Problem z ZiemiÄ… polega
na tym, że jakiś czas temu
przestano jÄ…
produkować& 
Mark Twain
1
Rozwój zrównoważony  cele i definicje
2
Rozwój zrównoważony  cele
żð Najczęściej wskazywanym celem zrównoważonego rozwoju jest:
wzrost dobrobytu społecznego i jednostkowego oraz harmonijne
ułożenie relacji pomiędzy człowiekiem a przyrodą;
żð Inne najczęściej wymieniane to:
żð osiÄ…gniÄ™cie dobrobytu, sprawiedliwoÅ›ci
(wewnątrz- i międzypokoleniowej) i bezpieczeństwa;
żð zaspokojenie fizycznych i psychicznych potrzeb czÅ‚owieka poprzez
prawidłowe ułożenie jego stosunku do środowiska przyrodniczego
 T. Zaufal;
żð zaspokojenie potrzeb podstawowych, koniecznych dla
prawidłowego rozwoju fizycznego i psychicznego człowieka 
osiągnięcie zrównoważonej jakości życia;
3
Rozwój zrównoważony  definicja (1)
żð W zwiÄ…zku z obecnoÅ›ciÄ… pojÄ™cia w różnych naukach, z biegiem lat,
większą popularnością terminu oraz faktem, że jest to zagadnienie
skomplikowane, można odnalez
ć co najmniej kilkadziesiąt jego definicji;
żð W ekonomii przyjmuje siÄ™, że jest to teoria w sposób kompleksowy
podejmująca problem długotrwałej zdolności współczesnej gospodarki
do rozwoju przy spełnieniu kryterium między-generacyjnej sprawiedliwości;
żð W urbanistyce  koncepcja zarzÄ…dzania miastem, która ma zapewnić
zaspokojenie potrzeb społeczności, z uwzględnieniem przyszłych pokoleń
i priorytetowym znaczeniem zachowania, odtworzenia i rozwijania środowiska
przyrodniczego (J.M. Chmielewski);
4
Rozwój zrównoważony  definicja (2)
żð W Åšwiatowej Strategii Ochrony Przyrody opracowanej przez MiÄ™dzynarodowÄ…
Unię Ochrony Przyrody i Jej Zasobów zapisano, że RZ to takie  przekształcenie biosfery
i wykorzystanie zasobów ludzkich, ekonomicznych oraz zasobów przyrody nieożywionej
i ożywionej dla zaspokojenia potrzeb ludzi i poprawy jakości ich życia, które uwzględnia
czynniki społeczne, ekologiczne i ekonomiczne, wielkość zasobów przyrody oraz,
w przypadku możliwości wyboru jednej z opcji rozwoju, korzyści i straty wynikające z tego
wyboru w bliższej i odległej przyszłości ;
żð W naukach ekonomicznych  def. D. Pearce i R.K. Turner  RZ  polega
na maksymalizacji korzyści netto z rozwoju ekonomicznego, chroniąc jednocześnie oraz
zapewniając odtwarzanie się użyteczności i jakości zasobów naturalnych w okresie
długim. Rozwój gospodarzy musi wówczas oznaczać nie tylko wzrost dochodów per
capita, ale także poprawę innych elementów dobrobytu społecznego. Musi obejmować
również niezbędne zmiany strukturalne w gospodarcze, jak i w całym społeczeństwie ;
5
Rozwój zrównoważony  definicja (3)
żð Cecha wspólna  specyficzny rozwój spoÅ‚eczno-
gospodarczy, prowadzÄ…cy do zaspokojenia potrzeb
ludzkich z uwzględnieniem uwarunkowań
środowiskowych;
6
Rozwój zrównoważony  definicja (4)
Najbardziej rozpowszechniona jest definicja pochodzÄ…ca z Raportu Brundtlanda,
mówiąca, że rozwój zrównoważony jest to:
rozwój, który zapewnia zaspokojenie potrzeb obecnych pokoleń,
nie przekreślając możliwości zaspokojenia potrzeb pokoleń
następnych
 Zrównoważony rozwój to dążenie do poprawy jakości życia przy zachowaniu
równości społecznej, bioróżnorodności i bogactwa zasobów naturalnych. Rzecz
w tym, aby dążąc do dobrego życia nie zniszczyć przyrody, od której uzależnione
jest życie na Ziemi, nie wyczerpać wszystkich zasobów naturalnych
w następstwie czego nie zostanie ich dla ludzi, którzy będą tu żyli w przyszłości,
ani też dążąc do poprawy jakości własnego życia nie skazywać na biedę innych
(Gerwin M., Lokalne inicjatywy rozwojowe)
7
Rozwój zrównoważony  definicja (5)
ROZWÓJ
Społeczeństwo
ZRÓWNOWAŻONY
Ekonomia
Åšrodowisko
Ważną cechą idei rozwoju zrównoważonego jest jej wielopłaszczyznowość.
Odnosi się ona do szeregu nauk, między innymi społecznych i przyrodniczych.
Ma przy tym charakter integracyjny. Jej podstawowym celem jest
zrównoważenie podstawowych elementów systemu kształtującego przyszłość
społeczności ludzkiej na Ziemi, tj.: środowiska, społeczeństwa i gospodarki
tak, aby rozwój jednego z elementów nie stanowił zagrożenia dla pozostałych.
8
Rozwój zrównoważony  definicja (6)
Rozwój zrównoważony `" ekorozwój `" ochrona środowiska
Ekorozwój (rozwój oparty na kryteriach ekologicznych) jest pojęciem odrębnym
występującym w literaturze anglojęzycznej   eco-development .
RZ ma charakter szerszy, ponieważ ekorozwój może być definiowany
jako sposób rozumienia koncepcji rozwoju zrównoważonego
akcentujÄ…cy przede wszystkim aspekt ekologiczny.
Spotykane często zastępowanie terminu ochrona środowiska terminem
rozwój zrównoważony jest jeszcze większym błędem, a wynika chyba z mody
na stosowanie tego drugiego pojęcia, podobnie jak kiedyś miało miejsce
z przymiotnikiem  ekologiczny .
9
Rozwój zrównoważony w kontekście
systemu prawnego
Opracowano na podstawie:
Bukowski Zbigniew,  Zrównoważony rozwój w systemie prawa , Toruń, 2009.
10
Rozwój zrównoważony a system prawny (1)
Dwa możliwe sposoby umiejscowienie koncepcji rozwoju
zrównoważonego w systemie prawnym:
żð użycie pojÄ™cia w aktach prawnych, lub
żð wykorzystanie elementów koncepcji w aktach prawnych w sposób
systemowy, umożliwiający przeniesienie celów i zadań określonych
w jej ramach.
Pojęcie rozwój zrównoważony może zostać użyte w znaczeniu
ogólnym i szczegółowym
11
Rozwój zrównoważony a system prawny (2)
żð W literaturze prawniczej, jak i poza prawniczej ale także w aktach prawnych,
pojawia się oprócz pojęcia rozwój zrównoważony, także pojęcie
zasady/zasad zrównoważonego rozwoju  np. w art. 5 Konstytucji
Rzeczypospolitej Polskiej.
żð Znaczenie sÅ‚owa  zasada  podstawa, podwalina, oparcie, fundament 
reguła, norma postępowania, prawo podstawowe.
żð Szerokie wykorzystanie pojÄ™cia zasada zrównoważonego rozwoju
w naukach ekonomicznych, filozoficznych, społecznych oraz także
prawnych wskazuje na przekształcenie pojęcia rozwój zrównoważony
w istotną w danej dziedzinie regułę wykraczającą poza proste stosowane
terminy.
żð Zasada zrównoważonego rozwoju odgrywa najwiÄ™ksze znaczenie w gaÅ‚Ä™ziach
prawa publicznego  administracyjnego, konstytucyjnego, finansowego. Niewielki
wpływ wywiera natomiast na prawo cywilne, karne, handlowe czy pracy.
12
Rozwój zrównoważony a system prawny (3)
żð Zasada zrównoważonego rozwoju ma swojÄ… genezÄ™ w prawie miÄ™dzynarodowym 
jest zasadą prawną w prawie międzynarodowym, unijnym i polskim.
żð W doktrynie prawnej przyjmuje siÄ™, że koncepcja ZR opisano w oparciu
o następujące zasady (sformułowane przez Stowarzyszenie Prawa
Międzynarodowego):
żð obowiÄ…zku paÅ„stw zapewnienia zrównoważonego użytkowania zasobów
naturalnych;
żð sprawiedliwoÅ›ci i wykorzenienia ubóstwa;
żð wspólnej, lecz zróżnicowanej odpowiedzialnoÅ›ci;
żð przezornoÅ›ci w podejÅ›ciu do zdrowia ludzkiego, zasobów naturalnych
i ekosystemów;
żð udziaÅ‚u spoÅ‚eczeÅ„stwa oraz dostÄ™pu do informacji i wymiaru sprawiedliwoÅ›ci;
żð dobrego rzÄ…dzenia;
żð integracji i współzależnoÅ›ci.
13
Rozwój zrównoważony a system prawny (4)
żð Zasada zrównoważonego rozwoju staje siÄ™ motywatorem
działań podejmowanych przez społeczność międzynarodową,
a szczególne znaczenie w tym obszarze odgrywa Organizacja
Narodów Zjednoczonych (ONZ).
żð y
ródłami prawa międzynarodowego są: zwyczaje, traktaty, zasady
ogólne, orzecznictwo, doktryna oraz prawnie wiążące uchwały
organizacji międzynarodowych. Z punktu widzenia zasady
zrównoważonego rozwoju największe znaczenie mają zasady ogólne,
traktaty oraz doktryna.
żð Zasady ogólne majÄ… wiÄ™ksze znaczenie w prawie ochrony Å›rodowiska
niż w innych dziedzinach prawa.
14
Rozwój zrównoważony w kontekście
systemu prawnego
uregulowania prawne obowiÄ…zujÄ…ce w Polsce
(informacje ogólne)
15
Rozwój zrównoważony  prawo polskie (1)
żð Krajowe akty prawne dotyczÄ…ce zrównoważonego rozwoju:
żð Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dn. 2 kwietnia 1997 r.:
żð art.5 klasyfikuje zasadÄ™ zrównoważonego rozwoju wÅ›ród
najważniejszych zasad Rzeczpospolitej Polskiej zobowiązuje
do realizacji tej koncepcji;
żð art 74:
żð WÅ‚adze publiczne prowadzÄ… politykÄ™ zapewniajÄ…cÄ…
bezpieczeństwo ekologiczne współczesnemu i przyszłym
pokoleniom.
żð Ochrona Å›rodowiska jest obowiÄ…zkiem wÅ‚adz publicznych.
żð Każdy ma prawo do informacji o stanie i ochronie
środowiska.
żð WÅ‚adze publiczne wspierajÄ… dziaÅ‚ania obywateli na rzecz
ochrony i poprawy stanu środowiska.
16
Rozwój zrównoważony  prawo polskie (2)
żð Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony Å›rodowiska
 stwierdza, że ochrona środowiska powinna odbywać się
zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju .
żð Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. O planowaniu
i zagospodarowaniu przestrzennym  przyjmuje rozwój
zrównoważony za podstawę działań;
żð Konwencja o dostÄ™pie do informacji, udziale spoÅ‚eczeÅ„stwa
w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do sprawiedliwości
w sprawach dotyczących środowiska;
żð Ustawa z dnia 12 maja 2000 r. O zasadach wspierania
rozwoju regionalnego.
17
Czym jest inwestowanie w zrównoważony rozwój?
Programowanie krajowe, regionalne i lokalne.
18
Czym jest inwestowanie w zrównoważony rozwój?
żð Zatrzymanie postÄ™pujÄ…cej degradacji Å›rodowiska,
żð Racjonalizacja zużycia surowców naturalnych,
żð Poprawa efektywnoÅ›ci wytwarzania,
żð Poprawa komfortu życia,
żð Zapewnienie potrzeb rozwoju naszych i przyszÅ‚ych pokoleÅ„,
żð Wzrost gospodarczy,
żð Opracowanie polityk i narzÄ™dzi, które umożliwiÄ… realizacjÄ™ postulatu.
19
Programowanie krajowe, regionalne, lokalne  transport
20
Programowanie krajowe, regionalne, lokalne  transport
Polityka Transportowa Państwa na lata 2006  2025:
º% Jako podstawowy cel polityki transportowej przyjmuje siÄ™ zdecydowana poprawÄ™ jakoÅ›ci
systemu transportowego i jego rozbudowę zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju,
albowiem jakość systemu transportowego jest jednym z kluczowych czynników,
decydujących o warunkach życia mieszkańców i o rozwoju gospodarczym kraju i
regionów.
º% Stosowanie zasady zrównoważonego rozwoju bÄ™dzie zapewniaÅ‚o równowagÄ™ miedzy
aspektami społecznymi, gospodarczymi, przestrzennymi oraz ochrony środowiska w
warunkach rozwijającej się gospodarki rynkowej. Dążenie Polski do osiągnięcia
postawionych sobie celów warunkowane będzie celami, zadaniami i regułami Unii
Europejskiej, a także zobowiązaniami wynikającymi z potrzeb obronności Państwa, w tym
z członkostwa NATO.
21
Programowanie krajowe, regionalne, lokalne  transport
Polityka Transportowa Państwa na lata 2006  2025:
º% Aspekt spoÅ‚eczny, to głównie dążenie do równoprawnoÅ›ci w dostÄ™pie do Å›rodków
transportu (w celu ułatwienia dostępu do miejsc pracy, szkół, usług oraz rekreacji i
turystyki), dążenie do zmniejszenia zagrożenia społeczeństwa wypadkami oraz do
ograniczania uciążliwości transportu dla mieszkańców.
º% Aspekt gospodarczy ma dwa wymiary  pierwszy to zapewnienie warunków dla wzrostu
gospodarczego w skali makro-ekonomicznej przez usuwanie barier i tworzenie nowych
warunków tego rozwoju, drugi w skali sektorowej - rozwój transportu jako działu
gospodarki, ochrona rynku i konkurencji.
º% Aspekt przestrzenny to koordynacja zagospodarowania przestrzennego i systemu
transportowego w celu ograniczenia tempa wzrostu generowanego ruchu i pracy
przewozowej oraz lokalizowania obiektów transportowych w zgodzie z zasadami
racjonalnego zagospodarowania terenu i uwarunkowaniami Å‚adu przestrzennego.
º% Aspekt ekologiczny to dążenie do zachowania równowagi miedzy zaspokajaniem
potrzeb człowieka i troska o jego bezpieczeństwo, a zachowaniem walorów środowiska
oraz jego nieodnawialnych zasobów z zabezpieczeniem interesów przyszłych pokoleń.
22
Programowanie krajowe, regionalne, lokalne  transport
Polityka Transportowa Państwa na lata 2006  2025:
Cel 1: Poprawa dostępności transportowej i jakości transportu jako czynnik poprawy
warunków życia i usuwania barier rozwojowych gospodarki.
Cel 2: Wspieranie konkurencyjności gospodarki polskiej jako kluczowy instrument rozwoju
gospodarczego.
Cel 3: Poprawa efektywności funkcjonowania systemu transportowego.
Cel 4: Integracja systemu transportowego  w układzie gałęziowym i terytorialnym.
Cel 5: Poprawa bezpieczeństwa prowadząca do radykalnej redukcji liczby wypadków i
ograniczenia ich skutków (zabici, ranni) oraz  w rozumieniu społecznym  do poprawy
bezpieczeństwa osobistego użytkowników transportu i ochrony ładunków.
Cel 6: Ograniczenie negatywnego wpływu transportu na środowisko i warunki życia.
23
Programowanie krajowe, regionalne, lokalne  energetyka
24
Programowanie krajowe, regionalne, lokalne  energetyka
Konkurencyjność Bezpieczeństwo Zrównoważony rozwój
gospodarcza energetyczne
-poprawa konkurencyjności -ograniczenie wzrostu popytu na -rozwój konkurencyjnych z
ródeł
przedsiębiorstw z UE i uzyskanie energię, dywersyfikacja z
ródeł energii odnawialnej oraz innych
korzyści dla konsumentów i kanałów dostaw importowanych z
ródeł i nośników energii
związanych z otwarciem rynków nośników energii oraz niskoemisyjnej, w szczególności
energii elektrycznej i gazowej; wykorzystanie wewnętrznych alternatywnych paliw
z
ródeł (w tym odnawialnych); wykorzystywanych w transporcie;
- utrzymanie pozycji Europy jako
czołowego regionu pod względem - stworzenie ramowych zachęt - ograniczenie wzrostu popytu na
rozwoju nowoczesnych technologii do inwestycji energetycznych; energiÄ™ w Europie;
energetycznych;
- lepsze przygotowanie UE - przywództwo
- poprawa konkurencyjności do reagowania w przypadku w ogólnoświatowych staraniach
związanej z produkcją czystej wystąpienia zakłóceń i kryzysów w mających na celu powstawanie
energii oraz racjonalnym dostawach energii; zmian klimatycznych oraz poprawÄ™
wykorzystywaniem energii; jakości lokalnego powietrza;
- wsparcie dążenia przedsiębiorstw
- łagodzenie wpływu wzrostu do uzyskania dostępu do zasobów
międzynarodowych cen energii na nośników energii na świecie;
gospodarkÄ™ UE i dobrobyt
obywateli; -zapewnienie wszystkim
obywatelom i przedsiębiorstwom
dostępu do energii;
y
ródło: opracowanie własne na podstawie Europejska strategia na rzecz zrównoważonej, konkurencyjnej
i bezpiecznej energii. Zielona Księga, Komisja Europejska, OM (2006), 105 wersja ostateczna, Bruksela
08.03.2006;
25
Programowanie krajowe, regionalne, lokalne  energetyka
żð Podstawowym aktem prawnym poruszajÄ…cym kwestiÄ™ produkcji energii
z alternatywnych z
ródeł jest ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 roku Prawo
Energetyczne, które zostało dostosowane do wymagań Unii Europejskiej
w 2004 roku.
żð Nowelizacja ustawy  Prawo energetyczne z dnia 12 stycznia 2007 roku 
reguluje między innymi problemy wsparcia energii elektrycznej produkowanej
w skojarzeniu.
żð Celem zmian jest zwiÄ™kszenie efektywnoÅ›ci energetycznej i poprawa
bezpieczeństwa dostaw poprzez stworzenie ram prawnych dla wspierania
i rozwoju wysoko sprawnej kogeneracji.
żð Nowelizacja ujednolica definicjÄ™ kogeneracji, okreÅ›la najważniejsze pojÄ™cia
z nią związane oraz ustala metodę obliczania ilości energii elektrycznej uzyskanej
z wytwarzania w kogeneracji, zgodnie z wymogami dyrektywy 2004/8/WE
z dnia 11 lutego 2004 roku w sprawie wspierania kogeneracji w oparciu
o zapotrzebowanie na ciepło użytkowe na wewnętrznym rynku energii.
żð Ostatnia nowelizacja ustawy z 9 sierpnia 2010 r.
26
Programowanie krajowe, regionalne, lokalne  budownictwo
27
Programowanie krajowe, regionalne, lokalne  budownictwo
Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane, art. 5:
 ...obiekty budowlane powinny być projektowane w sposób zapewniający
odpowiednie warunki higieniczne, zdrowotne oraz ochrony środowiska .
żð Dokument interpretacyjny do Dyrektywy 89/106/EWG  Wymaganie
podstawowe nr 3  Higiena, zdrowie i środowisko ,
żð RozporzÄ…dzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny
odpowiadać budynki i ich usytuowanie,
żð Przepisy Ministra Zdrowia dot. dopuszczalnych wartoÅ›ci stężeÅ„ substancji
szkodliwych w powietrzu pomieszczeń,
żð Przepisy Ministra Zdrowia dot. jakoÅ›ci wody przeznaczonej do spożycia,
żð Przepisy Ministra Åšrodowiska dot. zanieczyszczenia powietrza
atmosferycznego,
żð Przepisy Ministra Gospodarki i Pracy w sprawie substancji niebezpiecznych;
28
Programowanie krajowe, regionalne, lokalne  budownictwo
W przypadku rozpatrywania zagadnień rozwoju zrównoważonego
w budownictwie należy wyróżnić trzy grupy aspektów: środowiskowe,
socjalne (społeczne) i ekonomiczne.
Koszt wytworzenia
Dostępność
Koszt eksploatacji
Infrastruktura
Dochód
Aspekty Aspekty
Zdrowie
Wartość
ekonomiczne społeczne
Aspekty
środowiskowe
Efektywność energetyczna
Wykorzystanie surowców
Emisja do wody/powietrza/gleby
Wpływ na środowisko lokalne/globalne
29
Programowanie krajowe, regionalne, lokalne  budownictwo
Aspekty środowiskowe to aspekty związane z obiektem budowlanym
w pełnym cyklu życia, mogące spowodować zmiany w środowisku.
Wśród aspektów środowiskowych najczęściej wymienia się:
żð potencjaÅ‚ wzmacniania efektu cieplarnianego,
żð potencjaÅ‚ niszczenia warstwy ozonowej, potencjaÅ‚ wytwarzania ozonu,
eutrofizacji i zakwaszania, mikroklimat, zapotrzebowanie na energiÄ™
pierwotną, wytwarzanie odpadów, emisja substancji niebezpiecznych,
zużycie wody, inne aspekty wpływające na środowisko globalne i lokalne.
30
Aspekty środowiskowe zrównoważonego rozwoju w budownictwie
Zgodnie z danymi Komisji Europejskiej budynki sÄ… odpowiedzialne za 42%
zużycia energii i 35% emisji gazów cieplarnianych w skali Unii Europejskiej.
W ramach przeciwdziałania zmianom klimatu konieczne jest zatem
wprowadzenie zmian w zakresie projektowania, budowy, eksploatacji
i rozbiórki budynków:
żð obniżenia zapotrzebowania na ciepÅ‚o, chłód i energiÄ™ elektrycznÄ…,
żð wykorzystania niekonwencjonalnych i odnawialnych z
ródeł energii,
żð zwiÄ™kszenia sprawnoÅ›ci wyposażenia i systemów wykorzystywanych
do ogrzewania, wentylacji i klimatyzacji budynków,
żð zmian zachowaÅ„ użytkowników,
żð zmian podejÅ›cia do systemu projektowania,
żð optymalizacji architektury budynków,
żð minimalizacji emisji gazów cieplarnianych (poza CO2).
31
Aspekty społeczne zrównoważonego rozwoju w budownictwie
32
Aspekty społeczne zrównoważonego rozwoju w budownictwie
Aspekty społeczne to aspekty związane z budynkiem w jego cyklu
życia mogące wpływać na jakość życia społeczeństwa.
Wśród aspektów społecznych wymienia się:
żð warunki mikroklimatu w pomieszczeniach, możliwość regulacji
ich przez użytkownika,
żð jakość powietrza wewnÄ™trznego i wody pitnej, komfort
akustyczny, komfort wizualny,
żð efektywne wykorzystanie powierzchni, adaptowalność, brak
barier i dostęp publiczny.
33
Aspekty ekonomiczne zrównoważonego rozwoju
w budownictwie
34
Aspekty ekonomiczne zrównoważonego rozwoju
w budownictwie
żð Aspekty ekonomiczne to aspekty zwiÄ…zane z budynkiem w peÅ‚nym
 cyklu jego życia , mające wpływ na rozwój ekonomiczny otoczenia. Wśród
aspektów ekonomicznych wymienić można koszt budynku w cyklu życia,
dochód generowany podczas jego istnienia (np. pochodzący z wynajmu
powierzchni biurowej), czy stabilność wartości obiektu w jego  cyklu życia .
żð Analiza kosztów w cyklu życia (Life Cycle Cost  LCC) pozwala na
oszacowanie kosztów związanych z obiektem lub wyrobem
budowlanym w całym cyklu życia. Koszt cyklu życia uwzględnia nakłady
inwestycyjne związane z wytworzeniem konstrukcji i jej systemów, koszty
eksploatacji i utrzymania oraz nakłady związane z wyburzeniem.
Model ekonomiczny zakłada najwyższą efektywność ekonomiczną przy
minimalizacji wartości zintegrowanej LCC.
35
Zastosowanie praktyczne  zasada
zrównoważonego rozwoju w prognozie
oddziaływania na środowisko projektu
inwestycyjnego
36
Zrównoważony rozwój  ocena oddziaływania na środowisko (1)
Cel opracowania prognozy oddziaływania na środowisko wynika
bezpośrednio z art. 8 ustawy POŚ, który stwierdza, że:
 Polityki, strategie, plany lub programy dotyczące w szczególności
przemysłu, energetyki, transportu, telekomunikacji, gospodarki wodnej,
gospodarki odpadami, gospodarki przestrzennej, leśnictwa, rolnictwa,
rybołówstwa, turystyki i wykorzystywania terenu powinny uwzględniać
zasady ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju .
37
Zrównoważony rozwój  ocena oddziaływania na środowisko (2)
Podstawa prawna
żð art. 104 Ustawy z dnia 14 czerwca 1960 roku - Kodeks PostÄ™powania
Administracyjnego (tekst jednolity Dz. U. z 2000 r. nr 98, poz.1071 z poz
n. zm.);
żð art. 75 ust. 1 pkt. 4 Ustawy z dnia 3 paz
dziernika 2008 r. o udostępnianiu
informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie
środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Z 2008 r. nr
199, poz. 1227);
żð RozporzÄ…dzenie Ministra Åšrodowiska z dnia 26 sierpnia 2010 r. w sprawie
rodzajów przedsięwzięć, które mogą być realizowane jako projekty wspólnych
wdrożeń na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
żð Ustawa z dnia 16 listopada 2006 r. o opÅ‚acie skarbowej (Dz. U. z 2006 r. nr 225,
poz. 1635 z poz
n. zm.).
38
Zrównoważony rozwój  ocena oddziaływania na środowisko (3)
Ocena oddziaływania na środowisko jest jednym z podstawowych
narzędzi zarządzania ochroną środowiska w procesach rozwoju,
wpisującym się w zasadę zrównoważonego rozwoju.
Procedura Oceny oddziaływania na środowisko ma dostarczyć
podejmujÄ…cemu decyzjÄ™ organowi administracji publicznej informacji,
czy ingerencja inwestycji w środowisko, została zaplanowana w sposób
optymalny i czy korzyści wynikające z jej realizacji rekompensują straty
w środowisku, jakie zwykle są niemożliwe do uniknięcia. Środowisko jest
tu rozumiane nie tylko jako środowisko przyrodnicze, ale także jako
środowisko społeczne.
39
Zrównoważony rozwój  ocena oddziaływania na środowisko (4)
Podstawowym aktem prawnym regulującym ocenę oddziaływania na
środowisko w prawie polskim jest ustawa z 3 paz
dziernika 2008 r.
o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale
społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania
na środowisko (Dz. U. Nr 199, poz. 1227), która implementuje obowiązki
wynikajÄ…ce m.in. z dyrektyw: Parlamentu Europejskiego i Rady nr
2001/42/WE z 27 czerwca 2001 r. w sprawie oceny wpływu niektórych
planów i programów na środowisko, Rady nr 85/337/EWG z 27 czerwca
1985 r. w sprawie oceny skutków wywieranych przez niektóre
przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko naturalne, dyrektywa
Rady nr 92/43/EWG z 21 maja 1992 r. nr 92/43/EWG w sprawie ochrony
siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory oraz dyrektywa Rady
nr 79/409/EWG z 2 kwietnia 1979 r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa.
40
Zrównoważony rozwój  ocena oddziaływania na środowisko (5)
Procedura Oceny oddziaływania na środowisko przeprowadzana jest, gdy
przedsięwzięcie może zawsze znacząco albo potencjalnie znacząco
oddziaływać na środowisko. O tym, która inwestycja może zostać
zakwalifikowana do jednej z powyższych kategorii decyduje rozporządzenie
RozporzÄ…dzenie Ministra Åšrodowiska z dnia 26 sierpnia 2010 r.
w sprawie rodzajów przedsięwzięć, które mogą być realizowane jako
projekty wspólnych wdrożeń na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
41
Zrównoważony rozwój  ocena oddziaływania na środowisko (6)
żð W ramach postÄ™powania administracyjnego, które koÅ„czy siÄ™
wydaniem decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, określa się
bezpośredni i pośredni wpływ planowanego przedsięwzięcia na:
żð Å›rodowisko przyrodnicze;
żð Å›rodowisko spoÅ‚eczne, w tym na zdrowie i warunki życia ludzi,
na dobra materialne, oraz na zabytki kultury;
żð wzajemne powiÄ…zania miÄ™dzy powyższymi elementami;
żð dostÄ™pność do złóż kopalin.
42
Zrównoważony rozwój  ocena oddziaływania na środowisko (7)
Określane są możliwości oraz sposoby zapobiegania i łagodzenia
negatywnego oddziaływania na środowisko.
Wymagany zakres monitoringu, który w przypadku bardziej uciążliwych
inwestycji pozwoli na określenie rzeczywistych oddziaływań
na środowisko przyrodnicze i społeczne w trakcie eksploatacji
i ewentualnie na korektę zastosowanych środków łagodzących
oddziaływania negatywne.
Istotą procedury Oceny oddziaływania na środowisko, jako instrumentu
prewencyjnego, jest zatem przewidywanie potencjalnych zagrożeń  jeszcze
na etapie planowania inwestycji  które mogą wywierać znaczący wpływ
na środowisko, a następnie przeciwdziałanie im lub ich ograniczanie.
43
Zrównoważony rozwój  ocena oddziaływania na środowisko (8)
Procedura oceny oddziaływania na środowisko ma także kluczowe
znaczenie dla możliwości otrzymania dofinansowania
projektów z funduszy Unii Europejskiej ze względu na wymogi
wynikajÄ…ce z rozporzÄ…dzenia Rady 1083/2006 z 11 lipca 2006 r.
ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu
Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz
Funduszu Spójności i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1260/1999 
zgodność ze wspólnotową polityką ochrony środowiska.
44
Zrównoważony rozwój  ocena oddziaływania na środowisko (9)
Wymogi z tym związane określają: dla przedsięwzięć, dla których wniosek
o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach złożono po
15 listopada 2008 r.  Wytyczne Ministra Rozwoju Regionalnego z 5 maja
2009 r. w zakresie postępowania w sprawie oceny oddziaływania na
środowisko dla przedsięwzięć współfinansowanych z krajowych lub
regionalnych programów operacyjnych (M.P. Nr 32, poz. 476), dla
przedsięwzięć przygotowywanych w stanie prawnym sprzed 15
listopada 2008 r.  Wytyczne Ministra Rozwoju Regionalnego z 3 czerwca
2008 r. w zakresie postępowania w sprawie oceny oddziaływania na
środowisko dla przedsięwzięć współfinansowanych z krajowych lub
regionalnych programów operacyjnych (M.P. Nr 48, poz. 433).
45
Przygotowanie i realizacja inwestycji
z zastosowaniem zasady zrównoważonego
rozwoju
46
Zrównoważony rozwój na poszczególnych etapach inwestycji
 koncepcja i wniosek o dofinansowanie
żð Przygotowanie i realizacja projektów charakteryzujÄ…cych siÄ™ wysokimi
walorami ekologicznymi, społecznymi i efektywnością gospodarczą
wymaga w szczególności dobrego rozeznania istniejących problemów oraz
analizy możliwości ich rozwiązania.
żð NiezbÄ™dne jest przygotowanie koncepcji, odpowiednie planowanie
działań, ocena i weryfikacja zamierzeń oraz przeprowadzenie analiz
uwarunkowań stosowania i realizacji proponowanych rozwiązań.
żð W szczególnoÅ›ci należy podkreÅ›lić konieczność oceny projektów pod
kątem długoterminowej perspektywy rozwoju, przyszłych zmian,
uwarunkowań rozwoju społeczno-gospodarczego wraz
z uwzględnieniem całokształtu planów i zamierzeń określonych w skali
lokalnej, regionalnej i ponadregionalnej.
47
Zrównoważony rozwój na poszczególnych etapach inwestycji
 wniosek o dofinansowanie
żð W celu uzyskania punktów za projekt, którego dodatkowym efektem jest ochrona
środowiska naturalnego, zaleca się szczegółową analizę dokumentów
wspierających przygotowywanie wniosku i załączników do danego programu
(wytyczne, metodologia oceny wniosku, instrukcja wypełniania wniosku, itp.).
żð zwrócenie uwagi na fakt, czy otrzymanie dodatkowych punktów jest możliwe
tylko poprzez opisanie, w jaki sposób projekt przyczyni się do poprawy
stanu środowiska naturalnego (wniosek, biznes plan), czy opis ten powinien
zostać poparty umieszczeniem adekwatnych wskaz
ników na poziomie
wskaz
ników rezultatu (wniosek).
żð wszystkie wskaz
niki, również te w zakresie pozytywnego oddziaływania
na środowisko, muszą zostać zrealizowane. Zamieszczenie wskaz
ników
zaniżonych, zawyżonych lub nierealistycznych spowoduje trudności lub
niemożliwość ich zaprezentowania / zweryfikowania na etapie końcowego
rozliczenia projektu, a co się z tym wiąże  wnioskodawca może nie
otrzymać dotacji na zrealizowany projekt.
48
Zrównoważony rozwój na poszczególnych etapach inwestycji
 studium wykonalności
WYTYCZNE OGÓLNE OPRACOWANIA STUDIÓW WYKONALNOŚCI
w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa
ÅšlÄ…skiego na lata 2007-2013
Polityka ochrony środowiska:
żð Realizowane w ramach RPO WÅš dziaÅ‚ania muszÄ… być zgodne z przepisami
wspólnotowymi i krajowymi regulującymi kwestie środowiskowe. Wymaga
się także, by odpowiadały one przepisom dyrektywy 90/313/EWG 
Dyrektywy Rady z dnia 7 czerwca 1990 r. w sprawie swobody dostępu do
informacji o środowisku. Należy zadeklarować i uzasadnić jedną z trzech
możliwości odnośnie wpływu projektu na środowisko wynikającą z analizy
przeprowadzonej w rozdziale Studium Analiza oddziaływania na
środowisko:
żð głównym celem projektu jest ochrona Å›rodowiska,
żð projekt jest przyjazny dla Å›rodowiska,
żð projekt jest obojÄ™tny dla Å›rodowiska.
49
Zrównoważony rozwój na poszczególnych etapach inwestycji
 studium wykonalności
WYTYCZNE OGÓLNE OPRACOWANIA STUDIÓW WYKONALNOŚCI
w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa
ÅšlÄ…skiego na lata 2007-2013
Efektywność energetyczna
żð W ramach wszystkich priorytetów RPO WÅš, w których jest to zasadne,
preferowane do dofinansowania będą inwestycje, w których przyjęte
rozwiązania będą prowadziły do zwiększenia efektywności energetycznej
i oszczędności energii. Należy wybrać i uzasadnić jeden z możliwych
wariantów odpowiedzi:
żð głównym celem projektu jest efektywność energetyczna,
żð projekt jest pozytywny pod tym wzglÄ™dem,
żð projekt ma obojÄ™tny wpÅ‚yw na zagadnienia z zakresu efektywnoÅ›ci
energetycznej.
50
Zrównoważony rozwój na poszczególnych etapach inwestycji
 studium wykonalności
Polityka równych szans:
żð PojÄ™cie  równoÅ›ci szans odnosi siÄ™ w tym wypadku przede wszystkim do
problemu równości szans mężczyzn i kobiet, osób niepełnosprawnych,
o niekorzystnym położeniu oraz obcokrajowców na rynku pracy i w życiu
społecznym (np. w aspekcie korzystania z infrastruktury publicznej).
Należy zadeklarować i uzasadnić jedną z trzech możliwości odnośnie
wpływu projektu na równość szans:
żð głównym celem projektu jest zapewnienie równoÅ›ci szans,
żð projekt zapewnia równość szans,
żð projekt jest obojÄ™tny pod wzglÄ™dem równoÅ›ci szans.
51
Zrównoważony rozwój na poszczególnych etapach inwestycji
 studium wykonalności
Polityka społeczeństwa informacyjnego.
żð Polityka spoÅ‚eczeÅ„stwa informacyjnego polega ona na rozwoju
nowoczesnych technologii informacyjnych i komunikacyjnych w życiu
codziennym obywateli, przedsiębiorstw i administracji publicznej. Należy
wybrać i uzasadnić jeden z możliwych wariantów odpowiedzi:
żð głównym celem projektu jest rozwój spoÅ‚eczeÅ„stwa informacyjnego,
żð projekt jest pozytywny pod tym wzglÄ™dem,
żð projekt ma obojÄ™tny wpÅ‚yw na zagadnienia z zakresu spoÅ‚eczeÅ„stwa
informacyjnego.
52
Zrównoważony rozwój  ocena oddziaływania na środowisko
Cel opracowania prognozy oddziaływania na środowisko wynika bezpośrednio
z art. 8 ustawy POŚ, który stwierdza, że:
 Polityki, strategie, plany lub programy dotyczące w szczególności
przemysłu, energetyki, transportu, telekomunikacji, gospodarki wodnej,
gospodarki odpadami, gospodarki przestrzennej, leśnictwa, rolnictwa,
rybołówstwa, turystyki i wykorzystywania terenu powinny uwzględniać
zasady ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju .
Zagadnienie omówione dnia poprzedniego (slajdy 144-152)
53
Dobre praktyki 
wybrane przykłady inwestycji i programów
z Polski i Europy
54
Dobre praktyki  rewitalizacja kolei wÄ…skotorowej
Tytuł projektu:
Rewitalizacja zabytkowej linii Nadmorskiej Kolei WÄ…skotorowej
w Gminie Rewal
Beneficjent: Gmina Rewal
Fundusz strukturalny: środki gminy
Nazwa programu: nie dotyczy
OÅ› priorytetowa: nie dotyczy
Wartość projektu 10 mln EUR
Dofinansowanie 4-5 mln EUR
Okres realizacji projektu:
kontynuacja prac rozpoczętych
55
Dobre praktyki  rewitalizacja kolei wÄ…skotorowej
żð Adresat projektu: turyÅ›ci i wczasowicze przyjeżdżajÄ…cy na wypoczynek do
gminy Rewal.
żð Nadmorska Kolej WÄ…skotorowa zostaÅ‚a otwarta dla ruchu turystycznego
w lecie 2008 (w tym samym roku skorzystało z niej 120 tys. turystów).
żð Nadmorska Kolej WÄ…skotorowa liczy sobie ponad 100 lat. Oddano jÄ… do
użytku w lipcu 1896 roku. Wówczas tory o szerokości 750 mm połączyły
Gryfice, Trzęsacz, Rewal i Niechorze.
żð W roku 1916 linia zostaÅ‚a przedÅ‚użona do Pogorzelicy i Trzebiatowa. W tym
też czasie zakończono przebudowę linii, powiększając rozstaw szyn do
1000 mm.
56
Dobre praktyki  rewitalizacja kolei wÄ…skotorowej
żð Obecnie trasa przebiegu na terenie Gminy Rewal liczy 10 km, a zabytkowy
parowóz Px48   Parys porusza się z prędkością 20 km/h.
żð Zabytkowa linia kolei wÄ…skotorowej jest wpisana do rejestru zabytków
Województwa Zachodniopomorskiego pod numerem A 1286.
żð Rewitalizacja zabytkowej linii Nadmorskiej Kolei WÄ…skotorowej obejmuje
remont budynków i budowli wraz z zagospodarowaniem terenu w Rewalu,
Niechorzu, Pogorzelicy, Trzęsaczu i Śliwinie.
57
Dobre praktyki  rewitalizacja kolei wÄ…skotorowej
żð Zasady dobrej praktyki wynikajÄ…ce z realizacji projektu:
żð pozytywne aspekty spoÅ‚eczne zwiÄ…zane z inwestycjÄ… (spoÅ‚eczność
lokalna widzi szansę na zwiększenie atrakcyjności turystycznej
w gminie),
żð powrót do tradycji  Nadmorska Kolej WÄ…skotorowa nawiÄ…zuje do
dobrych praktyk z okresu przedwojennego kiedy to na terenie
Pomorza Zachodniego istniała gęsta sieć kolei wąskotorowych użytku
publicznego o łącznej długości 740 km torów będąca jedną
z największych tego typu w Europie,
żð przywrócenie do użytku linii kolejowej pozwala na ograniczenie ruchu
samochodowego w okresie sezonu urlopowego.
58