Psychologia kliniczna; dr Małgorzata Lipowska
literatura
literatura
typy wiedzy psychologicznej
typy wiedzy psychologicznej
obowiązkowa:
1. Sęk, H. (red) (2005). Psychologia kliniczna. Warszawa:
wiedza
PWN.
2. Sęk, H. (2001). Wprowadzenie do psychologii klinicznej. podstawowa
Warszawa: Scholar.
teoretyczna
dr Małgorzata
dr Małgorzata
uzupełniająca:
1. Bogdanowicz M. (1991): Psychologia kliniczna dziecka w
Lipowska
Lipowska
wieku przedszkolnym. Warszawa: WSiP.
dla ambitnych: wiedza
wiedza
1. Carson, R.C., Butcher, J.N., Mineka, S. (2003).
społecznie
profesjonalna
Psychologia zaburzeń. Gdańsk: GWP
psychologia kliniczna
psychologia kliniczna
responsywna
2. Kendall, P.C. (2004) Zaburzenia okresu dzieciństwa i
adolescencji. Gdańsk: GWP
tematyka wykładów
tematyka wykładów
psychologia
psychologia:
psychologia kliniczna: definicje
zdrowie i choroba
zaburzenia okresu dzieciństwa
naukowe badanie
psyche
psyche - dusza
zaburzenia osobowości
zaburzenia obrazu własnego ciała
zachowania jednostek
zaburzenia lękowe
logos
logos - nauka
zaburzenia afektywne
i ich procesów psychicznych
niepełnosprawność umysłowa
zaburzenia seksualne
schizofrenia
choroby neurodegeneracyjne
1
Psychologia kliniczna; dr Małgorzata Lipowska
metody badań psychologicznych
metody badań psychologicznych
dziedziny badań podstawowych
dziedziny badań podstawowych
psychologia
psychologia zajmuje się:
podejście nomotetyczne  badanie grup
nomotetyczne
poznawcza
poznawcza  przetwarzanie informacji przez człowieka
opisem,
+ uogólnienie próby na ogół populacji,
wybiórczość uwagi , pamięć
rozwojowa
rozwojowa  rozwój człowieka w ciągu \
ycia
- brak mo\
liwości przewidzenia zachowania
wyjaśnianiem,
rozwój intelektualny, emocjonalny
jednostki,
przewidywaniem,
społeczna
społeczna  stosunki z innymi
- jednostka traci indywidualność
postawy, spostrzeganie innych
kierowaniem,
porównawcza
porównawcza  zachowanie zwierząt a ludzi
instynkt, więzi
podejście idiograficzne  pogłębione
idiograficzne
ludzkiego zachowania,
ludzkiego zachowania,
fizjologiczna
fizjologiczna  mózg a zachowanie się
studia jednostki
w taki sposób aby móc:
w taki sposób aby móc: układ nerwowy, obszary mózgu
+ koncentracja na osobie i poznanie jej
psychometryczna
psychometryczna  ró\
nice indywidualne
polepszyć jakość \
ycia
indywidualności,
inteligencja, osobowość
- poznajemy jedną osobę
działy psychologii
działy psychologii
metody badań psychologicznych
metody badań psychologicznych
czym zajmują się psychologowie?
czym zajmują się psychologowie?
teoretyczna:
teoretyczna:
osobowość i ró\
nice indywidualne,
eksperyment
badania podstawowe w psychologii p. rozwoju, p. emocji i motywacji,
procesy poznawcze, p. społeczna,
obserwacja
psychologia stosowana
sonda\

stosowana:
stosowana:
kliniczna, wychowawcza,
studium przypadku
organizacji i zarządzania
badania psychometryczne
nieterapeutyczna terapeutyczna
& elementy ró\
nych np. p. penitencjarna,
p. sportu, p. kultury, p. reklamy, p. marketingu&
2
Psychologia kliniczna; dr Małgorzata Lipowska
badania psychometryczne
badania psychometryczne
eksperyment sonda\

eksperyment sonda\

badacz rozmyślnie izoluje i zmienia jeden czynnik
opracowywanie i stosowanie testów
(zmienną niezale\
ną), aby móc obserwować wpływ tej
metoda oparta o szeroki
mierzących własności psychologiczne np.:
zmiany na inny czynnik (zmienną zale\
ną),
inteligencję, temperament, osobowość,
zestaw pytań, które zadaje
bez zakłócającego wpływu
twórczość
zmiennych ubocznych się reprezentatywnej próbce
cechy testów:
eksperyment laboratoryjny
z właściwej populacji
rzetelność
eksperyment polowy
trafność
eksperyment naturalny
standaryzacja
trzy strategie badań
trzy strategie badań
studium przypadku
studium przypadku
obserwacja
obserwacja
rok urodzenia
rok badania
zebranie jak najbardziej kompletnego
1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997
metoda badawcza zakładająca
materiału dotyczącego danej jednostki:
1995 5
brak manipulacji zmiennymi
jej historii,
1996 6 5
1997 7 6 5
pochodzenia,
obserwacja kontrolowana 1998 8 7 6 5
wyników testów,
1999 9 8 7 6 5
obserwacja naturalna
wywiadów
2000 10 9 8 7 6 5
obserwacja uczestnicząca
2001 11 10 9 8 7 6 5
metoda najczęściej stosowana
metoda najczęściej stosowana
2002 12 11 10 9 8 7 6 5
w psychoterapii
w psychoterapii
3
Psychologia kliniczna; dr Małgorzata Lipowska
psychologia kliniczna
psychologia kliniczna
norma społeczno-kulturowa
norma społeczno-kulturowa
dziedziny psychologii klinicznej
dziedziny psychologii klinicznej
dziedzina psychologicznych badań i
składają się na nią dwa pojęcia:
zastosowań, która zajmuje się opisem,
psychologia kliniczna człowieka dorosłego
normalne jest to co powszechne, typowe dla danej
powszechne, typowe dla danej
wyjaśnianiem zdrowych i zaburzonych form
kultury, zgodne ze zwyczajami
kultury, zgodne ze zwyczajami  człowiek normalny
psychologia kliniczna dzieci i młodzie\
y
zachowania, prze\
ywania i funkcjonowania
jest typowy dla danej kultury, odchylenie od
somatycznego, określeniem ich przyczyn oraz
interwencja w sytuacji traumy, katastrofy wzorców społeczno-kulturowych to dewiacja
wypełnianiem zadań praktycznych polegających
normalne jest to co zgodne ze skodyfikowanymi
zgodne ze skodyfikowanymi
na diagnozie zdrowia i/lub zaburzeń w celu
psychoprofilaktyka
normami moralnymi i prawnymi
normami moralnymi i prawnymi
zastosowania profesjonalnych, psychologicznych
promocja zdrowia form pomocy i interwencji
aspekt jednostkowy
norma ilościowa
norma ilościowa
zaburzenia z
przedmiot psychologii klinicznej
przedmiot psychologii klinicznej
pogranicza
wynik pomiaru, odzwierciedla rozkład danej
odzwierciedla rozkład danej
psychozy i nerwicy
psychologiczn
cechy w populacji, określana za pomocą
cechy w populacji
e ryzyko
zaburzenia zdrowia, funkcji
choroby
procedur statystycznych
psychicznych, somatycznych i zachowania układu
krą\
enia
wynik przeciętny, uzyskany przez 2/3 osób
uzyskany przez 2/3 osób
przyczyny i mechanizm
choroba
zdrowie
w badanej w populacji
w badanej w populacji
biopsychospołeczny zdrowia i zaburzeń
cierpienie
dobrostan
teoretyczno-metodologiczne podstawy
dotyczy cech:
przemoc
diagnozy psychologicznej
rodzinna
psychologicznych
promocja biologicznych
promocja i ochrona zdrowia, prewencja
zdrowia
poziom inteligencji,
wysokość i masa ciała,
zaburzeń, pomoc psychoterapeutyczna
pojemność pamięci,
poziom cukru we krwi,
neurotyczność,
tętno, wskaz
nik BMI
aspekt społeczny
ekstrawersja
4
Psychologia kliniczna; dr Małgorzata Lipowska
holistyczny model zdrowia
norma rozwojowa
norma rozwojowa
zdrowie
medycyna psychosomatyczna
(WHO, 1946)
wskaz
nik określający poziom rozwoju
poziom rozwoju
powiązanie ciała i psychiki
powiązanie ciała i psychiki
pełny dobrostan
pełny dobrostan
czynności psychicznych i ruchowych
zdrowie to proces stałego dynamicznego
zdrowie to proces stałego dynamicznego
najczęściej spotykany w danej grupie
najczęściej spotykany w danej grupie
równowa\
enia potrzeb człowieka
równowa\
enia potrzeb człowieka
fizyczny, psychiczny i społeczny,
fizyczny, psychiczny i społeczny,
wiekowej
wiekowej
i wymagań otoczenia
i wymagań otoczenia
a nie tylko brak choroby
a nie tylko brak choroby
świadoma aktywność
świadoma aktywność
lub niedomagania
lub niedomagania
prozdrowotna
prozdrowotna
biomedyczny model zdrowia
norma teoretyczna
norma teoretyczna
socjoekologiczny model zdrowia
socjoekologiczny model zdrowia
medycyna naprawcza
punktem odniesienia są ogólne prawidłowości
człowiek to całościowy system
rozdzielenie ciała i psychiki
rozdzielenie ciała i psychiki
lub twierdzenia naukowe
funkcjonujący biologicznie, umysłowo i
zdrowie jest brakiem choroby
zdrowie jest brakiem choroby
duchowo
o stanie normalnym wnioskuje się
lekarz jest odpowiedzialny za diagnozę
lekarz jest odpowiedzialny za diagnozę
zdrowie  proces dynamicznej równowagi
porównując obserwowalne wskaz
niki
porównując obserwowalne wskaz
niki
stanu zdrowia i stosowanie form leczenia
stanu zdrowia i stosowanie form leczenia
pomiędzy podsystemami
z teoretycznymi modelami
z teoretycznymi modelami
pacjent poddaje się leczeniu  usuwaniu
pacjent poddaje się leczeniu  usuwaniu
człowiek posiada własne pojęcie zdrowia
objawów i niekiedy ich przyczyn
objawów i niekiedy ich przyczyn
zdrowie  zdolność człowieka do osiągania
wzorzec normy jest wzorcem idealnym czyli
wzorcem idealnym
pełni własnych mo\
liwości
od człowieka nie oczekuje się aktywności
od człowieka nie oczekuje się aktywności
modelem
prozdrowotnej
prozdrowotnej
5
Psychologia kliniczna; dr Małgorzata Lipowska
dobrostan psychiczny  well-being
dobrostan psychiczny  well-being
zdrowie psychiczne
zdrowie psychiczne
socjoekologiczny model zdrowia
socjoekologiczny model zdrowia
Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego (1994)
Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego (1994)
rozumienie obiektywne
zespół warunków \
ycia i działania człowieka
uwarunkowania zdrowia:
środowisko fizyczne
Zdrowie psychiczne jest
czynniki biologiczne środowisko materialne
środowisko społeczno-kulturowe
zachowania związane ze zdrowiem
fundamentalnym dobrem
rozumienie subiektywne
środowisko fizyczne
wynik oceny i wartościowania \
ycia i jego sfer
środowisko społeczno-kulturowe
osobistym człowieka
poczucie satysfakcji  ocena poznawcza
poziom zadowolenia z \
ycia i jego sfer 
ocena emocjonalno-prze\
yciowa
obiektywny i subiektywny aspekt
obiektywny i subiektywny aspekt
zespoły kryteriów zdrowia
zespoły kryteriów zdrowia
społeczność
określania jakości \
ycia
określania jakości \
ycia
styl \
ycia
środowisko
zachowanie
psychospołeczno- pozytywna postawa wobec  ja
rodzina
człowieka
ekonomiczne
subiektywna ocena jakości \
ycia
obiektywne
hart ducha
zdolność do rozwoju i samoregulacji
warunki
medyczno-
społeczna
praca
opieka nad
\
ycia
integracja
pozytywna negatywna
chorymi
ciało intelekt
autonomia
biologia środowisko zadowolenie dylemat
człowieka fizyczne
korzystne
realistyczne spostrzeganie rzeczywistości
uzasadnione zadowolenia
środowisko
stworzone
radzenie sobie z wymaganiami otoczenia
przez człowieka
paradoks niezadowolenie
niekorzystne
zadowolenia uzasadnione
6
Psychologia kliniczna; dr Małgorzata Lipowska
DSM  IV
DSM  IV
Diagnostyczny i Statystyczny Podręcznik Zaburzeń Psychicznych
Diagnostyczny i Statystyczny Podręcznik Zaburzeń Psychicznych
Oś I  zespoły kliniczne
podejście etiopatogenetyczne podejście salutogenetyczne
podejście etiopatogenetyczne podejście salutogenetyczne
zaburzenia nastroju, schizofrenie, zaburzenia urojeniowe,
zaburzenia lękowe, organiczne zaburzenia psychiczne,
zaburzenia spowodowane substancjami psychoaktywnymi
dlaczego pomimo działania stresorów
Oś II  zaburzenia rozwojowe, zaburzenia osobowości
co jest przyczyną choroby (patogenów) zachowujemy zdrowie
i upośledzenia umysłowe
normalnym stanem funkcjonowania Oś III  stany ogólnomedyczne
poszukiwanie związków główną rolę odgrywa tu czynnik zaburzeń somatycznych 
człowieka jest brak równowagi
zarówno jako konsekwencja patogennych mechanizmów, jak
zdrowie to wykorzystanie dostępnej
i uwarunkowanie zaburzeń psychicznych
czynnika chorobotwórczego z
energii by sprostać wymaganiom
Oś IV  problemy społeczne i środowiskowe
\
yciowy stres społeczny i obcią\
enia psychiczne
wyjaśnianie procesów zachowania,
procesem chorobowym
Oś V  poziom przystosowania
rozwoju i przywracania zdrowia
ocena poziomu zdrowia lub zaburzenia u badanego
ICD-10
ICD-10
podejście salutogenetyczne
podejście salutogenetyczne
Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych
Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych
wieloczynnikowa etiopatogeneza
wieloczynnikowa etiopatogeneza
czynniki wyznaczające poziom zdrowia:
1. organiczne zaburzenia psychiczne włącznie z zespołami
uogólnione zasoby odpornościowe
objawowymi
zaburzeń
zaburzeń
czynniki społeczno-kulturowe (wsparcie, religia, sztuka, 2. zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania
spowodowane u\
ywaniem substancji psychoaktywnych
filozofia, opieka zdrowotna)
czynniki endogenne
3. schizofrenia, zaburzenia typu schizofrenii i zaburzenia
cechy psychiczne jednostki (struktura ja, kompetencje,
" predyspozycja genetyczna
urojeniowe
inteligencja, poczucie sprawstwa)
4. zaburzenia nastroju
czynniki somatogenne
stresory
5. zaburzenia nerwicowe, związane ze stresem i pod postacią
" czynniki toksyczne (alkohol, leki, itp.)
wymagania, dla których nie ma gotowych reakcji
somatyczną
adaptacyjnych
" czynniki infekcyjne (neuroinfekcje) 6. zaburzenia behawioralne związane z zaburzeniami
fizjologicznymi i czynnikami fizycznymi
poczucie koherencji
czynniki psychogenne
7. zaburzenia osobowości i zachowania dorosłych
poczucie zrozumiałości
" czynniki sytuacyjno-środowiskowe (stresory) 8. upośledzenie umysłowe
poczucie zaradności
9. zaburzenia rozwoju psychicznego, całościowe zaburzenia
" zmienne osobowościowe
poczucie sensowności
rozwoju  autyzm
10. zaburzenia zachowania i emocji rozpoczynające się w
zachowania, styl \
ycia
dzieciństwie i wieku młodzieńczym
7