Serwis Konsumenta
Prawa konsumenta w Unii Europejskiej
13.04.2007.
Dziesięć podstawowych zasadWspieranie praw konsumentów, zapewnienie im pomyślności i dobrobytu są
kluczowymi wartościami UE i znajdują swoje odzwierciedlenie w przepisach jej prawodawstwa.
Członkostwo w Unii Europejskiej zapewnia konsumentom dodatkową ochronę. W niniejszym dokumencie
przedstawiamy 10 podstawowych zasad mówiących o tym, w jaki sposób prawo UE chroni konsumentów,
bez względu na to, w którym z państw UE się znajdą.
Dziesięć podstawowych zasad
Wersje broszury do pobrania dostępne są w 20 europejskich językach na stronie internetowej:
http://europa.eu.int/comm/consumers/cons_info/10principles_en.htm
Niniejsza broszura ma wyłącznie charakter informacyjny i nie zawiera oficjalnych wskazówek Komisji
Europejskiej w kwestii interpretacji praw lub polityk UE.
Prawa autorskie do tekstu i ilustracji należą do Komisji Europejskiej, 2005 r.
ISBN 92-79-00206-6
Powielanie jest dozwolone, z wyjątkiem powielania w celach handlowych, pod warunkiem podania z
ródła.
Dyrekcja Generalna ds. Zdrowia i Ochrony Konsumentów
Komisja Europejska
B-1049 Bruksela
http://europa.eu.int/comm/dgs/health_consumer/index_en.htm
1. Zakupy według własnego uznania i w wybranym przez siebie miejscu
Czy perspektywa wyprawy na zakupy do innego państwa UE wydaje się atrakcyjna?
Dzięki przepisom prawa UE można kupować do woli bez obawy o to, że trzeba będzie zapłacić cło lub
dodatkowy podatek od towarów i usług (VAT) przy powrocie do domu.
Ta zasada obowiązuje zarówno wtedy, kiedy wyjeżdża się do innego państwa i na miejscu robi zakupy,
jak i przy zamawianiu towarów za pośrednictwem Internetu, poczty lub przez telefon.
Ogólnie rzecz biorąc, władze rodzimego państwa nie mogą nikomu uniemożliwić przywozu produktu,
który został zgodnie z prawem zakupiony w innym państwie UE.
Istnieje jednak kilka wyjątków.
Należą do nich na przykład broń palna lub artykuły moralnie szkodliwe.
2. Jeśli artykuł jest wadliwy, zwróć go
A jeśli nowy telewizor zepsuje się wkrótce po tym, jak został kupiony?
Zgodnie z przepisami prawa UE, jeżeli produkt nie spełnia warunków umowy zawartej ze sprzedawcą w
chwili dokonywania transakcji zakupu, konsument może żądać naprawy lub wymiany na inny egzemplarz.
Ewentualnie może domagać się obniżenia ceny lub pełnego zwrotu kwoty zapłaconej za wadliwy towar.
Z takich możliwości konsument ma prawo skorzystać w ciągu dwóch lat od daty dostarczenia mu
produktu, przy czym przez pierwsze sześć miesięcy tego okresu, ciężar dowodu spoczywa na sprzedawcy
- nie na konsumencie - który musi wykazać, że sprzedany produkt spełnia warunki określone w umowie
sprzedaży.
Zasada, zgodnie z którą produkt musi odpowiadać warunkom umowy sprzedaży, chroni również
konsumentów w przypadku, gdy otrzymali towar nie taki, jaki zaakceptowali w chwili zawierania
transakcji.
Na przykład, jeżeli jej przedmiotem był antyczny fotel, a przysłano w jego miejsce kopię, nabywca ma
prawo do jego zwrotu.
http://strefa.org Kreator PDF Utworzono 10 June, 2009, 00:17
Serwis Konsumenta
3. Wysokie normy bezpieczeństwa żywności i innych towarów konsumpcyjnych
Wystarczy rozejrzeć się po najbliższym supermarkecie, by zobaczyć w nim produkty pochodzące z całej
Europy.
Czy wszystkie są bezpieczne?
Tak, ponieważ takie być muszą. W UE istnieją przepisy prawa, które są pomocne w zapewnieniu
bezpieczeństwa produktów nabywanych przez konsumentów.
W państwach UE obowiązują najwyższe na świecie normy bezpieczeństwa, jednak trzeba pamiętać, że
żaden system regulacji nie może zagwarantować konsumentom zerowego poziomu ryzyka, czy 100%
bezpieczeństwa.
System zapewnienia bezpieczeństwa żywności opiera się na założeniu, że należy prześledzić cały "łańcuch
żywnościowy", by takie bezpieczeństwo zagwarantować.
Dlatego, przepisy prawa UE dotyczące bezpieczeństwa żywności określają zasady produkcji żywności
przez rolników (w tym regulują kwestię środków chemicznych stosowanych do uprawy roślin i żywienia
zwierząt), przetwarzania żywności, stosowania w jej produkcji substancji barwiących i dodatkowych, oraz
sprzedaży żywności.
UE dysponuje również przepisami regulującymi kwestie produktów żywnościowych przywożonych do UE
od partnerów handlowych z innych części świata.
W UE obowiązują również rygorystyczne przepisy odnoszące się do bezpieczeństwa innych towarów
konsumpcyjnych (zabawki, kosmetyki, sprzęt elektryczny, itp.).
Zgodnie z ogólnymi wymogami prawa UE, wszystkie produkty tam sprzedawane muszą być bezpieczne.
Jeżeli przedsiębiorstwo stwierdzi, że wprowadziło na rynek produkt niebezpieczny, ma ono prawny
obowiązek poinformowania o tym władz państw UE, w których taki produkt się pojawił.
Jeżeli stanowi on poważne zagrożenie, przedsiębiorstwo jest zobowiązane do wycofania takiego produktu
z rynku.
4. Dowiedz się co spożywasz
W jaki sposób można się dowiedzieć, jakie składniki zawierają artykuły żywnościowe?
Wystarczy przeczytać informacje dotyczące składu, zamieszczone na opakowaniu!
Dzięki przepisom prawa UE dotyczącym etykietowania żywności, każdy może uzyskać informacje o tym,
co spożywa.
Pełna informacja o składnikach wykorzystanych do wytworzenia produktu musi być podana na etykiecie,
wraz z wyszczególnieniem substancji barwiących, konserwujących, słodzących, a także innych
chemicznych substancji dodatkowych.
Jeżeli produkt zawiera składniki wywołujące alergię u niektórych konsumentów - na przykład orzechy -
informacja na ich temat musi być podana na etykiecie, nawet jeśli występują one w niewielkich ilościach.
Przepisy prawa UE odnoszące się do etykietowania żywności określają, które z produktów mogą być
oznaczane jako "ekologiczne", oraz regulują kwestię wykorzystywania nazw produktów o określonej
jakości, pochodzących z poszczególnych regionów Europy.
Na przykład, jeżeli na etykiecie widnieje nazwa Prosciutto di Parma, można mieć pewność, że szynka
pochodzi z Parmy, a jeśli etykieta posiada oznaczenia Kalamata, nie ulega wątpliwości, że oliwki
http://strefa.org Kreator PDF Utworzono 10 June, 2009, 00:17
Serwis Konsumenta
pochodzą z Kalamaty.
Dzięki przepisom prawa UE, konsumenci są również informowani o tym, czy żywność jest modyfikowana
genetycznie (GM), bądx
czy zawiera składniki modyfikowane genetycznie (GM).
W takim przypadku, produkt musi być oznaczony jako modyfikowany genetycznie.
5. Warunki umów muszą być uczciwe dla konsumentów
Czy kiedykolwiek zdarzyło się komuś podpisać umowę bez czytania jej fragmentów drukowanych drobną
czcionką?
A jeśli jest w nich mowa o tym, że wpłacona zaliczka nie podlega zwrotowi - nawet wówczas, gdy firma
nie dostarczy z własnej winy przedmiotu transakcji?
A jeżeli jest w nich mowa o tym, że nabywca nie może odstąpić od umowy bez zapłacenia firmie
odszkodowania w niebotycznej wysokości?
Przepisy prawa UE stanowią, że umowy zawierane na nieuczciwych warunkach są zabronione. Niezależnie
od tego, w którym państwie UE konsument podpisze taką umowę, prawo UE chroni go przed tego rodzaju
nadużyciami.
6. Czasem konsumenci mogą zmienić zdanie
A jeśli akwizytor niespodziewanie stanie w drzwiach domu i skłoni nas do podpisania
umowy o zamontowanie okien z podwójnymi szybami, albo kupna nowego dywanu za wygórowaną cenę?
Przepisy prawa UE chronią konsumentów przed tego rodzaju "sprzedażą w drzwiach".
Zgodnie z ogólną zasadą, każdy ma prawo anulować taką umowę w ciągu siedmiu dni. Są jednak pewne
wyjątki, zaliczają się do nich na przykład umowy ubezpieczeniowe lub umowy, których przedmiotem są
zakupy na maksymalną kwotę 60 euro.
Prawo UE chroni również konsumentów, w przypadku transakcji kupna dokonywanych w systemie
sprzedaży wysyłkowej, za pośrednictwem Internetu, zawieranych z firmami prowadzącymi sprzedaż na
telefon lub realizującymi sprzedaż na odległość w innej formie.
Praktyki takie, jak sprzedaż artykułów lub usług nie zamówionych (inertia selling) - czyli dostarczanie ich
bez uprzedniej zgody nabywcy i żądanie zapłaty - są zabronione na mocy przepisów prawa UE.
Przy zakupie produktów lub usług za pośrednictwem Internetu, w drodze sprzedaży wysyłkowej lub w
firmie telemarketingowej, konsument może odstąpić od umowy, bez podawania przyczyn, w ciągu
siedmiu dni roboczych.
W wypadku niektórych usług finansowych istnieje możliwość rezygnacji z umowy w ciągu czternastu dni
kalendarzowych.
7. Ułatwione porównywanie cen
Jak porównać ceny płatków śniadaniowych produkowanych przez dwie różne firmy, jeśli jedno
opakowanie zawiera 375 g a drugie 500 g produktu?
Przepisy prawa UE wymagają od supermarketów podawania ceny jednostkowej produktów, np. ceny za
kilogram lub litr - by konsumentom łatwiej było rozstrzygnąć, który zakup jest dla nich korzystniejszy.
Prawo UE wymaga również od firm świadczących usługi finansowe podawania klientom niektórych
informacji w ustandaryzowanej formie.
Na przykład, firmy pożyczkowe i firmy kart kredytowych mają obowiązek podawania rocznej stopy
procentowej odsetek, które trzeba będzie zapłacić, a nie tylko miesięcznych kwot podlegających spłacie.
8. Konsument nie może być wprowadzany w błąd
http://strefa.org Kreator PDF Utworzono 10 June, 2009, 00:17
Serwis Konsumenta
Przychodzi list od firmy sprzedaży wysyłkowej z gratulacjami z tytułu wygrania pierwszej nagrody w
loterii przez nią organizowanej.
W rzeczywistości chodzi przede wszystkim o to, by w ten sposób skłonić konsumenta do tego, by
nawiązał kontakt z tą firmą i dał się przekonać do złożenia zamówienia.
Okazuje się, że adresat listu tak naprawdę nie wygrał nagrody. Czy tego rodzaju praktyka marketingowa
jest zgodna z prawem?
Nie. Reklamy, które wprowadzają w błąd lub dezinformują konsumentów, są zabronione na mocy prawa
UE.
Co więcej, firmy prowadzące sprzedaż wysyłkową czy w formie telezakupów, lub detaliści prowadzący
sprzedaż w systemie on-line mają obowiązek postępować wobec konsumentów w sposób otwarty i
uczciwy. Przepisy prawa UE wymagają, by tego rodzaju firmy podawały pełne informacje na swój temat,
a także na temat oferowanych przez siebie towarów, cen (włącznie z podatkiem i kosztami dostawy) i
czas oczekiwania na doręczenie zakupionych towarów.
Firmy pożyczkowe lub firmy kart kredytowych muszą, na mocy prawa UE, podawać szczegółowe
informacje w formie pisemnej o każdej zawieranej z nimi umowie kredytowej, również informacje o
odsetkach, które należy zapłacić, okresie obowiązywania umowy i formie odstąpienia klienta od umowy.
9. Ochrona podczas urlopu
A jeśli w czasie wyjazdu na zorganizowaną imprezę urlopową okaże się, że jej organizator ogłosił
upadłość?
Albo jeżeli w broszurze informacyjnej obiecywano luksusowy hotel, natomiast w rzeczywistości okazało
się, że na miejscu trwają prace budowlane?
W obu tych wypadkach prawo UE gwarantuje ochronę. Organizator imprezy urlopowej musi zapewnić
powrót do domu jej uczestnikom, nawet jeśli ogłosi upadłość. Ma również obowiązek zaproponować
rekompensatę, jeśli nie wywiązał się z obietnic zawartych w ulotkach informacyjnych. Gdy organizator
imprezy próbuje podnieść jej cenę, lub zmienia miejsce wypoczynku bez zgody uczestnika, można,
zgodnie z przepisami prawa UE, zrezygnować z rezerwacji. Jeżeli na lotnisku okaże się, że nie można
skorzystać z przelotu, ponieważ z winy linii lotniczych lub organizatora imprezy urlopowej liczba
rezerwacji została zawyżona, osobie, która znalazła się w takiej sytuacji, przysługuje prawo do
odszkodowania na podstawie przepisów prawa UE.
Prawo UE chroni konsumentów w czasie ich urlopu - a nawet po powrocie do domu - przed działającymi
bez skrupułów firmami oferującymi systemy wymiany własności czasowej (timeshare systems), w
ramach których sprzedają prawa do korzystania z mieszkania lub willi na pewien czas w każdym roku, w
miejscowości wypoczynkowej. Takie firmy w niektórych miejscowościach wypoczynkowych docierają do
turystów przybywających z innych państw i próbują skłonić ich do podpisywania umów, opiewających na
wysokie kwoty, nie w pełni zrozumiałych dla obcokrajowców. Obecnie prawo UE gwarantuje ochronę
przeciw tego rodzaju praktykom. Zainteresowana osoba ma prawo
do otrzymania egzemplarza prospektu informującego o zasadach działania systemu wymiany własności
czasowej oraz skorzystania z propozycji tłumaczenia umowy na własny język. Jeśli ją podpisze, ma
dziesięć dni czasu, w trakcie których może odstąpić od umowy bez podawania przyczyn. I wreszcie
ostatnia rzecz, chociaż zdecydowanie nie najmniej ważna: przepisy prawa UE stwarzają możliwość
zabrania ze sobą na urlop kudłatych przyjaciół.
Jeżeli lekarz weterynarii wystawi kotu, psu czy fretce odpowiedni paszport, zwierzę może podróżować z
właścicielem do każdego
państwa UE.
10. Pomoc w skutecznym rozstrzyganiu sporów transgranicznych
Uznanie konsumentów za główne, odpowiedzialne podmioty gospodarcze na rynku wewnętrznym jest
jedną z kluczowych zasad europejskiej polityki ochrony konsumenta. Konsumenci powinni mieć prawo do
świadomego wyboru zakupowanych towarów i usług. Ich interesy powinny być promowane i chronione,
szczególnie w związku z rosnącą kompleksowością rynków, na których podmioty te prowadzą działalność.
http://strefa.org Kreator PDF Utworzono 10 June, 2009, 00:17
Serwis Konsumenta
Oferta i rozmiar rynków zwiększyły się bardzo szybko w ostatnich latach nie tylko w związku z
wprowadzeniem euro, rozwojem e-handlu
i wzrostem mobilności wewnątrz UE. Rynek wewnętrzny UE nie tylko przynosi korzyści firmom, ale daje
również konsumentom większy wybór za rozsądną cenę. Inaczej mówiąc konsumenci muszą mieć
pewność, że znajdą najlepsze możliwości na terenie całej Europy.
Sieć Europejskich Centrów Konsumenckich (ECC-Net) jest siecią obejmującą całą UE, a jej celem jest
promowanie zaufania konsumenta poprzez prowadzenie działalności doradczej dla obywateli w zakresie
ich praw konsumenckich w Unii Europejskiej oraz służenie im pomocą w rozwiązywaniu sporów.
Do centrów tych można zwracać się o porady dotyczące praw związanych z dokonywaniem zakupów za
granicą. Centra te pomogą Państwu również w przypadku rozstrzygania sporów z handlowcami w innym
Państwie Członkowskim UE.
Europe Direct to usługa, która pomoże Państwu znaleść odpowiedzi na Państwa pytania dotyczące Unii
Europejskiej pod bezpłatnym numerem w całej UE: 00 800 6 7 8 9 10 11 Informacje on-line na temat
UE w 20 językach europejskich można znaleść na stronie: http://www.europa.eu.int Informacje o
prawach przysługujących Państwu w Unii Europejskiej są również dostępne w 20 językach Unii
Europejskiej na stronie: http://europa.eu.int/youreurope/index_pl.html
http://strefa.org Kreator PDF Utworzono 10 June, 2009, 00:17