Agresja, przemoc, władza
Agresja, przemoc, władza
w perspektywie
w perspektywie
genderowej
genderowej
Anna Kwiatkowska
Kobiecość i męskość w perspektywie indywidualnej i
kulturowej
r.ak. 2007/2008
Czy mężczyz
ni sÄ… bardziej
Czy mężczyz
ni sÄ… bardziej
agresywni niż kobiety?
agresywni niż kobiety?
lð
Agresja ą akt podjęty z intencją wyrządzenia komuś szkody/krzywdy.
lð
Przemoc Ä… akt agresji fizycznej o wyraz
nych konsekwencjach psychicznych
lub fizycznych dla ofiary.
lð
Agresja jest problemem mężczyzn w tym sensie, że uczestnikami większości
aktów agresji są mężczyz
ni.
lð
Jednak nie należy nie doceniać zaangażowania w agresję kobiet:
Ä…
W sposób poÅ›redni (jako Ä…przyczynaº agresji mężczyzn, zachÄ™canie do wojen;
pośrednie formy agresji typu plotkowanie czy intrygowanie)
Ä…
W sposób bezpośredni ą w związkach intymnych.
lð
Agresja skierowana na osobę tej samej płci ą dane amerykańskie
Ä…
Ogólnie - dwukrotnie częstsza wśród mężczyzn niż kobiet,
Ä…
To zależy od form agresji (np. fizyczna, bicie, popchnięcie, z użyciem narzędzia,
zabójstwo)
lð
Najważniejsze czynniki ryzyka to
Ä…
Płeć: być mężczyzną
Ä…
Wiek: być młodym
Kobiecość - męskość 2
2007/2008
Ameryka  kultura
Ameryka  kultura
przemocy
przemocy
lð
Historia podboju Zachodu
Ä…
Samotni młodzi mężczyz
ni wędrowali na Zachód w
poszukiwaniu pracy, a młode samotne kobiety zostawały na
Wschodzie.
Ä…
W Dodge City, Kansas, w r. 1870, było 768 mężczyzn na każde
100 kobiet; większość z nich to byli młodzi mężczyz
ni,
uzbrojeni i pijani (Courtwright, 1996).
lð
Obecnie typowym męskim terytorium w Ameryce są ulice
położone w biednych dzielnicach dużych miast;
Ä…
Mężczyz
ni w kulturach Afro-American i Latino (kultura macho)
spędzają mnóstwo czasu poza domem.
Ä…
Chłopcy kilkunastoletni przebywają na ulicach z bronią i z
narkotykami.
Kobiecość - męskość 3
2007/2008
Ugenderowienie agresji
Ugenderowienie agresji
lð
W Anglii (Archer et al.. 1995)
Ä…
15% bójek miało miejsce w barach i pubach, 40 % w klubach nocnych
Ä…
Kombinacja miejsca i alkoholu
·
Miejsce gromadzenia się populacji o najwyższym czynniku ryzyka
·
Alkohol
Ä…
Zawęża pole percepcyjne, więc poszczególne zdarzenia nie są widziane w
szerszym kontekście
Ä…
Upośledza zdolności osądu
Ä…
Generuje poczucie mocy i ważności siebie, co sprawia, że częściej widzi się
łamanie zasad u innych niż u siebie,
·
W takim miejscu łatwo dochodzi do poczucie zagrożenia własnej
tożsamości, a zwłaszcza tożsamości płciowej, czyli M
SKOÅšCI
Ä…
W tym sensie agresja między mężczyznami ma charakter genderowy.
lð
Mężczyz
ni walczą między sobą o status i reputację.
lð
Kobiety walczą między sobą z powodu ograniczonych zasobów
(=mało dostępnych mężczyzn)
Ä…
i angażują się w agresję mniej kosztowną (ważne by przeżyć, aby
opiekować się potomstwem).
Kobiecość - męskość 4
2007/2008
Agresja kobiet
Agresja kobiet
lð
W USA: coraz więcej danych świadczących o tym, że
kobiety nie sÄ… wolne od agresji
Ä…
Np. seryjna morderczyni, gangi kobiece, boks kobiecy
lð
Agresja kobiet stoi w jaskrawej sprzeczności ze
stereotypem Ä…prawdziwejº kobiecoÅ›ci
lð
W kulturach patriarchalnych kobiecą agresję piętnuje się w
sposób szczególny (Campbell, 1999)
Ä…
Za wzrost kobiecej agresji wini się na ogół ruch feministyczny
i rosnącą niezależność kobiet.
Ä…
Albo szuka się patologii osobowościowej
lð
Z ewolucyjnego punktu widzenia kobiety muszą dbać o
swoją reputację potencjalnej długoterminowej partnerki,
Ä…
agresywne współzawodnictwo z innymi kobietami o
mężczyznę może przynieść więcej szkody niż pożytku,
Ä…
Agresja między kobietami jest mniej gwałtowna.
Kobiecość - męskość 5
2007/2008
Przemoc w bliskich
Przemoc w bliskich
zwiÄ…zkach (1)
zwiÄ…zkach (1)
lð
Dane dotyczÄ…ce przemocy w bliskich zwiÄ…zkach
pochodzą z dwóch z
ródeł
Ä…
Z badań z perspektywy feministycznej (głównie są
badane kobiety Ä… ofiary przemocy)
Ä…
Z badań psychologów i socjologów rodziny (badania
uwzględniające obie strony konfliktu)
·
Johnson (1995) wyróżnił dwie formy przemocy domowej
Ä…
Patriarchalny terroryzm ą mężczyzna jako opresor;
strategie majÄ…ce na celu zdominowanie kobiety,
sprawowanie nad niÄ… kontroli
Ä…
Common couple violence ą konflikty i bójki między
partnerami, angażujące obie strony, bez taktyk
Ä…kontrolujÄ…cychº.
Kobiecość - męskość 6
2007/2008
Przemoc w bliskich
Przemoc w bliskich
zwiÄ…zkach (2)
zwiÄ…zkach (2)
lð
Generalnie kobiety sÄ… bardziej poszkodowane w wyniku agresji ze
strony swoich ą większych i silniejszych ą partnerów;
Ä…
z ewolucyjnego punktu widzenia nie powinny wszczynać bójek, ani nie
odpowiadać agresją;
Ä…
Ale kobiety często walczą w samoobronie (nie mają innego wyjścia)
lub w obronie swoich dzieci
lð
Ponadto mogą liczyć (w niektórych środowiskach, w kulturach
Zachodnich) na społeczną dezaprobatę męskiego agresora
(kobieta sądzi, że to mało prawdopodobne, by mężczyzna ją
uderzył).
lð
W kulturach patriarchalnych kontrola mężczyzny nad kobietą jest
sprawÄ… honoru.
Kobiecość - męskość 7
2007/2008
WÅ‚adza a przemoc w
WÅ‚adza a przemoc w
bliskich zwiÄ…zkach
bliskich zwiÄ…zkach
lð
Powszechne przekonanie, że mężczyz
ni, którzy
używają przemocy, mają więcej władzy,
Ä…
Potwierdzają to badania, w których kobiety ą ofiary
przemocy twierdzą, że mają gorszą pozycję w swoim
zwiÄ…zku Frieze & McHugh, 1992).
lð
W innych badaniach ą przemoc występuje w tych
związkach, gdzie mężczyzna ma mniej władzy
(Babcock, 1993).
Ä…
Mężczyzna używa przemocy, by kontrolować swoją
partnerkÄ™,
Ä…
Używa przemocy, by skompensować brak władzy.
Kobiecość - męskość 8
2007/2008
y
ródła władzy w związkach
y
ródła władzy w związkach
interpersonalnych
interpersonalnych
lð
WÅ‚adza (power) w relacjach interpersonalnych
Ä…
Możliwość wpływania na innych ludzi, posiadanie nad
nimi kontroli i/lub posiadanie kontroli nad cennymi
zasobami / dysponowanie karÄ… i nagrodÄ….
lð
Typologia władzy / z
ródeł władzy (French i Raven,
1959)
Ä…
Dysponowanie nagrodami (pieniÄ…dze, praca, stanowisko
w pracy, premie itp..)
Ä…
Dysponowanie środkami przymusu (koercja) (kary,
zwolnienie z pracy, oblanie z egzaminu)
Ä…
WÅ‚adza ekspercka (wynikajÄ…ca z wiedzy, kompetencji)
Ä…
WÅ‚adza legalna (wynikajÄ…ca z posiadania funkcji,
posiadanie prawa do wykonywania władzy)
Ä…
WÅ‚adza Ä…referenckaº (referent power) (wynikajÄ…ca z
atarkcyjności interpersonalnej)
Kobiecość - męskość 9
2007/2008
Różnice płciowe
Różnice płciowe
lð
Stereotypy płciowe wskazują, że mężczyz
ni majÄ…
większą władzę niż kobiety
Ä…
Dysponują w większym stopniu karami i nagrodami
(m.in. dlatego, że dostarczają środków na utrzymanie
kobiety/rodziny)
Ä…
SÄ… spostrzegani jako bardziej kompetentni, majÄ…
większą wiedzę
Ä…
WÅ‚adza mężczyzn jest Ä…legalnaº (w małżeÅ„stwie)
lð
Kobiety mogą mieć większą władzę opartą na
atrakcyjności interpersonalnej
Ä…
Mężczyz
ni pragną przebywać w ich towarzystwie,
utrzymywać relacje z nimi, bez względu na to, czy
kobiety dysponują jakimiś zewnętrznymi z
ródłami
władzy.
Kobiecość - męskość 10
2007/2008