POJĘCIE I KATALOG PODSTAWOWYCH OBOWIĄZKÓW OBYWATELI
Obowiązki obywatela to obowiązki wypływające z przynależności państwowej jednostki. Państwo decyduje o
nałożeniu na obywateli jakiegoś obowiązku, gdy ma w tym interes.
Śladem niektórych konstytucji, w polskiej Ustawie Zasadniczej obowiązki jednostki znajdują się w
jednym rozdziale z prawami i wolnościami. Nie jest to wyraz tylko zabiegu techniki legislacyjnej. Ustrojodawca
wyraża w ten sposób ważką ideę integralności wolności, praw i obowiązków człowieka i obywatela. Bez niej
nieograniczona wolność jednostki (od państwa, od norm społecznych) naruszać może porządek zbiorowości,
indywidualną wolność innych, a przez to godzić w dobro wspólne. Niektórzy przedstawiciele nauki prawa
konstytucyjnego podkreślają, że konstytucyjnie sformułowane obowiązki obywateli odnoszą się również do
cudzoziemców przebywających na terytorium danego państwa, a nawet poza nim, lecz znajdujących się "w
stosunkach prawnych związanych z terytorium pod względem czy to strony subiektywnej, czy obiektywnej"'.
Ideologiczny aspekt Konstytucji znajduje swe odbicie w zakresie kreowanych obowiązków podstawowych.
Wypływają one z dwóch generalnych zobowiązań, będących konsekwencją ograniczonego, politycznego
władztwa państwa wobec obywatela oraz jego emocjonalnego związku z własnym państwem:1) do
posłuszeństwa: a) dla porządku prawnego, którego konstytucjonalność i legalność jednostka może kwestionować
na drodze prawnej, natomiast nie może sprzeciwiać się prawu, kierując się przekonaniami bądź normami
religijnymi, b) dla ostatecznych rozstrzygnięć władz publicznych;2) do wierności (mieszczącej w sobie
świadczenia prawnie określone, jak i nie) wobec Ojczyzny - państwa. Konstytucyjny katalog obejmuje 6
obowiązków. Powinność przestrzegania prawa (art. 83) jest normą nadającą się do bezpośredniego stosowania, 5
pozostałych wymaga do ich egzekwowania regulacji ustawowej, która stanowi wyłączną podstawę nakładania
wszelkich, nie tylko konstytucyjnych, obowiązków. Obowiązki: wierności RP i troski o dobro wspólne oraz
dbałości o stan środowiska tylko częściowo mogą zostać skonkretyzowane prawnie posłużenie się pojęciami:
"wierności", "troski" i "dbałości" wskazuje, że część tych zobowiązań ma wymiar wyłącznie moralny.
Umieszczenie ich w Konstytucji podkreśla ich znaczenie dla realizacji dobra wspólnego.