Zanieczyszczenia wód
ZANIECZYSZCZENIE WÓD jest spowodowane głównie substancjami chemicznymi,
bakteriami i innymi mikroorganizmami, obecnymi w wodach naturalnych w zwiększonej
ilości. Substancje chemiczne ? organiczne i nieorganiczne (mineralne) ? występują w
postaci roztworów, roztworów koloidalnych i zawiesin. Skład chemiczny zanieczyszczeń
jest kształtowany czynnikami naturalnymi, np. rozkładaniem substancji z gleb i skał,
rozwojem i obumieraniem organizmów wodnych oraz czynnikami antropogenicznymi .
Do najczęściej występujących antropogenicznych zanieczyszczeń wód
powierzchniowych należą pestycydy, substancje powierzchniowo czynne, węglowodory
ropopochodne, fenole, chlorowe pochodne bifenylu oraz metale ciężkie, głównie ołów,
mied
, chrom, kadm, rtęć i cynk, a także wody podgrzane (zanieczyszczenie termiczne),
które są szczególnie niebezpieczne dla wód powierzchniowych o małym przepływie lub
wód stojących. Większość antropogenicznych zanieczyszczeń wód działa toksycznie na
organizmy wodne.Zanieczyszczenia bardzo trwałe w środowisku wodnym i bardzo
trudno ulegające chemicznymi biochemicznym procesom nazywa się substancjami
refakcyjnymi. Najwięcej zanieczyszczeń trafia do wód razem ze ściekami. Innymi

ródłami zanieczyszczeń wód są transport wodny i lądowy , stosowanie pestycydów i
nawozów sztucznych oraz odpady komunalne i przemysłowe. Rozróżnia się
zanieczyszczenia punktowe ? dostające się do wód w jednym punkcie ( głównie ścieki ) ,
i zanieczyszczenia obszarowe , dostające się do wód powierzchniowych i podziemnych
na terenie dużego obszaru, np. środki stosowane w rolnictwie. Wody ulegają
zanieczyszczeniu także w wyniku eutrofizacji.
Stopień zanieczyszczenia wód określa się za pomocą tzw. wska
ników
zanieczyszczenia. Są to stężenia zanieczyszczeń (wyrażone w miligramach substancji w
1 dm3 wody) oraz inne parametry, których wartość jest miarą stężenia określonych
rodzajów zanieczyszczeń. Jednym z najważniejszych wska
ników zanieczyszczenia
wód powierzchniowych jest stężenie rozpuszczonego tlenu, które może przyjmować
maksymalną wartość 8?9 mg/dm3 ? mniejsze stężenie tlenu świadczy o
zanieczyszczeniu wód związkami organicznymi, rozkładalnymi biochemicznie; spadek
stężenia tlenu poniżej 4 mg/dm3 powoduje obumieranie wielu organizmów wodnych.
Innymi wska
nikami zanieczyszczenia wód naturalnych są: biochemiczne
zapotrzebowanie tlenu, będące miarą zawartości rozkładalnych biochemicznie związków
organicznych; ponadto chemiczne zapotrzebowanie tlenu ? miara zawartości wszystkich
związków organicznych; obecność zawiesin mineralnych i organicznych, a także
nieorganicznych i organicznych związków azotu, fosforu. Wartości wska
ników
zanieczyszczenia rzek zależą w dużym stopniu od przepływu wody.
Prócz sposobów oceny zanieczyszczenia wód opartych na wska
nikach fizycznych i
chemicznych (otrzymywanych w wyniku analizy fizycznej i chemicznej wód) stosuje się
metody badania stanu biologicznego wody. Najczęściej jest stosowany tzw. system
saprobowy, wykorzystujący wyniki analizy hydrobiologicznych wód. W zależności od
składu organizmów wodnych, wody dzieli się na: oligosaprobowe ? czyste,
mezosaprobowe ? średnio zanieczyszczone i polisaprobowe ? silnie zanieczyszczone.
Analiza bakteriologiczna dostarcza informacji o ilości i rodzaju bakterii obecnych w
wodzie. Proces usuwania zanieczyszczeń z wody do poziomu umożliwiającego
stosowanie jej do określonych celów nosi nazwę uzdatniania wody.
Zasady klasyfikacji wód w Polsce w zależności od stopnia ich zanieczyszczenia określa
tzw. prawo wodne, według którego rozróżnia się 3 klasy czystości . Warunkiem
zakwalifikowania wody do jednej z nich jest zachowanie fizykochemicznych i
biologicznych wska
ników w dopuszczalnych granicach. W 1993 r. z objętych kontrolą
odcinków rzek - 6,2 tys. km - jedynie 2,7% spełniało wymogi stawiane wodom o
największej czystości, tj. wodom I klasy czystości (według kryterium fizykochemicznym),
15,2% należało do wód II klasy, 28,1% - III klasy czystości, 54% stanowiły wody
pozaklasowe; według kryterium biologicznego brak było wód I klasy, 1,8% należało do II,
9,7% do III klasy czystości, 88,5% to wody pozaklasowe.
ZANIECZYSZCZENIE MÓRZ I OCEANÓW:
Obumarłe szczątki zwierząt i roślin opadają na dno. Tam w procesie ich rozkładu
wykorzystywany jest tlen rozpuszczony w wodzie. Jeżeli ich ilość nie jest duża, zapasy
tlenu nie zostają całkowicie wyczerpane. Substancje odżywcze zawarte w ściekach
powodują wzrost liczebności wielu, głównie jednorocznych organizmów, które ulegając
rozkładowi, zużywają zasoby rozpuszczonego w wodzie tlenu. Efektem tego jest
wydzielanie się trującego siarkowodoru. Życie na dnie morza zanika.
ŚCIEKI są to wody odpadowe, zawierające zanieczyszczenia wprowadzone w wyniku
działalności życiowej i produkcyjnej człowieka, oraz wody opadowe (deszczowe, z
topniejącego śniegu) i in. spływy do kanalizacji z terenów zagospodarowanych. W
zależności od pochodzenia ścieki dzieli się na: ścieki bytowo-gospodarcze, ścieki
przemysłowe, ścieki opadowe (burzowe), wody dołowe (kopalniane, powstające w
wyniku odwadniania kopalń); ścieki przemysłowe są na ogół odprowadzane razem ze
ściekami bytowo-gospodarczymi jako ścieki miejskie.
Zanieczyszczeniami ścieków są substancje nieorganiczne (mineralne) i organiczne ,
rozpuszczone oraz w formie koloidów, zawiesin i emulsji. Do związków organicznych
obecnych w ściekach bytowo-gospodarczych należą głównie: białka, aminokwasy,
fosfolipidy, sacharydy, tłuszcze i oleje; do związków mineralnych zaś: sole amonowe,
fosforany i chlorki; obecne są w nich także wirusy i bakterie chorobotwórcze. Skład
ścieków przemysłowych jest różny, zależny od rodzaju produkcji zakładu. Wody dołowe
zawierają duże ilości rozpuszczonych soli (chlorki i siarczany sodu, wapnia i magnezu).
Szczególnie niebezpieczne składniki ścieków to m.in.: pestycydy, związki
powierzchniowo czynne, węglowodory ropopochodne, fenole, chlorowe pochodne
bifenylu, sole metali ciężkich.
Skład chemiczny i stężenie zanieczyszczeń wyraża się za pomocą tzw. wska
ników
zanieczyszczenia, do których należą: odczyn (pH), biochemiczne zapotrzebowanie
tlenu ? ilości tlenu (O2) zużyta na biochemiczne ( zachodzące przy współudziale
bakterii ) utlenienie zanieczyszczeń w ciągu 5 dni w temp. 20�C, wyrażane w mg
O2/dm3 ścieku, oraz stężenie: zawiesin ogólnych, amoniaku, azotanów, organicznych
związków azotu, związków fosforu i substancji powierzchniowo czynnych. W praktyce
wygodniej jest posługiwać się tzw. ładunkiem zanieczyszczenia, wyrażającym masę
zanieczyszczeń w dobowej ilości ścieków, równym iloczynowi wartości wska
nika
zanieczyszczenia i dobowego przepływu ścieków. W celu zminimalizowania szkodliwego
oddziaływania zanieczyszczeń zawartych w ściekach na odbiornik poddaje się je
oczyszczaniu.
OCZYSZCZANIE ŚCIEKÓW jest to usuwanie ze ścieków zawartych w nich
zanieczyszczeń w celu zminimalizowania ich szkodliwego oddziaływania na odbiornik, tj.
wody powierzchniowe lub grunty. Osiągnięcie maksymalnego stopnia oczyszczania
ścieków jest możliwe przez zastosowanie następujących po sobie ( lub przebiegających
jednocześnie ) procesów fizycznych, chemicznych i biologicznych. Zespół urządzeń i
obiektów służących oczyszczanie ścieków nosi nazwę oczyszczalni ścieków .
W pierwszym stopniu (etapie) oczyszczania ścieków, zwanych też oczyszczaniem
mechanicznym, usuwa się zanieczyszczenia nierozpuszczone: większe ciała pływające ?
za pomocą krat i sit, ciężkie zawiesiny ziarniste ? w piaskownikach, tłuszcze i oleje ? w
odtłuszczaczach, drobne zawiesiny ? w osadnikach. Zespół urządzeń tego etapu nosi
nazwę oczyszczalni mechanicznej.
W drugim stopniu oczyszczania ścieków miejskich oraz ścieków przemysłowych, które
jako główne zanieczyszczenie zawierają związki organiczne, zachodzi biochemiczny
rozkład tych związków ? oczyszczanie biologiczne. Proces przebiega pod wpływem
działania mikroorganizmów osadu czynnego w komorach napowietrzania lub rowach
cyrkulacyjnych. Osad czynny stanowi zespół mikroorganizmów (biocenoza), złożony z
bakterii, grzybów mikroskopowych i pierwotniaków. Mikroflora osadu (bakterie i grzyby)
rozkłada związki organiczne występujące w ściekach na substancje proste, m.in.:
dwutlenek węgla, wodę i amoniak, który zostaje utleniony do azotanów ; mikrofauna zaś,
odżywiając się bakteriami i grzybami, reguluje ich ilość w biocenozie.
Trzeci stopień oczyszczania ścieków polega na usuwaniu z nich substancji
nieorganicznych (mineralnych), głównie fosforanów i azotanów, wytworzonych w drugim
stopniu oczyszczania ścieków (w przypadku gdy w drugim stopniu nie zachodzi pełne
utlenienie amoniaku do azotanów, prowadzi się także nitryfikację). Azotany są usuwane
ze ścieków w beztlenowych reaktorach ze sflokulowaną (osad czynny) lub nieruchomą
(błona biologiczna) biocenozą. Głównym składnikiem tych biocenoz są bakterie
denitryfikacyjne, które przetwarzają azotany w azot cząsteczkowy. Do usuwania ze
ścieków azotanów i fosforanów stosuje się też stawy glonowe, są to płytkie zbiorniki
wodne, w których eliminacja biogenów ze ścieków zachodzi w wyniku asymilacji przez
glony i rośliny naczyniowe, a także w procesie denitryfikacji przez bakterie mułu
dennego; jony fosforanowe są usuwane także metodami chemicznymi przez działanie
solami metali, które tworzą trudno rozpuszczalny osady fosforanów.
Końcowym etapem oczyszczania ścieków bywa czasami dezynfekcja (np. oczyszczanie
ścieków ze szpitali, zrzutów przed ujęciami wody), przeprowadzana w analogiczny
sposób jak dezynfekcja wody. Niekiedy oczyszczanie ścieków prowadzi się dalej, aż do
stanu umożliwiającego ich wtórne wykorzystanie jako wody przemysłowe ? jest to tzw.
czwarty stopień oczyszczania lub odnowa wody. Wykorzystuje się w nim procesy
fizykochemiczne, m.in.: koagulację, filtrację, adsorpcję, odwróconą osmozę.
Osady powstające w procesach oczyszczania ścieków poddaje się dalszej przeróbce w
celu ich odwodnienia, eliminacji organizmów chorobotwórczych oraz stabilizacji
(zapobieganie gniciu). Pierwszym etapem przeróbki osadów jest ich zagęszczanie
(odwadnianie) przez sedymentację lub flotację; następnym stabilizacja w warunkach
tlenowych ? napowietrzanie lub beztlenowych ? fermentacja metanowa. Fermentacje
metanową prowadzi się w wydzielon- ych komorach fermen- tacyjnych (proces trwa
20?28 dni, optymalnie przebiega w temperatu-rze 35,5�C); ubocznym i
wykorzystywanym produktem jest biogaz. Po stabilizacji osad poddaje się
mechanicznemu odwadnianiu na prasach lub wirówkach albo suszy się na poletkach
osadowych i wykorzystuje jako nawóz.
Ścieki przemysłowe zawierające głównie zanieczyszczenia nieorganiczne są poddawane
innym procesom oczyszczania; stosuje się najczęściej: sedymentację, koagulację,
strącanie metodą chemiczną, filtrację, neutralizację i in. procesy fizykochemiczne.
Odsalanie wód kopalnianych przeprowadza się głównie metodą odwróconej osmozy.
Ze względu na rodzaj i ilość oczyszczanych ścieków rozróżnia się oczyszczalnie:
miejskie, grupowe, osiedlowe, domowe oraz przemysłowe
OCHRONA MÓRZ I OCEANÓW :
Ochrona ta zapewnienia utrzymania równowagi biologicznej ekosystemów morskich oraz
racjonalne wykorzystanie ich żywych zasobów. Środowisko morskie o powierzchni 3-
krotnie większej od lądowych ekosystemów jest zagrożone zanieczyszczeniami
niesionymi przez rzeki, opadającymi z atmosfery, dostającymi się bezpośrednio z lądu
oraz w wyniku katastrof środków transportu morskiego, urządzeń wiertniczych ( ok. 5 mln
ton ropy naftowej w ciągu roku ). Niektóre substancje toksyczne, przenoszone m.in.
przez żywe organizmy, są wykrywane w wielkich odległościach od 
ródeł
zanieczyszczeń .Ochrona mórz i oceanów ma więc znaczenie ogólnoświatowe.
W celu ochrony mórz i oceanów są podpisywane konwencje i układy (np. układ
podpisany w 1972 r. przez USA, ZSRR, W. Brytanię, Francję, Japonię i inne kraje;
konwencje z Oslo, Paryża). Światowe konferencje dotyczące ochrony środowiska
człowieka ( w 1972r. w Sztokholmie, w 1992r. w Rio de Janeiro) uwzględniały problemy
związane z ochroną mórz i oceanów, w celu utrzymania równowagi ilościowej ryb i ich
świat zasobów, są zawierane międzynarodowe porozumienia dotyczące ochrony
eksploatowanych gatunków ryb i limitowania połowów przez określanie dozwolonych tzw.
kwot połowowych. Proces ich ustalania dla akwenu Morza Bałtyckiego obejmuje: 1)
szacowanie wielkości zasobów na podstawie badań koordynowanych przez
Międzynarodową Radę Badań Morza (ICES). 2) formułowanie zaleceń, określających
wielkości całkowitego dopuszczalnego połowu najważniejszych gatunków ryb, jak: dorsz,
śled
, szprot i łosoś, na podstawie znajomości stanu zasobów, biomasy stada
rozrodczego, efektywności tarła, struktury wiekowej i wielkościowej całej populacji i stada
eksploatowanego, poziomu śmiertelności naturalnej i w wyniku połowów. 3)
podejmowanie decyzji dotyczących wielkości połowu w formie zaleceń, następnie
dokonywanie podziału dla danego gatunku na kwoty narodowe. Międzynarodową
ochroną są objęte, oprócz gatunku ryb eksploatowanych gospodarczo, także gatunek ryb
i ssaków morskich zagrożone wyginięciem, np. wydra morska, wieloryby. Do najbardziej
zanieczyszczonych akwenów należą Morze Śródziemne i Morze Bałtyckie. Morze
Bałtyckie i jego wody przybrzeżne są zanieczyszczone substancjami biogennymi
(związki fosforu, azotu), toksycznymi (np. metale ciężkie) oraz związkami organicznymi
(pestycydy, substancje powierzchniowo czynne, składniki ropy naftowej oraz ? bardzo
szkodliwe dla ekosystemów ? fluorowcopochodne o trwałych cząsteczkach, pochodzące
z zakładów papierniczych, głównie z państw skandynawskich). Zorganizowane działanie
państw nadbałtyckich zapoczątkowała w 1974r. tzw. Konwencja Helsińska, o ochronie
środowiska Morza Bałtyckiego, podpisana przez Danię, Finlandię, Niemcy, Polskę i
ZSRR (jej organem kierującym została specjalna komisja ? w skrócie HELCOM).
Dotyczyła ona zanieczyszczeń z lądu, ze statków i składowisk odpadów. W 1992r.
podpisano zaostrzoną wersję konwencji, obejmującą również wody wewnętrzne; tekst jej
zawiera listę szczególnie szkodliwych i niedozwolonych do stosowania substancji.
Ważną działalnością komisji HELCOM jest zbieranie informacji i opracowywanie
raportów o stanie środowiska całego obszaru zlewni Morza Bałtyckiego.
W 1990r. w Ronneby ( Szwecja ) przedstawiciele państw basenu Morza Bałtyckiego,
Norwegii, Czechosłowacji oraz Komisji Państw Wspólnoty Europejskiej podpisali
Deklarację Bałtycką, której celem jest zapewnienie ekologicznej ochrony Morza
Bałtyckiego i przywrócenie jego ekologicznej równowagi przez ograniczanie
zanieczyszczeń, stosowanie najnowszych technologii, współpracę w dziedzinie
usprawniania systemu prawnego i egzekucyjnego. Każde z państw nadbrzeżnych może
prowadzić swoją politykę ochrony zasobów morskich żywych i mineralnych w obrębie
tzw. Wyłącznych stref ekonomicznych (obszarów wód morskich o szerokości do 200
Mm, licząc od tzw. linii podstawowej państwa nadbrzeżnego).
OCHRONA WÓD , to działania techniczne i organizacyjno-prawne, których celem jest
zachowanie lub przywrócenie wodom naturalnym pełnej przydatności jakościowej oraz
utrzymanie równowagi bilansu wodno-gospodarczego kraju. Podstawę prawną ochrony
wód przed zanieczyszczeniem stanowi prawo wodne, którym jest zbiór przepisów
określających m.in.: zasady klasyfikacji wód w zależności od stopnia ich
zanieczyszczenia, warunki odprowadzania ścieków do wód powierzchniowych i
kanalizacji miejskiej, kary nakładane na zakłady odprowadzające do wód nadmierne
ilości zanieczyszczeń, zasady ustanawiania stref ochronnych ujęć i 
ródeł wody.
Wody naturalne w Polsce dzieli się na 3 klasy czystości; podział ten stanowi podstawę
ochrony wód warunkiem zakwalifikowania wody do danej klasy jest nieprzekroczenie
ustalonych dla niej wartości wszystkich wska
ników zanieczyszczenia. Do I klasy
czystości zalicza się wody, które mogą być używane do hodowli ryb łososiowatych, a po
uzdatnieniu do picia; w II klasie znajdują się wody nadające się do hodowli ryb, zwierząt
gospodarskich, rekreacji; III klasa czystości obejmuje wody przeznaczone do niektórych
celów przemysłowych i rolniczych. Wody, które nie spełniają wymagań III klasy czystości
mogą być użytkowane tylko do żeglugi.
Najskuteczniejszą formą ochrony wód powierzchniowych przed zanieczyszczeniem jest
oczyszczanie ścieków. Prawo wodne ustala maksymalną wartości wska
ników
zanieczyszczenia ścieków o- czyszczonych, odprowadzanych do wód lub do ziemi.
Spełnienie tego warunku nie wystarcza do uzyskania pozwolenia na odprowadzanie
ścieków wtedy, gdy ich ilość jest duża i w związku z tym duży jest ładunek
odprowadzanych zanieczyszczeń lub istnieją warunki techniczne do lepszego
oczyszczania ścieków. Stopień oczyszczenia ścieków oraz ich jakość ustala się tak, by
woda odbiornika po przyjęciu zanieczyszczeń zachowała założoną klasę czystości. Na
zakłady przemysłowe odprowadzające nadmierne ilości zanieczyszczeń nakładane są
kary pieniężne. Organem uprawnionym do kontroli w tym zakresie jest Państwowa
Inspekcja Ochrony Środowiska.
Zanieczyszczenia organicznie nietoksyczne stanowią dla wód mniejsze zagrożenie, gdyż
ulegają biochemicznemu rozkładowi. Proces ten, zwany samooczyszczaniem wód,
powoduje spadek stężenia tlenu w wodzie; jest on stopniowo kompensowany naturalnym
procesem reaeracji. Ilość zanieczyszczeń doprowadzana ze ściekami do wody nie może
spowodować deficytu tlenowego, tj. spadku stężenia tlenu poniżej 4 mg/dm3, gdyż w
tych warunkach następuje obumieranie i rozkład (gnicie) organizmów wodnych,
prowadzące do dalszego zanieczyszczenia wody. Ustalenie dopuszczalnego obciążenia
odbiornika ściekami lub określenie zdolności samooczyszczania się wody odbywa się na
podstawie bilansu tlenowego sporządzanego dla odbiornika po ustaleniu zależności
między zawartością tlenu a czasem trwania samooczyszczania na danym odcinku rzeki.
Proces samooczyszczania można wspomagać sztucznym napowietrzaniem w tzw.
oczyszczalni rzecznej.
Stan czystości wód można poprawić przez wprowadzanie nowych, ?czystych?
technologii, zmniejszających ładunek zanieczyszczeń w ściekach (technologie
małoodpadowe i bezodpadowe), przez racjonalne stosowanie pestycydów oraz
zastępowanie pestycydów toksycznych i trwałych mniej toksycznymi i łatwiej
rozkładalnymi, przez produkcję substancji powierzchniowo czynnych ulegających
biodegradacji, nieodprowadzanie wód podgrzanych bezpośrednio do zbiorników
wodnych.
Zanieczyszczeniu szczególnie chronionych wód ? wód podziemnych ? zapobiega się
przez właściwą lokalizację i eksploatację wysypisk odpadów. Prawo wodne zabrania
odprowadzania ścieków, nawet oczyszczonych, do wód podziemnych.
Podstawą realizacji zadań w dziedzinie ochrony wód jest opracowywanie
perspektywicznych planów obejmujących całokształt zagadnień oczyszczania ścieków
( z nawiązaniem do wymagań poszczególnych użytkowników wód, łącznie z wyborem
najwłaściwszych sposobów i urządzeń do oczyszczania ) oraz kompleksowe i
długoterminowe przewidywania korzystania z naturalnych zasobów wodnych kraju przy
uwzględnieniu potrzeb całej gospodarki.
SAMOOCZYSZCZANIE WÓD: Jest to biologicznie naturalny proces fizyczny
( sedymentacja ) oraz chemiczny i biochemiczny rozkładu nadmiaru substancji
organicznych ( szczątki roślin i zwierząt, odchody zwierzęce, ścieki ) w zbiornikach i
ciekach wodnych, dokonywane w znacznym stopniu przez drobnoustroje saprofityczne,
głównie bakterie; w biocenozach wodnych samooczyszczanie wodne jest jednym z
czynników przeciwdziałających zachwianiu ich równowagi biocenotycznej (stabilność;
ekologiczna); nadmierne nagromadzenie materii organicznych, zwłaszcza
zanieczyszczenie ściekami, prowadzi do nieodwracalnych zmian destrukcyjnych.
KWAŚNE OPADY: Są to opady, głównie deszczowe, o kwaśnym odczynie (pH do ok. 4?
4,5), powstające w wyniku pochłaniania przez kropelki wody gazowych zanieczyszczeń
powietrza tworzących z nią kwasy (tzw. bezwodników kwasowych), głównie dwutlenku
siarki (SO 2; szacuje się, że w Europie jest on w 60% sprawcą kwaśnych opadów),
tlenków azotu (NOx ), siarkowodoru (H2S), dwutlenku węgla (CO2; jego naturalna
obecność w powietrzu powoduje zakwaszenie wody deszczowej do pH ok. 5,6 ),
chlorowodoru ( HCl ); ? kwaśne ? zanieczyszczenia powietrza pochodzą ze 
ródeł
naturalnych (głównie wybuchy wulkanów, pożary lasów) i antropogenicznych (powstają
m.in. w wyniku spalania paliw, procesów technologicznych, transportu );
zanieczyszczenia mogą być przenoszone na duże odległości (nawet do 500 km) i w
postaci kwaśnych opadów powodują obumieranie lasów, zakwaszanie wód
powierzchniowych (ustalono, że przy pH = 5,4 ustaje reprodukcja wszystkich gatunków
ryb) i gleb (uwalnianie toksycznego glinu; wymywanie substancji odżywczych ),
niszczenie materiałów konstrukcyjnych.
ZANIECZYSZCZENIA WÓD W POLSCE:
Wody na Ziemii jest zarazem dużo i mało. Z łącznej ilości1388.106 km3 jej ziemskich
zasobów, zaledwie około 4327000 km3 (jeziora słodkowodne, strumienie i rzeki oraz
około połowy wód podziemnych) nadaje się do bezpośredniego wykorzystania
komunalnego i rolniczego.
Polska nie należy do krajów zasobnych w wodę. Szczególnie nie- korzystna sytuacja jest
w środkowej części naszego kraju.
Wody wielu rzek i jezior zostały zamienione w ścieki i gro
ne dla zdrowia zbiorniki.
Produkują one rocznie około 5 mld m3 ścieków z czego:
__ około 44% nie jest w ogóle oczyszczanych,
__ około 33% podlega częściowemu oczyszczaniu mechanicznemu
__ zaledwie około 23% jest oczyszczanych we właściwy sposób
W większości dużych zakładów przemysłowych i wielkich skupisk ludności miejskiej nie
ma oczyszczalni lub istnieją oczyszczalnie o ograniczonej skuteczności.
Do zanieczyszczenia wód w coraz większym stopniu przyczynia się wieś. W 1985r. 8838
wsi w kraju miało swoje wodociągi, ale tylko 1970było skanalizowanych, a w zaledwie 36
wsiach funkcjonowały oczyszczalnie ścieków.
Stosowanie w rolnictwie i leśnictwie środków chemicznych także przyczynia się do
szybkiego wzrostu zanieczyszczenia wód. Powszechne do niedawna przenawożenie pól
powoduje, że znaczną część nawozów rośliny nie są w stanie pobrać. Wypłukiwane z
gleby nawozy zwiększają koncentrację związków chemicznych w wodach rzek i jezior. Z
tego względu jeziora w znacznie szybszym tempie zarastają.
W wyniku intensywnej hodowli, zwłaszcza na wielkich farmach hodowlanych, wytwarza
się ogromne ilości gnojowicy zawierającej bardzo dużo azotu i fosforu. Punktowa
koncentracja wylewanej gnojowicy prowadzi do zanieczyszczenia wód
powierzchniowych, wód podziemnych i gleb. Zdarza się nawet, że gnojowicę
odprowadza się bezpośrednio do rzek, stawów, jezior i rowów melioracyjnych. Stanowi to
zagrożenie epidemiologiczne.
Stan wód rzek w Polsce jest tragiczny. Świadczą o tym dane dotyczące czystości wód,
wyrażone wartościami procentowymi w stosunku do całkowitej długości rzek.
__ zaledwie 2% stanowią wody w I klasie czystości __ zdatne do picia przez ludzi,
przydatne dla przemysłu farmaceutycznego i spożywczego oraz nadające się do hodowli
ryb łososiowatych;
__ 12,2% to wody w II klasie __przydatne do hodowli ryb i zwierząt gospodarskich oraz
nadające się na kąpieliska, do rekreacji i uprawiania sportów wodnych;
__ 24,0% to wody w III klasie __ nadające się do celów produkcyjnych i nawodnień;
__ 61,8%to wody pozaklasowe __ całkowicie nieprzydatne, nawet do celów
produkcyjnych.
Wisła na całej swej długości prowadzi wodę bardzo zanieczyszczona, przy czym w 44,
2% biegu woda mieści się w III klasie czystości, a aż w 55,8% jest pozaklasowa.
Odra na 7,6% swej długości prowadzi wody II klasy, na29,0% długości __ III klasy, a na
63,4% długości __wody pozaklasowe
Warta wykazuje pozaklasowe wody na około 51,0% swego biegu, a w pozostałych
49,0% prowadzi wódę III klasy.
Stan wód dużych jezior w Polsce przedstawia się również dramatycznie. Na 130
zbadanych jezior tylko jedno mieściło się w I klasie czystości wód, 60 __ w II i III klasie, a
wody pozaklasowe stwierdzono w 70 zbiornikach ( ok. 53,0%). Ogólnie ponad 2/3
zbadanych jezior było silnie zanieczyszczonych ściekami.
90% światowych zasobów wody pitnej stanowią dziś wody podziemne__ występujące w
porach i próżniach skalnych. Wynika to z faktu, że większość tych wód to wody czyste,
nie zanieczyszczone i nie zmineralizowane, a jeśli już, to jedynie wskutek naturalnych
procesów.
Na obszarze Polski część wód podziemnych zostało już poważnie zanieczyszczonych
bąd
skażono bakteriologicznie. W ostatnich dziesięcioleciach szybko postępuje
zanieczyszczenia tych wód wskutek przenikania do gruntu obciążonych chemicznie
opadów atmosferycznych, substancji ropopochodnych, nawozów gnojowicy, a także
ścieków z licznych wadliwie wykonanych szamb.
PROBLEM W WOJEWÓDZTWIE ŚL
SKIM :
Najbardziej uprzemysłowione, brudne i zaludnione województwo śląskie % potrzebuje
wody najwięcej. Ma jej najmniej. Statystyczny mieszkaniec woj. śląskiego zużywa z
konieczności 3-krotnie mniej wody niż przeciętny Polak i aż 9-krotnie mniej niż pozostali
mieszkańcy Europy. Powinno być odwrotnie. Myć się i prać w tym województwie, gdzie
na co dzień w powietrzu unoszą się tony pyłów i gazów, trzeba częściej niż gdzie indziej.
Dla ochrony zdrowia żyjących tu ludzi - winno się w bezdeszczowe dni zmywać ulice, by
zapobiegać wtórnemu pyleniu.
Woj. śląskie położone jest w górnych dorzeczach Wisły i Odry - zasoby wód
powierzchniowych są zatem niewielkie. Na dodatek przepływają one przez centralną
część tego województwa, stając się głównym odbiornikiem ścieków, spośród których
tylko połowa przepływa przez oczyszczalnie, a zaledwie kilka ich procent jest
oczyszczanych w wystarczającym stopniu. Śląski deficyt wody w godzinach szczytowego
poboru sięga 200-300 tys. m3 na dobę.
ZANIECZYSZCZENIA WÓD W INNYCH KRAJACH:
Przez ludzi, woda jest używana na co dzień do spożycia, do celów higieny i w
gospodarstwie domowym. Postępujący rozwój przemysłu, jak też rolnictwa - konieczny
do zaspokajania potrzeb ciągle zwiększającej się ludności świata - pociąga za sobą
zużywanie ogromnych ilości wody. Używa się jej też w najnowocześniejszej technice,
jako nośniki ciepła w chłodnictwie jak i w grzejnictwie. Ogromny wzrost aglomeracji
miejskich jest 
ródłem nie tylko zanieczyszczeń komunalnych, ale istotnym 
ródłem
zanieczyszczeń wody, z którymi dotychczas nie nauczono się walczyć.
Francja, usuwająca tylko 1/3 zanieczyszczeń pochodzących z gospodarstw domowych,
pozostaje w tej dziedzinie znacznie spó
niona w porównaniu z Wielką Brytanią,
Szwecją, Niemcami czy Stanami Zjednoczonymi.
W krajach ubogich na problem zanieczyszczenia wody nakładają się trudności dostępu
do niej: jedynie 1/4 ludności planety korzysta z wody bieżącej. Jeżeli półtora miliarda
osób nie ma dziś wody pitnej, to aż 1.8 mld ludzi, w tym 330 mln w krajach OECD, nie
ma nawet instalacji sanitarnych. Aby zapewnić wodę pitną ludności miejskiej w trzecim
świecie w roku 2000, potrzeba środków finansowych przekraczających absolutnie
możliwości tych krajów. Trudno się zatem dziwić że choroby związane ze złą jakością
wody znajdują się tam na czołowych miejscach listy przyczyn śmiertelności.
Każdy na pewno wie, że nasza planeta to Ziemia. Niestety jest ona bardzo
zanieczyszczona i jeżeli tak dalej pójdzie za jakieś pięćset-sześćset lat niebędzie zdolna
do życia na niej. Naukowcy starają się wynale
ć technologie zapobiegające
zanieczyszczenia, aby pomóc naszej planecie. Niestety większość ludzi niezdaje sobie
sprawy z zanieczyszczeń jakie wywołują.
Jeżeli nie przestaniemy zanieczyszczać środowiska, to w ciągu kilkudziesięcioleci zginą
wszystkie żywe organizmy:, zwierzęta, rośliny oraz my - ludzie! Wszystkie piękne
krajobrazy zanikną!