1.Poziomy integracyjne czynności autonomicznych w ośrodkowym układzie nerwowym.
Wyróżniamy 3 poziomy integracyjne:
1. Pierwszy poziom (układ metasympatyczny, jelitowy układ nerwowy)
· Jest zbudowany z dwóch splotów:
· Splot nerwów błony podśluzowej jelita
· Splot nerwów warstwy mięśniowej jelita
Sploty te zbudowane są z zewnątrzpochodnych włókien współczulnych i przywspółczulnych neuronów i skupień przywspółczulnych neuronów zwojowych, neuronów purynergicznych i in.
Włókna te pełnią funkcje neuronów: czuciowych, receptorowych, integracyjnych, ruchowych pobudzających i hamujących.
Wśród nich są także neurony wyładowujące się spontanicznie i komórki glejowe.
· W ścianie jelit neurony te tworzą wewnętrzną sieć integracyjną, dzięki której układ jelitowy sam reaguje na wszelkie podniety analizując bodźce i wysyłając sygnały dyspozycyjne do mięśni gładkich układu pokarmowego.
· W ścianie żołądka i jelit pozazwojowe włókna współczulne kończą się na mięśniach gładkich, a także tworzą synapsy hamujące na przywspółczulnych neuronach zwojowych. Hamując je zmniejszają toniczną pobudzającą czynność układu cholinergicznego.
· W zwojach jelitowych przedzwojowe włókna przywspółczulne tworzą synapsy na hamujących neuronach purynergicznych. (pobudzenie następuje dzięki wydzielaniu acetylocholiny, powoduje spadek napięcia mięśni gładkich)
· Neurony purnergiczne w splotach jelitowych są pobudzane poprzez rozciąganie ścian żołądka i drażnienie ciałek blaszkowatych (mechanoreceptory). Podobnie pobudzane są neurony cholinergiczne.
· W tym układzie zachodzi wewnętrzna aktywność odruchowa:
· Śródścienne reakcje odruchowe
· Odruchy włókienkowe (pseudoodruchy aksonowe)
· Odruch perystaltyczny:
· Podstawowy rytm aktywności miogenicznej komórek mięśniowych jelit.
· Ma pochodzenie neurogeniczne
· Neuromediatory: acetylocholina, noradrenalina, substancja P, serotonina, ATP, naczyniowo-aktywny peptyd jelitowy: VIP, somatostatyna, prostaglandyny, enkefaliny, endorfiny, bombezyna, tlenek azotu.
· NO działając razem z VIP są głównym czynnikiem obniżającym napięcie mięśni gładkich
2. Drugi poziom:
· Zbudowany jest z różnych przedkręgowych i czaszkowych zwojów autonomicznych oraz zwojów pnia współczulnego.
· Na tym poziomie następuje wyraźny podział na część współczulną i przywspółczulną oraz ich wpływy na różne narządy
· Wpływy obu układów są antagonistyczne lub synergistyczne (np.: łuki odruchowe)
3. Trzeci poziom:
· Tworzą go zespoły neuronów autonomicznych leżących w rdzeniu kręgowym i pniu mózgu
· Biegnące z nich włókna biegną do odpowiednich zwojów, a dalej jako włókna zazwojowe docierają samodzielnie do narządów, lub łączą się z włóknami rdzeniowymi i czaszkowymi.
· W rdzeniu przedłużonym i moście zamyka się głównie ośrodkowe ogniwo wielu odruchów autonomicznych (np.: odruch wydalania moczu, wydzielania śliny itd.)
Nadrzędną funkcję nad trzema poziomami integracyjnymi pełnią:
· Podwzgórze
· Układ rąbkowy
· Kora mózgowa
· Częściowo móżdżek, jądra podstawy kresomózgowia
Brak tu ścisłego podziału na elementy współczulne i przywspółczulne. Zachodzi tu kontrola nad układem autonomicznym. Zapewniają jego synergizm.
Scalają działanie układu autonomicznego z układem somatycznym.

2.Siara a mleko
różnice w składzie i funkcji.
1. Skład i funkcja mleka:
Skład mleka zmienia się w czasie laktacji. Stopniowo zwiększa się zawartość lipidów.
Białka mleka: u krów ok. 3,3% (2,7% kazeina, 0,4% laktoalbumina, 0,2% laktoglobulina)
· są 4 frakcje kazeiny: alfaS1, alfaS2, beta, gamma i kappa. Różnią się od siebie zawartością P, S, ilością węglowodanów, składem aminokwasów oraz właściwościami fizykochemicznymi.
· Laktoglobuliny i laktoalbuminy to tzw. Białka serwatkowe mleka, które powstają po wytrąceniu kazeiny za pomocą podpuszczki. Ich zawartość zależy od okresu laktacji, wieku i stanu zdrowia zwierzęcia.
· 80-90% białek mleka jest syntezowanych w gruczole mlekowym z wolnych aminokwasów.
· Immunoglobuliny i albuminy są pobierane z krwi matki. Ilość immunoglobulin w mleku wynosi ok.0,5%
Laktoza: Podstawowy dwucukier ssaków występujący tylko w mleku. Jest jej ok.4 % u krowy, a 7% u kobiety.
· zbudowana jest z glukozy i galaktozy
· u przeżuwaczy glukoza do syntezy laktozy jest głównie syntezowana przez bakterie żwacza.
· Obecność laktozy w mleku wzmaga wchłanianie z przewodu pokarmowego Ca, P, Mg, baru.
· Łatwo ulega przekształceniu w kwas mlekowy, który ułatwia powstanie odpowiedniej mikroflory jelitowej
· Niska rozpuszczalność laktozy nie podrażnia błony śluzowej układu pokarmowego
Tłuszcze:
· tłuszczami są głównie: triglicerydy
98-99%, fosfolipidy ok.1%
· Zawartość cholesterolu: 0,2-0,4%
· 50% tłuszczów pochodzi z osocza, reszta syntezowana w gruczole
· fosfolipidy znajdują się w błonach komórkowych pokrywających kuleczki tłuszczu w mleku (wydzielanie merokrynowe)
· kwasy tłuszczowe 4-12 węglowe są syntezowane z octanu i betahydroksymaślanu
· kwasy tłuszczowe powyżej 18 węglowe z triglicerydów krwi i lipoprotein
· kwasy tłuszczowe 12-18C syntezowane są z triglicerydów
· poza tym wśród lipidów mleka są także: lecytyny, kefaliny, cerebrozydy, steroidy, rozpuszczalne w tłuszczach witaminy.
Hormony i czynniki wzrostu:
· Są wytwarzane w gruczole mlekowym lub pobierane z krwi. Wpływają na gruczoł mlekowy matki i na potomstwo
· Steroidy: głównie progesteron
· Czynniki wzrostu: insulinopodobny czynnik wzrostu IGF-1, czynn. wzrostu naskórka EGF, czynn. wzr. Pochodzący z embrionalnej tk. Łącznej MDGF, płytkowy czynn. wzr. PDGF, fibroblastyczny czyn.wzr. FGF, czyn.wzr. gruczołu pochodzenia przysadkowego PMGF, transformujący czynn.wzr. alfa i beta TGF alfa i beta.
· Czynniki wzrostu ułatwiają procesy rozwoju tkanki miąższowej i elementów zrębu tkanek gruczołowych na drodze auto-, para- i metakrynnej.
Składniki mineralne i witaminy:
· wapń i fosfor (Ca : P
1,4 : 1)
10x więcej niż we krwi, dla układu kostnego oseska, korzystny stosunek ilościowy Ca do P, W mleku wapń występuje z kazeiną, chlorem i cytrynianem oraz ortofosforanem
· żelaza i miedzi jest bardzo mało, co sprzyja niedokrwistości u osesków, ale większa zawartość sprzyjałaby utlenianiu wielu potrzebnych witamin; żelazo jest związane z laktoferryną, która działa przeciwbakteryjnie, ogranicza wzrost drobnoustrojów w układzie pokarmowym zależnych od Fe (np.: E. coli)
· witaminy rozpuszczalne w tłuszczach A, D, E, K i rozpuszczalne w wodzie występują w dużych ilościach, oprócz witaminy C, która w dużych ilościach jest tylko u macior;
· witaminy z grupy B są syntezowane głównie w żwaczu
· witamina D sprzyja wchłanianiu wapnia i fosforu u osesków
Związki azotowe:
· intensywny metabolizm związków azotowych w gruczole mlekowym;
· wolne aminokwasy są wykorzystywane do syntezy białek, nukleotydów i kwasów nukleinowych
· niebiałkowe związki azotowe: mocznik, kwas moczowy, amoniak, keratyna są produktami ubocznymi syntez lub pochodzą z krwi
Komórki somatyczne i elementy komórkowe w mleku:
· głównie złuszczone komórki nabłonka przewodów i zatok mlecznych
· leukocyty 20-40% wszystkich kom.
· U zdrowej krowy liczba kom. Somatycznych w mleku: 100-500/1 ml, a u chorej na zapalenie wymienia wzrasta do kilkudziesięciu mln, a liczba leukocytów do 80%
2.Siara (colostrum):
Jest produkowana w ciągu kilku pierwszych dni po porodzie.
Skład w porównaniu z mlekiem:
· 4 razy więcej białka
· wyższa zawartość lipidów 6-7%
· najwyższa zawartość witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, witaminy B12 i żelaza
· wśród białek dominują albuminy i immunoglobuliny:
· IgG
najwięcej: 80% immunoglobulin u Su; 65-90% u Ru; pochodzą z osocza krwi
· IgA
wytwarzana w gruczole mlekowym
· IgM
wytwarzana w gruczole i pobierana z osocza
W procesie transportu immunoglobulin z osocza uczestniczą hormony: prolaktyna, estrogeny i progesteron. Najwięcej immunoglobulin w siarze jest tuż po porodzie. Ponieważ budowa łożyska u Ru, Su, Eq, nie sprzyja przekazywaniu immunoglobulin (dużo warstw dzieli krew matki od krwi dziecka), dlatego dostają je w siarze: odporność siarowa. Brak aktywnych enzymów w żołądku do 24h po porodzie sprzyja wchłanianiu immunoglobulin.
· duże ilości składników mineralnych: wapnia, potasu, fosforu, sodu, jony magnezowe (oczyszczenie układu pokarmowego ze smółki, czyli złuszczonych komórek nabłonka jelitowego i żółci) i chlorkowe,
· mikroelementy: żelazo, miedź, kobalt, mangan, selen, jod;
· zawiera wiele enzymów: katalazę, lipazy, laktazę, proteinazy, peptydazy, fosfatazy, reduktazy
· większe stężenie witaminy C w siarze macior
· inne substancje bakteriobójcze:
· lizozym
działa bakteriobójczo na bakterie gram-dodatnie i gram-ujemne i niektóre wirusy,
· dopełniacz,
· laktoferryna
niszczy bakterie E. coli 2-5 mg/ ml
· laktoperoksydaza
hamuje zakażenia jelitowe u noworodków 30mg/ ml
Wszystkie są termolabilne i ulegają rozpadowi podczas pasteryzacji.
· limfocyty T i B
Krowy pierwiastki wytwarzają ok.30kg siary, wieloródki
40kg

3. Aldosteron.
Aldosteron należy do hormonów kory nadnerczy. Hormony te mają budowę sterydów, określanych często jako kortykoidy. W skład ich wchodzą glikokortykoidy- wpływające na przemianę cukrowców, mineralkortykoidy- regulujące przemianę składników mineralnych. Aldosteron należy do tych drugich obok 11-dezoksykortykosteronu. Reguluje on gospodarkę wodno
mineralną ustroju. Razem z 11-dezoksykortykosteronem działa on na nabłonki kanalików nerkowych, wzmagając resorpcję zwrotną soli sodowych, hamują ich wydalanie do moczu sodu w ustroju chlorku sodu. Wraz z NaCl w ustroju zatrzymana jest woda oraz występuje obniżenie się ilości potasu w płynach ustrojowych.
Aldosteron i słabiej od niego działający 11- dezoksykortykosteron ma istotny wpływ na mineralny skład moczu. Zwiększa on wchłanianie zwrotne sodu w kanalikach dystalnych oraz jego wymianę na jon potasu i jon wodorowy. Skutkiem tego rośnie ilość sodu we krwi i w tkankach, spada zaś jego wydalanie w moczu. Wzrost sodu w organizmie wywołuje wzrost ciśnienia osmotycznego płynów ustrojowych , zwiększa się więc wydzielanie wazopresyny, która hamuje diurezę i wydalanie wody, aż do ustalenia się normalnych stosunków osmotycznych. Istnieje wzajemne ścisłe powiązanie między aldosteronem i wazopresyną. Na wydzielanie jednego i drugiego wpływa zmiana objętości krwi krążącej. Na regulację wydzielania aldosteronu ma duży wpływ angiotensyna, oktapeptyd o bardzo silnym działaniu zwężającym naczynia krwionośne. Dzięki temu mimo że wywołuje wzrosty ciśnienia tętniczego, zmniejsza przepływ krwi przez nerki, to działanie powoduje w konsekwencji zmniejszenie przesączania kłębuszkowego i zmniejszenie ilości wydalanego moczu. Wywiera ona wpływ na procesy transportowe w nerkach a w konsekwencji wydzielanie aldosteronu w korze nadnerczy.

4.Podział odruchów i ich znaczenie:
Ogólny podział odruchów
ODRUCHY BEZWARUNKOWE- wrodzone są zawsze tymi samymi reakcjami na ten sam bodziec, są one stałe i niezmienne w ciągu życia danego osobnika. Należą do nich:
ODRUCHY RDZENIOWE
*jednosynaptycze odruchy rozciągowe (mitotatyczne), zaliczamy je do odruchów własnych. Ich receptory leżą w tym samym mięśniu który jest jednocześnie efektorem wykonującym skurcz po pobudzeniu receptora. Rozciągowe odruchy najprostsze z rdzeniowych wywołane są pobudzeniem wrzecion mięśniowych z których impulsy płyną przez dwuneuronowe jednosynaptyczny łuk odruchowy do tych samych mięśni w których wrzeciona uległy pobudzeniu:
1. neuron zaczyna się receptorami czuciowymi łuku w wrzecionach mięśniowych, są to zakończenia pierścieniowo- spiralne , reakcja ich to odpowiedź na zmiany długości włókien mięśniowych
2. z wyżej wymienionych biegnie pobudzenie do rdzenia włóknami dośrodkowymi, tworzą one synapsy z motoneuronami alfa rogów brzusznych
3. z rdzenia wychodzą włókna ruchowe do mięśni, powodując skurcz
Reakcją odruchową jest tu zawsze pojedynczy skurcz mięśnia, nie występuje tu szerzenie stanu pobudzenia.
PRZYKŁADY:
-u ludzi i zwierząt- odruch kolanowy (rzepkowy) uderzenie młoteczkiem w ścięgno m.czworobocznego uda poniżej rzepki powoduje rozciągnięcie mięśnia , pobudza to receptory jego wrzecion mięśniowych i wywołuje odruchowy jego skurcz
-działanie mięśni antagonistycznych, prostowników kończyn dzięki swemu stałemu podtrzymywanemu odruchowo tonusowi, przeciwdziałającemu sile grawitacji, i umożliwiające stanie zwierzęcia, skurczowi prostowników towarzyszy zwiotczenie mięśni zginaczy w tej samej kończynie. Zjawisko to nazywamy hamowaniem antagonistycznym.
-podczas działania silnego bodźca mechanicznego lub bólowego występuje automatyczny odruch ucieczki- usunięcie kończyny z miejsca drażnienia odruch ten należy do wielosynaptycznego wieloneuronowego odruchu zginania, receptory znajdują się w skórze.
Odruchy rdzeniowe zachodzą przy udziale neuronów rdzeniowych. Inne odruchy wymagają zachowania innych części układu nerwowego:
~odruchy opuszkowe ( rdzenia przedłużonego )
~śródmózgowiowe
~międzymózgowiowe
~korowe
Prócz już wymienionych odruchy można podzielić jeszcze na :
1.ekstero- , proprio- i enterorecepcyjne
2.ruchowe , wydzielnicze, i naczynioruchowe
3.fazowe i toniczne
4.somatyczne oraz autonomiczne (trzewne)
5.skórne , mięśniowe, ścięgnowe
6.powierzchowne i głębokie
POWIERZCHOWNE:
Kłębowy u konia (skórny albo włosowy),pachowy u konia, grzbietowy u konia i krowy, mosznowy u konia, buhaja i psa; jądrowy u ogiera; kroczowy u konia i krowy; odbytowy u psa; ogonowy u konia; podeszwowy u psa oraz skrobania (drapania) u psa
GŁĘGOKIE:
Odruch kolanowy u psa i konia, czasem u bydła, zginania kończyny u koni i bydła oraz kopytowy u konia
ODRUCHY WARUNKOWE- nabyte w życiu osobniczym, wykazują one dużą zmienność w odpowiedzi na bodźce , mogą zanikać i znowu powstawać, wytwarzane są one zawsze w oparciu o odruchy bezwarunkowe. W normalnych warunkach u zwierząt domowych wytwarzają się one bardzo łatwo, bodźcami takimi stają się reakcje na widok zapach paszy itp. Do praktycznie ważnych odruchów warunkowych wytwarzanych u zwierząt domowych , nalezą odruchy pokarmowe, ruchowe , płciowe, oraz związane z dojeniem. Odruchy warunkowe mają bardzo ważne znaczenie adaptacyjne, podtrzymują one nabyte w ciągu życia umiejętności przystosowawcze i są niezbędne dla dokładniejszej orientacji w środowisku. Na ich podstawie zwierzę reaguje nie tylko na bezpośrednie bodźce bezwarunkowe ale i na cała masę bodźców obojętnych. Ułatwiają wyszukiwanie i trawienie pokarmu, unikanie niebezpieczeństw, ochronę przed działaniem czynników szkodliwych.
Dzięki czynności odruchowej organizm szybko reaguje na różne zmiany środowiska zewnętrznego lub swego stanu wewnętrznego i przystosowuje się do tych zmian. Odruchy warunkowe umożliwiają o wiele szybsze przystosowanie do zmian środowiska niż odruchy bezwarunkowe.

5. Scharakteryzuj trawienie białek w przedżołądkach.
W przedżołądkach przeżuwaczy występują intensywne procesy rozkładu i syntezy białek, dzięki obecnym tam bakterią i pierwotniakom. Istotą tych przemian jest zdolność bakterii do enzymatycznego rozkładu białka pokarmowego i zdolności do syntezy białka bakteryjnego z aminokwasów i niebiałkowych związków azotowych. Bakterie w żwaczu służą jako pokarm dla obecnych tam pierwotniaków, zatem część białka bakteryjnego zostaje przekształcona w białko ciała pierwotniaków. W efekcie do trawieńca i jelita cienkiego trafia dziennie 1-2 kg białka drobnoustrojów stanowiąca dla zwierzęcia główne źródło aminokwasów. Białko bakterii i pierwotniaków może w 100% zaspokoić potrzeby na aminokwasy u bydła.
Białka pokarmów w kontakcie z bakteriami są rozkładane przez enzymy tych bakterii na peptydy i aminokwasy. W procesie rozkładu białek zachodzą reakcje proteolityczne, dezaminacji i dekarboksylacji. W warunkach fizjologicznych aktywność proteolityczna w żwaczu jest mniej więcej stała, ponieważ enzymy proteolityczny nie są specyficznie związane z jakimś szczególnym rodzajem bakterii. Aminokwasy są wchłaniane do wnętrza bakterii, gdzie mogą być wykorzystane w całości do budowy białka bakteryjnego, ale w większości ulegają dezaminacji, częściowo transaminacji lub dekarboksylacji. Aminokwasy mogą być także wchłaniane do krwi przeżuwaczy. Po dezaminacji bezazotowa część aminokwasu (ketokwas) wchodzi w cykl przemian cukrowych, przekształcając się w końcu w lotne kwasy tłuszczowe (pH obojętne lub lekko kwaśne), powiększając ich pulę powstającą w procesie fermentacji węglowodanów. Przy obniżeniu się pH treści żwacza dezaminacja zostaje ograniczona. Przy dużych spadkach pH poniżej 5,5 aminokwasy ulegają dekarboksylacji, w czasie której powstają aminy, z których część jest dla zwierząt trująca.
Grupa aminowa, odłączona po dezaminacji od aminokwasu, przekształca się w amoniak. Amoniak, wydalany poza ciało bakteryjne, może być wykorzystywany przez inne bakterie do syntezy białka bądź też jest wchłaniany do krwi i przekazywany do wątroby. W wątrobie amoniak jest zużywany do syntezy mocznika, który krąży we krwi i jest z niej wydalany przez nerki do moczu. Nie cały jednak mocznik usuwany jest u przeżuwaczy przez nerki. Część mocznika z krwi dostaje się do gruczołów ślinowych i przenika do wytwarzanej tam śliny. Część mocznika z krwi przenika do wnętrza przedżołądków także bezpośrednio przez ich błonę śluzową. Bakterie żwacza mają enzym uretrazę, która rozkłada mocznik na amoniak i CO2 .

6.Omów fazy cyklu płciowego.
Przygotowaniem dorosłej samicy do rozrodu jest ruja = estrus, pojawia się cyklicznie w ciągu roku, z częstotliwością zależna od gatunku zwierzęcia i warunków w jakich on przebywa. Okres między rujami nazywamy cyklem płciowym= cyklem rujowym.
Zwierzęta poliestralne mające ruje cyklicznie, wielokrotnie w ciągu całego roku to krowa (długość cyklu 21 dni), Su-21, mysz-4. Zwierzęta poliestralne sezonowo
cykle powtarzają się u nich kilkakrotnie, ale w określonych porach roku np.: owca (wiosna, 17), kotka (wiosna-lato, 14-21). W pozostałych porach roku jest brak rui = anestrus sezonowy. Zwierzęta monoestralne (jeden cykl w roku) i diestralne (dwa cykle w roku)
u psa zależnie od gatunku. Konie
około 25% wykazuje regularne cykle w ciągu całego roku (cykl 21 dni), inne są sezonowo poliestralne z największą aktywnością jajników od maj do września. U zwierząt wolno żyjących sezonowa aktywność rozrodcza zapewnia najlepsze warunki do rozwoju potomstwa.
Głównym czynnikiem regulującym pojawienie i zanikanie cykli rujowych jest gonadoliberyna
GnRH (FSH-RH, LH-RH), jest wytwarzany w neuronach podwzgórza, następnie uwalniany do krwi, jest wynikiem oddziaływania środowiska, a głownie światła i żywienia (długość dochodzenia impulsów świetlnych). Informacje świetlne zakodowane w salwach impulsów o różnej częstotliwości i kształtach docierają do śródmózgowia, a stamtąd do podkorowych i korowych ośrodków nerwowych i do szyszynki. Szyszynka działa hamująco na wytwarzanie GnRH w podwzgórzu, jest ona najbardziej aktywna w ciemności, przy braku stymulacji świetlnej. Wydłużenie dnia hamuje czynność szyszynki co pobudza czynność wydzielniczą podwzgórza. Odwrotnie jest przy skróconym dniu.
Aktywność rozrodcza samic jest hamowana w czasie laktacji, na skutek dużej częstotliwości drażnienia gruczołów mlecznych i uwalniania w wyniku tego oksytocyny i prolaktyny. U Su, owiec brak cykli laktacji = niepłodność laktacyjna.
Cykl rujowy
okres między jedną a następną rują. Dzieli się on na fazę ciałka żółtego = lutealną i fazę pęcherzykową. Pierwszy dzień rui przyjmuje się jako dzień zerowy cyklu. W tym czasie pęcherzyk jajnikowy jest u szczytu rozwoju, a więc w stadium przedowulacyjnym. W 1-2 dniu cyklu musi nastąpić owulacja, a po niej tworzenie ciałka żółtego. Po rui pierwszą fazą cyklu jest faza ciałka żółtego = lutealna. Trwa ona u Su
do 13 dnia, u Bo
do 16 dnia cyklu. W fazie lutealnej rozróżnia się okres tworzenia i rozwoju ciałka żółtego (u Su, Bo
pierwsze 4 dni cyklu) i okres pełnej aktywności wydzielniczej komórek lutealnych ( u Bo 4- 16 dzień cyklu). Po tym okresie jest 1-2 dniowy okres luteolizy, w czasie którego jest gwałtowny spadek stężenia progesteronu we krwi. Po luteolizie zaczyna się krótka (kilkudniowa) faza pęcherzykowa. U Bo od 18 do 21 dnia cyklu i rozwija się i osiąga dojrzałość jeden z pęcherzyków jajnikowych. Inne, o zaawansowanym rozwoju podlegają atrezji. Wyjątkowo krótka faza pęcherzykowa cyklu nie świadczy o tym, że jedynie w tym okresie dojrzewają i rozwijają się pęcherzyki jajnikowe. Ich rozwój jest długi, pobudzany kolejnymi pulsami wydzielania hormonów gonadotropowych. W tym okresie fazy ciałka żółtego pęcherzyki jajnikowe w nieprzerwanym procesie rosną, dojrzewają i wytwarzają nieduże ilości hormonów steroidowych. Jest to jednak rozwój zwolniony. Luteoliza i gwałtowny spadek stężenia we krwi progesteronu stają się bodźcem dla podwzgórza do wzmożonej pulsacji wydzielania gonadoliberyny. Powoduje to zwiększone pulsacyjna uwalnianie FSH i LH. Gonadotropiny z kolei gwałtownie przyśpieszają rozwój jednego u Bo lub około 20 u Su pęcherzyków jajnikowych, przygotowując je do owulacji. Faza pęcherzykowa w cyklu rujowym jest końcową, jedynie krótka fazą przygotowania pęcherzyka do owulacji po jego długim wcześniejszym rozwoju.
U kobiety cykl płciowy trwa 28 dni i jest wyznaczony krwawieniem menstruacyjnym. Bezpośrednio po krwawieniu, w czasie którego wydalane są wraz z krwią na zewnątrz złuszczone fragmenty wcześniej rozbudowanej (w przewidywaniu ciąży) błony śluzowej macicy, rozpoczyna się 13
14 dniowa faza pęcherzykowa = proliferacyjna zakończona owulacją. Druga połowa cyklu odpowiada fazie ciałka żółtego = faza sekrecyjna. Jest to okres rozrostu błony śluzowej macicy i jej gruczołów wydzielniczych pod wpływem progesteronu. Przy braku ciąży fazę tę kończy menstruacja.

7.Różnice między gorączką a przegrzaniem.
Przegrzanie, inaczej hipertermia:
Jest to dodatni bilans cieplny organizmu, prowadzący do wzrostu jego temperatury wewnętrznej powyżej normalnego poziomu. Temperatura graniczna wynosi 43,5 C u ssaków, a u ptaków nieco wyższa 46-47 C. Przekroczenie tych wartości prowadzi do śmierci ze względu na denaturacje białek komórkowych
Przyczyny hipertermii
Główną przyczyną jest nadmierne gromadzenie ciepła, dzieje się tak gdy temperatura otoczenia przekracza wartość temperatury wewnętrznej organizmu, prowadzi to do wyłączenia konwekcji promieniowania przewodzenia oraz oddawania ciepła. Wtedy ciepło przechodzi z otoczenia do organizmu.
Gorączka
Jest to zmiana polegająca na regulowaniu temperatury wewnętrznej na wyższym o kilka stopni poziomie wynikającym z przestawienia temperatury neuronów ośrodków termoregulacji do wyższych wartości przez substancje pirogenne , czyli gorączkowe. Jest ona objawem chorobowym, lub jak w przypadku zwierząt heterotermicznych (ryby, płazy i gady) reakcją towarzyszącą innym zmianom zachodzącym w organizmach tych zwierząt na przykład u gadów podczas zrzucania skóry, organizm tych zwierząt sam wyzwala gorączkę aby łatwiej zwalczyć towarzyszące temu patogenne bakterie, lub ewentualne infekcje , jako ze skóra gadów jest w tym okresie bardziej narażona na działanie tych czynników.
Regulacja temperatury w okresie gorączki, zależy od kriogenów
czyli czynników przeciwgorączkowych, które przeciwdziałają wzrostowi temperatury wewnętrznej w stanach gorączki oraz chronią organizm przed nadmiernych a tym samym szkodliwym podniesieniem temperatury wewnętrznej. Obecnie uważa się iż gorączka ułatwia zwalczanie zakażeń, bierze udziału w immunopotencjalizacji, oraz pomaga zwalczać niektóre choroby nowotworowe.
Różnice między gorączką a hipertermią
Hipertermię definiujemy jako niegorączkowe podniesienie temperatury wewnętrznej, czyli zaburzenie homeostazy termicznej organizmu i następstwem dodatniego bilansu cieplnego, ale przy niepodwyższonej temperatury podwzgórzowego termostatu, może być pochodzenia endogennego w wyniku dużych wysiłków mięśniowych w wysokich temperaturach otoczenia, lub egzogennego tj. utrudnionego oddawania ciepła, i jego duże zyski spowodowane wysokimi temperaturami otoczenia, w wyniki tego utrudnione zostaje parowanie, promieniowanie i konwekcja.
Stres cieplny powoduje że organizm broni się przed przegrzaniem za pośrednictwem:
- ziania
- potu
- oddawania moczu, kału
- zwilżania skóry śliną
- tarzania się w błocie lub wodzie
Przy niedostatecznym ochłodzeniu organizmu, lub w szczególnie niekorzystnych warunkach hipertermia może osiągnąć temperaturę letalną.
W gorączce natomiast pierwotna i inicjująca reakcją jest przestawienie temperatury podwzgórzowego termostatu na wyższy poziom i ograniczenie strat ciepła połączone ze zwiększonym jego wytwarzaniem (dreszcze gorączkowe mające na celu podniesienie temperatury wewnętrznej na wyższy poziom w ośrodkach termoregulacyjnych).W czasie gorączki, organizm stara się utrzymać temperaturę na wyższym poziomie, lecz nigdy nie osiąga temperatury letalnej. Poziom temperatury jest zawsze niższy od letalnego o 2 C dzięki działaniu endogennych kriogenów takich jak :
- wazopresyna
- melanotropina
- uromodulina,
które obniżają temperaturę w ośrodkach termoregulacyjnych.
8.Wymień i scharakteryzuj hormony trzustki.
Trzustka poza funkcją trawienną wytwarza dwa hormony : insulinę i glukagon. Trzustka zbudowana jest z pęcherzyków wytwarzających sok trzustkowy i wsyp trzustki (Langerhansa) wydzielających hormony do krwi.
Wyspy trzustki zawierają trzy rodzaje komórek : alfa, beta i delta.
Komórki BETA
60% całości leżą w środku każdej wyspy i wydzielają insulinę.
Komórki ALFA
25% całości i wytwarzają glukagon.
Komórki DELTA
10% całości, syntetyzują somatostatynę.
Oprócz tych komórek niektóre wyspy posiadają komórki PP w których odkryto polipeptyd trzustkowy. Bliskie położenie tych trzech rodzajów komórek jest niezmiernie ważne dla kontroli wydzielania hormonów. Przykładem może być hamowanie wydzielania glukagonu przez insulinę, oraz silne działanie somatostatyny jako inhibitora wydzielania insuliny i glukagonu.
Insulina, bierze udział w metabolizmie węglowodanów, tłuszczów i białek, odgrywa główną rolę w magazynowaniu nadmiernej ilości substancji energetycznych pobieranych z pokarmem.
Budowa insuliny: Jest małą cząsteczką białka o masie cząsteczkowej 5800, zbudowaną z dwóch łańcuchów aminokwasowych połączonych siarką. W przypadku rozerwania łańcuchów insulina traci swoje właściwości. Prekursorem insuliny wytworzonym w rybosomach jest preprohormon o masie cząsteczkowej około 11500, który w retikulum endoplazmatycznym przechodzi w lżejszą proinsulinę o masie cząsteczkowej 9000. Proinsulina jest biologicznie nieczynna i dopiero w aparacie Golgiego ulega przemianom w 85% do insuliny a w około 15% pozostaje nieczynna, okres półtrwania insuliny wynosi 6 minut, z wyjątkiem cząsteczek związanych z receptorami w tkankach docelowych, w ciągu 10-15 minut hormon ulega degradacji w wątrobie i nerkach pod wpływem enzymu insulinazy.
Działanie insuliny
Aby insulina zaczęła działać konieczne jest przyłączenie białka receptora błonowego o masie 300,000. Receptor insulinowy składa się z czterech oddzielnych podjednostek połączonych mostkami dwusiarczkowymi. Podjednostki ALFA leżą na zewnątrz błony, a beta wewnątrz cytoplazmy. Insulina przyłącza się do podjednostek ALFA powodując autofosforylację podjednostek BETA. Stają się one lokalnymi kinazami białkowymi pobudzającymi fosforylację wielu enzymów cytozolu. Końcowymi efektami działania insuliny na komórki są:
- natychmiastowe zwiększenie przepuszczalności błony komórkowej dla glukozy (otwarcie kanału w białku błonowym o masie cząsteczkowej 55,000)
- szybkie zwiększenie przepuszczalności błony komórkowej dla jonów potasowych, magnezowych i fosforowych.
- Wolniejsze działanie insuliny zachodzące w ciągu następnych 10-15 minut polegające na zmianie aktywności wielu wewnątrz komórkowych enzymów.
- Długotrwale zmiany (kilka dni) w tempie translacji mRNA w rybosomach i transkrypcji DNA w jądrze komórkowym.
Insulina zwiększa przepuszczalność błon komórek mięśniowych powodując niknięcie do ich wnętrza dużej ilości glukozy, gdzie może być zużyta w czasie wysiłku fizycznego lub odłożona w formie glikogenu. Jednym z najważniejszych działań insuliny po spożyciu pokarmu jest niemal całkowite zmagazynowanie glukozy w formie glikogenu wątrobowego.
Mechanizm tego procesu
- Hamowanie fosforylazy wątrobowej powodującej glikogenolizę.
- Przyśpieszenie wychwytu glukozy przez hepatocyty przy udziale glikokinazy.
- Zwiększenie aktywności fosfofruktokinazy i syntetazy glikonegowej.
W wyniku działania insuliny na wątrobę, ilość glikogenu może wzrosnąć do 6% całkowitej masy wątroby. Spadek poziomu glukozy we krwi hamuje wydzielanie insuliny a pobudza wydzielanie glukagonu, co powoduje zahamowanie wychwytu glukozy i syntezy glikogenu w wątrobie. Glikogen ulega glikegenolizie i wolna glukoza wraca do krwi. Insulina wpływa na konwersje nadmiernej ilości glukozy do kwasów tłuszczowych które są odkładane w tkance tłuszczowej.
W odróżnieniu od innych tkanek komórki mózgu są przepuszczalne dla glukozy bez udziału insuliny, ale podstawowym warunkiem sprawnego funkcjonowania tkanki nerwowej jest odpowiedni poziom glukozy we krwi.
Insulina powoduje zwiększenie zapasów tłuszczu w tkance tłuszczowej. Zwiększa też transport glukozy do komórek wątroby i w przypadku zwiększenia do 6% koncentracji glikogenu glukoza przechodzi w formę acetylokoenzymuA, który jest substratem w syntezie kwasów tłuszczowych. Ważnych elementem udziału insuliny w przemianach tłuszczowych jest obniżenie aktywności lipolazy.
W ciągu kilku godzin po nakarmieniu zwierzęta insulina przyczynia się do magazynowania białek przez przyśpieszenie transportu aminokwasów do komórek. W Tym procesie działa podobnie do hormonu wzrostu. Insulina bezpośrednio wpływa na przyśpieszenie translacji mRNA a w dłuższym okresie zwiększa transkrypcje wybranych sekwencji DNA i w efekcie stymuluje syntezę białek. Dodatkowo hamuje katabolizm białek oraz glukoneogenezy. Insulina współdziała z somatotropiną w procesie wzrostu, brak jednego z tych hormonów jest przyczyna zahamowania wzrostu.
Regulacja wydzielania insuliny
Główną rolę pełni tu poziom glukozy we krwi, aminokwasy hormony przewodu pokarmowego i układ współczulny. Odpowiedź insuliny na wzrost poziomu glukozy we krwi jest dwufazowa, pierwszy okres występujący w ciągu 3-5 minut to dziesięciokrotny wzrost poziomu insuliny we krwi; jest on krótkotrwały i po 10 minutach obserwuje się spadek poziomu insuliny. Drugi etap działania insuliny rozpoczyna się po 15-20 minutach i trwa 2-3 godziny. Insulina uwalniana jest wtedy z zapasów w wyspach trzustki.
Mechanizm uwalniania insuliny działa na zasadzie sprzężenia zwrotnego
wysoki poziom glukozy stymuluje wydzielanie insuliny która szybko usuwa nadmiar glukozy, transportując ją do wątroby, mięsni i innych tkanek, i przestaje być wydzielana z trzustki.
Czynniki stymulujące wydzielanie insuliny:
- hormony przewodu pokarmowego : gastryna, sekretyna, cholecystokinina, oraz żołądkowy peptyd hamujący GIP
- Glukagon
- Hormon wzrostu
- Kortyzol
- Progesterol i estrogeny
- Stres
Chorobą powstającą w wyniku braki insuliny jest cukrzyca (diabetes melitus) a najczęstszą przyczyną niedostatecznego wydzielenia insuliny jest degeneracja komórek BETA trzustki. Główne efekty braku insuliny to zmniejszenie zużycia glukozy przez komórki i wzrost jej poziomu we krwi od trzech do dziesięciu razy powyżej poziomu (hiperglikemia), zwiększony metabolizm tłuszczów. W wyniku cukrzycy nadmiar cukrów osocza jest wydalany z moczem (w ciągu doby nawet 100g glukozy).
Symptomy braku insuliny to:
- poliuria
- pragnienie
- nadmierny apetyt
- spadek masy ciała
9.Krążenie chłonki
Układ limfatyczny jest układem otwartym.
Chłonka to inaczej płyn tkankowy gromadzący się między komórkami. Przyczyną tego jest przewaga filtracji nad resorpcją w naczyniu włosowatym podczas przepływu krwi.
Wzrost ilości tego płynu występuje podczas zwiększania ciśnienia w naczyniu włosowatym(np. przez ucisk na naczynie żylne odprowadzające krew z kończyn)
Układ chłonny(drenażowy)zapobiega gromadzeniu się płynu tkankowego i odprowadza go z tkanki przez węzły chłonne do dużych naczyń żylnych.
Płyn tkankowy przenika do ślepo zakończonych naczyń chłonnych tzw. naczyń końcowych lub terminalnych. Mają one kształt cewek z dużymi szczelinami między śródbłonkami - co sprawia, że są otwarte do otaczającego środowiska.
Naczynia te występują w większości narządów z wyjątkiem:
- ośrodkowego układu nerwowego
- szpiku kostnego
- śledziony
- nabłonków
- chrząstek
- rogówki i soczewki oka
- łożyska
- sznura pępowinowego
Ściany naczyń stają się stopniowo grubsze, a ich przekrój zwiększa się. W śródbłonku pojawiają się elementy sprężyste i komórki mięśni gładkich.
Naczynia terminalne przechodzą w chłonne naczynia włosowate, a te stopniowo przechodzą w naczynia kolektorowe, w których rozróżnia się
- błonę wewnętrzną
- błonę środkową zbudowaną ze śródbłonka, tkanki łącznej luźnej i włókien sprężystych
- błony zewnętrznej zbudowanej z tkanki łącznej, włókien kolagenowych i sprężystych
NA terenie narządów naczynia chłonne są bezzastawkowe, natomiast naczynia kolektorowe zaopatrzone są w zastawki zapobiegające cofaniu się limfy.
Płyn tkankowy jest właściwym wewnętrznym środowiskiem ustroju. Powstaje z produktów metabolizmu komórek i przesączu płynu ze ściany naczyń krwionośnych. Wypełnia przestrzenie międzykomórkowe, pełni również rolę pomostu między krwią a komórkami. Chłonka pełni rolę obronną w organizmie -przepływając przez węzły chłonne pozbywa się tam niesionych bakterii, komórek nowotworowych, które są niszczone.
Limfa płynąca od jelita cienkiego bierze udział w transporcie tłuszczy.
Różnice w składzie limfy zależą od miejsca i stanu fizjologicznego układów, z których pochodzi.
Skład chłonki w początkowych naczyniach(małych) przypomina skład osocza. Zawiera drobnocząsteczkowe białka biorące udział w krzepnięciu. Po przejściu przez węzeł chłonny skład chłonki zostaje uzupełniony o składniki morfotyczne - głównie limfocyty.
PRZEPŁYW PRZEZ WĘZEŁ CHŁONNY:
Do węzła chłonnego chłonka dociera kilkoma naczyniami doprowadzającymi, wchodzącymi po wypukłej stronie węzła. Po dotarciu do węzła chłonka rozprzestrzenia się w zatokach węzła. Zatoki zbudowane są z tkanki siateczkowej, w której okach znajdują się limfocyty, monocyty, granulocyty, osiadłe makrofagi.
Chłonka płynie od strony korowej węzła i przepływa przez:
- zatokę brzeżną
- zatokę promienistą kory
- zatokę promienistą rdzenia
- zatokę wnęki
przez którą opuszcza węzeł naczyniami wyprowadzającymi znajdującymi się po wpukłej stronie węzła.
! Odwrotny przepływ występuje u świni.
Przepływając przez węzeł chłonka przekazuje znajdującym się tam makrofagom, mikrofagom, komórkom NK i limfocytom T niesione antygeny.
Limfocyty T przekazują antygen limfocytom B.

Ruch chłonki odbywa się przy bardzo małej różnicy ciśnień. W naczyniach terminalnych wynosi 3 mmHg(0,399 kPa).
Na jednokierunkowy przepływ chłonki mają wpływ:
- pompa mięśniowa
- ucisk otaczających tkanek
- pulsujące tętnem tętnice
- kurczące się kosmki jelitowe
- kurcząca się mięśniówka gładka przewodu pokarmowego
- ruchy oddechowe
- ujemne ciśnienie w klatce piersiowej
- rytmiczne wzrosty ciśnienia w jamie brzusznej w czasie oddychania
W ciągu doby do naczyń żylnych doprowadzane jest 3-5 l chłonki.
Największe kolektorowe naczynia(pnie) noszą nazwy:
- przewód chłonny piersiowy(ductus thoracicus) - zbiera chłonkę z lewej górnej części ciała i całej strony prawej
- przewód chłonny prawy(ductus lymphaticus dexter) - zbiera chłonkę z prawej górnej części ciała

W skład układu chłonnego wchodzą:
- naczynia limfatyczne
- węzły chłonne - zbudowane z tkanki siateczkowej, wychwytywane są tu bakterie i substancje toksyczne- są one fagocytowane; stanowią barierę ochronną ustroju
- grudki chłonne - skupiska tkanki siateczkowej wśród innych tkanek
- migdałki
- grasica - produkcja limfocytów T

10.Podstawowe czynności mięśnia sercowego.
Mięsień sercowy przypomina swą budową mięsień szkieletowy. Jest poprzecznie prążkowany dzięki układowi nitek aktyny i miozyny w miofibrylach (zawiera również tropomiozynę i troponinę). Zwiera jednak większą liczbę mitochondriów co świadczy o dużej aktywności metabolicznej. Istotnym jednak elementem budowy mięśnia sercowego są wstawki łączące sąsiadujące komórki ze sobą. W ich obszarze występują złącza ścisłe (nexus) z koneksonami-kanały białkowe. Zapewniają niski opór elektryczny co umożliwia przewodzenie stanu czynnego pomiędzy komórkami.Dzięki temu komórki mięśnia są sprzężone elektrycznie, a mięsień sercowy stanowi czynnościową zespólnie (syncytium) i zachowuje się jak jedna wielka jednostka czynnościowa. Serce zbudowane jest z dwu oddzielnych zespólni: przedsionkowej i komorowej, rozdzielonych pierścieniem włóknistym. Pobudzenie pierwszej zespólni przewodzone jest do drugiej drogą wyspecjalizowanego układu przewodzącego, Z tego powodu mięsień sercowy zawsze odpowiada na bodziec skurczem maksymalnym zgodnie z prawem ęł wszystko albo nicłł.Bodźce dla mięśnia są wytwarzane i przewodzone przez odpowiednio wyspecjalizowane komórki samego mięśnia sercowego. Wytwarzane są przez komórki rozrusznikowe skupione w odpowiednich miejscach pomiędzy komórkami mechanicznymi.. Czas trwania potencjału czynnościowego w poszczególnych włóknach jest stosukowo długi (100-200 razy większy niż we włóknach mięśnia szkieletowego). Ponieważ jest on znacznie dłuższy od czasu szerzenia się impulsu skurczowego od pierwszego do ostatniego włókna, wszystkie włókna ulegają depolaryzacji w tym samym czasie. Główną rolę w skurczu i regulacji jego przebiegu odgrywają jony Ca2+. Wapń wiązany jest przez troponinę, co umożliwia interakcję miozyn i aktyny. W czasie pobudzenia wapń dyfunduje z przestrzeni zewnątrzkomórkowej do jej sarkoplazmy przez kanały wapniowe, napływa też z zewnątrz przez odwróconą wymianę Na/Ca, jak również jest uwalniany z siateczki sarkoplazmatycznej. Potencjał spoczynkowy włókien mięśnia sercowego wynosi od
85 do
90 mV. jest to potencjał ujemny.Pobudzenie prowadzi do powstania potencjału +30 mV.Ta depolaryzacja powoduje w efekcie utratę pobudliwości (okres skurczu mięśnia). Refrakcja bezwzględną (całkowity zanik pobudliwości) trwa około 200ms. Dalej następuje stopniowa repolaryzacja gdy mięsień jest już pobudliwy ale tylko na silne bodźce, a trwa to około 30msokres refrakcji względnej.Całkowity powrót do stanu wyjściowego, a więc pobudliwości spoczynkowej, następuje w momencie zakończonej repolaryzacji, to jest w okresie rozkurczu mięśnia sercowego.
Najważniejszą cechą mięśnia sercowego jest jego zdolność do samowytwarzania rytmicznie występujących stanów pobudzenia czynnościowego. Powstają dzięki temu rytmiczne skurcze przedsionków i komór. Serce zawdzięcza to w/w tkance bodźcotwórczej. Tkanka ta zbudowana jest z małej ilości miofibryli, dużym jądrze i słabo zaznaczonym poprzecznym prążkowaniu. Główne jej skupisko mieści się w przedsionku prawym tworząc węzeł zatokowy.Drugim skupiskiem jest węzeł przedsionkowokomorowy wraz z przedłużeniem w postaci pęczka przedsionkowokomorowego (Hisa). Wszystkie komórki tego układu mają zdolność do samowytwarzania stanu pobudzenia i mogą powodować wzbudzenie całego mięśnia sercowego.W warunkach fizjologicznych jednak tylko komórki węzła zatokowego inicjują swój rytm (depolaryzują się najszybciej).Stan pobudzenia szerzy się z prędkością około 1 m/s. Z tego powodu przedsionek prawy kurczy się ciut wcześniej niż przedsionek lewy.Pobudzenie z mięśni przedsionków dociera do węzła przedsionkowokomorowego pokonując tzw. strefę graniczną (elementy tkanki łącznej powiązane z licznie rozgałęzionymi włóknami mięśniowymi.Pokonanie tej strefy zwalnia szybkość depolaryzacji do 0,05 m/s, co powoduje wystąpienie skurczu komór serca po zakończeniu skurczu przedsionków.Można powiedzieć iż węzeł przedsionkowokomorowy jest podporządkowany węzłowi zatokowemu jednak gdy rytm pobudzeń z węzła zatokowego nie dociera, jest bardzo szybki lub zbyt wolny, węzeł przedsionkowokomorowy może wytwarzać impulsy pobudzające mięsień sercowy samodzielnie. Ponieważ między mięśniem sercowym przedsionków a komór istnieje pierścień włóknisty, pobudzenie z węzła przedsionkowokomorowego do ścian komór dociera jedynie przez pęczek przedsionkowokomorowy (za pośrednictwem komórek gruszkowatych-Purkiniego). Tutaj szybkość rozchodzenia się pobudzenia jest znaczna i wynosi od 1 do m/s.
Jeśli na serce w czasie skurczu działa dodatkowy bodziec to efekt działania bodźca jest uzależniony od okresu w którym on zadziałał.W okresie refrakcji bezwzględnej mięsień sercowy jest niepobudliwy. W końcowej fazie skurczu (refrakcja względna) oraz podczas rozkurczu wystąpi wówczas dodatkowy skurcz, czyli ekstrasystole. Pociąga to pewne konsekwencje a mianowicie iż jak każdy skurcz ma i on również swój okres refrakcji.Na ten okres może trafić fizjologiczne pobudzenie niedochodzące do skurczu. Powstaje wówczas tak zwana pauza wyrównawcza (kompensacyjna). Skurcze dodatkowe powstają przy nadpobudliwości układu nerwowego, zatruciach,niedotlenieniu serca itp. Mogą one być inicjowane w przedsionku, w węźle przedsionkowokomorowym i w samej komorze.Przy porażeniach prądem, schorzeniach naczyń wieńcowych oraz niektórych uszkodzeniach toksycznych może dojść do nierównomierności albo krańcowo do trzepotania lub migotania przedsionków (lawinowych skurczów całych przedsionków lub partii włókien mięśniowych.Najgrożniejsze dla życia jest trzepotanie lub migotanie komór, dochodzi wówczas z reguły do ustania krążenia.

11.Wydalanie moczu
Przechodzenie moczu do pęcherza moczowego.
Drogami wyprowadzającymi mocz są kanaliki zbiorcze, miedniczka nerkowa oraz moczowody, pęcherz moczowy i cewka moczowa.W zależności od gatunku zwierząt miedniczka obejmuje brodawkę bezpośrednio (pies kot owca koza koń-nerka jednobrodawkowa ; bydło brak miedniczki a kielichy są uzupełnieniami moczowodu (nerka wielobrodawkowa). Przechodzenie moczu w kierunku moczowodu jest dzięki skurczom mm. gładkich kielicha nerkowego. Skurcze te powodują zmianę ciś. hydrostatycznego w tzw. przestrzeni martwej (kanaliki zbiorcze,miedniczki,moczowody). Cofaniu się moczu z miedniczki zapobiega obecność mięśnia zwieracza kielicha.Moczowody transportują mocz do pęcherza moczowego. Wykonują one ruchy perystaltyczne rozchodzące się falami co 5-20s przesuwając mocz z prędkością 2-3cm/s. Bodźcem do perystaltycznego ruchu jest wypełnienie ich płynem. Ciśnienie wew. moczowodu jest niskie (10mmHg). Nerwy regulujące motorykę należą do układu autonomicznego, jednakże istnieje pewien automatyzm , o którym świadczy zdolność do prawidłowej czynności nawet po wyizolowaniu.Mają one również unerwienie czuciowe.
czynności pęcherza moczowego.
Pęcherz moczowy jest zbiornikiem moczu i narządem umożliwiającym jego wydalanie.Główny mięsień, będący mięśniem wypierającym mocz, jest zbudowany z sieci mięśni gładkich. W okolicy dna pęcherza (ujście wewnętrzne cewki moczowej) włókna zbiegają się nad nim łukowato, tworząc pasmo- Mięsień zwieracz wewnętrzny. .Mięsień zwieracz zewnętrzny (zwieracz cewki moczowej) jest mięśniem poprzecznie prążkowanym zamykającym ujście cewki moczowej. Ciśnienie wewnątrz pęcherza pustego jest równe ciś. śródbrzusznemu. W miarę napływania do niego moczu ściany ulegają rozszerzeniu (nabłonek przejściowy). Mocz nie cofa się ponieważ moczowody wnikają do niego skośnie a ich ujścia osłania fałd błony śluzowej. Zdolność pęcherza do adaptacji do narastającej ilości płynu bez zmiany ciśnienia wewnątrz umożliwia prawidłowe przesączanie kłębowe oraz przepływ moczu z moczowodów.Ta adaptacja łączy się z rozluźnieniem mięśni i nie zależy ona od układu nerwowego.Fiziologiczna pojemność pęcherza moczowego (znoszona bez dolegliwości) wynosi od 250 do 500 ml. Mocz przebywający w pęcherzu nie ulega większym zmianom (może ulegać niewielka zmiana ilości sodu i wapnia) dzięki nieprzepuszczalności błony śluzowej względem jego składników.
unerwienie pęcherza moczowego.
Unerwienie ruchowe jest i z układu autonomicznego jak i somatycznego.Włókna współczulne pochodzą z lędźwiowego odcinka rdzenia kręgowego (L2-L5) i tworzą nerw podbrzuszny. Powodują one zwolnienia napięcia z mm. czyli ułatwiają zwiotczenie i rozszerzanie pęcherza moczowego. Jednocześnie zwiększają one skurcz m. zwieracza wew. i zewn. włókna ruchowe przywspólczulne pochodzą z segmentu krzyżowego (S3-S4) i tworzą nerw miedniczny. Somatyczne unerwienie m zwieracza zewn.pochodzi od nerwu sromowego. Włókna tych nerwów powodują wzrost napięcia mięsni wypierających mocz, zwalniając przy tym napięcie zwieraczy wew. i zew., ułatwiając wydalanie moczu. Nerwami podbrzusznymi przenoszone jest uczucie bólu i temparatyry. Włókna dośrodkowe nerwu miednicznego przewodzą impulsy sygnalizujące o stanie wypełnienia pęcherza moczem. Nerw sromowy przenosi głębokie i powierzchowne bodźce czuciowe z pęcherza.
Ośrodki nerwowe kontrolujące oddawanie moczu.
Wydalanie moczu z pęcherza jest aktem odruchowym. Odruchem tym kierują ośrodki znajdujące się w korze mózgowej, podwzgórzu, pniu mózgu i rdzeniu kręgowym. U zwierząt przyuczonych (np. pies) oddawanie moczu jest odruchem zależnym od woli. U innych odbywa się mimowolnie bez udziału wyższych ośrodków. Główne ośrodki kierujące wydalaniem moczu znajdują się w rdzeniu kręgowym. ponadto dużą role w regulacji czynności odgrywają ośrodki podkorowe : ułatwiające wydalanie moczu z pęcherza oraz utrudniające. Ośrodki ułatwiające mieszczą się głównie w górnej części mostu, a hamujące w śródmózgowiu. Prawidłowe wydalanie moczu jest uwarunkowane równowagą czynności tych ośrodków podkorowych. Ośrodki, od których zależą świadome kontrolowanie tego odruchu leżą w korze mózgowej, w tylnej części płata czołowego. Jest jeszcze korowy ośrodek odczuwania parcia. Wydalanie moczu zależy od regulacji antagonistycznych reakcji mięśni wypierających mocz i mięśni zwieracza.
Mechanizm oddawania moczu
W ścianie pęcherza mieszczą się receptory wrażliwe na rozciąganie. Wartością progową dla nich jest ciśnienie wewn. pęcherza rzędu 14mmHg wywołujące czucie parcia. Ilość moczu jednak nie decyduje gdyż progowe ciśn. może powstać przy 50 jak i 500ml moczu. O czuciu parcia decyduje ciśnienie moczu i rozciąganie ścian pęcherza. W chwili dowolnego oddawania moczu wydalanie może być wspomagane tłocznią brzuszną. Natomiast dowolne przerwanie oddawania moczu spowodowane jest skurczem mięśnia dźwigacza odbytu, który unosząc dno pęcherza wywołuje skurcz mięśni zwieracza oraz zwiotczenie mięśni wypierających mocz. Przytłumienie czucia parcia związane jest z wpływem korowych ośrodków na mięśnie zwieracza zew. cewki moczowej. Jednak przy znacznym rozciągnięciu ścian pęcherza dalsze przytłumienie jest niemożliwe i dochodzi do mimowolnego oddania moczu. Pęcherz moczowy nie opróżnia się całkowicie. Pozostaje niewielka ilość moczu (1-2%) tzw. mocz resztkowy. Jego ilość zależy od sprawności skurczowej mm. wypierających mocz która z wiekiem maleje (obniżenie się napięcia mięśniowego). Ogólnie wydalanie moczu u samic trwa krócej ze względu na budowę cewki moczowej. Częstość oddawania moczu w okresie pourodzeniowym, a także u osobników starszych jest większa.

12. Regulacja ciśnienia krwi.
REGULACJA CIŚNIENIA KRWI. -zależy od regulacji pracy serca i regulacji światła naczyń (regulacja obu czynników na drodze nerwowej i humoralnej).
REGULACJA CIŚNIENIA NA DRODZE NERWOWEJ
A) regulacja pracy serca odbywa się poprzez odruchy:
1 z baroreceptorów (presoreceptorów) zatoki tętnic szyjnych łuku aorty, przez włókna czuciowe nerwu IX i X impuls dociera do ośrodka hamującego ciśnienie krwi powodując wzrost impulsacji co powoduje wzrost akcji serca ąspadek ciśnienia ąspadek impulsacji ąspadek akcji serca ąwzrost impulsacji ośrodka hamującego
2 z chemoreceptorów (łuk aorty, zatoki tętnic szyjnych) wrażliwe na : wzrost prężności CO2, spadek prężności O2, wzrost stężeń jonów H+ powoduje pobudzenie ich i wzrost akcji serca.
3 z końcowych naczyń żylnych i przedsionka: wzrost napływu krwi do serca ą wzrost akcji serca ą wzrost ciśnienia krwi
B)regulacja światła naczyń przez odruchy z:
1 baroreceptorów (łuk aorty, zatoki tętnicy szyjnej): rozszerzenie naczyń ą spadek ciśnienia krwi
2 chemoreceptorów : zwężenie naczyń ą wzrost ciśnienia krwi (nie zwężają się naczynia mięśni szkieletowych, wieńcowe serca i mózgu )
REGULACJA CIŚNIENIA NA DRODZE HUMORALNEJ
A) humoralna regulacja pracy serca: adrenalina i insulina: ą akcja serca-wzrost, ciśnienie krwi- wzrost glukagon tyroksyna
B) humoralna regulacja światła naczyń krw.: noradrenalina wazopresyna prostaglandyna F2alfa angiotensyna <----> bradykinina histamina acetylocholina kw.mlekowy CO2 OGÓLNIE: zwiększenie częstości i siły skurczów serca powoduje wzrost ciśnienia tętniczego. Podobnie działa zwężenie naczyń. KONTROLA PRZEZ OŚRODEK SERCOWY I NACZYNIORUCHOWY.

13. Akt przeżuwania.
AKT PRZEŻUWANIA
- występuje dopiero u zwierząt z rozwiniętymi przedżoładkami (2,3 miesiąc życia)
- wpływ na rozpoczęcie przeżuwania ma struktura pokarmów:
- pokarm objętościowy zwiększa łączny czas przeżuwania w ciągu doby
- pasza rozdrobniona-ogranicza przeżuwanie
- PRZEŻUWANIE-obejmuje szereg następujących po sobie odruchów: odłykania,powtórnego żucia i ponownego połykania
- odruch odłykania:
- ośrodek w rdzeniu przedłużonym
- to powrót treści przez przełyk i gardło do jamy ustnej wywołany pobudzeniem mechanoreceptrów w czepcu i okolicy wpustowej żwacza
- ETAPY:
1.silnieszy skurcz czepca w drugiej części cyklu spowodowany obecnością włóknistych części pokarmu
2.przesunięcie treści w okolice wpustową
3.odruchowe otwarcie zwieracza wpustowego i zassanie treści do przełyku następuje w fazie wdechu
4.antyperystaltyczne ruchy przełyku przenoszą kęs
5.kęs w jamie ustnej->30-50sek rozcierany + powtórnie połykany
RÓŻNICE w stosunku do WYMIOTÓW: wymioty->uczestniczy tłocznia brzuszna która powoduje gwałtowne i silne ruchy żołądka

14.Układ nagrody i kary.
W podwzgórzu znajdują się struktury nerwowe nadające określonym pobudzeniom dodatniego (przyjemnego) lub ujemnego (przykrego) zabarwienia emocjonalnego. Zwierzęta unikają bodźców powodujących ujemne pobudzenia, a podtrzymują bodźce wywołujące przyjemne emocje.
Układ nagrody:
· związane są z nim dodatnie mechanizmy wzmacniające.
· znajduje się w bocznym podwzgórzu w obrębie pęczka przyśrodkowego przodomózgowia
· są tu ośrodki w których można wywołać formy zachowania związane z jedzeniem, piciem lub aktywnością płciową
Układ kary:
· obejmuje ujemne mechanizmy wzmacniające
· jest w obrębie istoty szarej przy wodociągu i III komorze, bliżej śródmózgowia; w podwzgórzu
· kieruje prawdopodobnie ośrodkowymi mechanizmami obronnymi
Oba układy ulegają wspólnej regulacji przez ciało migdałowate.
Zwierzę uczy się z czasem, które bodźce i akty zachowania są dla niego przyjemne lub nieprzyjemne. Formy zachowania nagradzane rodzą dążność do ich powtarzania, a karane do unikania.

15.Socjalne zachowanie się bydła, drobiu i świń.
Zwierzęta przebywające w grupach lub tworzące stado odznaczają się specyficznym zachowaniem socjalnym. W takich grupach tworzy się organizacja socjalna oparta na hierarchii dominacji. Dominantem jest zwykle osobnik odznaczający się odpowiednią siłą i umiejętnością walki; zarówno samiec jak i samica. Są także osobniki tworzące "margines społeczny stada". Każdy członek stada ma określoną pozycję, zdobytą poprzez walkę z innymi osobnikami. Po ustaleniu hierarchii dominacji i subordynacji wszelkie walki ustają. Osobniki stojące wyżej w hierarchii mają pierwszeństwo np. w spożywaniu pokarmów,stosunkach płciowych czy w zajmowaniu wygodnych legowisk. W obrębie grup istnieje "porządek bodzenia i dziobania" oraz odpowiednia odległość między dominantami i osobnikami podległymi (u bydła 0,5-2m). Gdy hierarchia w grupie jest ustalona zwierzęta takie zjadają więcej paszy i są bardziej wydajne niż zwierzęta trzymane osobno.
Bydło: Młode trzymane w grupach zaczynają walczyć w wieku ok. 5 miesięcy. Dopiero w wieku 2-3 lat ustala się stała hierarchia w grupie. Walki przy kompletowaniu stada są zacięte i trwają ok. 3 miesięcy. Po czym ustają. Najlepsza liczebność stada u bydła to ok. 70 osobników. Wtedy zwierzęta mają szansę się szybko poznać i ustalić hierarchię. Hierarchia socjalna w stadzie bydła opiera się na strukturze linijnej, zbliżonej do linijnej lub złożonej. W strukturze linijnej zwierzę alfa dominuje nad wszystkimi, a zwierzę omega jest wszystkim podległe. W strukturze zbliżonej do linijnej występują na czele, w pozycji pośredniej lub na końcu tzw. trójkąty zależności. Raz ustalone stosunki utrzymują się do momentu wprowadzenia nowego osobnika, lub gdy jakiś osobnik nie jest zorientowany co do swojej siły i nie akceptuje ustalonej hierarchii. Krowy mleczne dominujące w stadzie lepiej się doją, natomiast krowy, które stoją niżej w hierarchii w pobliżu dominantów dają mniej mleka ze strachu.
Świnie: Walki knurów o pozycje trwają 30-60 min. Kończą się triumfalnym pościgiem zwycięzcy za pokonanym. Zaszeregowanie opiera się na strukturze liniowej i nie jest trwałe. Nawet ten sam osobnik usunięty na chwilę ze stada i przywrócony do niego po pewnym czasie wywołuje w stadzie walki. W stadzie samic zawsze dominantami są starsze i cięższe samice. Do walk dochodzi zwykle przy dojściu do jedzenia. Najkorzystniejsza liczba świń to 40-50 zwierząt.
Kury: Walki u kurcząt zaczynają się już w wieku 3-4 tygodni, a decydujące ok.7 tygodnia życia. Polegają one na "wydziobywaniu" wyższej pozycji w stadzie. Do najzacieklejszych walk dochodzi między kogutami, bo nie znoszą one rywali w otoczeniu. Ptaki pokonane w walce są nieśmiałe i "skromne" oraz często "szykanowane" przez silniejszych. Hierarchia dotyczy głównie pobierania pokarmu i zajmowania miejsc wypoczynku. Dominujący kogut nadzoruje stado i ostrzega je przed niebezpieczeństwem.
Znajomość socjalnego zachowania bydła świń i drobiu ma znaczenie przy ich hodowli. Trzymane w zbyt ciasnych pomieszczeniach częściej walczą i są bardziej agresywnie. Co może powodować nawet śmierć niektórych osobników. Rzutuje to na obniżenie wielkości i jakości produkcji. Także wprowadzanie nowych osobników do stada powoduje duże napięcie nerwowe u zwierząt i obniża ich wydajność.

16.Czynności wątroby
Wątroba jest największym gruczołem w organizmie zwierzęcym. Wydziela żółć do przewodu pokarmowego. Ta funkcja stanowi jednak tylko nieznaczną część jej zadań, jakie spełnia w organizmie. Przez wątrobę przepływa około 35% krwi. Około 80% tej krwi dopływa do wątroby z przewodu pokarmowego, bogatej we wchłaniane tam produkty. Resztę stanowi krew doprowadzana tętnicą wątrobową. Oba strumienie krwi mieszają się w zatokach wątrobowych, wysłanych nabłonkiem naczyniowym, umożliwiającym wymianę składników między krwią, hepatocytami, przestrzeniami międzykomórkowymi i przewodzikami żółciowymi. W ściankach zatok wątrobowych występują komórki siateczkowo-śródbłonkowe gwiaździste, stanowiące część systemu siateczkowo-śródbłonkowego, o zdolnościach fagocytarnych, powodujących rozpad krwinek czerwonych.
Poza zdolnością wytwarzania i wydzielania żółci, należy wymienić inne następujące funkcje wątroby.
1. W zakresie przemiany pośredniej węglowodanów wątroba syntetyzuje glikogen i w razie potrzeby uwalnia z niego glukozę, wytwarza glukozę z produktów niecukrowych lub innych cukrów, np. galaktozy.
2. W zakresie przemian tłuszczowych wątroba syntetyzuje kwasy tłuszczowe z octanów i cukrów, zamienia nienasycone kwasy tłuszczowe w kwasy nasycone, syntetyzuje cholesterol oraz wiele jego pochodnych, np. kwasy żółciowe, witaminę D3.
3. W zakresie przemian białkowych wątroba bierze udział w syntezie albumin, alfa- i betaglobulin, heptaglobuliny, transferyny, ceruloplazminy; ma właściwości proteolityczne, jest tzw. czynnym magazynem białka i aminokwasów; ma zdolność prowadzenia wszystkich pośrednich przemian aminokwasów (transaminacja, dezaminacja i inne).
4. W zakresie przemian nukleotydów wątroba ma zdolność wytwarzania kwasu moczowego i innych puryn, a także pirymidyn, jako produktów końcowej przemiany nukleotydów; przekształca kwas moczowy w alantoinę.
5. Funkcja obronna: zdolność fagocytozy reprezentowana przez komórki siateczkowo-śródbłonkowe gwiaździste, inaktywowanie wchłanianych w przewodzie pokarmowym trucizn (fenol) przez ich łączenie z siarczanami i kwasu benzoesowego z glikokolem (powstaje kwas hipurowy). Wątroba syntetyzuje mocznik z NH3 i CO2 chroniąc organizm przed niebezpiecznym zatruciem amoniakiem;
wydala wiele toksyn i leków dostających się do organizmu z pokarmami, inaktywuje hormony (steroidowe, insulinę, wazopresynę, tyroksynę), biorąc udział tym samym w utrzymaniu równowagi hormonalnej w organizmie.
6. W zakresie hemopoezy to: budowa erytrocytów i leukocytów w okresie życia wczesnoembrionalnego, udział w rozkładaniu krwinek czerwonych, w syntezie wielu czynników niezbędnych do krzepnięcia krwi (fibrynogen, protrombina, czynniki osoczowe), w syntezie heparyny.
7. Funkcja magazynująca: glikogenu, białek, witamin ( A, D, E, K, B12 i innych ), Fe, Cu, Zn, Mn
17. Rola nerek w organizmie.
I. Biorą udział w czynności wewnątrzwydzielniczej (wydzielają hormony lub ich prekursory do krwiobiegu);
II. Utrzymują stałość środowiska wewnętrznego
homeostazę (jest to związane z funkcją wydalniczą, czyli wytwarzaniem moczu) poprzez:
1. utrzymanie stałej objętości wody w organizmie (izohydremia)
Średnio 50-60% wody wydalanej jest z moczem.
2. utrzymanie stałego składu elektrolitów (izojonia)
Nerki są główną drogą wydalania z ustroju jonów nieorganicznych.
3. zachowanie stałego ciśnienia osmotycznego płynów ustrojowych (izotonia)
4. utrzymaniu stałego stężenia jonów wodorowych w płynach ustrojowych (izohydria)
Regulacja równowagi kwasowo-zasadowej przez nerki polega głównie na zdolności usuwania kwasów lub zasad (w postaci soli) oraz zatrzymywaniu lub wydalaniu buforów (układ wodorowęglanów i kwasu węglowego)
5. usuwanie z organizmu produktów przemiany materii i nieprzyswajalnych lub toksycznych substancji egzogennych np.substancje azotowe (mocznik, amoniak, kwas moczowy, kreatyna)

18. Znaczenie podwzgórza w czynnościach motywacyjno-popędowych.

U ssaków motywy i popędy powstają w wyniku aktywacji mechanizmów pobudzenia nerwowego umiejscowionych w podwzgórzu, a ich zanik jest wynikiem aktywacji podwzgórzowych mechanizmów hamowania.Mechanizmy te są związanie z określonymi ośrodkami nerwowymi podwzgórza, pobudzanymi przez wpływy środowiska zew. I wew.
W podwzgórzu znajd. Się nast. Ośrodki:
-ośr.głodu, sytości,pragnienia
-ośr. Kierujący popędem płciowym i macierzyńskim
-ośr. Reakcji obronnych:ucieczki ,agresji
-ośr. Termoregulacji
Rola podwzgórza:
-Jest miejscem działania tych czynników , które stanowią humoralne podłoże popędów( znajd. Się w nim ośrodkowe receptory reagujące na subst. Chemiczne,temperature, ciśn. Osmotyczne)
-dzięki rozległym połączeniom spełnia role przekaznika,przekazujac stan pobudzenia do ukł.rąbkowego
-może oddziaływać