ELASTYCZNOŚĆ POPYTU
ELASTYCZNOŚĆ
Stopień reakcji konsumenta na zmianę
POPYTU I PODAśY
jakiegokolwiek czynnika wpływającego
na popyt (ceny danego dobra, ceny
Definicje, rodzaje, determinanty
innych dóbr, dochodu konsumenta,
gustów i preferencji itp.).
ELASTYCZNOŚĆ
ELASTYCZNOŚĆ PODAśY
ELASTICITY
Stopień reakcji producenta na zmianę
POPYTU
PODAśY
jakiegokolwiek czynnika wpływającego
na podaż (ceny danego dobra, kosztów
cenowa EDP
cenowa ESP
produkcji, magazynowania, transportu,
dochodowa E
podatków, możliwości technologicznych
DI
produkcji itp.).
krzyżowa E
= E
DPXY
DC
Przykład:
METODY BADANIA ELASTYCZNOŚCI
POPYTU I PODAśY
Funkcja popytu na dobro X opisana jest równaniem: X = 60 – 6P
1) METODA PUNKTOWA
Przyjmując, że chcemy obliczyć wartość współczynnika elastyczności cenowej popytu na dobro X dla P = 8, ustalamy wielkość popytu na analizowane dobro przy tym poziomie ceny (X) oraz współczynnik dX
P
P
kierunkowy krzywej popytu (b).
E
=
×
E
= b ×
DP
DP
Jeżeli P=8, to: X=12
(X=60-6P, X=60-6·8=12)
dP
X
X
Do obliczenia elastyczności cenowej popytu przy konkretnej cenie
b
wykorzystujemy następujący wzór:
dX
P
P
P
E
= b ×
E
=
×
E
= b ×
DP
X
SP
SP
dP
X
X
Ponieważ P=8, X=12, b=-6,
b
8
E
= 6
− ×
= 4
−
DP
12
Metody graficzne obliczenia wartości współczynnika ELASTYCZNOŚĆ CENOWA PODAśY I JEJ ZWIĄZEK
Z PRZEBIEGIEM KRZYWEJ PODAśY
elastyczności cenowej popytu w punkcie P
P
P
S
1) Formuła pionowa
S
S
0A
P
E
= −
DP
AB
10
10
10
B
dP=8
dP=10
dP=10
2) Formuła pozioma
2
FE
A
C
0
dX=6
dX=8
8
0
dX=8
8
E
= −
2
8
X
X
X
DP
0F
E <1
E >1
E =1
SP
SP
SP
Podaż nieelastyczna
Podaż elastyczna
Podaż proporcjonalna
3) Formuła na przeciwprostokątnej
D
EC
dX
P
E
= −
E
=
×
DP
SP
CB
dP
X
8 10
8
10
0
E
= × = 2
,
1 5
=
SP
×
=
F
E X
E
1
SP
8
8
10
8
0A
FE
EC
6
10
E
= −
= −
= −
E
=
×
= 0 7
, 5
SP
DP
AB
0F
CB
10
8
1
GRAFICZNA ILUSTRACJA PODAśY PRZY RÓśNEJ WARTOŚCI Inna punktowa postać współczynnika elastyczności WSPÓŁCZYNNIKA ELASTYCZNOŚCI CENOWEJ PODAśY
popytu i podaży
P
P
P
S
S
S
% dX
% zmiana wielkości popytu
E
=
E
=
DP
DP
% zmiana ceny danego dobra
% dP
% dX
% zmiana wielkości podaży
X
E
=
E <1
X
E =1
X
E =0
E
=
SP
SP
SP
SP
SP
% zmiana ceny danego dobra
Podaż doskonale nieelastyczna
Podaż nieelastyczna
Podaż proporcjonalna
% dP
P
P
% dX
% zmiana popytu
S
E
=
E
DI
DI = % zmiana dochodu konsumenta
S
% dI
% dX
% zmiana popytu
E
=
DP
E
=
XY
DPXY
E >1
X
E =∞
X
% dP
% zmiana ceny innego dobra
SP
SP
Y
Podaż elastyczna
Podaż doskonale elastyczna
Wpływ wielkości ceny na wartość współczynnika 2) METODA ŁUKOWA
elastyczności cenowej popytu
X
∆
P
E
=
×
DP
P
∆
X
P
X
∆
P
│E │= ∞
E
=
×
DP
SP
P
∆
X
│E │>1
DP
X
∆
I
E
=
×
DI
I
∆
X
│E │=1
DP
X
∆
P
E
Y
=
×
│E │<1
DP
DPXY
P
∆
X
Y
E
=0
DP
0
X
Interpretacja wartości współczynników elastyczności popytu i podaży ELASTYCZNOŚĆ CENOWA POPYTU
Zmiana wydatków
np. │E │
DP
> 1 - silna reakcja konsumenta na zmianę ceny danego dobra: konsumentów
•
wzrost ceny danego dobra o 1% powoduje spadek wielkości popytu na analizowane dobro Zmiana
=zmiana przychodu
o wartość większą niż 1%
E
Rodzaj popytu
DP
ceny
całkowitego
•
spadek ceny danego dobra o 1% powoduje wzrost wielkości popytu na analizowane dobro TE=TR
o wartość większą niż 1%
(TE=TR=X·P)
np. E > 1 – silna reakcja konsumenta na zmianę jego dochodu: DI
doskonale nieelastyczny
P↑
TR↑
•
wzrost dochodu konsumenta o 1% powoduje wzrost popytu na dobro X o wartość większą E = 0
DP
(sztywny)
P↓
TR↓
niż 1%
•
spadek dochodu konsumenta o 1% powoduje spadek popytu na dobro X o wartość większą P↑
TR↑
|E |< 1
nieelastyczny (małoelastyczny)
niż 1%
DP
P↓
TR↓
np. E
> 1 - silna reakcja producenta na zmianę ceny danego dobra: SP
proporcjonalny (jednostkowo
P↑
TR constans
|E |= 1
•
wzrost ceny danego dobra o 1% powoduje wzrost wielkości podaży na analizowane dobro DP
elastyczny)
P↓
TR constans
o wartość większą niż 1%
P↑
TR↓
•
spadek ceny danego dobra o 1% powoduje spadek wielkości podaży na analizowane dobro
|E |>1
elastyczny
DP
o wartość większą niż 1%
P↓
TR↑
|E |= ∞
doskonale elastyczny
DP
PRZYCHÓD ZE SPRZEDAśY
TR
TR
KALKULACJA PRZYCHODÓW
ZE SPRZEDAśY PRZY STAŁEJ
12
Przychód całkowity ze sprzedaży produktu TR (total
CENIE
8
revenue) - stanowi iloczyn ceny i ilości sprzedanych jednostek danego dobra*:
4
TR = P · X,
stą d: P = TR/X =AR
MR=
X
P
TR
∆TR/
0 1 2 3
* Wyjątek stanowi sytuacja, w której producent sprzedaje swój produkt różnym nabywcom po różnych cenach lub różnicuje ceny oferowanych produktów w zależności
∆X
od wielkości konsumpcji: TR = ∑P = ∑MR
P, AR, MR
0
4
0
-
Przychód krańcowy MR (marginal revenue) – przychód 8
uzyskany ze sprzedaży ostatniej wytworzonej jednostki 1
4
4
4
P=AR=MR
4
produktu; w przypadku ciągłej i różniczkowalnej funkcji D
przychodu całkowitego jest jej pochodną:
2
4
8
4
2
MR = dTR/dX
3
4
12
4
0 1 2 3
2
GRAFICZNA ILUSTRACJA POPYTU PRZY RÓśNEJ WARTOŚCI WSPÓŁCZYNNIKA ELASTYCZNOŚCI CENOWEJ POPYTU
TR
KALKULACJA PRZYCHODÓW
ZE SPRZEDAśY PRZY
9
P
P
D
ZMIENNEJ CENIE
8
TR
5
D
MR=
X
P
TR
∆TR/
∆
0 1 2 3 4 X
X
P, MR, AR
X
P
X
E =0
|E |=∞
DP
DP
0
6
0
-
6
Popyt doskonale nieelastyczny
Popyt doskonale elastyczny
5
1
5
5
5
4
3
D
2
4
8
3
2
P=AR
|E |=1
X
3
3
9
1
1
D
DP
Popyt proporcjonalny
0
4
2
8
-1
1 2 3 4 X
-1
MR
DETERMINANTY ELASTYCZNOŚCI CENOWEJ POPYTU
DETERMINANTY ELASTYCZNOŚCI CENOWEJ PODAśY
Liczby dostępnych substytutów danego dobra lub usługi
Czasu, jakim dysponuje producent na przystosowanie się do zmienionego poziomu
* im wi
cen
ę ksza jest liczba substytutów, tym elastyczność cenowa popytu jest wię ksza;
* im ten czas jest dłuż szy, tym elastyczność cenowa podaż y jest wię ksza;
Zachowania się kosztów produkcji wraz ze zmianą skali produkcji
Czasu, jakim dysponuje nabywca podejmujący decyzję zakupu
* jeż eli wraz ze wzrostem skali produkcji koszty szybko rosną , podaż jest mało
* im ten czas jest dłuż szy, tym wyż sza elastyczność cenowa popytu; elastyczna
Podatnoś ci danego dobra na magazynowanie i od kosztów tego magazynowania
Udziału danego dobra lub usługi w całkowitych wydatkach nabywcy
* im mniejsza jest moż liwość przechowywania dóbr (dobra szybko psują ce
* im ten udział jest wię kszy, tym popyt bardziej elastyczny; się ) i wyż sze koszty magazynowania, tym mniejsza elastyczność cenowa podaż y
Skuteczności akcji promocyjnej produktu
*skuteczna akcja reklamowa prowadzi do obniż enia elastycznoś ci cenowej
Cech technologicznych produkcji wynikają cych np. ze stopnia wyspecjalizowania
popytu wskutek przyczynienia się do wzrostu zaufania, czy
czynników produkcji
przywią zania do znaku firmowego;
* wą ska specjalizacja zmniejsza elastyczność cenową podaż y ELASTYCZNOŚĆ KRZYśOWA POPYTU
ELASTYCZNOŚĆ DOCHODOWA POPYTU
RODZAJE DÓBR
RODZAJE DÓBR
DOBRA KOMPLEMENTARNE
DOBRA SUBSTYTUCYJNE
E
<0
E
>0
DPxy
DPxy
DOBRA NORMALNE
DOBRA NIśSZEGO RZĘDU
E >0
E <0
DI
DI
LUKSUSOWE
PODSTAWOWE
E >1
E <1
DI
DI
EFEKTY ZMIAN DOCHODU
KRZYWE ENGLA
KONSUMENTA
Dobro normalne - dobro, którego konsumpcja wzrasta wraz ze wzrostem dochodu konsumenta
I
I
I
– Dobro normalne luksusowe – dobro, którego dynamika wzrostu konsumpcji jest większa od
I
I
3
3
I3
dynamiki wzrostu dochodu
I
I
I
2
2
2
– Dobro normalne podstawowe – dobro, którego dynamika wzrostu konsumpcji jest mniejsza od I
I
I
1
1
1
dynamiki wzrostu dochodu
Dobro niższego rzędu – dobro, którego konsumpcja X
X
X
X
X X
X X
X
1
2
3
X
1
2
3
X
3
2
1
X
maleje wraz ze wzrostem dochodu konsumenta
Dobro normalne
Dobro normalne
Dobro niższego
luksusowe
podstawowe
rzędu
3
KRZYWE ENGLA
X
X10=X 11
X9
X
X
X
X12 X8
X13 X
X
7
3
X3
X1
X6
X2
X1
X
X
2
X
2
5
X
X
3
1
I
I
I
I
I
I
I
I
I
1
2
3
I
1
2
3
I
1
2
3
I
X4
Dobro normalne
Dobro normalne
Dobro niższego
X
luksusowe
podstawowe
rzędu
3
X2
I
I
1
I
I
I
I
2
3
4
I
I
I
I
I
5
6
7
8
9
I10
11
12
I13
I
4