MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Urszula Wulkiewicz
Stosowanie typowych powiązań podstawowych procesów
w instalacjach przemysłu chemicznego 311[31].Z2.03
Poradnik dla nauczyciela
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
mgr inż. Jacek Malec
mgr Barbara Przedlacka
Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Małgorzata Urbanowicz
Konsultacja:
dr inż. Bożena Zając
Korekta:
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 311[31].Z2.03
 Stosowanie typowych powiązań podstawowych procesów w instalacjach przemysłu chemicznego
zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu technik technologii chemicznej
311[31].
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 5
3. Cele kształcenia 6
4. Przykładowe scenariusze zajęć 7
5. Ćwiczenia 15
5.1. Ciąg technologiczny. Węzły technologiczne. Typowe sekwencje aparatów
i urządzeń stosowanych w przemyśle chemicznym 15
5.1.1. Ćwiczenia 15
5.2.Układ adsorber  desorber jako typowa koncepcja technologiczna
w instalacjach rozdzielania mieszanin gazowych 17
5.2.1.Ćwiczenia 17
5.3.Integracja technologiczna kolumny atmosferycznej i próżniowej w instalacjach
destylacji ropy naftowej. Układy: podgrzewacz surowca - piec rurowy 
kolumna rektyfikacyjna - chłodnice destylatów w instalacjach przemysłu
chemicznego 19
5.3.1. Ćwiczenia 19
5.4. Typowa sekwencja aparatów w układach recyrkulacji nieprzereagowanego
surowca: seperator - sprężarka - podgrzewacz i piec rurowy  reaktor 21
5.4.1. Ćwiczenia 21
5.5. Zintegrowana praca reaktorów rurkowych chłodzonych wodą i zbiorników
para/kondensat 23
5.5.1. Ćwiczenia 23
6. Ewaluacja osiągnięć uczniów 25
7. Literatura 37
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu zajęć
dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie technik technologii chemicznej w module
,,Stosowanie typowych powiązań podstawowych procesów w instalacjach przemysłu
chemicznego .
W poradniku zamieszczono:
- wymagania wstępne,
- cele kształcenia,
- przykładowe scenariusze zajęć,
- propozycje ćwiczeń, które mają na celu wykształcenie u uczniów umiejętności praktycznych,
- wykaz literatury, z jakiej uczniowie mogą korzystać podczas nauki.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami
ze szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania, np. samokształcenia
kierowanego, tekstu przewodniego, metody projektów, ćwiczeń praktycznych.
Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od samodzielnej
pracy uczniów do pracy zespołowej.
W celu sprawdzenia wiadomości i umiejętności ucznia, nauczyciel może posłużyć się
zamieszczonym w rozdziale 6 zestawem zadań testowych dwustopniowych oraz przeprowadzić test
praktyczny wysoko symulowany.
W tym rozdziale podano do testu dwustopniowego:
- plan testu w formie tabelarycznej,
- punktacje zadań,
- instrukcję dla nauczyciela,
- instrukcję dla ucznia,
- kartę odpowiedzi, zestaw zadań testowych.
Zadanie praktyczne zawiera:
- instrukcję dla nauczyciela,
- instrukcję dla ucznia,
- kartę pracy,
- kartę obserwacji.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
311[31].Z2
Techniczne podstawy procesów
wytwarzania półproduktów
i produktów przemysłu chemicznego
311[31].Z2.01 311[31].Z2.02 311[31].Z2.04
Stosowanie aparatów Posługiwanie się Pomiary parametrów
i urządzeń przemysłu dokumentacją procesowych
chemicznego techniczną
311[31].Z2.03 311[31].Z2.06 311[31].Z2.05
Stosowanie typowych Eksploatacja maszyn, Stosowanie układów
powiązań podstawowych aparatów i urządzeń automatyki sterowania
procesów w instalacjach przemysłu
przemysłu chemicznego chemicznego
Schemat układu jednostek modułowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
- korzystać z różnych z
ródeł informacji,
- czytać tekst ze zrozumieniem,
- określić charakterystyczne właściwości układów jednoskładnikowych jednofazowych
i wielofazowych,
- scharakteryzować podstawowe procesy fizyczne: destylacji, ekstrakcji, absorpcji, adsorpcji,
desorpcji,
- wskazać sposób racjonalnego wykorzystania substancji i czynników energetycznych
w procesach wytwarzania półproduktów i produktów,
- wskazać na schematach aparaty i urządzenia przemysłu chemicznego,
- konstruować schematy ideowe,
- stosować technikę komputerową w sporządzaniu schematów ideowych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
- wyjaśnić pracę typowego dla instalacji rozdzielania mieszanin gazowych układu: kolumna
absorpcyjna  kolumna desorpcyjna,
- scharakteryzować typowe układy powiązań kolumn rektyfikacyjnych z aparatami wymiany
ciepła,
- sporządzić proste schematy ideowe różnych sposobów odzyskiwania energii w postaci ciepła
w instalacjach przemysłu chemicznego,
- określić zasadę przemiennej pracy adsorberów w cyklach adsorpcji oraz regeneracji
i chłodzenia warstwy adsorbenta,
- scharakteryzować typową sekwencję procesów w układach recyrkulacji nieprzereagowanego
surowca,
- objaśnić zasadę pracy typowego układu: reaktor rurkowy chłodzony wodą, zbiornik
para/kondensat,
- podać przykłady zastosowania typowych węzłów technologicznych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
4. PRZYKA
ADOWE SCENARIUSZE ZAJ
Ć
Scenariusz zajęć 1
Osoba prowadząca & & & & & & & & & & & & & & .& & & & .
Modułowy program nauczania: Technik technologii chemicznej 311[31]
Moduł: Techniczne podstawy procesów wytwarzania półproduktów i produktów
przemysłu chemicznego 311[31].Z2
Jednostka modułowa: Stosowanie typowych powiązań podstawowych procesów
w instalacjach przemysłu chemicznego 311[31].Z2.03
Temat: Analiza pracy instalacji do produkcji kwasu akrylowego.
Cel ogólny: kształtowanie umiejętności rozpoznawania węzłów technologicznych,
aparatów i urządzeń.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:
- rozpoznać aparaty i urządzenia,
- wskazać zastosowanie aparatów i urządzeń,
- rozpoznać węzły technologiczne.
Metody nauczania  uczenia się:
- metoda projektów.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- grupowa jednolita
Czas: 45 minut na wprowadzenie do projektu, 45 minut na prezentację projektu.
Projekt będzie wykonywany przez uczniów w czasie pozalekcyjnym w ciągu
dwóch tygodni.
Środki dydaktyczne:
- schemat ideowy instalacji do produkcji kwasu akrylowego.
Przebieg zajęć:
Lp. Fazy przygotowania Czynności nauczyciela Czynności ucznia
projektu
1. Wprowadzenie  podaje niezbędne  tworzą zespoły,
do tematu informacje do  zadają pytania dotyczące
zapoznania uczniów z projektu,
instalacją do produkcji  zawierają kontrakt na wykonanie
kwasu akrylowego, projektu.
 podaje literaturę,
 przygotowuje kontrakt
na wykonanie projektu.
2. Sformułowanie tematu  wyjaśnia zasadę  zbierają informacje na temat
i ustalenie zakresu metody projektów, projektu,
projektu  ustala formę projektu,  sporządzają plan działań.
czas prezentacji i
kryteria ocen,
 ustala terminy,
konsultacji i termin
wykonania projektu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
Lp. Fazy przygotowania Czynności nauczyciela Czynności ucznia
projektu
3. Realizacja projektu  odpowiada na  przeglądają literaturę,
wszystkie pytania
 uczestniczą w konsultacjach,
związane z realizacją
 piszą sprawozdanie,
projektu,
 opracowują zebrany materiał oraz
 pomaga
formę prezentacji.
w rozwiązywaniu
problemów,
 czuwa nad realizacją
projektu.
4. Prezentacja projektów  ustala kolejność  prezentują swoje projekty,
prezentacji przez
 odpowiadają na pytania kolegów,
zespoły,
 wszyscy uczniowie czynnie,
 prowadzi dyskusję po
uczestniczą w dyskusji,
przedstawieniu
 sporządzają notatki,
projektu,
 oceniają projekt kolegów.
 koryguje ewentualne
błędy,
 ocenia projekty
uwzględniając opinie
uczniów,
 dokonuje
podsumowania
wykonanych zadań.
Czas prezentacji projektów: każda grupa 10 minut.
Forma projektów: plansze, fotografie, schemat instalacji, program komputerowy do symulacji
funkcjonowania węzłów technologicznych.
Kryteria oceny:
 sposób prezentacji: poprawność językowa, technika prezentacji, komunikatywność,
wykorzystanie czasu prezentacji,
 estetyka wykonania projektu,
 stopień uzyskania zamierzonych celów,
 prawidłowość treści,
 pracowitość i zaangażowanie członków grupy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
INSTRUKCJA DLA UCZNIA
Celem projektu jest przedstawienie analizy instalacji do produkcji kwasu akrylowego.
1. Podzielcie się na grupy i wybierzcie lidera, który będzie czuwał nad prawidłowym przebiegiem
pracy.
2. Wszyscy autorzy powinni uwzględnić następujące informacje dotyczące:
 rodzajów aparatów i urządzeń w instalacji do produkcji kwasu akrylowego,
 zastosowanie aparatów i urządzeń występujących w instalacji,
 występujących węzłów w instalacji do produkcji kwasu akrylowego,
 pracy poszczególnych węzłów w instalacji.
3. Opracujcie dokładny plan działania.
4. Zaplanujcie, w jakiej formie zaprezentujecie zebrany materiał.
5. Przedstawcie sprawozdanie z realizacji projektu.
6. Każda grupa otrzyma 10 minut na prezentację projektu.
7. Projekt będzie oceniany według następujących kryteriów:
 sposób prezentacji: poprawność językowa, technika prezentacji, komunikatywność,
wykorzystanie czasu prezentacji,
 estetyka wykonania projektu,
 stopień uzyskania zamierzonych celów,
 prawidłowość treści,
 pracowitość i zaangażowanie.
8. Ostateczna ocena uwzględnia opinię uczniów podczas dyskusji nad projektem.
Zakończenie zajęć
Praca domowa
Korzystając z dostępnych z
ródeł informacji podaj zastosowanie kwasu akrylowego.
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
- anonimowa ankieta dotycząca trudności podczas rozwiązywania problemu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
Kontrakt na wykonanie projektu
W dniu .................. zawarto kontrakt pomiędzy nauczycielem....................................................
a uczniami:
1. ............................
2. ............................
3. ............................
klasa .....................
na wykonanie projektu na temat:
.......................................................................................................................................................
Warunki kontraktu:
1. Uczeń przyjmuje temat projektu do wykonania.
2. Uczeń zobowiązany jest do konsultowania projektu z nauczycielem zgodnie z ustalonym
wcześniej terminem.
3. Uczeń zobowiązuje się do prezentacji i oddania projektu do dnia ......................
4. Nauczyciel zobowiązuje się do opieki merytorycznej nad uczniem wykonującym projekt.
5. Nauczyciel zobowiązany jest do oceny projektu, uwzględniając opinie wypowiedziane podczas
dyskusji nad projektem.
Ocena obejmuje: sposób prezentacji (stosowanie prawidłowej terminologii chemicznej,
poprawność językową, technikę prezentacji, komunikatywność) i estetykę wykonania projektu.
6. W przypadku usprawiedliwionej nieobecności uczeń ma prawo do ustalenia nowego terminu
prezentacji.
7. Niedotrzymanie przez ucznia powyższego kontraktu jest jednoznaczne z uzyskaniem
cząstkowej oceny niedostateczny.
Podpisy uczniów Podpis nauczyciela
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
Scenariusz zajęć 2
Osoba prowadząca & & & & & & & & & & & & & & .& & & & .
Modułowy program nauczania: technik technologii chemicznej 311[31]
Moduł: Techniczne podstawy procesów wytwarzania półproduktów i produktów
przemysłu chemicznego 311[31].Z2
Jednostka modułowa: Stosowanie typowych powiązań podstawowych procesów
w instalacjach przemysłu chemicznego 311[31].Z2.03
Temat: Projekt instalacji adsorpcyjnego odsiarczania gazu ziemnego składającej się
z czterech adsorberów z armaturą.
Cel ogólny: kształtowanie umiejętności projektowania schematów instalacji odsiarczania.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:
- opisać pracę adsorbera i desorbera,
- opisać pracę cykliczną adsorberów,
- scharakteryzować pracę instalacji.
Metody nauczania  uczenia się:
- metoda projektów.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- praca grupowa jednolita
Czas: 45 minut na wprowadzenie do projektu, 45 minut na prezentacje projektu
Projekt będzie wykonywany przez uczniów w czasie pozalekcyjnym w ciągu
dwóch tygodni.
Środki dydaktyczne:
- stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu,
- program komputerowy do symulacji pracy instalacji adsorberów.
Przebieg zajęć:
Lp. Fazy przygotowania Czynności nauczyciela Czynności ucznia
projektu
1. Wprowadzenie do  podaje niezbędne  tworzą zespoły,
tematu informacje dotyczące
 zadają pytania dotyczące
instalacji
projektu,
adsorpcyjnego
 zawierają kontrakt.
odsiarczania gazu
ziemnego,
 przygotowuje kontrakt,
 podaje literaturę.
2. Sformułowanie tematu  wyjaśnia zasadę  zbierają informacje na temat
i ustalenie zakresu metody projektów, projektu,
projektu
 ustala formę projektu,  sporządzają plan działań.
czas prezentacji i
kryteria ocen,
 ustala terminy,
konsultacji i termin
wykonania projektu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
Lp. Fazy przygotowania Czynności nauczyciela Czynności ucznia
projektu
3. Realizacja projektu  odpowiada na  przeglądają literaturę,
wszystkie pytania
 uczestniczą w konsultacjach,
związane z realizacją
 piszą sprawozdanie,
projektu,
 opracowują zebrany materiał oraz
 pomaga
formę prezentacji.
w rozwiązywaniu
problemów,
 czuwa nad realizacją
projektu.
4. Prezentacja projektów  ustala kolejność  prezentują swoje projekty,
prezentacji przez
 odpowiadają na pytania kolegów,
zespoły,
 wszyscy uczniowie czynnie,
 prowadzi dyskusję
uczestniczą w dyskusji,
po przedstawieniu
 sporządzają notatki,
projektu,
 oceniają projekt kolegów.
 koryguje ewentualne
błędy,
 ocenia projekty
uwzględniając opinie
uczniów,
 dokonuje
podsumowania
wykonanych zadań.
Czas prezentacji projektów: każda grupa 10 minut.
Forma projektów: plansze, fotografie, schematy, program komputerowy do symulacji pracy
instalacji do odsiarczania gazu ziemnego.
Kryteria oceny:
 sposób prezentacji: poprawność językowa, technika prezentacji, komunikatywność,
wykorzystanie czasu prezentacji,
 estetyka wykonania projektu,
 stopień uzyskania zamierzonych celów,
 prawidłowość treści,
 pracowitość i zaangażowanie członków grupy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
INSTRUKCJA DLA UCZNIA
Celem projektu jest przedstawienie symulacji komputerowej pracy instalacji adsorberów
odsiarczania gazu ziemnego.
1. Podzielcie się na grupy i wybierzcie lidera, który będzie czuwał nad prawidłowym przebiegiem
pracy.
2. Wszyscy autorzy powinni uwzględnić następujące informacje dotyczące:
 zasady działania adsorbera i desorbera,
 pracy cyklicznej adsorberów,
 pracy instalacji do odsiarczania gazu ziemnego.
3. Opracujcie dokładny plan działania.
4. Zaplanujcie, w jakiej formie zaprezentujecie zebrany materiał.
5. Przedstawcie sprawozdanie z realizacji projektu.
6. Każda grupa otrzyma 10 minut na prezentację projektu.
7. Projekt będzie oceniany według następujących kryteriów:
 sposób prezentacji: poprawność językowa, technika prezentacji, komunikatywność,
wykorzystanie czasu prezentacji,
 estetyka wykonania projektu,
 stopień uzyskania zamierzonych celów,
 prawidłowość treści,
 pracowitość i zaangażowanie.
8. Ostateczna ocena uwzględnia opinię uczniów podczas dyskusji nad projektem.
Zakończenie zajęć
Praca domowa
Korzystając z dostępnych z
ródeł informacji podaj inne zastosowania absorbera i desorbera
w instalacjach przemysłu chemicznego.
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
- anonimowa ankieta dotycząca trudności podczas rozwiązywania problemu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
Kontrakt na wykonanie projektu
W dniu .................. zawarto kontrakt pomiędzy nauczycielem....................................................
a uczniami:
1. ............................
2. ............................
3. ............................
klasa .....................
na wykonanie projektu na temat:
.......................................................................................................................................................
Warunki kontraktu:
1. Uczeń przyjmuje temat projektu do wykonania.
2. Uczeń zobowiązany jest do konsultowania projektu z nauczycielem zgodnie z ustalonym
wcześniej terminem.
3. Uczeń zobowiązuje się do prezentacji i oddania projektu do dnia ......................
4. Nauczyciel zobowiązuje się do opieki merytorycznej nad uczniem wykonującym projekt.
5. Nauczyciel zobowiązany jest do oceny projektu, uwzględniając opinie wypowiedziane podczas
dyskusji nad projektem.
Ocena obejmuje: sposób prezentacji (stosowanie prawidłowej terminologii chemicznej,
poprawność językową, technikę prezentacji, komunikatywność) i estetykę wykonania projektu.
6. W przypadku usprawiedliwionej nieobecności uczeń ma prawo do ustalenia nowego terminu
prezentacji.
7. Niedotrzymanie przez ucznia powyższego kontraktu jest jednoznaczne z uzyskaniem
cząstkowej oceny niedostateczny.
Podpisy uczniów Podpis nauczyciela
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
5. ĆWICZENIA
5.1. Ciąg technologiczny. Węzły technologiczne. Typowe
sekwencje aparatów i urządzeń stosowanych w przemyśle
chemicznym
5.1.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Rozpoznaj aparaty na rysunku przedstawiającym pracę węzła kontaktowego przy produkcji
kwasu siarkowego (VI) i opisz ich zastosowanie.
Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. Przygotować rysunek
przedstawiający pracę węzła kontaktowego przy produkcji kwasu siarkowego (VI).
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) ustalić rodzaj aparatów i urządzeń,
2) wskazać zastosowanie aparatów i urządzeń.
Zalecane metody nauczania-uczenia się:
 metoda tekstu przewodniego.
Środki dydaktyczne:
 Poradnik dla ucznia - materiał nauczania (4.1.1),
 rysunek przedstawiający pracę węzła kontaktowego przy produkcji kwasu siarkowego (VI).
Ćwiczenie 2
Na rysunku przedstawiającym schemat produkcji polietylenu metodą wysokociśnieniową
rozpoznaj aparaty, urządzenia i węzły. Opisz zastosowanie aparatów i urządzeń.
Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. Przygotować schemat
produkcji polietylenu metodą wysokociśnieniową.
[
Sposób wykonania ćwiczenia:
Uczeń powinien:
1) ustalić rodzaje aparatów i urządzeń,
2) wskazać zastosowanie aparatów i urządzeń,
3) ustalić rodzaje węzłów,
4) scharakteryzować pracę węzła polimeryzacji.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
Zalecane metody nauczania-uczenia się:
 metoda tekstu przewodniego.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 Poradnik dla ucznia - materiał nauczania (4.1.1),
 schemat produkcji polietylenu metoda wysokociśnieniową.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
5.2. Układ adsorber  desorber jako typowa koncepcja
technologiczna w instalacjach rozdzielania mieszanin gazowych
5.2.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Scharakteryzuj zasadę przemiennej pracy adsorberów w cyklach adsorpcji i desorpcji i dokonaj
symulacji komputerowej uwzględniając otwarcie lub zamknięcie armatury odpowiednio do
przemiennych cykli.
Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) określić zastosowanie procesu adsorpcji,
2) scharakteryzować pracę adsorbera,
3) opisać proces desorpcji,
4) dokonać symulacji komputerowej w cyklach przemiennych z uwzględnieniem otwarcia lub
zamknięcia armatury odpowiednio do cyklu pracy.
Zalecane metody nauczania-uczenia się:
 metoda problemowa.
Środki dydaktyczne:
 Poradnik dla ucznia - materiał nauczania (4.2.1),
 stanowisko komputerowe z programem do symulacji.
Ćwiczenie 2
Scharakteryzuj rozdzielanie mieszanin gazowych w układzie kolumna absorpcyjna  kolumna
desorpcyjna w instalacji Rectisol.
Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. Przygotować uproszczony
schemat instalacji Rectisol.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z materiałem nauczania (4.2.1),
2) rozpoznać aparaty,
3) określić rolę kolumny absorpcyjnej i desorpcyjnej,
4) opisać pracę kolumny absorpcyjnej,
5) opisać pracę kolumny desorpcyjnej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
Zalecane metody nauczania-uczenia się:
 metoda problemowa.
Środki dydaktyczne:
 Poradnik dla ucznia - materiał nauczania (4.2.1),
 uproszczony schemat instalacji Rectisol.
Ćwiczenie 3
Dokonaj analizy opisu pracy instalacji odsiarczania gazu monoetanoloaminą.
Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. Przygotować schemat
instalacji absorpcyjnego odsiarczania gazów monoetanoloaminą.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) rozpoznać rodzaje aparatów na schematach,
2) określić absorbent i rodzaj składników absorbowanych,
3) określić parametry pracy absorbera,
4) określić parametry pracy desorbera,
5) uzasadnić dobór ciśnienia i temperatury w absorberze i desorberze.
Zalecane metody nauczania-uczenia się:
 metoda problemowa.
Środki dydaktyczne:
 Poradnik dla ucznia - materiał nauczania (4.2.1),
 schemat instalacji absorpcyjnego odsiarczania gazów monoetanoloaminą.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
5.3. Integracja technologiczna kolumny atmosferycznej i próżniowej
w instalacjach destylacji ropy naftowej. Układy: podgrzewacz
surowca - piec rurowy - kolumna rektyfikacyjna - chłodnice
destylatów w instalacjach przemysłu chemicznego
5.3.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Na podstawie rysunku, przedstawiającego uproszczony schemat do produkcji MTBE,
scharakteryzuj układ powiązań kolumn rektyfikacyjnych z aparatami wymiany ciepła.
Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. Przygotować uproszczony
schemat do produkcji MTBE.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) rozpoznać rodzaj aparatów i urządzeń,
2) określić rolę aparatów i urządzeń,
3) uzasadnić układ powiązań kolumn rektyfikacyjnych z aparatami wymiany ciepła.
Zalecane metody nauczania-uczenia się:
 metoda problemowa.
Środki dydaktyczne:
 Poradnik dla ucznia - materiał nauczania (4.3.1),
 uproszczony schemat do produkcji MTBE.
Ćwiczenie 2
Dokonaj analizy typowych powiązań technologicznych przedstawionych na uproszczonym
schemacie destylacji ropy naftowej.
Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. Przygotować uproszczony
schemat destylacji ropy naftowej.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wskazać część atmosferyczną i część próżniową instalacji,
2) rozpoznać aparaty i urządzenia części atmosferycznej,
3) rozpoznać aparaty i urządzenia części próżniowej,
4) określić zastosowania aparatów i urządzeń,
5) scharakteryzować powiązania pracy części atmosferycznej i próżniowej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
Zalecane metody nauczania-uczenia się:
 metoda problemowa.
Środki dydaktyczne:
 Poradnik dla ucznia - materiał nauczania (4.3.1),
 uproszczony schemat destylacji ropy naftowej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
5.4. Typowa sekwencja aparatów w układach recyrkulacji
nieprzereagowanego surowca: seperator - sprężarka -
podgrzewacz i piec rurowy - reaktor
5.4.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Scharakteryzuj sekwencję procesów w układach recyrkulacji nieprzereagowanego surowca
w produkcji styrenu metodą odwodornienia etylobenzenu (rysunek 9, Poradnik dla ucznia).
Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. Przygotować uproszczony
schemat produkcji styrenu metoda odwodornienia etylobenzenu.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) rozpoznać aparaty i urządzenia,
2) rozpoznać procesy,
3) opisać procesy w układzie recyrkulacji nieprzereagowanego surowca.
Zalecane metody nauczania-uczenia się:
 metoda projektu.
Środki dydaktyczne:
 Poradnik dla ucznia - materiał nauczania (4.4.1),
 uproszczony schemat produkcji styrenu metoda odwodornienia etylobenzenu.
Ćwiczenie 2
Rozpoznaj i scharakteryzuj typową sekwencję aparatów w układzie recyrkulacji
nieprzereagowanego surowca: seperator  sprężarka  podgrzewacz i piec rurowy  reaktor
(rysunek 10, Poradnik dla ucznia).
Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. Przygotować schemat
instalacji do produkcji etanolu metodą bezpośredniej hydratacji etylenu.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) rozpoznać aparaty i urządzenia,
2) określić ich zastosowanie,
3) opisać obieg nieprzereagowanego surowca w układzie: seperator  sprężarka  wymiennik
ciepła i piec rurowy  reaktor.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
Zalecane metody nauczania-uczenia się:
 metoda tekstu przewodniego.
Środki dydaktyczne:
 Poradnik dla ucznia - materiał nauczania (4.4.1),
 schemat instalacji do produkcji etanolu metoda bezpośredniej hydratacji etylenu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
5.5. Zintegrowana praca reaktorów rurkowych chłodzonych wodą
i zbiorników para/kondensat
5.5.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Zaprojektuj schemat kaskady składającej się z 5 wymienników ciepła z armaturą.
Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) narysować symbole wymienników płaszczowo rurowych,
2) narysować rurociągi  kolektory z zasuwami cieczy ogrzewanej i ogrzewającej,
3) zaznaczyć kierunek przepływu cieczy ogrzewanej i ogrzewającej.
Zalecane metody nauczania-uczenia się:
 metoda projektu.
Środki dydaktyczne:
 Poradnik dla ucznia - materiał nauczania (4.5.1),
 stanowisko komputerowe z programem do symulacji.
Ćwiczenie 2
Na podstawie schematu pracy węzła syntezy metanolu w średniociśnieniowym procesie
metodą Lurgii, scharakteryzuj zasadę pracy układu: reaktor rurkowy chłodzony wodą  zbiornik
para/kondensat.
Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. Przygotować schemat
pracy węzła syntezy metanolu w średniociśnieniowym procesie metodą Lurgii.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wskazać na rysunku reaktory rurowe i zbiornik para/kondensat,
2) opisać rolę reaktorów i zbiornika para/kondesat,
3) wyjaśnić sposób odzyskiwania ciepła,
4) wskazać zastosowanie odzyskiwanego ciepła.
Zalecane metody nauczania-uczenia się:
 dyskusja.
Środki dydaktyczne:
 materiał nauczania,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
 schemat pracy węzła syntezy metanolu w średniociśnieniowym procesie metoda Lurgii.
Ćwiczenie 3
Zaprojektuj schemat ideowy odzyskiwania ciepła w produkcji tlenku etylenu metodą utleniania
etylenu powietrzem.
Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) ustalić rodzaje aparatów i urządzeń,
2) narysować schemat ideowy,
3) zaznaczyć obieg ciepła,
4) uzasadnić rolę kotła utylizatora.
Zalecane metody nauczania-uczenia się:
 metoda projektu.
Środki dydaktyczne:
 Poradnik dla ucznia - materiał nauczania (4.5.1).
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
6. EWALUACJA OSI
GNI
Ć UCZNIA
Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego
Test dwustopniowy do jednostki modułowej  Stosowanie typowych powiązań
podstawowych procesów w instalacjach przemysłu chemicznego
Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:
- zadania 1, 2, 3, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 15, 16, 17, są z poziomu podstawowego,
- zadania 4, 14, 18, 19, 20 są z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za każdą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz
lub jej brak uczeń
otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzyma następujące oceny
szkolne:
- dopuszczający  za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,
- dostateczny  za rozwiązanie co najmniej 13 zadań z poziomu podstawowego,
- dobry  za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,
- bardzo dobry  za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu ponadpodstawowego.
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz

1. Dobierać rodzaj aparatu do procesu B P a
B P a
2. Określać rodzaj procesu
Określać zastosowanie układu kolumna B P a
3. absorpcyjna  kolumna desorpcyjna do
rozdzielania mieszanin gazowych
A PP a
4. Dobierać warunki pracy w desorberze
B P c
5. Określać ciąg produkcyjny
A P d
6. Rozpoznawać reaktory rurowe
A P c
Rozpoznawać kotły parowe  zbiorniki
7.
pary i kondensatu
B P c
Ustalać powiązania kolumny
8.
rektyfikacyjnej z chłodnicą wodną
A P d
Rozpoznawać aparaty i urządzenia w
9.
węzłach
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz

B P a
10. Określać zastosowanie skrubera
A P b
11. Rozpoznawać kolumny rektyfikacyjne
A P b
12. Rozpoznawać skraplacz barometryczny
A P b
Rozpoznawać urządzenia do
13.
wytwarzania próżni
Ustalać powiązania kolumn B PP c
14. rektyfikacyjnych z aparatami wymiany
ciepła
B P d
15. Ustalać zastosowanie pieca
B P c
Określać czynnik grzewczy kolumn
16.
rektyfikacyjnych
A P d
17. Rozpoznawać piece rurowe
B PP c
Określać kierunek przepływu
18.
nieprzereagowanego surowca
A PP a
19. Rozpoznawać rodzaj węzła
Rozpoznawać sekwencje aparatów A PP a
w układach nieprzereagowanego
20.
surowca: skruber  sprężarka 
podgrzewacz i piec rurowy - reaktor
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.
2. Ustal z uczniami zakres materiału.
3. Zapewnij warunki do samodzielnej pracy.
4. Rozdaj zestawy zadań, instrukcje dla ucznia i karty odpowiedzi.
5. Odczytaj uczniom przeznaczoną dla nich instrukcję oraz udziel odpowiedzi na pytania.
6. Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie
zakończenia testu.
7. Pełnij rolę obserwatora.
8. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
9. Sprawdz
wyniki i przeprowadz
analizę uzyskanych wyników testu i wybierz te zadania, które
sprawiły uczniom największe trudności.
10. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
11. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń
dydaktycznych  niskie wyniki przeprowadzonego testu.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych i instrukcją.
4. Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadań dołączone są cztery możliwe odpowiedzi. Tylko
jedna odpowiedz
jest prawdziwa.
5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi.
6. Prawidłową odpowiedz
zaznacz X. W przypadku pomyłki, należy błędna odpowiedz
zaznaczyć
kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedz
prawidłową.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie na
póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.
8. Ocenę dostateczny otrzymasz, jeśli udzielisz prawidłowej odpowiedzi na 13 pytań.
9. Na rozwiązanie testu masz 45 minut.
Materiały dla ucznia:
 instrukcja,
 zestaw zadań testowych,
 karta odpowiedzi.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Podczas odsiarczania gazu ziemnego w kolumnie adsorpcyjnej zachodzi proces:
a) adsorpcji,
b) desorpcji,
c) absorpcji,
d) metanizacji.
2. W absorberze przebiega proces:
a) pochłaniania gazu przez ciecz
b) pochłaniania gazu przez ciało stałe,
c) adsorpcji,
d) desorpcji.
3. W układzie kolumna absorpcyjna  kolumna desorpcyjna można:
a) wydzielić H2S z zasiarczonego gazu,
b) osuszyć gaz,
c) odwodnić gaz,
d) wydzielić H2S z zasiarczonej ropy.
4. Odsiarczanie gazów monoetanoloaminą w kolumnie absorpcyjnej zachodzi w temperaturze
około 400C i pod ciśnieniem około 1,2 MPa, natomiast proces desorpcji należy prowadzić w
temperaturze i ciśnieniu około:
a) T = 1200C, p = 0,2 MPa,
b) T = 1200C, p = 1,2 MPa,
c) T = 400C, p = 1,2 MPa,
d) T = 400C, p = 0,2 MPa.
5. Uzależnione od siebie i następujące po sobie kolejno operacje i procesy produkcyjne, których
wynikiem jest otrzymywanie określonego produktu to:
a) węzeł technologiczny,
b) sekwencja,
c) ciąg produkcyjny,
d) zespół aparatów i urządzeń.
Informacja do zadań 6, 7, 8, 9 i 10.
Produkcję bezwodnika maleinowego z benzenu przedstawia poniższy rysunek:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
6. Aparat oznaczony na schemacie cyfrą 2 to:
a) kocioł parowy,
b) zbiornik,
c) chłodnica,
d) reaktor rurowy.
7. Kocioł parowy  zbiornik pary i kondensatu przedstawia urządzenie oznaczone na rysunku
cyfrą:
a) 8,
b) 7,
c) 3,
d) 5.
8. Kolumna rektyfikacyjna oznaczona cyfrą 9 jest bezpośrednio powiązana z:
a) skruberem,
b) zbiornikiem,
c) chłodnicą wodną,
d) reaktorem.
9. Węzeł oczyszczania surowego bezwodnika maleinowego obejmuje aparaty i urządzenia
oznaczone cyframi:
a) 6, 5, 3,
b) 4, 2, 3,
c) 7, 6, 5,
d) 9, 4.
10. Aparat oznaczony na rysunku cyfrą 5 to:
a) separator służący do oddzielania wykroplonego bezwodnika maleinowego,
b) skruber,
c) zbiornik bezwodnika maleinowego,
d) absorber pochłaniający pary benzenu.
Informacja do zadań 11, 12, 13, 14 i 15.
Uproszczony schemat dwustopniowej destylacji DRW przedstawia poniższy rysunek.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
11. Aparat oznaczony cyfrą 2 to:
a) kolumna ekstrakcyjna,
b) kolumna rektyfikacyjna atmosferyczna,
c) kolumna rektyfikacyjna próżniowa,
d) kolumna absorpcyjna.
12. Skraplacz barometryczny oznaczony jest na rysunku cyfrą:
a) 11,
b) 10,
c) 8,
d) 6.
13. Skraplacz barometryczny i inżektor oznaczony cyfra 11 służą do:
a) zwiększania ciśnienia,
b) wytworzenia próżni,
c) wyrównania ciśnienia,
d) skraplania par frakcji olejowej.
14. Ciepło odprowadzanych frakcji w wymiennikach 5 i 5a wykorzystuje się do:
a) ogrzewania mazutu,
b) ochładzania frakcji olejowych,
c) ogrzewania ropy,
d) ogrzewania gudronu.
15. Urządzenie oznaczone cyfrą 4b to:
a) piec do spalania mazutu,
b) zbiornik mazutu,
c) oddzielacz frakcji,
d) piec do ogrzania mazutu.
Informacja do zadań 16, 17, 18, 19 i 20.
Schemat instalacji do produkcji etanolu metodą bezpośredniej hydratacji etylenu przedstawia
poniższy rysunek.
16. Kolumny rektyfikacyjne 9a i 9b ogrzewane są:
a) gorącą wodą,
b) gorącym powietrzem,
c) parą wodną,
d) gazem cyrkulacyjnym.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
17. Piec rurowy oznaczony jest cyfrą;
a) 4,
b) 5a,
c) 7c,
d) 3.
18. Powrót nieprzereagowanego etylenu następuje z:
a) seperatora niskociśnieniowego 7b,
b) sepratora wysokociśnieniowego 7a,
c) skrubera 8,
d) chłodnicy wodnej 6a.
19. Zespół aparatów oznaczony cyframi: 1a, 1b, 2a, 3, 4, 5, 6a obrazuje:
a) węzeł hydratacji etylenu,
b) węzeł oczyszczania alkoholu etylowego,
c) węzeł oddzielania produktów ubocznych,
d) węzeł wydzielania fosforanów.
20. Sekwencję aparatów w układach recyrkulacji nieprzereagowanego surowca: skruber 
sprężarka  podgrzewacz i piec rurowy  reaktor oznaczają cyfry na schemacie:
a) 8,1b, 2a, 3, 4,
b) 7b, 1b, 2a, 3,4,
c) 7a, 8, 6, 7b,
d) 9b, 2a, 6, 6b.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko..........................................................................................
Stosowanie typowych powiązań podstawowych procesów w instalacjach
przemysłu chemicznego
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punktacja
zadania
1
a b c d
2
a b c d
3
a b c d
4
a b c d
5
a b c d
6
a b c d
7
a b c d
8
a b c d
9
a b c d
10
a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
Zadanie praktyczne wysoko symulowane
do modułu  Stosowanie typowych powiązań podstawowych procesów w instalacjach
przemysłu chemicznego
Proponowane zadanie praktyczne przeznaczone jest do przeprowadzenia badań
po zakończonym procesie kształcenia w jednostce modułowej  Stosowanie typowych powiązań
podstawowych procesów w instalacjach przemysłu chemicznego . Zadanie ma charakter wysoko
symulowany i pozwala na ocenę umiejętności uczniów w zakresie posługiwania się schematem
procesu produkcji, rozpoznawania węzłów technologicznych, aparatów i urządzeń oraz
analizowania typowych powiązań technologicznych i układów aparatów.
Zadanie praktyczne ma charakter sprawdzający tzn. ukierunkowany jest na porównanie wyników
z założonymi w programie celami kształcenia.
Instrukcja dla nauczyciela
1) Czas trwania testu 45 minut.
2) Przygotuj indywidualne stanowisko pracy dla każdego ucznia.
3) Omówić z uczniami przebieg zadania praktycznego.
4) Rozdaj uczniom instrukcje i karty pracy.
5) Przeczytaj uczniom instrukcję i odpowiedz na pytania.
6) Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru
dydaktycznego.
7) Kilka minut przed zakończeniem pomiaru przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.
8) Zbierz karty odpowiedzi. Sprawdz
wyniki.
9) Przeprowadz
analizę uzyskanych wyników pomiaru i wybierz te zadania, które sprawiły
uczniom największe trudności.
10) Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
11) Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń
dydaktycznych  niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.
12) Podczas przeprowadzania testu nauczyciel pełni rolę obserwatora.
Uczeń może maksymalnie otrzymać 17 punktów.
Test uczeń zaliczy jeśli uzyska 9 punktów:
 aby otrzymać ocenę dostateczną powinien uzyskać 12-13 punktów,
 na ocenę dobrą powinien uzyskać 14-15 punktów,
 na ocenę bardzo dobrą powinien uzyskać 16-17 punktów.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Zanim przystąpisz do wykonania zadania zaplanuj pracę. Pomoże Ci w tym KARTA PRACY.
3. Odpowiedzi wpisuj w wyznaczonych miejscach KARTY.
4. Za każdą prawidłową odpowiedz
uzyskasz jeden punkt. Za złą odpowiedz
lub jej brak
otrzymasz jeden punkt.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33
5. Maksymalnie możesz uzyskać 17 punktów. Ocenę dostateczny otrzymasz, jeśli uzyskasz 12
punktów.
6. Pracuj samodzielnie.
7. Po zakończeniu zadania oddaj nauczycielowi KART
PRACY.
8. Na wykonanie masz 45 minut.
Powodzenia
Treść zadania
Opracuj projekt realizacji procesów związanych z produkcją bezwodnika ftalowego
z naftalenu, której schemat przedstawia poniższy rysunek:
Projekt realizacji powinien zawierać:
 wykaz węzłów technologicznych,
 wykaz aparatów i urządzeń w poszczególnych węzłach,
 charakterystykę pracy poszczególnych węzłów,
 ocenę wykorzystania energii na sposób ciepła.
Działanie Twoje powinno przebiegać w trzech etapach:
ETAP I  faza przygotowawcza
 przeanalizuj treść zadania,
 przeanalizuj schemat procesu produkcji,
ETAP II  faza realizacyjna:
 rozpoznaj węzły technologiczne i podaj ich nazwy,
 rozpoznaj aparaty i urządzenia i podaj ich nazwy,
 objaśnij zasadę integracji pracy reaktora rurkowego i kotła utylizatora  zbiornik
para/kondensat,
 scharakteryzuj pracę poszczególnych węzłów,
 zinterpretuj koncepcję odzyskiwania energii w postaci ciepła,
 oceń wykorzystanie energii w postaci ciepła.
 ETAP III  faza oceniająca:
 zinterpretuj uzyskane wyniki,
 określ, co zrobiłbyś inaczej, gdybyś wykonanie zadania mógł powtórzyć.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
34
Karta pracy
Nazwa i adres szkoły Nazwisko i imię ucznia Data Uzyskana suma
punktów
Zadanie Odpowiedz

3pkt
1.Rozpoznaj i podaj nazwy trzech aparatów
3pkt
2.Podaj zastosowanie aparatów oznaczonych
cyframi: 4, 10, 12a
3pkt
3.Scharakteryzuj pracę aparatów oznaczonych
cyframi: 7, 8, 9 pracujących w przemiennych
cyklach:
 pierwszym,
 drugim,
 trzecim
3pkt
4.Objaśnij zasadę zintegrowanej pracy rektora
rurkowego, kotła utylizatora i zbiornika
para/kondensat
2pkt
5.Rozpoznaj dwa węzły technologiczne i podaj
ich nazwy
2pkt
6.Scharakteryzuj pracę dwóch węzłów
1pkt
7.Zinterpretuj koncepcję odzyskiwania energii
w postaci ciepła
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
35
Karta oceny
Lp. Czynności Maksymalna liczba Uzyskana
punktów liczba
punktów
1 Rozpoznanie i podanie nazw trzech
aparatów 3
2 Podanie zastosowania aparatów 3
oznaczonych cyframi: 4, 10, 12a
3 Scharakteryzowanie pracy aparatów 3
oznaczonych cyframi: 7, 8, 9
pracujących w przemiennych
cyklach:
 pierwszym,
 drugim,
 trzecim
4 Objaśnienie zasady zintegrowanej 3
pracy reaktora rurkowego, kotła
utylizatora i zbiornika
para/kondensat
5 Rozpoznanie dwóch węzłów 2
technologicznych i podanie ich nazw
6 Scharakteryzowanie pracy dwóch 2
węzłów
7 Interpretowanie koncepcji 1
odzyskiwania energii w postaci
ciepła
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
36
7. LITERATURA
1. Błasiński H., Młodziński B.: Aparaty przemysłu chemicznego. WNT, Warszawa 1983
2. Grzywa E., Molenda J.: Technologia podstawowych syntez organicznych. Tom 1 i 2. WNT,
Warszawa 2000
3. Jabłońska  Drozdowska H., Krajewska K.: Aparaty, urządzenia i procesy przemysłu
chemicznego. WSiP, Warszawa 1995
4. Molenda J.: Technologia chemiczna. WSiP, Warszawa 1997
5. Warych J.: Oczyszczanie gazów. Procesy i aparatura. WNT, Warszawa 1998.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
37