ZAGROŻENIA WYNIKAJ
CE ZE SPALANIA TWORZYW
SZTUCZNYCH I SPOSOBY ZAPOBIEGANIA
Czynnikami, które stwarzają zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi
podczas spalania niekontrolowanego (pożaru) są (wg L. Czarnecki, T.
Broniewski, O. Henning: Chemia w budownictwie):
" oddziaływanie cieplne,
" występowanie zadymienia co ogranicza zasięg widzialności,
" obniżenie stężenia tlenu,
" toksyczność produktów rozkładu lub spalania materiałów objętych pożarem.
Spalanie tworzyw sztucznych to proces, który obejmuje wiele przemian
fizycznych i chemicznych, w czasie których powstaje mieszanina substancji
chemicznych o złożonym składzie.
W zależności od rodzaju tworzywa, mogą wydzielać się następujące
produkty (wg R. Grosset, G. Kocoń: Prognozowanie zagrożenia toksycznego w
zależności od charakterystyki materiałów wyposażeniowych):
" gazy palne lub pary, które spalają się w obecności powietrza (metan, etan,
etylen, formaldehyd, aceton, tlenek węgla),
" gazy niepalne lub gazy, które nie palą się w obecności powietrza (dwutlenek
węgla, chlorowodór, bromowodór, para wodna),
" ciecze, zwykle częściowo rozłożony polimer i związki organiczne o wysokim
ciężarze cząsteczkowym,
" produkty stałe - zwykle zwęglone pozostałości, węgiel lub popiół,
" porwane cząsteczki stałe lub fragmenty polimeru jako dym.
Podczas rozkładu termicznego i spalania polimerów powstaje wiele
gazowych związków toksycznych, takich jak:
" tlenki węgla (CO i CO2),
" tlenki azotu (NO i NO2),
" amoniak (NH3),
" brom, chlor, fosgen (Br2, Cl2, COCl2),
" cyjanowodór, siarkowodór, dwutlenek siarki (HCN, H2S, SO2),
" chlorowodór, bromowodór, fluorowodór (HCl, HBr, HF),
" aldehydy i inne.
Oprócz związków toksycznych pożarom towarzyszy wydzielanie się
dymu co ma decydujący wpływ na prowadzenie akcji ratowniczej. Dym
utrudnia przede wszystkim ewakuację ludzi poprzez ograniczenie widoczności,
przez co człowiek narażony jest na oddziaływanie pozostałych czynników
zagrażających jego życiu.
W celu obniżenia stopnia palności i podatności do inicjacji reakcji
spalania do polimerów dodaje się środki ogniochronne - antypireny.
Jeśli chodzi o ilość wydzielającego się dymu, to dodatek antypirenu może
spowodować zarówno obniżenie jak i podwyższenie emisji dymu, dlatego też
należy brać pod uwagę rodzaj środka jak i spalania (płomieniowe,
bezpłomieniowe)(wg Z. Kłosowska  Wołkowicz i inni. Polimery nr 12. 1986).
O zagrożeniu dla życia i zdrowia ludzi powodowanym przez obecność
tworzyw sztucznych w budynkach nie tylko właściwości pożarowe materiałów,
ale również ich rozmieszczenie w pomieszczeniach. Prawa rządzące rozwojem
pożaru powodują, że poza strefą spalania (spalającym się płomieniem
materiałem) podstawowe zagrożenie stanowią dymy pożarowe wypełniające od
góry pomieszczenie, w którym rozwija się pożar oraz inne pomieszczenia
budynku (tzw. strefa podsufitowa). Oznacza to, że wszelkie materiały
występujące w górnych częściach pomieszczeń narażone są w przypadku pożaru
na oddziaływanie bardzo wysokich temperatur - nawet te, które nie znajdują się
w pomieszczeniu, w którym rozwija się pożar. Oprócz tego zastosowanie
tworzyw termoplastycznych jako elementów oddzielających poszczególne
pomieszczenia lub do konstrukcji stolarki budowlanej może prowadzić do
szybszego rozprzestrzeniania się pożaru między pomieszczeniami oraz jego
dotlenienie, co zwiększa jego intensywność. Największe zagrożenie dla życia i
zdrowia ludzi podczas pożaru tworzyw sztucznych stwarzają poliamid,
polichlorek winylu oraz poliuretan, według następującego uszeregowania:
poliamid > polichlorek winylu > poliuretan > polistyren > polietylen >
polipropylen > polimetakrylan metylu.