Jak napisać wypracowanie maturalne
Jak napisać wypracowanie maturalne
Jak napisać wypracowanie maturalne
Jak napisać wypracowanie maturalne
Jak napisać wypracowanie maturalne
Ucz się z
Ucz się z
Ucz się z
Ucz się z
Ucz się z
Jak napisać
Jak napisać
Jak napisać
Jak napisać
Jak napisać
wypracowanie maturalne
wypracowanie maturalne
wypracowanie maturalne
wypracowanie maturalne
wypracowanie maturalne
Żelazne zasady
Stawiamy sobie następujący cel: zdobyć za wypracowanie jak największą liczbę punk-
tów. Nie o to chodzi, by było superoryginalne, i nie o to, by zawierało jakąś odkrywczą " We wstępie wprowadz
fakty.
myśl. Jedyne, co warto w tej chwili odkryć, to tajniki modelu oceniania, przewidzieć, co
" Napisz więcej niż dwie strony
komisja egzaminacyjna uznała za godne punktu. Smutne to czy nie  ważne, że i do
pracy.
takiej formy egzaminu pisemnego można się przygotować.
" Twierdzenia popieraj przykłada-
mi z tekstu.
" Zakończenie ułóż co najmniej
z pięciu zdań.
Co wynika z przeglądu tematów?
Co wynika z przeglądu tematów?
Co wynika z przeglądu tematów?
Co wynika z przeglądu tematów?
Co wynika z przeglądu tematów?
" Używaj wielokrotnie pojęcia z te-
Są zbudowane na podstawie tekstu i każą ten tekst przeanalizować w danym kierunku.
matu (obraz, portret, wizja).
Trzeba więc bardzo uważać, by z tego kierunku nie zejść. Ponieważ temat będzie zawie-
rał polecenie, przeczytaj to polecenie kilkakrotnie, abyś był pewien, co masz robić. Czę-
sto zdarza się też, że temat oprócz przywołanego tekstu pyta o wiedzę o całym utworze
lub odwołuje się do danych o biografii autora lub epoce. Każdy znany Ci fakt oznacza
Żelazny schemat
wówczas punkt, ale też nie należy strzelać tymi faktami jak karabin maszynowy, tylko
postępowania:
według wymaganego przez temat kierunku analizy. Jeśli zatem szukamy obyczajów
" analizuję temat,
w danym fragmencie Chłopów i całym dziele, to o tym piszmy i przywołujmy przykłady
" szukam w temacie czasownika,
obyczajów, a nie życiorys Reymonta, opis konfliktów czy urody Jagny lub też cechy kom-
" konstruuję treściwy wstęp,
pozycyjne utworu. Strata  za to punktów w modelu odpowiedzi nie będzie. Zresztą
praca na nowej maturze musi być na temat. Jeśli temat oparty będzie na dwóch tekstach,
" stosując się do polecenia tema-
to każe porównywać, znajdować różnice lub podobieństwa. I tu także trzeba trzymać się
tu, analizuję tekst,
wymagań tematu, a wiedza o dziełach, autorach epokach, w których powstały, czy nur-
" odwołuję się do całej wiedzy
tach, w jakich się plasują, jak najbardziej się przyda  byle wykorzystana w duchu tema-
o lekturze,
tu. Teksty przywołane w tematach pochodzą z obowiązkowej listy lektur i nie musisz ich
" przywołuję konteksty,
analizować od strony formalnej  chodzi raczej o wyłuskanie obrazów, myśli, przesłania,
" komponuję wszystko spójnie,
czyli interpretację, nie analizę kompozycji. To dla wielu duża ulga. Niestety, rzecz doty-
" nie piszę o sobie,
czy tylko poziomu podstawowego, bo na rozszerzonym analiza jest już bardzo ważna.
" wieńczę pracę podsumowują-
Możliwości zestawienia tekstów lub fragmentów lektur jest mnóstwo  odradzamy prze-
cym zakończeniem.
widywanie: który to może być tekst. Raczej ćwiczenia na przykładach; zebranie sobie
najważniejszych faktów może być sposobem na przygotowane się do matury, na pewno
nie będą nim próby spisania gotowca na wybrany temat do tekstu. Zwłaszcza że do tego
samego tekstu można wymyślić kilka zadań interpretacyjnych i łatwo  korzystając ze
ściągi  zupełnie rozminąć się z tematem. Niżej przeanalizujemy kilka sprawdzonych
Wnioski
sposobów na zdobywanie punktów w pisemnej pracy maturalnej.
Postaw na rozwinięcie tematu. Im
Przypominamy zasady
więcej słusznych faktów napiszesz,
" Aby w ogóle policzono Ci punkty za kompozycję, musisz zdobyć punkty za rozwinię- tym bezpieczniejsza będzie sytu-
cie tematu  czyli musisz napisać pracę na temat. acja. Nie ma mowy o oddaniu pra-
cy krótszej niż dwie strony. Stro-
" Nie policzą Ci punktów za styl i język, jeśli praca będzie za krótka  musi mieć minimum
na, półtorej nie wchodzą w grę.
250 słów, czyli lepiej przekrocz dwie strony tekstu, zwłaszcza jeśli piszesz rozwlekle.
Dobrze sprawdz
ortografię i inter-
" Kompozycja i styl to kryteria wspomagające, najważniejsze, najbardziej punktowane
punkcję. Poprawność to aż 15
w pracy będzie rozwinięcie tematu i poprawność językowa.
punktów. Jeśli masz okazję, zabły-
" Możesz złapać 4 punkty za szczególne walory pracy  ale i tak nie możesz przekro-
śnij skojarzeniem, wiedzą spoza
czyć 50 punktów za wypracowanie. Ratują Cię wtedy, gdy zdobyłeś mniej punktów za
programu  nawet 4 punkty nie
swoją pracę.
chodzą piechotą. I pisz treściwie 
" Zdałeś, jeśli otrzymałeś 30 proc. możliwych punktów. Zdałeś maturę, ale jeśli punkty
niech każde zdanie ma potencjalną
liczą przy rekrutacji na studia, to wiadomo  im więcej punktów, tym większe szanse.
wagę punktów. Opinie własne, od-
Nie mówiąc o tym, że zapewne mnóstwo ludzi na liście kandydatów będzie miało
czucia, oceny, niestety, nie grają
maksymalną liczbę punktów z matury.
żadnej roli. Zostaw je dla siebie.
1
Jak napisać wypracowanie maturalne
Jak napisać wypracowanie maturalne
Jak napisać wypracowanie maturalne
Jak napisać wypracowanie maturalne
Jak napisać wypracowanie maturalne
Ucz się z
Ucz się z
Ucz się z
Ucz się z
Ucz się z
Punkty za wstęp
Punkty za wstęp
Punkty za wstęp
Punkty za wstęp
Punkty za wstęp
Do tej pory szukaliśmy wstępów efektownych. Cytat, motto, śmiała teza lub głos autorytetu.
Pierwsze zdanie miało przychylnie nastawić odbiorcę, stworzyć klimat, zdradzić po-
stawę autora pracy. Teraz  w pracy maturalnej ważniejsze jest, by od razu, na początku
walczyć o punkty. Nie interesuje nas zatem wstęp efektowny, tylko treściwy, na temat,
najlepiej taki, który już zawiera fakty. Jeśli wpadniesz na genialny pomysł przywołania
nikomu nieznanego cytatu, bardzo małe jest prawdopodobieństwo, że ktoś, kto układał
schemat oceniania, ujął to w punktacji. A na szczególne walory pracy wstęp to za mało.
Co więc robić ze wstępem?
Jak zacząć?
Najlepiej od razu odnieść się do tematu.
Ponieważ na pewno będziesz mieć do czynienia z fragmentem lektury lub całym tek-
stem  bezpieczną metodą będzie króciutka prezentacja tegoż tekstu. Mała notka wpro-
wadzająca  kto, co, kiedy i o czym napisał. Jeśli temat wskazuje jakieś bardzo ważne
dla lektury zagadnienie, też dobrze byłoby to zaznaczyć. Zwykłym zdaniem typu:  Lalka
jest faktycznie obrazem idealistów trzech pokoleń . Czemu tak? Bo to najbezpieczniejszy
sposób, aby wprowadzić odbiorcę w temat, siebie w pracę nad tekstem (taki porządek
z faktami pomaga) i od razu szukać punktów. Za konkrety bowiem można je dostać naj-
pewniej. Oczywiście, jeśli jesteś mistrzem stylu, masz błyskotliwy pomysł i sprawne pióro
 napisz wstęp żywy, podaj fakty z pomysłem  pracujesz w ten sposób na punkty za styl.
Oto przykłady:
Oto przykłady:
Oto przykłady:
Oto przykłady:
Oto przykłady:
" Spotkania wrogów w  Iliadzie Homera i  Panu Tadeuszu Adama Mickiewicza. Porównaj
fragmenty  zwróć uwagę na rodzaj przedstawionych sytuacji, portrety bohaterów i wpisa-
ny w teksty obraz człowieka (temat z Informatora maturalnego).
Wstęp  zaobserwuj sceny i od razu wskaż podobieństwo:
Wstęp  zaobserwuj sceny i od razu wskaż podobieństwo:
Wstęp  zaobserwuj sceny i od razu wskaż podobieństwo:
Wstęp  zaobserwuj sceny i od razu wskaż podobieństwo:
Wstęp  zaobserwuj sceny i od razu wskaż podobieństwo:
Przytoczone w temacie sceny spotkań wrogów z dwóch odległych o siedemnaście stuleci
eposów łączy pewna niezwykłość. Oto wróg staje przed wrogiem i oddaje się w jego ręce.
Wróg prosi wroga  Priam Achillesa o wydanie zwłok syna, Soplica Gerwazego o prze-
baczenie. To nieczęsto się zdarza  w literaturze i w życiu.
Komentarz: taki wstęp od razu wprowadza w temat i w dodatku daje 3 punkty. Dlatego
że model odpowiedzi zakłada: punkt za stwierdzenie niezwykłości sytuacji jw. i za wska-
zanie, o co prosi Priam, a o co Soplica. Wniosek: od razu we wstępie zamieść konkret, co
dane sytuacje łączy.
Wstęp  uporządkuj fakty wstępne:
Wstęp  uporządkuj fakty wstępne:
Wstęp  uporządkuj fakty wstępne:
Wstęp  uporządkuj fakty wstępne:
Wstęp  uporządkuj fakty wstępne:
Mamy do czynienia z dwoma eposami, dziełem Homera  pierwszym eposem naszej
kultury i dziełem Mickiewicza  ostatnim eposem polskim. Pierwszy i ostatni epos,
osadzone w zupełnie innej kulturze, ukazują scenę podobną  spotkanie wrogich posta-
ci, które dojdą do porozumienia.
Komentarz: ten wstęp porządkuje sytuację, wprowadza w temat, zdradza wiedzę. A
apiesz
punkt za wiedzę o utworach oraz za wskazanie podobieństwa scen.
" Czym dla bohaterów  Lalki Prusa są miłość i małżeństwo? Zanalizuj podane fragmenty utwo-
ru, odwołując się do swojej wiedzy o wskazanych w nich postaciach (temat z matury próbnej,
woj. mazowieckie).
Wstęp nakreśl, kto mówi i kim jest.
Wstęp nakreśl, kto mówi i kim jest.
Wstęp  nakreśl, kto mówi i kim jest.
Wstęp nakreśl, kto mówi i kim jest.
Wstęp nakreśl, kto mówi i kim jest.
W podanym fragmencie powieści Prusa wypowiadają się o małżeństwie następujące
postacie: Izabela A
ęcka, główna postać kobieca powieści, Wokulski  główny bohater,
jego przyjaciel doktor Szuman i Kazio Starski  arystokrata i utracjusz. Wysunięte przez
nich tezy o małżeństwie i miłości wiążą się z ich osobowością.
Komentarz: wstęp za co najmniej 2 punkty  znajomość lektury i wskazanie postaci, a także
ich krótkie przedstawienie. Kompozycja też się liczy  ładnie nawiązujesz do tematu.
2
Jak napisać wypracowanie maturalne
Jak napisać wypracowanie maturalne
Jak napisać wypracowanie maturalne
Jak napisać wypracowanie maturalne
Jak napisać wypracowanie maturalne
Ucz się z
Ucz się z
Ucz się z
Ucz się z
Ucz się z
" Społeczeństwo polskie w krzywym zwierciadle. Co i w jaki sposób krytykuje Ignacy Krasicki
Jeśli przerasta Cię
w  Palinodii ? Obraz Polaków wyłaniający się z podanych fragmentów utworu skonfrontuj
wiedza
z ich wizerunkiem zawartym w innych znanych Ci satyrach tego poety (temat z matury prób-
" Wypisz w punktach wszystko,
nej, woj. mazowieckie).
co kojarzy Ci się z daną lekturą,
autorem i fragmentem tekstu.
Wstęp  od razu uczep się drugiej części tematu (znane Ci satyry) i odwołaj do twórczości
Wstęp  od razu uczep się drugiej części tematu (znane Ci satyry) i odwołaj do twórczości
Wstęp  od razu uczep się drugiej części tematu (znane Ci satyry) i odwołaj do twórczości
Wstęp  od razu uczep się drugiej części tematu (znane Ci satyry) i odwołaj do twórczości
Wstęp  od razu uczep się drugiej części tematu (znane Ci satyry) i odwołaj do twórczości
Potem podkreśl tylko te punk-
Krasickiego.
Krasickiego.
Krasickiego.
Krasickiego.
Krasickiego.
ty, które wiążą się ściśle z te-
Satyry Ignacego Krasickiego stwarzają bogaty fresk, który rejestruje obraz polskiego
matem lub odpowiadają na py-
społeczeństwa czasów oświecenia. Oprócz  Palinodii , utwory  Do króla ,  Pijaństwo ,
tanie tematu. Tylko te uwzględ-
 Żona modna ,  Świat zepsuty  jak kamera filmowa przybliżają kolejne elementy
nij w pracy.
ujęcia ówczesnej społeczności, czyli szlachty. Jak na mistrza satyry przystało, Krasicki
" Ważne według Ciebie fakty nie-
nie maluje fresku realistycznego, lecz odkształca obraz. Krzywe zwierciadło jednakże
koniecznie pasują do tematu.
mówi prawdę  tyle że eksponuje i potęguje pewne cechy. Jakie?
Boisz się je pominąć. Spróbuj
Komentarz: Za ten wstęp powinieneś dostać 3 punkty. Za styl, bo ciekawe ujęcie, za
je do tematu przystosować.
informacje o czasach, tytułach, za uchwycenie istoty satyry.
Data powstania  czy ma coś
do zawartego w utworze obrazu
Wstęp  wiedza o materiale i autorze
Wstęp  wiedza o materiale i autorze
Wstęp  wiedza o materiale i autorze
Wstęp  wiedza o materiale i autorze
Wstęp  wiedza o materiale i autorze
Polaków? Gatunek  czy ma
 Palinodia to takie literackie oszustwo  autor niby chwali, niby odwołuje swoją po- coś do klasycyzmu poety? Je-
przednią krytykę, ale tak naprawdę jeszcze mocniej piętnuje społeczne wady.  Palino- śli tak  pisz, powinieneś otrzy-
dia Krasickiego to jedna z jego licznych satyr, które w sumie dają obraz Polaków wieku mać punkty.
XVIII. A że książę biskup stawiał sobie cel  bawiąc, uczyć, to jego satyry mają wymiar
i humorystyczny, i dydaktyczny.
Komentarz: za ten wstęp zaliczasz 3 punkty  za styl, wiedzę o Palinodii, gatunku i czasach.
Zdania do wstępów
" Zestawienie tych właśnie frag-
" Dorastanie poety  ukazane w  Curriculum vitae etapy życia bohatera lirycznego. Przed-
mentów dzieł nie zaskakuje
staw typowe postawy i nastroje wyrażone w znanych Ci wierszach Staffa (temat z Informa-
(albo właśnie zaskakuje).
tora maturalnego).
" Mamy do czynienia z jedną
z najważniejszych powieści pol-
Wstęp  zaczynasz od faktów wyczytanych z wiersza i usytuowania poety w czasie.
Wstęp  zaczynasz od faktów wyczytanych z wiersza i usytuowania poety w czasie.
Wstęp  zaczynasz od faktów wyczytanych z wiersza i usytuowania poety w czasie.
Wstęp  zaczynasz od faktów wyczytanych z wiersza i usytuowania poety w czasie.
Wstęp  zaczynasz od faktów wyczytanych z wiersza i usytuowania poety w czasie.
skich (uwaga  nie pomyl ga-
Leopold Staff  polski poeta modernizmu, dwudziestolecia międzywojennego i czasów
tunku).
powojennych  jest słusznie zwany poetą trzech pokoleń. Utwór pod tytułem  Curricu-
" Co łączy, co dzieli przytoczone
lum vitae pochodzi jednakże z roku 1911  jest zatem wierszem poety młodego, wyra-
tu utwory?
stającego z modernizmu. Jest sonetem. Tytuł sugeruje, że mamy do czynienia z poetyc-
" Zagadnienie, o które pyta te-
kim życiorysem. Choć w przypadku sonetu Staffa CV dotyczy nie wykształcenia i drogi
mat, jest na pozór jasno zdefi-
zawodowej, lecz przemian twórczych i poszukiwania credo artysty.
niowane.
Komentarz: wstęp wart 4 punktów za określenie faktów o poecie, odczytanie daty,
" Przedmiotem rozważań jest te-
ustalenia gatunku, wyjaśnienie tytułu
mat kluczowy dla całego dzieła.
" Temat ojczyzny (natury, miło-
Wstęp  jeśli masz wiedzę  od razu korzystaj:
Wstęp  jeśli masz wiedzę  od razu korzystaj:
Wstęp  jeśli masz wiedzę  od razu korzystaj:
Wstęp  jeśli masz wiedzę  od razu korzystaj:
Wstęp  jeśli masz wiedzę  od razu korzystaj:
ści, idealizmu) jest dominują-
 Curriculum vitae jest ważnym sonetem w twórczości Leopolda Staffa. Jest jednym
cy w tym utworze.
z utworów, w których poeta ujawnia swoją przemianę  deklaruje klasycystyczny prze-
" Odpowiedzi na pytanie tematu
łom, opowiada się za nową postawą klasyka.
nie wyczerpuje przytoczony tu
Komentarz: jeśli tak zaczniesz, potem tego dowiedz
. Ale zgarnąłeś 2 punkty za wska-
fragment. Należy odnieść się do
zanie przemiany i klasycystycznego przełomu.
całości dzieła.
" Dobór przytoczonych fragmen-
tów lektur intryguje.
" Zacznę od określenia historycz-
Punkty za rozwinięcie
Punkty za rozwinięcie
Punkty za rozwinięcie
Punkty za rozwinięcie
Punkty za rozwinięcie
noliterackiej przynależności
Jak je zdobyć najpewniej? Jak je spisać efektownie, aby i styl, i kompozycja pracowały
utworu, ma to bowiem nieba-
na ocenę pracy? Odpowiedz
brzmi:
gatelne znaczenie dla rozwinię-
cia tematu.
" przeanalizuj temat,
" Zacznę od przywołania okolicz-
" wypisz w konspekcie pracy wszystkie fakty, odpowiedzi na zadania tematu, które zna-
ności powstania dzieła.
lazłeś,
" Autor utworu jest czołowym
" połóż nacisk na myślenie o tekście  co wynika ze słów, obrazów, porównań,
przedstawicielem... W tym tkwi
" ułóż to w zgrabną kompozycję,
już zalążek odpowiedzi na pyta-
" napisz w arkuszu.
nie tematu.
3
Jak napisać wypracowanie maturalne
Jak napisać wypracowanie maturalne
Jak napisać wypracowanie maturalne
Jak napisać wypracowanie maturalne
Jak napisać wypracowanie maturalne
Ucz się z
Ucz się z
Ucz się z
Ucz się z
Ucz się z
Rada główna
Napisz to, jakbyś pisał zwykłe wypracowanie, tyle że bardzo treściwe i na określony
temat. Nie żaden wolny, lecz merytoryczny. Nie przejmuj się kolejnością, w jakiej mo-
del odpowiedzi zestawił punkty, nie trać czasu na myślenie, co oni mogli w schemacie
oceniania zamieścić. Przede wszystkim dobrze przemyśl temat, uważnie przeczytaj tekst,
postaraj się jak najwięcej wniosków wysnuć i spisz to zgrabnie i poprawnie. To najlepsza
recepta, jaką można dziś dać nowemu maturzyście.
Ważna rola zakończenia
Ważna rola zakończenia
Ważna rola zakończenia
Ważna rola zakończenia
Ważna rola zakończenia
Żelazna zasada
Sprawdz
, co każe czasownik w te-
Tak to teraz jest, że w wypracowaniu zakończenie stało się bardzo ważne. Ważniejsze
nawet niż wstęp. Dlaczego? Bo schemat oceniania przewiduje punkty za wnioski. Z ana- macie.
liz tychże schematów oceniania wynika, że pełny wniosek z podsumowaniem daje aż 4
" Porównaj fragmenty  szukaj
punkty. Wniosek częściowy  2, a zaledwie próba podsumowania  1 punkt. Nie można
podobieństw i różnic.
więc zapomnieć o zakończeniu! Mało tego, nie można go potraktować jednym sztampo-
" Zaprezentuj sceny  szukasz po-
wym zdaniem potwierdzającym tezę z tematu czy też jakąkolwiek inną, postawioną so-
trzebnych scen i opisujesz je.
bie we wstępie pracy. Zakończenie powinno być pełnym podsumowaniem wniosków,
" Wskaż cechy  wypisujesz ko-
summą całej pracy. Zajrzyjmy do schematów oceniania:
lejne cechy wyczytane z tekstu.
Informator maturalny, temat:
" Przedstaw obraz społeczeństwa
" Obraz utraconej ojczyzny we fragmencie  Epilogu  Pana Tadeusza . Co z tego obrazu
 wypisujesz wady społeczne
odnajdziesz w całym poemacie Adama Mickiewicza?
i przykłady.
" Porównaj definicje  najpierw
Schemat
Schemat
Schemat
Schemat
Schemat
je znajdz
i zrekonstruuj.
Pełen wniosek: dostrzeżenie, że idealizacja obrazu ojczyzny w poemacie dokonuje się
" Przedstaw postawy  wypisz je,
wielopłaszczyznowo, zauważenie relacji między realizmem a idealizowaniem, kultu swoj-
scharakteryzuj, wskaż odmien-
skości, sumująca interpretacja utworu  4 punkty.
ności.
To naprawdę sporo, zważywszy, że za rozwinięcie można dostać 25.
" Przedstaw portrety  opisz oso-
by, zestaw ich cechy.
Rada główna
Rada główna
Rada główna
Rada główna
Rada główna
" Czym jest dla bohaterów jakieś
Kończąc pracę, przeczytaj temat jeszcze raz. Jeśli zawierał pytanie  daj w zakoń-
pojęcie  znajdz
ich słowa, od-
czeniu pełną odpowiedz
, jeszcze raz pokrótce gromadząc wnioski. Poświęć dwa zda-
czytaj, opisz swoim językiem.
nia na sumującą interpretację utworu. Nie kończ jednym zdaniem. Twoje zakończe-
nie niech ma minimum pięć zdań  każde zaś niech zawiera inny fakt, choć powtórzony " Porównaj opisy  krok po kroku
z wywodów w całej pracy. Ostatnie zdanie niech będzie zawsze podsumowaniem. spisz i porównaj cechy krajobra-
Ocen własnych unikaj. W ten sposób powstanie najbezpieczniejsze i najbardziej ob- zu czy osoby czy przedmiotu.
fitujące w punkty zakończenie.
ZDANIA DO ZAKOC
CZEC

" Powracając do pytania zadanego w temacie&
" Czym zatem jest& obraz, definicja, wizja artysty&
" Sumując swoje wnioski, stwierdzam&
" Po dokonaniu porównania powyższych utworów mogę stwierdzić&
" Lektura komparatystyczna (czyli porównawcza) powyższych fragmentów prowadzi
do wniosków następujących&
" Czas na podsumowanie wniosków&
" Reasumując, odpowiedz
na pytanie tematu brzmi&
" Interpretacja utworu prowadzi do następujących wniosków&
" Wnikliwa lektura fragmentu nasuwa następujące refleksje&
" Co zatem jest istotą powyższej pracy interpretacyjnej&
4