ZMĘCZENIE - mechanizmy fizjologiczne

Ocena tolerancji wysiłku fizycznego

• Jaki jest (jak duży) wysiłek fizyczny tolerowany przez daną osobę?

• Jaki jest maksymalny wysiłek fizyczny, który w danych warunkach nie spowoduje wystąpienia u danej osoby objawów patologicznych?

Maksymalna tolerancja wysiłkowa

Zazwyczaj wyraża się:

• ilością pobieranego tlenu

• częstością tętna

• % PWC170

Czynniki determinujące wydolność fizyczną

• Czynniki warunkujące transport tlenu i metabolizm tkankowy

• Wiek

• Stan zdrowia

• Tryb życia

• Warunki zewnętrzne, m. in. temperatura otoczenia

Czynniki warunkujące transport tlenu i metabolizm tkankowy

• Układ oddechowy:

• Dowolna wentylacja maksymalna 120-170 L/min. > wentylacja maksymalna w czasie wysiłku maksymalnego 80-100 L/min.

• Pojemność dyfuzyjna płuc: ilość tlenu przenikająca przez błonę pęcherzykowo-włośniczkową w ciągu minuty jest większa od możliwości absorpcji tlenu przez kapilary płucne

• Układ krążenia:

• U osób zdrowych maksymalna częstość skurczów serca jest podobna, natomiast różna jest objętość wyrzutowa komory

• Krew:

• Pojemność tlenowa (ilość i jakość erytrocytów, jakość i zawartość hemoglobiny)

• Naczynia krwionośne:

• Sprawność mechanizmów dystrybucji przepływu krwi przez poszczególne narządy

• Ilość kapilar w tkance mięśniowej

• Mięśnie:

• Ilość mioglobiny

• Proporcje włókien wolnych (tlenowe) i szybkich

• Zasoby glikogenu

• Czynniki wewnątrzkomórkowe:

• Sprawność układów enzymatycznych zaangażowanych w procesy beta-oksydacji, cykl Krebsa, glikolizę beztlenową.

• Stopień nawodnienia:

• Szczególnie odwodnienie obniża wydolność

WIEK

• SARKOPENIA - ubytek masy i siły mięśniowej wraz z wiekiem:

• obniżenie liczby włókien mięśniowych, zwłaszcza szybkich

• Zmniejszenie przekroju włókien (ścieńczenie)

• obniżenie VO2max

Zmęczenie mm. szkieletowych

Jest powszechne, występuje podczas większości wysiłków fizycznych, charakteryzuje się utratą zdolności do wytwarzania siły:

stymulacja szybkich włókien mięśniowych z częstością odpowiadającą impulsacji dla wywołania skurczu tężcowego, już po zarejestrowaniu około 10 - 20 skurczy obserwuje się spadek generowanej siły o około 10%.

Jest zjawiskiem o charakterze ochronnym w stosunku do pracujących włókien mięśniowych:

• ma zapobiegać uszkodzeniu elementów kurczliwych we włóknach

• ma ograniczać powstawanie szkodliwych produktów przemian biochemicznych w pracującym włóknie.

Zmęczenie:

• OŚRODKOWE

• OBWODOWE

OŚRODKOWE

• Zmniejszenie ilości potencjałów generowanych w motoneuronach:

• stopniowe obniżanie ilości neuromediatorów zapewniających przeniesienie pobudzenia z aksonu komórki nerwowej na włókno mięśniowe (synapsa)

• Obniżenie metabolizmu OUN - stosunek O2/glukoza w spoczynku wynosi 6, w czasie wysiłku obniża się do 4.

OBWODOWE

Dotyczy procesów zachodzących we włóknach mięśniowych, jest stosunkowo słabo poznany. Teoria lokalnej kwasicy mięśniowej jest ostatnio kwestionowana, gdyż wykazano, że podobne zmiany pH zachodzą także podczas spoczynku. Coraz więcej danych przemawia za przyczynami związanymi z obrotem jonami wapnia w siateczce cytoplazmatycznej włókna mięśniowego (wewnątrzkomórkowy transport Ca).

Transport Ca we włóknie mięśniowym w czasie pracy:

• wydłużenie czasu zwrotnego wchłaniania Ca do zbiorników w siateczce cytoplazmatycznej po pierwszych skurczach włókna Ⴎ wzrasta stężenie Ca w cytoplazmie;

• stopniowe obniżanie ilości jonów Ca w siateczce Ⴎ stopniowe obniżanie liczby mostków aktynowo-miozynowych

Inne elementy zmęczenia

• Psychiczne - zależnie od osobniczej tolerancji wysiłku, stresu

• Wynikające z treningu - przyzwyczajenie do wykonywania lub nie wykonywania wysiłku

• Wynikające z rodzaju wysiłku

• Środowiskowe: wilgotność, temperatura, wysokość nad poziomem morza

---