CZ
ÅšD I  ZINTEGROWANY SYSTEM ZARZ
DZANI Ryzyko zawodowe:
Elementy : Prawdopodobieostwo z jakim ktoś może zostad poszkodowany w związku z istniejącym zagrożeniem w
1. System Zarządzania Jakością (ISO 9000:2001) środowisku pracy(czynniki chemiczne, hałas i drgania mechaniczne, ręczne prace transportowe,
2. System ZarzÄ…dzania Åšrodowiskiem (ISO 14001:1998) czynniki biologiczne)
3. System ZarzÄ…dzania BHP (ISO 18001:2004)
Czynniki chemiczne (wymagania zawarte w rozporzÄ…dzeniu MZ z 2004 r.)
1. Listy wszystkich substancji znajdujÄ…cych siÄ™ na stanowisku pracy i sÄ…siednich
2. Identyfikacja (informacje)
a. Właściwości niebezpieczne
b. Zagrożeo związanych z występowaniem czynnika chemicznego (karta
charakterystyki od dostawcy) dotyczÄ…cych :
Øð Scenariuszy narażenia, rodzaju, poziomu i czasu jego trwania
Øð WartoÅ›ci najwyższych dopuszczalnych stężeo w Å›rodowisku pracy i materiale
biologicznym
Øð Efektów dziaÅ‚ao zapobiegawczych, wyników oceny stanu zdrowia pracowników
Øð Warunków pracy przy odczynnikach z uwzglÄ™dnieniem ich iloÅ›ci
Szacowanie poziomu ryzyka zawodowego:
Øð NDS/NDS (najwyższe dopuszczalne stężenie/natężenie wystÄ™pujÄ…ce w czasie 8-
godzinnego, dobowego oraz tygodniowego czasu pracy; wytyczna dla projektantów-
technologów oraz w profilaktyce w zakładach pracy)
Øð NDSP (w miejscu pracy)
Øð NDSCh (najwyższe dopuszczalne stężenie chwilowe  nie dÅ‚użej niż 15 min i 2x na zmianÄ™)
Środki o nieustalonych wartościach dopuszczalnych klasyfikuje się w oparciu o 3 zmienne :
1) Podstawowe zagrożenie daną substancją chemiczną
2) Skłonności do przedostawania się substancji do środowiska
TPM  Total Productive Maintenance
3) Ilośd substancji użyta w danej operacji
Eliminacja 6 dużych strat poprzez prace w wielofunkcyjnych zespołach  Focused Improvement
1. Formalne włączenie pracowników produkcji w pomoc przy utrzymaniu ruchu
Zapewnienie bezpiecznych warunków pracy
2. Zbudowanie systemu planowanych przeglądów, konserwacji i prewencji
Øð Ograniczanie ryzyka zawodowego
3. Podnoszenie wiedzy i umiejętności operatorów i pracowników Działu Utrzymania Ruchu
Øð Przeprowadzenie oceny ryzyka zawodowego
poprzez szkolenia
Øð Likwidowanie zagrożeo u z
ródeł
4. Zbudowanie systemu zapewniającego projektowanie/zakup/produkcję łatwego w obsłudze
Øð Dostosowanie warunków i procesów pracy do możliwoÅ›ci pracownika
i utrzymaniu sprzętu
Øð Stosowanie nowych rozwiÄ…zao technicznych
Øð Wymiana niebezpiecznych elementów i procesów na bezpieczniejsze
CZ
ÅšD II  NORMA ISO 18001:2004
Øð Priorytet Å›rodków ochrony zbiorowej nad indywidualnÄ…
Oparta na rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie ogólnych przepisów BHP.
Øð Instruowanie pracowników o BHP
Nowelizacja z 2007 regulowała zawartości dokumentacji oceny ryzyka zawodowego.
Dokumentacja oceny ryzyka zawodowego:
Regulacje normy ISO 18001
Opis ocenianego stanowiska pracy, w tym wyszczególnienie stosowanych maszyn, narzędzi i
1. Ocenianie i dokumentowanie ryzyka zawodowego zwiÄ…zanego z pracÄ…
materiałów, wykonywanych zadao, czynników szkodliwych na stanowisku a także osób na tym
2. Stosowanie niezbędnych środków profilaktycznych zmniejszających ryzyko zawodowe
stanowisku. Kolejnymi elementami sÄ… wyniki, data oraz osoby zatwierdzajÄ…ce.
(organizacja bezpiecznego miejsca pracy oraz oddziaływaniem środowiska pracy)
3. Likwidacja zagrożeo dla zdrowia i życia pracownika (zmiana technologii, maszyn itd.)
4. Informowanie pracowników o ryzyku zawodowym i zasadami ochrony
5. Konsultowanie z pracownikami działao związanych z BHP (ryzyko przy pracach)
Wartości najwyższych dopuszczalnych stężeo Kierownictwo w trosce o zdrowie pracowników wdrożyło, utrzymuje i doskonali SZ BHP zgodny z
C Działanie żrące wymaganiami normy ISO 18001:2004, obowiązującymi przepisami prawnymi i wymaganiami BHP a
także własnymi planami i programami doskonalenia BHP. Tym samym kierownictwo deklaruje że
I Działania drażniące
będzie dokonywad przeglądu tej polityki, celów i zadao aby weryfikowad je w stosunku do
A Działanie uczulające
zmieniających się warunków działalności, a także do analizy auditów, działao zapobiegawczych i
Kat. 1 lub kat. 2 Działanie rakotwórcze
korygujących oraz nadzorowania ustanowionych zapisów i procedur.
Ft Działanie toksyczne na płód
Sk Wchłaniające się przez skórę
Polityka ma kilka zadao, między innymi dbanie o podnoszenie poziomu świadomości i kwalifikacji w
BHP poprzez m.in. szkolenia, poprzez rozmowy kierownictwa z robotnikami zaangażowanie ich na
Istnieje również Ps czyli współczynnik narażenia umożliwiający ocenę stężenia średniego ważonego dla
rzecz BHP oraz prowadzenie ciągłego doskonalenia w tym zakresie. Pomaga również zapewnid
całej zmiany roboczej. Ps < 0,5 NDS ma zastosowanie gdy substancja nie ma określonych NDSCh i
odpowiednie środki finansowe, technologiczne, techniczna i organizacyjne dla jej realizacji, oraz
NDSP (odpowiednio do nich istniejÄ… Pch  wskaz
nika narażenia dla stężeo chwilowych i Pp  wskaz
nik
identyfikuje zagrożenia mające wpływ na bezpieczeostwo i zdrowie pracowników i zapobiega
dla stężeo pułapowych). Poziom ryzyka zawodowego w granicach 10^3  10^4 oznacza możliwośd
wypadkom. W przypadku wystÄ…pienia zdarzenia dotyczÄ…cego BHP posiada odpowiednie procedury.
przyrostu dodatkowych zachorowao w liczbie 1 przypadek na 1000-10 000 osób narażonych.
Wartościowanie ryzyka
Norma PN-N-18001:2004  Zagrożenia
Stopieo szkód  S Prawdopodobieostwo szkód - P
Definicje :
Poziom Charakterystyka Poziom Charakterystyka
Zagrożenie  stan środowiska pracy mogący spowodowad wypadek/zagrożenie dla
Znikome urazy Lekkie szkody Nieprawdopodobne
zdrowia
Lekkie obrażenia Wymierne szkody Mało prawdopodobne 1 raz na 10 lat
Zagrożenie znaczące  mogące spowodowad poważne uszkodzenie zdrowia/śmierd
Ciężkie obrażenia Znaczne szkody Doraz
ne wydarzenie 1 raz na rok
występujące w szczególności podczas wykonywania prac mocno niebezpiecznych lub
Pojedyncze wypadki Ciężkie szkody Dosyd częste wydarzenie 1 raz w miesiącu
poważnej awarii
śmiertelne
Zagrożenie potencjalnie wypadkowe - niebezpieczne zdarzenie związane z wykonywaną
Zbiorowe wypadki Szkody na dużą skalę na Częste, regularne 1 raz w tygodniu
pracą podczas którego nie dochodzi do urazów lub pogorszenia stanu zdrowia
śmiertelne terenie zakładu wydarzenia
Masowe wypadki Szkody na dużą skalę poza Duże
System zarzÄ…dzania higienÄ… u bezpieczeostwem pracy
śmiertelne terenem zakładu prawdopodobieostwo
Częśd ogólnego systemu zarządzania organizacją obejmująca strukturę organizacyjną, planowanie,
odpowiedzialnośd, zasady postępowania, procesy i zasoby potrzebne do opracowania, wdrażania,
realizacji, przeglÄ…du i utrzymywania polityki BHP. Systemowe pojmowanie BHP pozwala Wskaz
nik ryzyka W = S x P
uporządkowad wszystkie działania związane z BHP w oparciu o ideę pełnego zaangażowania ze strony Rrisk score określa się z iloczynu R = E x S x P gdzie E jest ekspozycją na zagrożenie.
kierownictwa i pracowników.
Ryzyko zaniedbywane Brak jakichkolwiek działao
Działania w obszarze BHP
Ryzyko akceptowalne Brak działao profilaktycznych
1. Opracowanie i ogłoszenie polityki i celów w zakresie BHP (wyraz zaangażowania
Ryzyko średnie Działania profilaktyczne po uwzględnieniu ich kosztów (3-6 miesięcy)
kierownictwa);
Ryzyko poważne Wstrzymanie pracy, redukcja w ciągu 1-3 msc.
2. Określenie odpowiedzialności i uprawnieo poszczególnych pracowników na rzecz BHP
Ryzyko nieakceptowalne Wstrzymanie pracy do odpowiedniej redukcji zagrożenia
3. Zapewnienie właściwych szkoleo oraz motywowanie zespołu do BHP
4. Organizacja sprawnego systemu komunikacji w zakresie BHP
Korzyści
5. Ocena ryzyka zawodowego
Jest to przede wszystkim spełnienie wymogów prawa pracy, oraz świadomośd tego jakie są zagrożenia
6. Opracowanie zasad reagowania na wypadki przy pracy
i ryzyko zawodowe a także wiedza o prawidłowości rozwiązao profilaktycznych. Wymiernymi
7. Wdrażanie działao korygujących i zapobiegawczych związanych z BHP
korzyściami są ulgi po wprowadzeniu zróżnicowane j składki finansowej oraz przy ubezpieczeniach
8. Monitoring i audit systemu zarzÄ…dzania BHP
majątkowych. Działania profilaktyczne stają się systematyczne a nie intuicyjne co polepsza pozycję w
Polityka BHP
pertraktacjach i ewentualnych procesach o odszkodowania z tytułu np. wypadku w pracy
Ogólnie jest to deklaracja organizacji dotycząca jej intencji i zasad odnoszących się do ogólnych
efektów działalności w zakresie BHP określająca ramy do działania i ustalania celów dotyczących
zarzÄ…dzania BHP.
CZ
ŚD III  BRANŻOWE NORMY ZARZ
DZANIA Systemy Zarządzania w Branży Motoryzacyjnej
Bardziej restrykcyjne niż ISO 9001, np. system QS 9000, VDA 6.1 oraz ISO/TS -16949.
Są to ogólnie normy które powstały w związku z dużą elastycznością normy ISO 9001, jednak to ona
nadal stanowi filar tych dokumentów stosowanych w różnych branżach. QS 9000
Tzw. System Wielkiej Trójki (Daimler Chrysler, GM, Ford Motor)i ma zastosowanie do dostawców tak
ISO/ICE 27000  System Zarządzania Jakością w Informatyce wewnętrznych jak i zewnętrznych. Dotyczy w szczególności dostawców materiałów produkcyjnych,
Zwraca uwagę na strategiczne znaczenie informacji w organizacji i zależności trafności i szybkości części i podzespołów, prac wykooczeniowych oraz dostawców urządzeo precyzyjnych. Na system QS
decyzji od jej dostępności i jakości. Bezpieczeostwo informacji oznacza zachowanie poufności (dostęp składają się 3 sekcje :
tylko dla osób upoważnionych), integralności (wiarygodnośd z
ródła i brak niepożądanych zmian) oraz 1. Obejmująca 20 podstawowych wymagao i formułująca podstawy tego systemu
dostępności (zapewnienie swobodnego dostępu określonym osobom). W wyniku podatności zasobów 2. Obejmuje tzw. specyficzne wymagania sektorowe
na działania zagrożeo bezpieczeostwo informacji może zostad osłabione, a zagrożenia te mogą 3. Obejmuje tzw. specyficzne wymagania klienta, i każdy z Wielkiej Trójki formułuje je
pochodzid tak od człowieka (haker, niewiedza i niefrasobliwośd), środowiska (zalanie, pożar) oraz osobno.
samego sprzętu(niewłaściwa konfiguracja, brak antywirusa). Druga częśd systemu składa się następujących elementów : proces aprobowani części produkcyjnych i
zmian w dokumentacji, ciągłych ulepszeo (wyższa jakośd i efektywnośd) oraz zdolnośd procesów
System Zarządzania Bezpieczeostwem Informacji ISO/IEC 27001:2004 wytwórczych. W zbiorze podręczników zapisane są wymagania :
System opiera się na podejściu procesowym, jest zgodny z modelem PDCA i polega na przede APQP  zaawansowane planowanie jakości FMEA  analiza potencjalnych wad i skutków
wszystkim zrozumieniu biznesowych wymagao bezpieczeostwa informacji oraz potrzeby ustanowienia MSA  analiza systemów pomiarowych PPAP  proces zatwierdzania części do produkcji
polityki i celów BI, wdrażaniu i eksploatacji zabezpieczeo, monitorowaniu i przeglądzie wydajności i SPC  systematyczne sterowanie jakością QSA  ocena systemu jakości
skuteczności system oraz ciągłym doskonaleni na podstawie obiektywnego pomiaru. Główne
wymagania tej normy są ujęte w 4 punktach normy : VDA 6. 1
IV. System Zarządzania Bezpieczeostwem Informacji Norma niemieckiego sektora motoryzacyjnego, zorganizowana na obszarach kierownictwo oraz wyrób
V. Odpowiedzialnośd kierownictwa i proces, i obowiązuje dostawców koncernów VW Group, Porsche, Adam Opel, Ford  Were.
VI. Audyt wewnętrzny SZBI Dodatkowe 7 wymagao postawił przed dostawcami Mercedes i są to między innymi prace nad
VII. Przegląd SZBI realizowany przez kierownictwo materiałami oraz systemami produkcyjnymi, współpraca z zakładami Mercedesa a także ponowne
VIII. Doskonalenie SZBI wykorzystanie materiałów i aspekty ochrony środowiska.
Polityka SZBI powinna określad poszczególne wymagania, od biznesowych po wymagania klientów.
Udziela wskazówek odnośnie szacowania skutków poprzez określenie zasobów i ich właścicieli, ISO 16949
podatności które mogą wykorzystad zagrożenia, skutków w stosunku do aktywów w przypadku utraty Opracowano ją w celu ujednolicenia wymagao dla rynku motoryzacyjnego, stanowiących podstawę
integralności, dostępności i poufności danych. Ryzyko szacuje się poprzez określenie odpowiedniej skali certyfikacji pozwalającej na akceptację na rynku europejskim i amerykaoskim. Zbudowano ją w taki
szacowani oraz stwierdzenia poziomu akceptowalności ryzyka. Dokumentem wieoczącym szacowanie sposób, aby w każdym punkcie najpierw przywołana była norma ISO 9001, póz
niej dodatkowe
jest Deklaracja Stosowana (SoA). wymagania, zharmonizowanie dla wcześniejszych standardów przemysłu motoryzacyjnego. Jej
szczególne wymagania dotyczą dokumentacji technicznej, planowanej jakości, zakupów, analizy
Systemy Zarządzania w Branży Medycznej systemów pomiarowych, przeprowadzania audytów i badania wyrobów wadliwych. Standard ten
Normy te są podstawą do oceny dostawcy wyrobów medycznych. Obowiązujące normy to : odróżnia od normy ISO 9001 to, że podkreśla znaczenie klienta, zapobieganie a nie usuwanie
ISO 13 485  Systemy Jakości  Wyroby medyczne - wymagania dla celów przepisów prawnych niezgodności, jest nastawiony na ciągłe doskonalenie i minimalizację kosztów, podkreśla znaczenie
ISO/TR 14 949  SZJ  Wyroby medyczne  wytyczne do stosowania ISO 13485 planów jakości a także odpowiedzialnośd producenta za wyrób i współpracę z klientem na etapie
ISO 15 189  Laboratoria medyczne  Szczególne wymagania dotyczące jakości i kompetencji tworzenia wyrobu.
ISO 15195  Medycyna laboratoryjna, podstawy referencyjnych laboratoriów pomiarowych
IWA 1 (International Workshop Agrement)  wytyczne doskonalenia w organizacjach służby zdrowia
Standardy jakościowe w przemyśle lotniczym Akredytowane laboratoria same wykonują badania w ramach posiadanego zakresu akredytacji,
AS 9000 jednak wyjątkowo może podzielid badania własne, i spoza tego zakresu akredytacji, innemu
Korzyścii z tego systemu to wykazanie zgodności z wymaganiami norm serii ISO 9000 oraz laboratorium akredytowanemu którego zakres akredytacji obejmuje podzlecane badania.
branżowymi, wprowadzenia atmosfery porozumienia wśród producentów poprzez unifikację
wymagao a także zarządzanie dążące do bezpieczeostwa i niezawodności. Jeśli laboratorium zleca badania podwykonawcy, to powinno poinformowad klienta o tych działaniach
i uzyskad jego zgodę na to zlecenia oraz uzyskad od podwykonawcy sprawozdanie z tych badao. Może
D1-9000 również załączyd zamieścid w swoim sprawozdaniu wyniki podwykonawcy po odpowiednim ich
Zespół wymagao opracowanych przez Boeing a która narzuca dostawcom dodatkowe, względem AS oznaczeniu i otrzymaniu zgody od podwykonawcy. Ważny jest monitoring zakresu akredytacji
9000 , wymagania ponieważ Boein g uznał je za lepsze pod względem zapewnienia bezpieczeostwa podwykonawcy.
pasażerom.
Dokumenty
JAR  145
Opracowane przez Wspólne Władze Lotnictwa Cywilnego normy mające na celu ułatwienie certyfikacji DA  05 polityka wykorzystywania badao/porównao przy akredytacji i nadzorze lab.
w przypadku joint venture, ułatwienie eksportu i importu wyrobów lotniczych, zapewnienie Badanie biegłości (PT) - określenie za pomocą porównao międzylaboratoryjnych zdolności
uniwersalności obsługi laboratorium do przeprowadzania wzorcowao, badao lub zdolności jednostki inspekcyjnej do
przeprowadzania badao.
Wymagania w przemyśle zbrojeniowym AQAP
Polityka jakości w krajach NATO, zakładająca pełną odpowiedzialnośd wszystkich zaangażowanych Porównanie międzylaboratoryjne (ILC)  zorganizowanie, wykonanie i ocena wzorcowao/badao tego
stron za jakośd wyrobu w ramach GQA (Government Quality Assurance) oraz szacowanie ryzyka samego lub podobnych obiektów wzorcowao przez co najmniej dwa laboratoria zgodnie z ustalonymi
związanego z realizacją kontraktu na podstawie którego podejmuje się decyzję o przeprowadzeniu warunkami.
GQA. Podstawą jest norma ISO 9001, a dokumenty na niej oparte dotyczą między innymi zapewnienia
jakości w projektowaniu, pracach rozwojowych i produkcji, zapewnienia jakości oprogramowania. PT/ILC są podstawowymi elementami wykazania kompetencji technicznych akredytowanych
Rozszerzenia względem ISO 9001umożliwienie zamawiającemu dostępu do wszystkich dokumentów laboratoriów, jednak nie wymaga objęcia uczestnictwem w tym programie wszystkich
związanych z umową, konieczności opracowania do każdej umowy planu jakości, uzyskanie w zakresie badao/pomiarów objętych zakresem akredytacji jeśli laboratorium przedstawiło rzetelny dowód
nadzorowania wyposażenia do monitorowania i pomiarów zgodności z normą ISO 10012 i tym biegłości, udokumentowanych i określonych w Księdze Jakości. Warunkiem akceptacji rezultatów jest
podobne dotyczące tak produktu jak i systemów jakości. to,, aby żadne wynik nie znalazł się w grupie wyników niezadowalających . Organizatorami takich
programów mogą byd np. krajowe jednostki akredytujące, organizatorzy komercyjni ,organizacje
CZ
ŚD IV  PCA (Polskie Centrum Akredytacyjne) zrzeszające jednostki akredytacyjne organy stanowiące oraz przemysł lub organizacje i zrzeszenia
producentów, a każdy z nich musi mied wdrożony SZJ.
Podstawy
Akredytacja PCA są uznawane na całym świecie. PCA jest członkiem organizacji skupiających jednostki DA-07 polityka dotycząca akredytacji podmiotów zagranicznych
akredytujące laboratoria, certyfikujące i kontrolujące a także wzorcujące w Europie (EA  European co- Każdy przyrząd powinien byd wzorcowany przez krajową instytucję metrologicznę (Główny Urząd
operation for Acreditation) i na świecie (ILAC  International Laboratory Acreditation Cooperation). Miar) lub akredytowane laboratoria wzorcujące w odpowiedniej najlepszej możliwości pomiarowej, a
istotna jest tu również niepewnośd pomiarów.
PCA zachęca laboratoria do stosowania metod badawczych wynikających z najnowszych zdobyczy
wiedzy oraz zgodnych z normami europejskimi i międzynarodowymi, a akredytacji udziela tylko na W związku z tym dokumentem, zakres laboratorium badawczego można rozszerzyd o nowe obiekty,
takie badania na które dane laboratorium ma kompetencje. Nie udziela natomiast akredytacji na cechy, zakresy już akredytowanych metod badawczych oraz nowe metody a także nowe działy
badania zlecane podwykonawcom oraz takich których laboratorium ma zawartą umowę na dorywcze techniczne i lokalizacje.
wykorzystanie sprzętu i pomieszczeo. Wnioski można składad dla pojedynczego laboratorium lub
grupy. Normy  EN 45000 oraz ISO/IEC 17025
Pierwsza norma powstała w 1989r przez CEN i określa zasady działania jednostek certyfikujących i
Dokumenty opisujęce realizację metod badawczych wymienionych przy akredytacji są głównie normy laboratoriów badawczych.
(polskie, międzynarodowe, paostw członkowskich ISO), przepisy prawne (PL i UE) oraz kodeksy
postępowania a także ogólnie dostępne publikacje metodyczne oraz własne procedury.
Druga norma posiada pewne określone wymagania w sferze zarządzania (uregulowanie Nadzór nad dokumentami
funkcjonowania, zarządzanie i komunikacja wewnątrz laboratorium, doskonalenie, dokumentacja, Powinny byd opracowane i utrzymywane procedury nadzorowania wszystkich dokumentów
podwykonawstwo, obsługa klienta, nadzór nad niezgodnymi działaniami, działania korygujące oraz (przepisów, norm, metod badawczych, wzorcowao itp. ) a te z kolei powinny byd jednoznaczne
audyt i przegląd zarządzania) a także techniczne (personel, warunki lokalowe i środowiskowe, metody zidentyfikowane, przeglądane i zatwierdzane przez upoważnione osoby. Procedury nadzoru powinny
badao wraz z walidacją i szacunkiem niepewności, nadzór wyposażenia, spójnośd pomiarowa, uniemożliwiad stosowanie nieważnych dokumentów, a dokumenty archiwalne muszą byd jasno
pobieranie i postępowanie z próbkami, zapewnienie jakości badao oraz prezentacja wyników) oznaczone. Istotne są również procedury wprowadzania zmian w dokumentach.
Audyty Określone przez normę w skrócie  czyli co ma byd, jak ma byd, po co ma byd i co z tym zrobid
Audyt pierwszej strony Cz. I - robota papierkowa
Przeprowadzany z inicjatywy kierownictwa dla potrzeb własnych przez własnych pracowników. W jego I. Przegląd zamówieo, Istnieją na to procedury; różnice wyjaśniane i naprawione przed
trakcie następuje weryfikacja poszczególnych elementów systemu jakości (przestrzeganie zasad). ofert i umów badaniami; należy utrzymywad zapiski w tym rozmów z klientem;
Najważniejszym dokumentem w trakcie jego przeprowadzania (jak i każdego audytu) jest Księga informacja o odstępstwach od umowy
Jakości, opisująca system zapewnienia jakości w przedsiębiorstwie.
II. Podwykonawstwo Istnieje rejestr podwykonawców; informowanie klienta o zatrudnieniu
badao i wzrocowao podwykonawcy; odpowiedzialnośd za podwykonawcę (nie kiedy dany)
Audyt drugiej strony
III. Zakupy usług i dostaw Istnieje polityka ds. wyboru i zakupu wykorzystywanych zasobów; lista
Przedsiębiorstwo występuje w roli zamawiającego i przeprowadza audyt jakości u
kwalifikowanych dostawców; procedury nabywania i magazynowania
aktualnych/potencjalnych podwykonawców przy wykorzystaniu własnego zespołu audytorów lub
odczynników i materiałów pomocniczych
odpowiedniej firmy. Dzięki temu możliwe jest wybranie najlepszego podwykonawcy oraz poprawienie
IV. Obsługa klienta Możliwa jest współpraca z klientem w celu usatysfakcjonowania
systemu jakości aktualnego.
klienta; skargi i procedury ich rozpatrywania (trzymanie zapisów)
V. Nadzór niezgodnych Istnieje polityka i procedury postępowania z pracą niezgodną z
Audyt trzeciej strony
badao procedurami lub klientem; ustalenie odpowiedzialności i info do klienta
Przeprowadzane na przedsiębiorstwie przez odpowiednią instytucję, na własne lub kontrahenta
VI. Działania korygujące Procedury i polityka dla niezgodności; analiza, wybór, wdrożenie i
życzenie, celem podbudowania renomy lub ugruntowania pozycji. Pozytywny wynik pozwala nadad
monit działao korygujących oraz dodatkowe audyty; procedury działao
certyfikat SJZ.
zapobiegawczych; plany poprawy i nadzór ich realizacji
VII. Nadzór nad zapisami Procedury nadzoru; zapisy dot. jakości (raporty); procedura kopiowania
CZ
ÅšD V  ZARZ
DZANIE JAKOÅšCI
W LABORATORIUM  ISO 17025
i ochrony zapisów elektronicznych; czas trzymania zapisów z badao
VIII. Audyty wewnętrzne Okresowe przeprowadzanie; prowadzenie przez odpowiedni personel;
Ogólne wymagania i zakres
nie audytowad własnej pracy; zapis i sprawdzanie skuteczności
Wszystkie wymagania normy ISO 9001, jednak posiadanie tego certyfikatu nie jest równoznaczne z
uzyskaniem akredytacji. W jej spisie znajdziemy informację o normach powołanych, terminach i
Cz. II  wchodzimy do laboratorium
definicjach a także wymagao dotyczących zarządzania.
I . Wymagania Na poprawnośd badao wpływają  ludzie, lokal i środowisko, metody badao i
techniczne walidacji, wyposażenie i próbki, spójnośd pomiarów oraz postępowanie z
Laboratorium i personel  co powinno byd
obiektami
1. Zatrudniany personel kierowniczy i techniczny ma odpowiednie uprawnienia i środki
II. Personel Odpowiednia wiedza i kompetencje; osobiste certyfikaty; upoważnienie do
2. Istnieją ustalenia zapewniające niezależnośd, strukturę organizacyjną i zarządzanie
poboru próbek; procedury szkoleo; zakres obowiązków;
3. Istnieje polityka i procedury zapewniające ufnośd
III. Lokal i Monitoring środowiska jeśli wpływają; przeciwdziałanie zanieczyszczeniu
4. Zapewnienie kompetentnego nadzoru nad personelem
środowisko próbek; środki utrzymania czystości
5. Zatrudnienie kierownictwa technicznego odpowiadajÄ…cego za laboratorium
IV. Wyposażenie Niezbędne do przeprowadzenia badao; spełnia specyfikacje; odpowiedni ludzie;
6. Wyznaczenie kierownika ds. jakości oraz zastępców ważnego personelu
instrukcje obsługi; jednoznacznie zidentyfikowane (producent, lokalizacja, typ,
SN, informacje o naprawach, wadach i serwisie); wadliwe separujemy; ochrona
System jakości
przed adjustacjami wpływającymi na wynik pomiaru
Laboratorium powinno ustanowid, wdrożyd i utrzymywad SJ właściwy dla zakresu obowiązków, czyli
udokumentowad politykę, systemy, programy, procedury oraz instrukcje i zakres odpowiedzialności w
Księdze Jakości w odpowiednim stopniu i podad do wiadomości całego personelu aby ten to zrozumiał i
wdrożył.
Cz. III  bawimy się próbką Kilka zagadnieo do których zadajemy odpowiednie pytania:
I . Spójnośd pomiarowa Program i procedury dot. wzorcowania wzorców odniesienia; wzorce Stan sanitarno-higieniczny zakładu i otoczenia Kwalifikacje personelu
tylko do wzorcowania; w jednostkach SI lub innych certyfikowanych;
Wielkośd , funkcjonalnośd i usytuowanie pomieszczeo Zabezpieczenie przed szkodnikami
sprawdzanie
Prawidłowośd linii technologicznych i prowadzenia procesów
Jakośd wody
II. Pobieranie próbek Plan i procedury pobierania i zapisu danych oraz czynności z próbką;
Wyposażenie w maszyny i prowadzenia i ich funkcjonowanie
oparcie na metodach statystycznych
Wyposażenie w sprzęt kontrolno-pomiarowy Jakośd sprowadzanych surowców
III. Obiekty badao Transport, przejmowanie, magazynowanie; system identyfikacji
Organizacja pracy i materiałów pomocniczych
IV. Zapewnienie jakości Procedury do monitu badao; śledzenie kierunków zmian; techniki
Procesy mycia i dezynfekcji Magazynowanie żywności
wyników badao statystyczne; przegląd i planowanie monitoringu
Higiena i sposób postępowania załogi Warunki transportu żywności
V. Przedstawienie Podane jasno, jednoznacznie, obiektywnie i zgodnie z instrukcjami badao
wyników i wzorcowao.
Co to jest HACCP i jakie ma zasady?
CZ
ÅšD VI  ZARZ
DZANIE JAKOÅšCI
ŻYWNOŚCI
Z definicji jest systemowym postępowaniem mającym na celu zapewnienie bezpieczeostwa
zdrowotnego żywności poprzez identyfikację i oszacowanie skali zagrożeo bezpieczeostwa żywności z
Ważne ze względu na emocjonalny stosunek klienta do produktów żywnościowych oraz możliwośd
punktu widzenia jej jakości zdrowotnej oraz ryzyka wystąpienia tych zagrożeo podczas przebiegu
zagrożenia bezpieczeostwa zdrowotnego.
wszystkich etapów produkcji i dystrybucji żywności. Ogranicza również te zagrożenia i ustala działania
naprawcze.
Normy obowiÄ…zujÄ…ce w Polsce :
Øð Obligatoryjne przepisy HACCP (Hazard Analysis and Critical Control Point)- system
Zasady HACCP
opracowany w celu rozpoznania i kontroli zagrożeo możliwych w każdym momencie
1. Analiza zagrożeo (identyfikacja i ocena a także środki kontroli i zapobiegania)
produkcji i składowania żywności
2. Ustalanie Krytycznych Punktów Kontroli (eliminacja/minimalizacja zagrożeo)
Øð PN-EN ISO 22000  system zarzÄ…dzania bezpieczeostwem żywnoÅ›ci; szczegółowe
3. Ustalenie dla każdego CCP wymagao (parametry i limity krytyczne)
wymagania zależą od organizacji
4. Ustalenie i wprowadzenie systemu monitorowania CCP
5. Ustalenie działao korygujących, jeśli CCP nie spełnia wymagao
Systemy zapewnienia jakości żywności :
6. Ustalenie procedur weryfikacji dla potwierdzenia skuteczności i zgodności systemu
GMP  Good Manufacture Practice GHP  Good Hygiene Practice
7. Opracowanie i prowadzenie dokumentacji HACCP
GLP  Good Laboratori Practice HACCP
ISO 9001 ISO 22000
Zasady wdrażania HACCP (12 sekwencyjnych zaleceo Kodeksu Żywnościowego)
1. Powołanie zespołu HACCP (dobrze wyszkolony, kontakt z praktyką produkcyjną)
Kierownictwo określa zakres HACCP uwzględniając poszczególne produkty przetwarzane w zakładzie
2. Opisanie produktu (skład, technologia, cechy, pakowanie, transport, magazynowanie)
oraz etapy postępowania z tymi produktami. Powinno również określid ramy czasowe wdrażania
3. Określenie przewidywanego sposobu wykorzystania produktu przez konsumenta
systemu, szacunkowe koszty, inwestycje oraz zmiany organizacyjne. Przed przystÄ…pieniem do
4. Opracowanie schematu blokowego procesu technologicznego
wdrażania tego systemu powinno przejrzed aktualnie obowiązujące zasady stanu technicznego i
5. Weryfikacja schematu procesu technologicznego
higienicznego oraz możliwości zapewnienia im pełnego bezpieczeostwa żywności.
6. Sporządzenie listy wszystkich ewentualnych zagrożeo związanych z każdym etapem
produkcji oraz listy wszelkich prewencyjnych środków kontroli danego zagrożenia
Programy Warunków Wstępnych z zasadami GHP i GMP
7. Określenie CCP
8. Określenie celów i granic tolerancji dla CCP
W gruncie rzeczy zasady te odnoszą się do obszaru bezpośrednio produkcyjnego oraz otoczenia
9. Opracowanie systemu monitorowania każdego CCP
zakładu, dostaw surowców i dystrybucji czyli obszaru przyprodukcyjnego.
10. Ustalenie działao korygujących
11. Ustalenie procedury weryfikacji
12. Prowadzenie dokumentacji i zapisów (plan i dokumenty potwierdzające skutecznośd)
Plan HACCP  dokument powołujący zespół HACCP i lista jego członków; zakres stosowania systemu;
opis produktu i jego przeznaczenie; schemat produkcyjny; dokument stwierdzający zgodnośd schematu
z praktykÄ…. KONIEC !!!