PROBLEMY
KLINICZNE
Mieczysława
Czerwionka-Szaflarska,
Kolka jelitowa
Julia Gawryjołek
Katedra i Klinika Pediatrii, Alergologii i Gastroenterologii Collegium Medicum w praktyce pediatrycznej
im. Ludwika Rydygiera w Bydgoszczy
Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu Infantile colic in peadiatric practice STRESZCZENIE
Kolka niemowlęca jest jednym z częstszych powodów zgłaszania się rodziców do leka-rza. Mimo łagodnego przebiegu choroby oraz tendencji do samoograniczenia stanowi poważny problem w kontakcie między rodzicami i dzieckiem. Kolka jelitowa należy do czynnościowych zaburzeń przewodu pokarmowego wczesnego okresu niemowlęcego.
Według definicji jest to stan nasilonego niepokoju i niedającego się ukoić płaczu, za-zwyczaj obserwowany w godzinach wieczornych. Nie ustalono etiologii kolki jelitowej; w patogenezie rozważa się między innymi alergię pokarmową, nietolerancję laktozy, zaburzenia funkcjonowania mikroflory jelitowej, niedojrzałość układu nerwowego, negatywny wpływ dymu papierosowego, nieprawidłową technikę karmienia oraz czynniki psychospołeczne. W leczeniu stosuje się metody behawioralne, naukę prawidłowej techniki karmienia dziecka, herbaty ziołowe. U kobiet karmiących piersią zaleca się wyeliminowanie z diety matki wzdymających warzyw i owoców, kofeiny, ostrych przypraw oraz czekolady. W przypadku udokumentowanego podejrzenia alergii na białka mleka krowiego jest zalecana eliminacja mleka i jego przetworów z diety matki karmią-
cej lub stosowanie mieszanek mlekozastępczych u niemowląt karmionych sztucznie. W
leczeniu farmakologicznym powszechnie stosuje się preparat trymebutyny i simetikonu oraz suplementację laktazą, jednak w badaniach udokumentowano korzystny wpływ na ustąpienie dolegliwości jedynie w stosunku do trymebutyny.
Forum Medycyny Rodzinnej 2010, tom 4, nr 6, 408–414
słowa kluczowe: kolka niemowlęca, niemowlę Adres do korespondencji:
prof. dr hab. n. med.
Mieczysława Czerwionka-Szaflarska
ABSTRACT
Katedra i Klinika Pediatrii, Alergologii i Gastroenterologii
Infantile colic is one of the main reasons of doctor’s visits. Despite of the mild charac-Szpital Uniwersytecki nr 1
im. dr. A. Jurasza
ter of this disease and its self-limiting tendency, it remains remarkable problem of the ul. M. Skłodowskiej Curie 9, 85–094 Bydgoszcz tel.: (052) 585 48 50
child-parent communication. Infantile colic is classified as functional gastrointestinal faks: (052) 585 40 86
e-mail: klped@cm.umk.pl
disorders of the infancy. According to definition, infantile colic is characterized by pa-roxysms of uncontrolled crying or fussing, usually observed in the evening. The causes of the colic are unknown. There are several different hypothesis concerning food aller-Copyright © 2010 Via Medica
ISSN 1897–3590
408
www.fmr.viamedica.pl
Mieczysława Czerwionka-Szaflarska, Julia Gawryjołek
Kolka jelitowa w praktyce
pediatrycznej
gy, decreased amount of lactase, dysfunction of the microbes, negative influence of smoking, immature of the neurological system, caring problems and parental tension.
In the treatment are used: behavioral modifications, teaching of the proper feeding tech-nique, herbal teas. During breastfeeding, it is suggested to eliminate from mother’s diet some vegetables and fruits, caffeine, hot spices and chocolate. In case of well-docu-mented suspicion of allergy of bovine milk proteins, elimination of milk of the breastfeeding mother’s diet or the usage of hypoallergenic formulas in bottle-fed infants are recommended. Medications such as trimebutine, simethicon and lactase are popular, but only trimebutine is supported by the clinical trials.
Forum Medycyny Rodzinnej 2010, tom 4, nr 6, 408–414
key words: infantile colic, infancy Kolka jelitowa należy do czynno- sywnie, często, ale rodzice nie mają kłopo-
ściowych zaburzeń przewodu po-
tów z jego uspokojeniem).
Kolka niemowlęca jest
karmowego wczesnego okresu
Problem kolek dotyczy 10–40% niemow-zaburzeniem
niemowlęcego i charakteryzuje się występo-ląt (w zależności od stosowanych przez ba-czynnościowym,
waniem napadów niedającego się ukoić pładaczy kryteriów). Dolegliwości rozpoczy-o niejasnej,
czu. Nasilony niepokój może występować nają się między 3. dniem a 3. tygodniem najprawdopodobniej
również u zdrowych dzieci, co wiąże się życia. U 80% niemowląt pierwsze objawy heterogennej etiologii.
z temperamentem dziecka lub jego zwięk-pojawiają się w 2. tygodniu życia. Według szoną wrażliwością na bodźce. Wielu bada-Stahlberg [2] istnieje związek pomiędzy cięż-
czy starało się uchwycić istotę różnicowania kością przebiegu kolki a okresem życia, przyczyny płaczu. W przeprowadzonych ba-w którym pojawiły się pierwsze objawy. Im daniach opierano się na próbie zdefiniowa-wcześniej obserwuje się pierwszy napad kol-nia obiektywnych kryteriów przydatnych do ki niemowlęcej, tym dłużej trwają napady klasyfikacji okresów nasilonego niepokoju w ciągu doby i tym dłuższy jest okres jej wy-jako objawu choroby. W większości polega-stępowania. Napady płaczu występują za-
ły one na określeniu częstotliwości płaczu.
zwyczaj w godzinach wieczornych [3].
W praktyce najczęściej stosuje się defi-Kolka jelitowa zwykle ustępuje samoist-nicję kolki jelitowej zaproponowaną przez nie w 3.–4. miesiącu życia. Jednak u około Wessela, zwaną „regułą trzech” — gdy napa-7% dzieci dolegliwości mogą utrzymywać się dy płaczu i rozdrażnienia występują u niedo 9. miesiąca życia [3].
mowlęcia:
Kolka niemowlęca jest zaburzeniem
— przez co najmniej 3 godziny dziennie; czynnościowym, o niejasnej, najprawdopo-
— przez co najmniej 3 dni w tygodniu; dobniej heterogennej etiologii. W patoge-
— przez co najmniej 3 tygodnie [1].
nezie rozważa się wpływ pierwotnie orga-Uwzględniając trudności w uspokojeniu nicznych chorób przewodu pokarmowego, dziecka podczas napadu płaczu, kolki dzie-takich jak alergia pokarmowa, nietolerancja li się na prawdziwe (epizody płaczu są czę-
laktozy i zaburzenia mikroflory jelitowej.
ste, długotrwałe, dziecko nie pozwala się Jako przyczyny kolki jelitowej brane są rów-uspokoić) i rzekome (dziecko płacze inten-nież pod uwagę: niedojrzałość układu ner-Forum Medycyny Rodzinnej 2010, tom 4, nr 6, 408–414
409
PROBLEMY
KLINICZNE
wowego dziecka, negatywny wpływ dymu niedobór laktazy, charakteryzujący się przej-papierosowego, nieprawidłowa technika ściowym zmniejszeniem stężenia enzymów karmienia i czynniki psychospołeczne.
rąbka szczoteczkowego. W wyniku zaburzeń Część badaczy łączy etiologię kolki trawienia i wchłaniania laktozy dochodzi do z alergią pokarmową. Alergizacja wydaje się gromadzenia się jej w jelitach. Część węglo-związana ze zwiększeniem przepuszczalno-wodanów ulega przemianie przez bakterie ści błony śluzowej jelita w okresie niemow-fermentacyjne, a pozostała część jest wydalęcym, co jest spowodowane niedojrzałością lana ze stolcem. Prowadzi to do zakwaszenia przewodu pokarmowego. Czynnikiem pre-i wzrostu ciśnienia osmotycznego treści je-dysponującym do wystąpienia choroby może litowej. W efekcie dziecko oddaje wodniste, być również przejściowe obniżenie stężenia kwaśne stolce. Obraz kliniczny kolki nie-IgA obserwowane u niemowląt. W przepro-mowlęcej zwykle przypomina dolegliwości wadzonych badaniach wykazano, że 44%
obserwowane w nietolerancji laktozy.
dzieci cierpiących na kolkę jelitową ma aler-Opinie badaczy dotyczące stosowania Wykazano, że 44% dzieci
gię pokarmową na białka mleka krowie-preparatów niskolaktozowych lub suple-cierpiących na kolkę
go [4]. W badaniach przeprowadzonych me-mentacji laktazą w leczeniu kolki niemow-jelitową ma alergię
todą podwójnie ślepej próby kontrolowanej lęcej są sprzeczne. W badaniach przeprowa-pokarmową na białka
placebo wykazano ustąpienie objawów kol-dzonych metodą podwójnie ślepej próby mleka krowiego
ki jelitowej u niemowląt karmionych natu-kontrolowanej placebo wykazano redukcję ralnie po eliminacji z diety matki mleka i je-czasu płaczu o 45% po wprowadzeniu do go przetworów [5].
leczenia laktazy [9]. Natomiast Stahlberg W badaniach klinicznych dotyczących i Savilahti nie stwierdzili istotnej różnicy leczenia żywieniowego kolki niemowlęcej w nasileniu i czasie trwania objawów kolki wykazano, że u niemowląt karmionych po modyfikacji leczenia [10]. W przeprowa-sztucznie z podejrzeniem nadwrażliwości dzonych metaanalizach badań klinicznych pokarmowej, korzystne jest stosowanie hy-stwierdzono brak wskazań do rutynowe-drolizatów białkowych. Najlepiej udoku-go stosowania laktazy w kolce niemowlę-
mentowano stosowanie silnych hydroliza-cej [11, 12]. Nie potwierdzono również skutów kazeiny [6, 7]. Według aktualnych sche-teczności stosowania preparatów sojowych matów leczenia wskazane jest stosowanie w karmieniu dzieci z kolką jelitową. Naj-przez kilka dni silnego hydrolizatu kazeiny prawdopodobniej wiąże się to z częstym wy-w żywieniu dziecka ze znacznie nasilonymi stępowaniem w populacji dziecięcej alergii objawami kolki niemowlęcej i dobrze udo-na białko sojowe [13, 14].
kumentowanym podejrzeniem alergii po-Belson i wsp. [15] zasugerowali związek karmowej. Jeżeli objawy kolki nie ustąpią między występowaniem kolki jelitowej w ciągu 48–72 godzin, należy poszukiwać in-a zmniejszoną produkcją metanu przez mi-nych przyczyn niepokoju dziecka [8].
kroflorę przewodu pokarmowego w stosun-Badacze od dawna szukali związku mię-
ku do wartości obserwowanych u dzieci dzy hipolaktazją a występowaniem kolki je-zdrowych. Prawdopodobnym skutkiem ob-litowej. U wcześniaków oraz części donoszo-niżenia ilości metanu może być zwiększona nych noworodków opisuje się obniżoną ak-kurczliwość mięśniówki przewodu pokar-tywność laktazy spowodowaną fizjologiczną mowego, co jest odczuwane przez dziecko niedojrzałością nabłonka jelitowego. Rów-jako ból. Aktualnie prowadzi się badania nież w przebiegu ostrych nieżytów żołądko-skuteczności stosowania probiotyków w le-wo-jelitowych, enteropatii, działania czynni-czeniu kolki jelitowej. Według definicji ków jatrogennych może występować wtórny Światowej Organizacji Zdrowia probiotyki 410
www.fmr.viamedica.pl
Mieczysława Czerwionka-Szaflarska, Julia Gawryjołek
Kolka jelitowa w praktyce
pediatrycznej
są to żywe drobnoustroje, które podawane Wyniki przeprowadzonych badań wyka-w odpowiednich ilościach wywierają ko-zały związek między składnikami diety mat-rzystny efekt zdrowotny. Właściwości pro-ki podczas karmienia piersią a nasileniem do-biotyków są szczepozależne. W badaniach legliwości u dziecka. Udowodniono, że spo-szczepu Lactobacillus reuteri obserwowano życie wzdymających warzyw i owoców, kofe-zmniejszenie drażliwości i płaczu dziecka iny, ostrych przypraw oraz czekolady wpływa o 95% w ciągu tygodnia [16].
na nasilenie objawów kolki jelitowej. Zazwy-Teoria neurologiczna tłumaczy powstawa-czaj po 48–72 godzinach od momentu elimi-nie napadów kolki jelitowej niedojrzałością nacji tych pokarmów z diety matki obserwu-układu nerwowego oraz nadwrażliwością or-je się poprawę stanu dziecka [21].
ganizmu dziecka na bodźce zewnętrzne i we-Sugeruje się także związek między ataka-wnętrzne. Zaburzeniu ulega działanie osi mi płaczu a nieprawidłową pielęgnacją nie-Rozpoznanie kolki
mózg–jelito, co objawia się nadmierną reakcją mowlęcia oraz nadmiernym niepokojem jelitowej opiera się
nerwów czuciowych i podprogową odpowie-rodzicielskim [22]. W przeprowadzonych na subiektywnej ocenie
dzią bólową. Zgodnie z przeprowadzonymi badaniach wykazano pozytywną korelację czasu płaczu dziecka
badaniami, nieprawidłowe funkcjonowanie pomiędzy depresją poporodową u matki i wykluczeniu
dotyczy zarówno ośrodkowego, jak i autono-a napadami płaczu u niemowlęcia. Opisano organicznych przyczyn
micznego układu nerwowego. Efektem jest również związek między występowaniem niepokoju
nieskoordynowane działanie zwieraczy prze-objawów kolki niemowlęcej w wieku 2 mie-wodu pokarmowego [17].
sięcy a depresją obserwowaną u matki 4 mie-Badacze oceniali wpływ biernego pale-siące później [23].
nia papierosów na zwiększenie częstości Napad kolki jelitowej ma charaktery-występowania kolki jelitowej. Udowodnio-styczny przebieg — rozpoczyna się nagle no obecność metabolitów nikotyny w pokar-niepokojem dziecka, który bardzo szybko mie kobiety narażonej na działanie dymu prowadzi do niedającego się ukoić płaczu.
papierosowego [18]. Said i wsp. [19] wykaza-Jednocześnie dziecko pręży się, podkurcza li ponad 3-krotnie podwyższone stężenie kończyny dolne, wykonuje gwałtowne ruchy składników dymu papierosowego w mleku prostujące w stawach biodrowych. Obserwu-matki karmiącej w stosunku do wartości je się powiększanie obwodu brzucha oraz oznaczanych w jej surowicy. Nikotyna może zwiększenie ilości gazów jelitowych [24].
wywierać niekorzystny wpływ na motorykę W trakcie napadu często dochodzi do wyda-przewodu pokarmowego oraz zaostrzać ob-lenia gazów lub niewielkiej ilości stolca, co jawy kolki [20].
przynosi dziecku chwilową ulgę.
Jako inne możliwe przyczyny kolki jeli-Charakterystyczną cechą kolki jelitowej towej wskazuje się nieprawidłowości w tech-jest jej nagły początek i koniec bez wyraźnej nice karmienia dziecka oraz połykanie przez przyczyny poprawy stanu dziecka.
dziecko powietrza podczas płaczu (aerofa-Rozpoznanie kolki jelitowej opiera się gia) — nadmiar gazów w jelitach jest tu trak-na subiektywnej ocenie czasu płaczu dziec-towany jako przyczyna, a nie skutek choro-ka i wykluczeniu organicznych przyczyn nie-by. U matek karmiących piersią należy więc pokoju (tab. 1).
zwrócić uwagę na sposób trzymania dziecka Kryteria diagnostyczne, oparte na III podczas karmienia oraz postępowanie po Kryteriach Rzymskich, umożliwiają rozpo-karmieniu. U niemowląt karmionych sztucz-znanie kolki niemowlęcej, kiedy u dziecka nie należy zwrócić uwagę na dobranie odpow wieku od urodzenia do ukończenia 4. mie-wiedniego kształtu smoczka oraz prawi-siąca życia występują wszystkie z wymienio-dłową technikę karmienia butelką.
nych objawów:
Forum Medycyny Rodzinnej 2010, tom 4, nr 6, 408–414
411
PROBLEMY
KLINICZNE
Tabela 1
ląt. W leczeniu objawowym kolki niemowlę-
Choroby o podłożu organicznym
cej stosuje się: terapię behawioralną, masaż powodujące napady płaczu u
brzuszka, roztwór sacharozy, herbatki zioło-niemowląt [25, 26]
we, trymebutynę, leki parasympatykolitycz-Choroby ośrodkowego układu nerwowego ne i simetikon. Terapię dziecka z kolką jelit wady wrodzone ośrodkowego układu
tową należy ustalać indywidualnie, powinna nerwowego
t migrena niemowlęca
mieć działanie wielokierunkowe i zależeć od t krwiak podtwardówkowy
stopnia nasilenia objawów.
Choroby przewodu pokarmowego
W terapii behawioralnej obowiązują
t zaparcie stolca
dwie metody postępowania z niemowlę-
t alergia na białka mleka krowiego
ciem w trakcie płaczu — pierwsza sugeruje t refluks żołądkowo-przełykowy
pozostawienie dziecka w spokoju i niere-t nietolerancja laktozy
agowanie na jego płacz. Oczekuje się osła-t szczelina odbytu
Choroby infekcyjne
bienia płaczu po 1–2 dniach. Drugi sposób t zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych zakłada troskliwe i cierpliwe zajmowanie t zapalenie ucha środkowego
się niemowlęciem — łagodne podnoszenie, t zakażenie układu moczowego
kołysanie, układanie na brzuszku, stosowa-t choroby wirusowe
nie ciepłych okładów, masaż całego ciała Przyczyny urazowe
dziecka, poddanie działaniu łagodnego t zespół dziecka maltretowanego
szumu (suszarka do włosów, odkurzacz).
t ubytek rogówki
Dotychczas nie potwierdzono wpływu mu-t ciało obce w obrębie gałki ocznej zyki na ustąpienie dolegliwości kolki niet złamanie kości
mowlęcej.
Delikatne działanie łagodzące objawy
— napady rozdrażnienia, grymaszenia i pła-kolki wykazują roztwór sacharozy oraz her-W farmakoterapii kolki
czu rozpoczynają się i kończą bez wyraź-
batki ziołowe. Roztwór sacharozy daje nie-jelitowej najlepiej
nej przyczyny;
wielki efekt przeciwbólowy poprzez wpływ udokumentowane
— epizody występują przez co najmniej na układ enkefalinergiczny. Najlepsze efek-działanie ma preparat
3 godziny w ciągu 3 dni w tygodniu; ty uzyskano, podając 2 ml 12-procentowego trymebutyny
— rozwój dziecka i wzrastanie są prawidło-roztworu w trakcie ataku kolki. Stosuje się we [27].
również herbatki ziołowe z kopru włoskiego, Do ustalenia rozpoznania jest przydatne mięty pieprzowej, rumianku lub lukrecji.
prowadzenie przez rodziców dzienniczka Wykazują łagodne działanie spazmolitycz-obserwacji, w którym odnotowuje się czę-
ne. Należy zachować ostrożność podczas stość, czas trwania i nasilenie objawów.
stosowania naparów, ponieważ istnieje nieWedług definicji kolka jelitowa jest opi-bezpieczeństwo ich przedawkowania.
sem objawów, a jej etiologia ma najprawdo-W farmakoterapii kolki jelitowej najle-podobniej heterogenny charakter, więc piej udokumentowane działanie ma prepa-u części pacjentów można spodziewać się rat trymebutyny, który cechuje się bardzo poprawy po zastosowaniu w leczeniu róż-
dobrą tolerancją i bezpieczeństwem stoso-nych preparatów. Próby wprowadzenia le-wania oraz brakiem działań niepożądanych.
czenia przyczynowego (np. poprzez stoso-Przywraca prawidłową perystaltykę przewo-wanie diety bezmlecznej lub suplementację du pokarmowego niezależnie od etiologii laktazą) mogą być skuteczne u części pacjen-zaburzenia — zarówno w stanach hipo-, jak tów. Brakuje natomiast wskazań do ich ru-i hiperkinezy mięśniowej. Wykazano całko-tynowego stosowania u wszystkich niemow-wite ustąpienie dolegliwości u 75% niemow-412
www.fmr.viamedica.pl
Mieczysława Czerwionka-Szaflarska, Julia Gawryjołek
Kolka jelitowa w praktyce
pediatrycznej
ląt cierpiących na kolkę po zastosowaniu u większości niemowląt cierpiących na kol-trymebutyny [28].
kę niemowlęcą w przyszłości rozwijają się za-Pomimo udowodnionej skuteczności nie burzenia czynnościowe przewodu pokarmo-zaleca się stosowania leków parasympatyko-wego typowe dla kolejnych grup wiekowych.
litycznych ze względu na częste skutki niepo-W wieku przedszkolnym obserwuje się bie-
żądane. U 8% leczonych dzieci obserwowa-gunkę raczkujących (gwałtowna reakcja no zaparcie stolca, biegunkę, zaburzenia od-nadwrażliwego przewodu pokarmowego, dychania, omdlenie, drgawki, śpiączkę [29].
objawiająca się nadmiernym przyspiesze-Simetikon jest środkiem, którego działaniem pasażu), a w wieku szkolnym nawroto-nie opiera się na zmniejszeniu napięcia po-we bóle brzucha (ból brzucha o charakterze wierzchniowego pęcherzyków powietrza.
napadowym, pojawiający się przynajmniej Na podstawie przeprowadzonych badań nie raz w miesiącu przez 3 miesiące w roku; ból wykazano skuteczności simetikonu w łago-nie ma charakteru ostrzegawczego, nie pod-dzeniu objawów kolki niemowlęcej [30, 31].
daje się leczeniu lekami przeciwbólowymi).
Mimo łagodnego charakteru schorzenia Wykazano również związek pomiędzy wystę-
i korzystnej prognozy, objawy kolki jelitowej powaniem kolki jelitowej w okresie niemow-nie powinny być ignorowane. Kolka nielęcym a występowaniem zespołu jelita draż-
mowlęca stanowi poważny problem natury liwego (czynnościowa choroba przewodu psychologicznej w kontakcie rodziców pokarmowego charakteryzująca się bólami z dzieckiem. Należy również podkreślić, że brzucha i zmianą rytmu wypróżnień) [32].
P I Ś M I E N N I C T W O
1.
Wessel M. Paroxysmal fussing in infancy, so-9.
Kanabar D., Ranhawa M., Clayton P. Improve-metimes called “colic”. Pediatrics 1954; 14: ment of symptoms in infant colic following reduc-421–434.
tion of lactose load with lactase. J. Hum. Nutr.
2.
Stahlberg M.R. Infantile colic: occurrence and Diet. 2001; 14 (5): 359–363.
risk factors. Eur. J. Pediatr. 1984; 143 (2): 108–
10. Stahlberg M.R., Savilahti E. Infantile colic and
–111.
feeding. Arch. Dis. Child. 1986; 61: 1232–1233.
3.
Wasilewska J., Uścinowicz M., Kaczmarski M.
11. Nutrition Committee. Dietary manipulations for Kolka jelitowa niemowląt — problem czy nie?
infantile colic. Paediatr. Child Health 2003; 8 (7): Pediatr. Pol. 1992; 77C: 456–458.
450–452.
4.
Hill D.J., Hoskings C.S. Infantile colic and food 12. Wade S., Kilgour T. Extracts from “Clinical Evi-hypersynsentivity. J. Pediatr. Gastroenterol.
dence”: Infantile colic. BMJ 2001; 323: 437–440.
Nutr. 2000; 30 (supl.): S67–S76.
13. Iacono G., Carrocio A., Montalto G. i wsp. Seve-5.
Hill D.J., Hudson I.I., Sheffield L.J. i wsp. A low re infantile colic and food intolerance: a long-term allergen diet is a significant intervention in in-prospective study. J. Pediatr. Gastroenterol. Nutr.
fantile colic: Results of a community-based stu-1991; 12: 332–335.
dy. J. Allergy Clin. Immunol. 1995; 96: 886–
14. Lothe L., Lindberg T., Jakobsson I. Cow’s milk
–892.
formula as a cause of infantile colic: a double-6.
Forsyth B.W. Colic and the effect of changing blind study. Pediatrics 1982; 70: 7–10.
formulas: a double-blind, multiple-crossover 15. Belson A., Shetty A.K., Yorgin P.D. Colic hydro-study. J. Pediatr. 1989; 115: 521–526.
gen elimination and methane production in in-7.
Jakobsson I., Lothe L., Ley D. i wsp. Effectiv-fants with and without infantile colic syndrome.
ness of casein hydrolysate feeding in infants Dig. Dis. Sci. 2003; 48: 1762–1766.
with colic. Acta Paediatr. 2000; 89: 18–21.
16. Savino F., Pelle E., Palumeri E. i wsp. Lactoba-8.
Estep D., Kulczycki A. Colic in breast — milk-cillus reuteri (American Type Culture Collection fed infants: treatment by temporary substitu-Strain 55730) Versus Simethicone in the Treat-tion of neocate infant formula. Acta Paediatr.
ment of Infantile Colic: A Prospective Randomi-2000; 89: 795–802.
zed Study. Pediatrics 2007; 119 (1): e124–e130.
Forum Medycyny Rodzinnej 2010, tom 4, nr 6, 408–414
413
PROBLEMY
KLINICZNE
17. Kirjavainen J., Jahnukainen T., Huhtala V. i wsp.
26. Barr R.G. Colic and crying syndromes in infants.
The balance of the autonomic nervous system is Pediatrics 1998; 102: 1283.
normal in colicky infants. Acta Paediatr. 2001; 90
27. Choroby czynnościowe przewodu pokarmowe-
(3): 250–254.
go. Wytyczne rzymskie III. Medycyna Praktyczna 18. Łasecka A. Ocena stężenia kotyniny w mleku 2007 (wydanie specjalne).
kobiet karmiących oraz w moczu ich dzieci. Pe-28. Korzon M., Kamińska B., Banach P. i wsp. Debri-diatr. Pol. 2010 (w druku).
dat — lek nadziei dla dzieci z zaburzeniami mo-19. Said G., Patois E., Lellouch J. Infantile colic and toryki przewodu pokarmowego — doniesienia parental smoking. BMJ 1984; 289: 660.
wstępne. XXV Jubileuszowy Kondgres Pediatrów 20. Reijneveld S., Brungman E., Hivasing R. Infanti-Polskich 1997; 137.
le colic: maternal smoking as potential risk fac-29. Grunseit F. Evaluation of the effiacy of dicyclomi-tor. Arch. Dis. Child. 2000; 83: 302–303.
ne hydrochloride syrup in the treatment of infant 21. Ryżko J. Kolka jelitowa u niemowląt. Pediatr. Pol.
colic. Curr. Med. Res. Opin. 1977; 5 (3): 258–261.
1997; 11: 991–997.
30. Metcalf T.J., Irons T.G., Sher L.D. i wsp. Simethi-22. Balon A.J. Management of infantile colic. Am.
cone in the treatment of infant colic: a randomi-Fam. Phys. 1997; 55 (1): 235–242, 245–246.
zed, placebo-controlled, multicenter trial. Pedia-23. Vik T., Grote V., Escribano J. i wsp. Infantile co-trics 1994; 94 (1): 29–34.
lic, prolonged crying and maternal postnatal de-31. Danielsson B., Hwang C.P. Treatment of infanti-pression. Acta Paediatr. 2009; 98 (8): 1344–
le colic with surface active substance (simethico-
–1348.
ne). Acta Paediatr. Scand. 1985; 74 (3): 446–
24. James S., Roberts I. Persistent infant crying.
–450.
Arch. Dis. Child. 1991; 66: 653–655.
32. Ansaldi N., Villata L., Santini B. i wsp. Irritable 25. Poole S.R. The infant with acute, unexplained, bowel syndrome in children. Pediatr. Med. Chir.
excessive crying. Pediatrics 1991; 88: 452.
1987; 9 (4): 453–459.
414
www.fmr.viamedica.pl