Metodologia
Metodologia
dr Arkadiusz Stanula
dr Arkadiusz Stanula
Techniki i narzędzia badań
Techniki i narzędzia badań
Techniki badań
Techniki badań  czynności praktyczne,
regulowane starannie wypracowanymi dyrektywami,
pozwalającymi na uzyskanie optymalnie
sprawdzalnych informacji, opinii, faktów [Kamiński
1970].
Do technik badawczych należy zaliczyć:
Do technik badawczych należy zaliczyć:
przeprowadzanie testów ruchowych, testów
laboratoryjnych (fizjologiczne, psychologiczne),
oznaczenia biochemiczne różnych związków,
obserwację, wywiad, ankietę, badanie dokumentów,
modelowanie i symulację komputerową itd.
Techniki i narzędzia badań
Techniki i narzędzia badań
Narzędzie badawcze
Narzędzie badawcze  jest przedmiotem służącym
do realizacji wybranej techniki badań [Pilch 1995].
Badania prowadzi się z zastosowaniem
Badania prowadzi się z zastosowaniem
określonych narzędzi:
określonych narzędzi:
określonych narzędzi: kwestionariusz, ankiety,
określonych narzędzi: kwestionariusz, ankiety,
arkusze obserwacji, testy socjometryczne, testy
dydaktyczne, testy do określania inteligencji, do
oceny sprawności fizycznej, komputer, ergometr,
arkusz kalkulacyjny, model matematyczny badanego
zjawiska, zespół twierdzeń i definicji, algorytmy
numeryczne itp.
Techniki i narzędzia badań
Techniki i narzędzia badań
Wywiad 
Wywiad rozmowa badającego z respondentem,
prowadzona według przygotowanych wcześniej
dyspozycji lub na podstawie kwestionariusza.
Kwestionariusz wywiadu jest podstawowym
narzędziem badawczym stosowanym w badaniach
narzędziem badawczym stosowanym w badaniach
biologiczno-społecznych opartych na wywiadach.
Ankietowanie 
Ankietowanie może być prowadzone
bezpośrednio przez ankietera, osobiście nanoszącego
odpowiedzi osoby badanej na kwestionariusz lub
osoba badana sama wypełnia ankietę. Pytania
ankiety najczęściej mają charakter zamknięty.
SONDAŻ DIAGNOSTYCZNY
SONDAŻ DIAGNOSTYCZNY
Sondaże są bardzo starą techniką badawczą.
Sondaże są bardzo starą techniką badawczą.
W Starym Testamencie możemy znalez
ć następujący fragment:
W Starym Testamencie możemy znalez
ć następujący fragment:
 Po tej pladze rzekł Pan do Mojżesza i do Eleazara, syna kapłana Aarona:
<od dwudziestu lat wzwyż (& )>> .
Sondaże są stosowane głównie w takich projektach badawczych, w których
Sondaże są stosowane głównie w takich projektach badawczych, w których
jednostkami analizy są pojedynczy ludzie. Stanowią doskonałe narzędzie
jednostkami analizy są pojedynczy ludzie. Stanowią doskonałe narzędzie
służące do:
służące do:
opisywania dużej populacji,
opisywania dużej populacji,
pomiaru postaw i poglądów,
pomiaru postaw i poglądów,
badania opinii publicznej (np. przed wyborami, preferencji handlowych).
badania opinii publicznej (np. przed wyborami, preferencji handlowych).
SONDAŻ DIAGNOSTYCZNY
SONDAŻ DIAGNOSTYCZNY
Struktura kwestionariusza
Struktura kwestionariusza
Część formalno-ewidencyjna zawiera nazwę instytucji, która prowadzi
badania, tekst adresowany do rozmówcy, tytuł kwestionariusza oraz miejsce
na numer porządkowy, miejscowość i datę przeprowadzenia wywiadu.
Metryczka, czyli pytania dotyczące np. wieku, płci, wykształcenia, zawodu
osoby badanej. Metryczka pozwala grupować wypowiedzi na temat
osoby badanej. Metryczka pozwala grupować wypowiedzi na temat
interesujących nas zagadnień według wyżej wymienionych cech
respondentów.
Zestaw pytań dotyczących zagadnień będących przedmiotem badania.
Instrukcja do badań:
" informowała o celach, tematyce i procedurach badawczych,
" zawierała krótką informację o kwestionariuszu wywiadu,
" zawierała reguły przeprowadzania wywiadów oraz zespół czynności, które
w związku z tym należy wykonać,
" wyjaśniała zasady organizacyjne przeprowadzonych badań.
SONDAŻ DIAGNOSTYCZNY
SONDAŻ DIAGNOSTYCZNY
WSKAZÓWKI DO ZADAWANIA PYTAC

WSKAZÓWKI DO ZADAWANIA PYTAC

Sondaż zakłada użycie kwestionariusza 
Sondaż zakłada użycie kwestionariusza 
narzędzia zaprojektowanego specjalnie do
narzędzia zaprojektowanego specjalnie do
narzędzia zaprojektowanego specjalnie do
narzędzia zaprojektowanego specjalnie do
zbierania informacji, w którym zmienne są
zbierania informacji, w którym zmienne są
operacjonalizowane poprzez zadawanie pytań
operacjonalizowane poprzez zadawanie pytań
w celu uzyskania danych do analizy i
w celu uzyskania danych do analizy i
interpretacji.
interpretacji.
SONDAŻ DIAGNOSTYCZNY
SONDAŻ DIAGNOSTYCZNY
WYBÓR WA
AŚCIWEJ FORMY PYTANIA
WYBÓR WA
AŚCIWEJ FORMY PYTANIA
kwestionariusz  questionnaire
kwestionariusz  questionnaire
pytanie  question
pytanie  question
a) pytania otwarte  w pytaniu badacz prosi respondenta o
sformułowanie własnej odpowiedzi,
sformułowanie własnej odpowiedzi,
b) pytania zamknięte  respondent wybiera odpowiedzi z
przedstawionej przez badacza listy:
" dysjunkcja  możliwy jest wybór tylko jednej odpowiedzi,
" koniunkcja  możliwy jest wybór więcej niż jednej odpowiedzi.
Zestaw tych odpowiedzi nazywany jest kafeterią (dysjunkcyjną lub
koniunkcyjną).
Kafeteria otwarta  badacz zostawia wolne miejsce, w którym
respondent może wypełnić według własnego uznania.
SONDAŻ DIAGNOSTYCZNY
SONDAŻ DIAGNOSTYCZNY
Zalety pytań zamkniętych: łatwiejsze w opracowaniu
Wady pytań zamkniętych: sugerowanie respondentowi
odpowiedzi, możliwość pominięcia ważnych kwestii w
podanych odpowiedziach.
Układanie pytań zamkniętych powinno spełniać dwa
wymogi strukturalne:
1) proponowane kategorie odpowiedzi powinny być
wyczerpujące i zawierać wszystkie możliwe oczekiwane
odpowiedzi,
2) kategorie odpowiedzi powinny być wzajemnie rozłączne,
respondent nie powinien poczuwać się do wskazania więcej
niż jednej odpowiedzi.
Budowa kwestionariusza wywiadu
Budowa kwestionariusza wywiadu
Przykład pytania zamkniętego z kafeterią koniunkcyjną i otwartą:
Kto zdecydował o wyborze takiej właśnie a nie innej dyscypliny sportowej,
uprawianej przez syna/córkę?
Sam(a) wybrał(a) sobie taką dyscyplinę
Była to nasza (rodziców) decyzja
Była to nasza (rodziców) decyzja
Była to wspólna decyzja
Inne rozwiązania (prosimy podać jakie)& & & & & & & & & & & & & & & & &
Przykład pytania zamkniętego:
Czy Pana/Pani zdaniem korzystanie z obiektów sportowych winno być
bezpłatne?
Tak
Nie
Nie mam zdania
SONDAŻ DIAGNOSTYCZNY
SONDAŻ DIAGNOSTYCZNY
PYTANIA POWINNY BYĆ JASNE
PYTANIA POWINNY BYĆ JASNE
Pytania kwestionariusza powinny być
precyzyjne, tak by respondent dokładnie
precyzyjne, tak by respondent dokładnie
wiedział o co pyta badacz.
Przykład:
Co Pan/Pani sądzi o proponowanych zmianach
w zakresie kontroli antydopingowej?
SONDAŻ DIAGNOSTYCZNY
SONDAŻ DIAGNOSTYCZNY
UNIKAĆ PODWÓJNYCH PYTAC

UNIKAĆ PODWÓJNYCH PYTAC

Badacze często proszą respondentów o jedną odpowiedz
na
pytanie, które w rzeczywistości składa się z wielu części.
Można przyjąć ogólną zasadę, że zawsze gdy w pytaniu
pojawia się spójnik  i należy sprawdzić czy nie zadaje się
podwójnego pytania.
Przykład:
Czy zgodzi się Pan/Pani ze stwierdzeniem, że stosowanie
środków anabolicznych w połączeniu z ciężkim treningiem są
podstawą sukcesu sportowego?
SONDAŻ DIAGNOSTYCZNY
SONDAŻ DIAGNOSTYCZNY
RESPONDENT MUSI BYĆ W STANIE
RESPONDENT MUSI BYĆ W STANIE
UDZIELIĆ ODPOWIEDZI
UDZIELIĆ ODPOWIEDZI
Prosząc respondentów o to, by udzielili
Prosząc respondentów o to, by udzielili
informacji, należy ciągle zadawać sobie
pytanie, czy mogą oni uczynić to wiarygodnie.
Przykład:
Jakiego typu środki dopingujące stosował/a Pan/Pani
podczas Mistrzostw Świata w podnoszeniu ciężarów?
SONDAŻ DIAGNOSTYCZNY
SONDAŻ DIAGNOSTYCZNY
PYTANIA POWINNY BYĆ ADEKWATNE
PYTANIA POWINNY BYĆ ADEKWATNE
Zamieszczone w kwestionariuszu pytania
powinny odnosić się do większości
powinny odnosić się do większości
respondentów.
Przykład:
Jakim skokiem należy rozpocząć akcję ratowniczą?
a) wykrocznym, b) na  główkę
c) Stefczyka, d) rozkrocznym.
SONDAŻ DIAGNOSTYCZNY
SONDAŻ DIAGNOSTYCZNY
UNIKAĆ FORM PRZECZ
CYCH
UNIKAĆ FORM PRZECZ
CYCH
Pojawienie się formy przeczenia w pytaniu
kwestionariusza otwiera drogę do błędnych
kwestionariusza otwiera drogę do błędnych
interpretacji.
Przykład:
Czy kontrola antydopingowa nie powinna dotyczyć
zawodowców?
SONDAŻ DIAGNOSTYCZNY
SONDAŻ DIAGNOSTYCZNY
UNIKAĆ OBCI
ŻONYCH PYTAC
I POJ
Ć
UNIKAĆ OBCI
ŻONYCH PYTAC
I POJ
Ć
Popytania obciążone = pytania sugerujące
Przykład:
Czy zgodzi się Pan/Pani z opinią Międzynarodowej
Komisji Antydopingowej, że w konkurencjach
wytrzymałościowych zawodnicy częściej biorą
niedozwolone środki dopingujące niż zawodnicy
konkurencji szybkościowych.
SONDAŻ DIAGNOSTYCZNY
SONDAŻ DIAGNOSTYCZNY
Budowa kwestionariusza
Budowa kwestionariusza
:&Format kwestionariusza jest równie ważny,
jak charakter i słownictwo zadawanych w
jak charakter i słownictwo zadawanych w
nim pytań!
:&Ogólna zasada to swobodny i
nieprzeładowany układ kwestionariusza.
SONDAŻ DIAGNOSTYCZNY
SONDAŻ DIAGNOSTYCZNY
Formaty odpowiedzi
Formaty odpowiedzi
W przypadku pytań, na które respondent ma udzielić
odpowiedzi wybierając jedną z podanego zestawu można
zastosować następujące rozwiązania:
[]  nawias kwadratowy
()  nawias okrągły
 znak specjalny (czcionka Wingdings)
 znak specjalny (czcionka Wingdings)
 znak specjalny (czcionka Wingdings)
1. Tak
2. Nie zakreślanie odpowiedzi
3. Nie wiem
SONDAŻ DIAGNOSTYCZNY
SONDAŻ DIAGNOSTYCZNY
Pytania warunkowe
Pytania warunkowe
Jeśli niektóre pytania w kwestionariuszu odnoszą się do jednej
grupy respondentów
" Czy kiedykolwiek stosowałeś (-aś) sterydy anaboliczne?
Tak
Nie
Jeśli tak: Ile mniej więcej razy stosowałeś (-aś) sterydy?
raz
2-5 razy
6-10 razy
11-20 razy
więcej niż 20 razy
SONDAŻ DIAGNOSTYCZNY
SONDAŻ DIAGNOSTYCZNY
Blok pytań warunkowych
Blok pytań warunkowych
" Czy był (a) Pan (i) kiedykolwiek porwany (a) przez kosmitów?
Tak
Nie
Nie
Jeśli tak: Czy pozwolili Panu (i) kierować statkiem kosmicznym?
Tak
Nie
Jeśli tak: Jak prędko Pan (i) leciał (a) ?
z zawrotną prędkości
z malutką prędkością
SONDAŻ DIAGNOSTYCZNY
SONDAŻ DIAGNOSTYCZNY
Reguły przejścia
Reguły przejścia
Czy kiedykolwiek stosował (a) Pan (i) niedozwolone środki dopingujące ?
Tak (proszę przejść do pytań 12-24).
Nie (proszę opuścić pytania 12-24 i przejść od razu do pytania 25 na
Nie (proszę opuścić pytania 12-24 i przejść od razu do pytania 25 na
stronie 7).
SONDAŻ DIAGNOSTYCZNY
SONDAŻ DIAGNOSTYCZNY
Tabelaryczny format pytania
Tabelaryczny format pytania
Przy każdym z poniższych stwierdzeń proszę zaznaczyć, czy Pan (i) się z
nim zdecydowanie zgadza (ZZ), zgadza (Z), nie zgadza (NZ),
zdecydowanie nie zgadza (ZN), czy też nie ma Pan (i) zdania (NW).
zdecydowanie nie zgadza (ZN), czy też nie ma Pan (i) zdania (NW).
ZZ Z N ZN NW
a) sportowcy dla osiągnięcia sukcesu skłonni są
stosować niedozwolone środki dopingujące& & .&
b) sportowcy świadomie stosują niedozwolone
środki dopingujące& & & & & & & & & & & & & & & & .
c)
kontrola antydopingowa powinna odbywać się na
wszystkich zawodach& & & & & & & & & & & & & & & .
Techniki i narzędzia badań
Techniki i narzędzia badań
Techniki socjometryczne 
Techniki socjometryczne zespół czynności werbalnych
manipulacyjnych mających na celu poznanie
uwarunkowań, istoty i przemian nieformalnych związków
międzyosobowych w grupach rówieśniczych.
Przykładowy test socjometryczny w technice J.L. Moreno:
1. Podaj nazwiska osób, z którymi najbardziej chciałbyś grać w piłkę
nożną.
2. Podaj nazwiska osób, z którymi najbardziej chciałbyś wyjechać na
obóz sportowy.
3. Podaj osoby, którym mógłbyś przekazać swój sekret.
4. Podaj osoby, z którymi najmniej chciałbyś grać w piłkę nożną.
5. Podaj nazwiska osób, z którymi najmniej chciałbyś wyjechać na obóz
sportowy.
6. Podaj nazwiska osób, którym nie przekazałbyś swojego sekretu.
Techniki i narzędzia badań
Techniki i narzędzia badań
Obserwacja 
Obserwacja planowe postrzeganie zjawisk
odnoszących się do badanych procesów
[Zaczyński 1981].
" bezpośrednia  badacz osobiście prowadzi
obserwację i rejestruje spostrzeżenia,
" pośrednia  materiały gromadzi większa
liczba badaczy (praktykowana przy
badaniach większych społeczności).
Techniki i narzędzia badań
Techniki i narzędzia badań
Badanie dokumentów 
Badanie dokumentów technika służąca do
gromadzenia wstępnych danych opisowych,
a także ilościowych informacji o badanej
sytuacji.
sytuacji.
Dokument to nie tylko teksty pisane, ale
również wszelkie przedmioty i wytwory
ludzkie, które mogą być z
ródłem wiedzy
wyjaśniającej badane zjawiska lub
potwierdzeniem sądów o tych zjawiskach.