NAJWAŻNIEJSZE CZYNNIKI RYZYKA ROZWOJU CHOROBY
NIEDOKRWIENNEJ SERCA
(ChNS)
STYL ŻYCIA
CECHY
CECHY
BIOCHEMICZNE I
INDYWIDUALNE
FIZJOLOGICZNE
P oddające się
modyfikacji
Nie poddające się
modyfikacji
• Dieta obfitująca w
• ↑ s
tęż. T-CH *
tłuszcze nasycone,
(LDL-CH)w sur.
• w
iek * :
cholesterol i kalorie
mężczyzna ≥ 45
• ↑ stęż. TAG
kobieta ≥ 55
•
P
alenie tytoniu *
• Nadmierne spożycie
• ↓ s
tęż. HDL-CH *
• pr
zedwczesna
alkoholu
m
enopauza *
• ↑ R
R *
• Mała aktywność
• w
czesne
fizyczna
• otyłość
występowanie w
rodzinie ChNS
• hi
perglikemia
lub chorób innych
/ cukrzyca *
tętnic na tle
m
iażdżycy * :
• czynniki
u mężczyzn < 55
trombogenne
u kobiet < 65
• ↑ stęż.
• i stniejąca ChNS
homocysteiny
lub choroba
innych tętnic na tle
m
iażdżycy *
PIERWOTNA PROFILAKTYKA CHOROBY NIEDOKRWIENNEJ SERCA (ChNS) U każdej osoby po 20 r.ż. ocenić czynniki ryzyka ChNS.
LIPIDY
1.Badanie pełnego profilu lipidowego na czczo. W razie stwierdzenia wartości nieprawidłowych, powtarzamy badanie w ciągu 1-2 tygodni; wartość średnią z dwóch pomiarów porównujemy z wartością referencyjną.
Profil lipidowy: cholesterol całkowity T-C, cholesterol frakcji HDL HDL-C, triglicerydy (triacyloglicerole) TG (TAG) cholesterol frakcji LDL LDL-C =(T-C) – (HDL-C) – (TG/5) [mg/dl]
(TG/2,2) [mmol/l]
wyliczony tylko, gdy TG < 400 mg/dl ocena nie-HDL-C
I. LDL-C to bardzo ważnych czynnik zagrożenia miażdżycą i pierwszorzędowy cel w terapii hipolipemizującej.
II. nie-HDL cholesterol (non HDL-C) – drugorzędowy cel terapeutyczny, szczególnie dla pacjentów z TG ≥ 200 mg/dl
nie-HDL-C = [T-C] – [HDL-C] dotyczy LDL-C < 100 mg/dl VLDL-C < 30 mg/dl
w populacji ogólnej:
nie-HDL-C < 130 mg/dl
pacjenci z cukrzycą i ChNS :
nie-HDL-C < 100 mg/dl (z powodu odmiennego docelowego stężenia LDL-C)
2. Diagnostyka różnicowa hiperlipoproteinemii (hiperlipidemii): Hiperlipoproteinemia wtórna! czy pierwotna.
3. Przy podejrzeniu hiperlipoproteinemii pierwotnej wymagane jest badanie przesiewowe w kierunku dyslipidemii u krewnych Io.. Stwierdzenie zaburzeń lipidowych u członków rodziny wymaga wykonania elektroforezy lipoprotein (lipidogram). U osób prezentujących ten sam wzór dyslipidemii (klasyfikacja biochemiczna wg Fredericsonna) można podejrzewać hiperlipoproteinemie pierwotną (rodzinną, genetycznie uwarunkowaną).
PROFILAKTYKA WTÓRNA ChNS
(postępowanie z pacjentem po przebytym incydencie wieńcowym i/lub chorobą innych tętnic na tle miażdżycy, np. udarze mózgu)
ZALECENIA DOT. DIAGNOSTYKI LABORATORYJNEJ
1.Badanie pełnego profilu lipidowego.
2.Po zawale m. sercowego – ocena lipidów we krwi dopiero po upływie 4-6 tygodni.
3.Miarodajne może być badanie w I (pierwszej) dobie zawału.
KLASYFIKACJA STĘŻEŃ TRIACYLOGLICEROLI (TAG) W SUROWICY
RYZYKO
TAG
KATEGORIA
mg/dl (mmol/l)
< 150 (1,7)
PRAWIDŁOWE
150 – 199 (1,7 - 2,3)
GRANICZNIE DUŻE
Choroby sercowo-
200 – 499 (2,3 – 5,7)
DUŻE
naczyniowe
j.w. + ostre zapalenie
≥ 500 (5,7)
BARDZO DUŻE
trzustki
KRYTERIA WYRÓWNANIA GOSPODARKI LIPIDOWEJ
U OSÓB Z CUKRZYCĄ
T-C
< 175 mg/dl (4,5 mmol/l)
LDL-C
< 100 mg/dl (2,6 mmol/l)
LDL-C , gdy towarzyszy ChNS
< 70 mg/dl (1,9 mmol/l)
HDL-C ♂
> 40 mg/dl (1,0 mmol/l)
♀
> 50 mg/dl (1,28 mmol/l)
Zalecenia NCEP dotyczące docelowego stężenia cholesterolu frakcji LDL
Third Report of the National Cholesterol Education Program (NCEP) Expert Panel and Detection, Evaluation, and Treatment of High Blood Cholesterol in Adults
Adult Treatment Panel III ( ATP III), USA.
I. LDL-C - pierwszorzędowy cel terapeutyczny Kategorie ryzyka
Pożądany LDL-C
wysokie
• ChNS
< 100 mg/dl
• Ekwiwalenty ChNS:
- miażdżyc. choroby innych tętnic, (opcjonalnie cel < 70 mg/dl,
- cukrzyca,
gdy DM + ChNS)
- 2+ czyn. ryzyka z 10-letnim
ryzykiem ChNS >20%.
umiarkowanie 2+ czyn. ryzyka z 10-letnim
< 130 mg/dl
wysokie
ryzykiem ChNS 10-20%
umiarkowane
2+ czyn. ryzyka z 10-letnim
< 130 mg/dl
ryzykiem ChNS <10%
niskie
0-1 czynników ryzyka
< 160 mg/dl
ChNS – choroba niedokrwienna serca, DM – cukrzyca, LDL-C cholesterol frakcji LDL
(2+) - dwa lub więcej
Czynniki ryzyka:
• palenie papierosów,
• nadciśnienie tętnicze (RR ≥ 140/90 mmHg lub leczenie nadciśnienia tętniczego),
• niski HDL-C (< 40 mg/dl),
• przedwczesna ChNS w rodzinie,
• wiek
Elektroniczny kalkulator ryzyka ChNS (CHD 10-year risk calculator) jest dostępny na stronie
www.nhlbi.nih.gov/guidelines/cholesterol.
II. nie-HDL cholesterol (non HDL-C) – drugorzędowy cel terapeutyczny, szczególnie dla pacjentów z TG ≥ 200 mg/dl