Czynniki warunkujące wydolność fizyczną:

- przemiany energetyczne – procesy tlenowe, beztlenowe, rezerwy

- poziom koordynacji nerwowo-mięśniowej różnych grup mięśniowych

- termoregulacja ustroju i gospodarka wodno-elektrolityczna

- właściwości budowy ciała

- czynniki psychologiczne – motywacja

- czynniki genetyczne (aż 80% zależy od tego wydolność)

- środowisko – odżywianie, klimat, poziom życia, trening zdrowotny

O wydolności decyduje:

- VO2Max

- pojemność dyfuzyjna płuc

- objętość krwi krążącej i pojemność tlenowa krwi

- max. objętość minutowa CO (SVmax * HRmax)

- regulacja naczynio-ruchowa

- mięśniowy przepływ krwi

- tolerancja zmian zmęczeniowych

- zasoby substratów energetycznych

wskaźniki wydоloność beztlenowej :

a) fizjologiczne

- max dług tlenowy ( nawet do 20 - 22 l )

-max stężenie LA ( kwasu mlekowego ) ( 20 -22 mmol/l)

-zmiany ph

wzrost współczynniki RQ z 0,8 do nawet 1,5 - 2

b) wskaźniki biomechaniczne

- max moc

- czas trwania mocy max

- czas osiągnięcia mocy max

-wskaźnik spadku mocy max

-wykonana praca

-moc średnia

Wymień i skomentuj czynniki determinujące wydolność beztlenową człowieka.

Zasoby ATP w mięśniach szkieletowych człowieka są małe. W komórkach mięśni szkieletowych główna część energii zużywana jest na pracę mechaniczną mięśni. Podczas intensywnej pracy. W wysiłku o maksymalnej intensywności bez resyntezy ATP jego zapas w komórkach mięśniowych uległby wyczerpaniu w ciągu zaledwie 2

sekund. Podczas wysiłków krótkotrwałych o mocy maksymalnej, w czasie których tempo utylizacji ATP kilkakrotnie przewyższa możliwości produkcji ATP w procesach tlenowych, beztlenowe reakcje energetyczne są głównym mechanizmem resyntezy ATP. Do reakcji tych należą: reakcja kinazy kreatynowej, glikoliza i reakcja miokinazowa. Aby uzyskać dane o szybkości zużycia ATP w czasie pracy o maksymalnej intensywności, a zatem ustalić koszt energetyczny (suma ilości tlenu zużytego ponad poziom spoczynkowy podczas pracy i po jej zakończeniu) wysiłku czy wyliczyć sprawność mechaniczną mięśni, należy zmierzyć wyjściowe i powyjściowe stężenia głównych substratów i metabolitów w komórkach mięśniowych (biopsja).

Metody oceny wydatku energetycznego:

- Kalorymetrii bezpośredniej – pomiar ciepła wytwarzanego przez ciało jest miarą ogólnej przemiany energetycznej człowieka. Całkowita energia zużywana przez ustrój na wykonanie pracy mechanicznej lub osmotycznej lub na syntezę chemiczną i ostateczną zamianę na ciepło  kcal = jednostka ciepła

- Kalorymetrii pośredniej – pomiar ilości O2 w powietrzu zużywanego przez ustrój jest pomiarem przemian energetycznych. Energia dostarczana przez pokarm jest wykorzystywana w procesie utleniania, którego natężenie zależy od ilości O2 dostarczonego z powietrza atmosferycznego.

Metoda analizy wymiany gazowej – określenie użycia O2 niezbędnego do utleniania pokarmów i wydalenia CO2, który z H2O jest końcowym produktem utleniania i stało się podstawą badania kosztu energetycznego pracy ciała.

Deficyt tlenowy – występuje podczas wysiłku, gdy zapotrzebowanie na tlen jest większe od możliwości jego dostarczania, tzw. zadyszka.

Dług tlenowy – ilość tlenu pobieranego podczas wypoczynku po zakończonym wysiłku, która przewyższa jego wartość spoczynkową.

Próba harwardzka – Zalecany do oceny zdolności adaptacyjnych układu krążenia do wysiłku fizycznego. Próba może być wykonywana w każdych warunkach i nie wymaga zastosowania aparatury.

Równowaga czynnościowa – jest to stan organizmu podczas wysiłku, gdy funkcje fizjologiczne utrzymują się na stałym poziomie.

Wentylacja minutowa płuc – ilość powietrza wdychanego i wydychanego z płuc w ciągu 1 minuty. Jest iloczynem liczby oddechów i objętości oddechowej.

Pojemność minutowa serca – ilość krwi tłoczonej przez serce wciągu 1 minuty. Jest iloczynem skurczów serca i objętości wyrzutowej.

Reakcja ortostatyczna - objaw regulacji ciśnienia przez organizm przy zmianie położenia ciała. Mogą się pojawić tzw. ‘mroczki przed oczami – chwilowe niedokrwienie mózgu. Reakcja ta zapobiega działaniu hydrostatycznego, tzn. zaleganiu krwi w dolnej połowie ciała, zmniejszeniu powrotu żylnego i spadkowi ciśnienia tętniczego krwi.

Zapaść ortostatyczna – utrata przytomności spowodowana reakcją ortostatyczną.