYM
" A. DANE IDENTYFIKACYJNE
" 1. Nazwa pracodawcy:
" ............................................................
" 2. NIP: ...................................
" 3. Adres (numer kodu pocztowego, miejscowość, ulica):
.........
" Województwo: ................. Gmina: ................
" Telefon: ..................... Fax: ..................
" 4. Dział Gospodarki wg PKD: ...................................
" b. substancje, preparaty, czynniki o działaniu
rakotwórczym lub
" mutagennym stosowane lub uwalniane w różnych
procesach
" występujące na stanowiskach pracy
II. Promieniowanie jonizujące
" Rodzaj promieniowania
" Liczba osób narażonych (kobiety
i mężczyz
ni)
" Uzasadnienie konieczności stosowania
substancji, preparatów lub czynników o
działaniu rakotwórczym lub mutagennym
INFORMACJE O
STANOWISKACH PRACY
" Wykaz stanowisk pracy, na których występuje
narażenie na substancje, preparaty, czynniki lub
procesy technologiczne o działaniu rakotwórczym
lub mutagennym
" Dla każdego stanowiska pracy należy wypełnić
część szczegółową
D. ŚRODKI PROFILAKTYCZNE
(tak/nie)
" stosowanie środków ochrony indywidualnej
" wyznaczenie obszarów zagrożenia i zaopatrzenie
ich w znaki ostrzegawcze i informacyjne,
dotyczące bezpieczeństwa pracy
" sporządzenie instrukcji postępowania na wypadek
awarii lub innych zakłóceń procesów
technologicznych o działaniu rakotwórczym lub
mutagennym
" oszacowanie wielkości ryzyka zawodowego
związanego z narażeniem na substancje, preparaty,
czynniki lub procesy technologiczne o działaniu
rakotwórczym lub mutagennym
" jeśli oszacowano, należy podać wielkość tego
ryzyka dla każdego czynnika
" nazwa substancji, preparatu lub czynnika
" wielkość ryzyka (małe, duże, średnie)
Część szczegółowa
Część szczegółowa
C. CHARAKTERYSTYKA
NARAŻENIA NA
PROMIENIOWANIE
JONIZUJ
CE
Izotopowe
Izotopowe
z
ródła promieniowania
z
ródła promieniowania
C1. IZOTOPOWE y
RÓDA
A
PROMIENIOWANIA
(zgodnie z kartami ewidencyjnymi z
ródeł)
" nazwa izotopu
" aktywność [Bq] na dzień
" typ z
ródła (otwarte/zamknięte)
C2. URZ
DZENIA EMITUJ
CE
PROMIENIOWANIE
" nazwa urządzenia
" typ urządzenia
" typ promieniowania
C3. WZMOŻONE PROMIENIOWANIE
NATURALNE
" nazwa izotopu
" stężenie promieniotwórcze
" [Bq/kg]
" [Bq/m3]
ROZPORZ
DZENIE
MINISTRA ZDROWIA
w sprawie minimalnych wymagań dla
jednostek ochrony zdrowia
udzielających świadczeń zdrowotnych z
zakresu rentgenodiagnostyki, radiologii
zabiegowej oraz diagnostyki i terapii
radioizotopowej chorób
nienowotworowych
" Na podstawie art. 33e ust. 6 ustawy z dnia
29 listopada 2000 r.  Prawo atomowe
(Dz.U. z 2004 r. Nr 161, poz. 1689, z póz
n.
zm.[1])) zarządza się, co następuje:
ż 1.
" Rozporządzenie określa:
1) minimalne wymagania dla jednostek
ochrony zdrowia udzielających świadczeń
zdrowotnych z zakresu rentgenodiagnostyki,
radiologii zabiegowej oraz diagnostyki i terapii
radioizotopowej chorób nienowotworowych
dotyczące:
a) wyposażenia w urządzenia radiologiczne,
b) wyposażenia pomocniczego,
c) kwalifikacji personelu;
" zakres dokumentacji niezbędnej do uzyskania
zgody, o której mowa w art. 33e ust. 1 i 2 ustawy
z dnia 29 listopada 2000 r.  Prawo atomowe,
zwanej dalej  ustawą .
ż 2.
1. Minimalne wyposażenie w urządzenia
radiologiczne, w poszczególnych rodzajach
pracowni badań podstawowych polegających na
tworzeniu dokumentacji zdjęciowej w jednostce
ochrony zdrowia stanowi:
1) w pracowni radiologii klasycznej  aparat
rentgenowski, ze statywem płucnym i stołem
kostnym;
2 w pracowni tomografii komputerowej 
tomograf komputerowy z opcją osiową;
3) w pracowni mammograficznej  mammograf
z anodą molibdenową
2. Minimalne wyposażenie w urządzenia
radiologiczne w poszczególnych rodzajach
pracowni badań specjalistycznych polegających na
tworzeniu dokumentacji zdjęciowej z
zastosowaniem technik inwazyjnych oraz
prześwietleniach, w tym rejestrujących czynności
narządów, w jednostce ochrony zdrowia stanowi:
" w pracowni radiologii klasycznej  aparat rentgenowski ze
statywem płucnym i stołem kostnym oraz ścianką do
prześwietleń z torem wizyjnym lub aparat rentgenowski zdalnie
sterowany (telekomando);
" w pracowni radiologii klasycznej w szpitalu
wielospecjalistycznym poza wymaganiami pkt 1 dodatkowo
aparat przyłóżkowy lub aparat do badań na sali operacyjnej;
" w pracowni tomografii komputerowej  tomograf spiralny, z
możliwością zastosowania techniki wysokiej rozdzielczości
(HR) lub spiralny minimum czterorzędowy z automatyczną
strzykawką do iniekcji kontrastu sprzężoną z aparatem oraz
dodatkową konsolą roboczą;
4) w pracowni mammograficznej  mammograf z filtrem lub
anodą rodową i przystawką do biopsji stereotaktycznej.
ż 3.
Minimalne wyposażenie w urządzenia radiologiczne
w poszczególnych rodzajach pracowni radiologii
zabiegowej stanowi:
1) w pracowni naczyniowej diagnostycznej 
zabiegowy aparat rentgenowski z cyfrową
rejestracją obrazu i opcją subtrakcji cyfrowej,
wyposażony w strzykawkę automatyczną;
2) w pracowni naczyniowej diagnostyczno-
terapeutycznej - zabiegowy aparat rentgenowski
sprzężony ze strzykawką automatyczną, z cyfrową
rejestracją obrazu i opcją pomiarową, a także z
opcją subtrakcji cyfrowej;
3) w pracowni terapeutycznej innej niż
naczyniowa  aparat rentgenowski z torem
wizyjnym i możliwością dokumentowania
obrazów, wyposażony w urządzenia odpowiednie
dla określonej procedury medycznej.
ż 5.
1. Minimalne wyposażenie w urządzenia
pomocnicze, poza wymaganiami określonymi w
przepisach, o których mowa w ż 4, w
diagnostycznych pracowniach rentgenowskich
stanowi:
1) oprogramowanie do archiwizacji danych
pacjenta w systemie komputerowym, w tym
numeru PESEL, daty urodzenia, daty i rodzaju
badania;
2) lampa bakteriobójcza;
3) sprzęt do pozycjonowania pacjenta
2. W pracowniach radiologii klasycznej, w
których są wykonywane badania z dożylnym
podaniem środka kontrastowego oraz w
pracowniach tomografii komputerowej, minimalne
wyposażenie pomocnicze, poza wymaganiami
określonymi w przepisach, o których mowa w ż 4,
stanowi zestaw przeciwwstrząsowy oraz worek
samorozprężalny do prowadzenia sztucznej
wentylacji podczas zabiegów ratowniczych
(ambu).
" W pracowni rentgenowskiej tomografii
komputerowej minimalne wyposażenie w
urządzenia pomocnicze, poza wymaganiami
określonymi w ust. 1 i 2, stanowi system
telewizyjny do obserwacji pacjenta
poddawanego badaniu.
" W pracowni rentgenowskiej tomografii
komputerowej, ze skanerem powyżej 8-rzędów
instaluje się dodatkowo system elektronicznej
archiwizacji obrazów oraz  surowych danych
z badania, z możliwością ich póz
niejszej obróbki
oraz przesyłania i odbioru obrazów.
ż 7.
1. W jednostce ochrony zdrowia
udzielającej świadczeń zdrowotnych w zakresie
rentgenodiagnostyki i radiologii zabiegowej
zatrudniony jest co najmniej 1 lekarz specjalista w
dziedzinie radiologii i diagnostyki obrazowej w
każdej pracowni wykonującej badania
radiologiczne.
2. Jeżeli pracownia jest czynna na więcej
niż jedną zmianę, wymagania ust. 1 dotyczą
każdej zmiany.
3. W przypadku wykonywania procedur z zakresu
radiologii zabiegowej lekarz, o którym mowa w ust.
1, posiada dodatkowe następujące kwalifikacje:
1) dla procedur diagnostyki naczyniowej  2-
letni staż pracy w zakresie wykonywania procedur
naczyniowych diagnostyki radiologicznej;
2) dla procedur diagnostyki i terapii
naczyniowej  2 - letni staż pracy w zakresie
wykonywania procedur radiologii zabiegowej;
3) dla procedur radiologii zabiegowej
nienaczyniowej, specjalizację kliniczną
odpowiadającą rodzajowi wykonywanych zabiegów.
ż 8.
" W jednostce ochrony zdrowia udzielającej
świadczeń zdrowotnych w zakresie
rentgenodiagnostyki i radiologii zabiegowej,
zatrudnia się co najmniej 1 technika
elektroradiologii w każdej pracowni i na każdą
zmianę roboczą.
ż 9.
" Jeżeli procedury medyczne tego
wymagają, w jednostce ochrony zdrowia
w pracowniach
rentgenowskich zatrudnia się pielęgniarki
posiadające umiejętności w zakresie
obsługi strzykawek automatycznych.
ż 10.
" W pracowniach radiologii zabiegowej zapewnia
się opiekę anestezjologiczną na czas trwania
procedury lekarza specjalisty w dziedzinie
anestezjologii i intensywnej terapii oraz
pielęgniarki anestezjologicznej.
Dokumenty potrzebne do
wydania zgody na działalność
związaną z narażeniem na
promieniowanie jonizujące w
celach medycznych
" Na podstawie art.33e ust. 1 i 2 ustawy z dnia 29 listopada
2000 r.  Prawo atomowe (Tekst jednolity: Dz. U. z 2004
r. Nr 161, poz. 1689) zgodę na działalność związaną z
narażeniem na promieniowanie jonizujące w celach
medycznych polegającą na udzielaniu świadczeń
zdrowotnych z zakresu badań rentgenodiagnostycznych,
badań diagnostycznych i leczenia chorób
nienowotworowych oraz paliatywnego leczenia chorób
nowotworowych z wykorzystaniem produktów
radiofarmaceutycznych oraz zabiegów z zakresu radiologii
zabiegowej wydaje państwowy wojewódzki inspektor
sanitarny.
" Wyjątek stanowią zakłady opieki zdrowotnej podległe lub
podporządkowane Ministrowi Obrony Narodowej lub
nadzorowane przez niego albo dla których jest on organem
założycielskim, dla których zgodę wydaje komendant
wojskowego ośrodka medycyny prewencyjnej, a w
przypadku zakładów opieki zdrowotnej podległych lub
podporządkowanych ministrowi właściwemu do spraw
wewnętrznych lub przez niego nadzorowanych albo dla
których jest on organem założycielskim - państwowy
inspektor sanitarny Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i
Administracji
ż 12.
" Jednostka ochrony zdrowia ubiegająca się o uzyskanie
zgody, o której mowa w art. 33e ust. 1 i 2 ustawy, do
wniosku o wydanie takiej zgody załącza następujące
dokumenty:
1) wykaz komórek organizacyjnych jednostki ochrony
zdrowia, które będą prowadzić działalność objętą zgodą
wraz z adresem;
2) imienny wykaz osób uczestniczących w
procedurach medycznych w poszczególnych pracowniach
wraz z określeniem ich kwalifikacji, w szczególności
specjalizacji, staży, ocen kształcenia ustawicznego, jeżeli
są wymagane;
3) wykaz medycznych procedur
radiologicznych, które będą wykonywane;
4) wykaz urządzeń radiologicznych oraz
urządzeń pomocniczych wraz z podaniem ich
podstawowych parametrów i daty uruchomienia;
5) aktualny protokół z wykonania testów
wewnętrznych parametrów fizycznych urządzeń
radiologicznych lub testów akceptacyjnych
urządzeń nowo instalowanych;
6) księgę jakości, o której mowa w przepisach
wydanych na podstawie art. 33c ust. 9 ustawy.